Žegar Nixon bannaši olķuśtflutning

Ķ desember sem leiš (2015) uršu žau tķmamót vestur ķ Bandarķkjunum aš olķuskip lét śr bandarķskri höfn - fullhlašiš og meš stefnuna į śtlönd! 

Nixon-China-Chou-1972Bandarķkjažing hafši žį nżaflétt rśmlega fjörutķu įra banni į śtflutning į bandarķskri hrįolķu. Žetta var bara fyrsta olķuskipiš af mörgum sem į nęstunni mun flytja bandarķska hrįolķu til śtlanda. Og nśna berast t.a.m. fréttir af žvķ aš skip meš fyrsta farminn af bandarķskri olķu til Kķna sé į leišinni žangaš. Nś žegar heil 44 įr eru lišin frį žvķ Richard Nixon, žįverandi Bandarķkjaforseti, fór til Kķna aš hitta Maó. Og Bandarķkin og Communist China tóku loks upp stjórnmįlasamband. 

Ķ tilefni af žessum bandarķska hrįolķu-śtflutningi, er ekki sķšur skemmtilegt aš rifja upp sjónvarpsįvarp Nixons sķšla įrs 1973. Žegar hann flutti landsmönnum sķnum tķšindi um orkukreppuna sem skollin vęri į žjóšinni. Žar sem hann, ansiš brśnažungur, tjįši žjóš sinni aš hśn mętti helst ekki nota bķlinn į sunnudögum. Og yrši aš keyra hęgar. Og spara hśshitun (sem var į žessum tķma aš miklu leyti olķukynding).

Nixon-on-Energy-Policy_Nov-25-1973Fyrir ökuglaša Bandarķkjamenn meš sitt olķukynta heimili og raforkuvędda eldhśs, var žetta ekki neinn glešibošskapur. Žess vegna reyndi öšlingurinn hann Nixon aš stappa stįlinu ķ žjóš sķna. Meš žvķ m.a. aš minna hana į aš bensķnsölubann yfir helgar myndi t.d. leiša til žess aš fólk ętti meiri kósż tķma heima; „spend a little more time at home“. Og kreisti fram sitt einstaka glott.

Sjįlfur myndi Orkubloggarinn gjarnan vilja feršast žarna aftur til 1973. Og į afar aušvelt meš aš sjį sjįlfan sig sitja notalega viš vökvastżriš į sjįlfskipta dollaragrķninu. Og lišast įfram į 50 mķlna max speed - samkvęmt fyrirmęlum Nixons - innan um olķuasna eša eldflugur einhvers stašar ķ Sušurrķkjunum. Į föstudagssķšdegi. Žvķ žaš var jś ekki lengur hęgt aš fį bensķn į drekann um helgar!

1971-Cadillac-Fleetwood-Eldorado-ConvertibleŽessi ljśfi fólksbķll į myndinni, Cadillac Eldorado, vęri t.a.m. upplagšur fyrir Orkubloggarann. Ekki nema nett tęp 2,500 kg og pķnkuponsu 400 hestafla įtta lķtra vél. Sem sagt sannkallašur sparibaukur! Śff - ķmyndiš ykkur hljóšiš žegar stigiš var létt į benķsgjöfina į žessu stįltryllitęki. Those were the days!

En Adam var ekki lengi ķ Paradķs. Nś voru įrans Sįdarnir į góšri leiš meš aš eyšileggja stemninguna. Tilefni olķusparnašarašgeršanna var aušvitaš įstandiš ķ Miš-Austurlöndum. Žar sem helstu olķuflutningsrķkin sęttu sig ekki viš stušning vestursins viš Ķsrael. Og voru svo óforskömmuš aš setja śtflutningsbann į olķu.

Theo-T_exports-first-US-OilEn snśum aftur til nśtķmans og nżs upphafs aš bandarķskum olķuśtflutningi. Ķ desember į žvķ herrans įri 2015. Žaš var aušvitaš višeigandi aš žessi fyrsta bandarķska hrįolķa sem flutt var śt žarna ķ desember sem leiš, skv. hinni almennu nżsamžykktu heimild žingsins ķ Washington DC, sigldi śr höfn frį Lķkama Krists ķ gamla olķufylkinu Texas. Texas hefur einmitt undanfarin įr upplifaš nżtt olķuęši ķ formi tight oil (shale oil). Og žaš er žessi nżja olķuvinnsla sem hefur valdiš žvķ aš žörf Bandarķkjanna fyrir innflutta olķu hefur į skömmum tķma snarminnkaš. 

US-Crude-Oil-Production-Imports-Consumption_1950-2015Meš hlišsjón af žessum tķmamótum er kannski vert aš rifja upp olķuśtflutningssögu Bandarķkjanna. Svona rétt ķ hnotskurn.

Bandarķkjamenn hófu mjög snemma aš flytja śt olķu. Strax upp śr 1910 var žetta oršinn góšur bissness. Og žegar komiš var fram į fjórša įrtug 20. aldar var Japan oršiš afar mikilvęgur višskiptavinur. Žaš breyttist eftir aš žeir geršust įrįsargjarnir og 1940 bannaši Roosevelt forseti olķuśtflutning til Japans (fram aš žvķ fékk Japan um 80% allrar olķu sinnar frį Bandarķkjunum!). Žessi įkvöršun var vafalķtiš ein af orsökum žess aš rįšist var į Perluhöfnina į Hawaii 1941. Og andvaraleysi Bandarķkjahers meš ólķkindum.

Į tķmum heimsstyrjaldarinnar sķšari reiddu bandamenn ķ Evrópu sig mjög į bandarķska olķu. En meš ępandi efnahagsuppgangi vestra eftir strķšiš, žurftu Bandarķkjamenn sjįlfir sķfellt meira į olķunni sinni aš halda. Og fóru meira aš segja aš flytja inn olķu. Upp śr 1970 uršu svo žau tķmamót aš olķuframleišslan vestra nęgši ekki lengur til aš uppfylla eftirspurnina innanlands (sbr. grafiš hér aš ofan). Ķ fyrsta sinn ķ sögunni uršu Bandarķkin hįš innfluttri olķu.

Yom-Kippur-oil-embargo-1973Žaš varš žvķ mikill taugatitringur westur ķ Washington žegar enn eitt strķšiš skall į milli Ķsrael og Arabarķkjanna. Haustiš 1973. Žetta var strķšiš kennt viš helgidaginn Yom Kippur. Og nś įkvįšu Arabarķkin aš nżta tękifęriš til aš žrżsta į Vesturlönd og settu į įšurnefnt śtflutningsbann į olķu vegna bandamanna Ķsrael.

Žar meš lokašist į olķuśtflutning til Bandarķkjanna. En žó ekki algerlega, žvķ Arabarķkin létu Bandarķkjaher njóta undantekninga. Enda hefši Bandarķkjaher ķ Vķetnam fljótt oršiš eldsneytislaus og Arabarķkin vissu aš žaš bęri of įhęttusamt aš ganga svo langt. Ž.a. herinn fékk sķna olķu - en ekki bandarķskur almenningur. Fyrir vikiš fór brįtt a bera į eldsneytisskorti vestra.

Nixon-oil-dependenceNixon kynnti nś olķusparnašarašgerširnar og greip til żmissa stjórnvaldsįkvaršana sem fólu ķ reynd ķ sér śtflutningsbann į bandarķska olķu. Žetta er aš vķsu nokkur einföldun, žvķ bandarķski olķuišnašurinn hafši um įratugaskeiš notiš mikillar verndar gagnvart ódżrri innfluttri olķu frį Miš-Austurlöndum. Śtflutningsbanniš kom žvķ eiginlega ķ staš allskonar verndarašgerša sem haft höfšu žann tilgang aš sporna gegn samkeppni viš bandarķska olķuframleišendur. Og žaš er athyglisvert aš nżlega var žetta śtflutningsbann Rķkharšs Nixon į bandarķska olķu nefnt a fine example of the perverse effects of protectionism. Ķ grein ķ Economist.

Žaš fór reyndar svo aš OPEC og Arabarķkin létu brįtt af olķuśtflutningsbanni sķnu. Og Bandarķkin gįtu óhindraš flutt inn olķu žašan, en į žessum tķma var vel aš merkja mest öll olķuvinnslan viš Persaflóa ķ höndum vestręnna olķufyrirtękja. En olķuframleišsla ķ Bandarķkjunum hafši nįš toppi og fór nś hnignandi. Og žar meš uršu Bandarķkjamenn smįm saman sķfellt hįšari innfluttri olķu.

Alaska-Oil-Pipeline-ConstructionAlaskaolķan veitti aš vķsu tķmabundinn létti og į nķunda įratugnum minnkaši innflutningsžörf Bandarķkjanna verulega. Žar kom einnig til erfitt efnahagsįstand į žessum tķma, sem dró śr olķueftirspurn.

En Alaskaolķan dróst jafnhratt saman og hśn kom - og brįtt jókst innflutningsžörfin į nż. En upp śr įržśsundamótunum kom svo nżr bjargvęttur - ķ formi Tight Oil.

Sś olķa, įsamt aukinni olķuvinnslu śr kanadķskum olķusandi, var ķ reynd ekkert annaš en skżrt tįkn um hįtt olķuverš. Nś var sem sagt oršiš hagkvęmt aš sękja olķu sem vitaš var af ķ jöršu ķ žunnum lögum vķša um Bandarķkin og žó einkum undir sléttunum ķ Texas og N-Dakóta. Fram aš žessu veriš alltof dżrt aš vinna žessa olķu, en nś var olķuverš oršiš svo hįtt aš žetta varš rķfandi bissness.

US-Oil-Production_1990-2040-2014Žessi nżja olķuvinnsla, įsamt sķfellt sparneytnari bifreišum, hefur nś oršiš til žess aš olķuinnflutningažörf Bandarķkjanna hefur sķšustu įrin minnkaš hreint ótrślega hratt. Öll žessi žróun kemur vel fram į grafinu hér ofar ķ greininni. Stóra spurningin nśna er hversu lengi žessi nżja olķuvinnsla - tight oil fracking - nęr aš halda ķ horfinu. Žaš veršur ekki mjög lengi ef marka mį spį bandarķska orkumįlarįšuneytisins, sbr. grafiš hér til hlišar.

Žegar litiš er į tölur um olķunotkun og innflutningsžörf Bandarķkjanna į olķu kemur vel aš merkja ķ ljós aš olķubśskapur Bandarķkjanna nśna er lķtt skįrri en var 1973 - žegar Nixon bannaši olķuśtflutning. Bandarķkjamenn eru sem sagt ķ dag įmóta stór olķuframleišandi og var 1973 0g eru i dag ekkert sķšur hįšir innfluttri olķu en var žį! Žar aš auki er bśist viš aš framleišsla Bandarķkjanna į tight oil nįi brįtt hįmarki - og muni svo fara hnignandi.

ford-f150-aluminumŽess vegna eiga varnašarorš Nixon vęntanlega alveg jafn vel viš ķ dag eins og žį. Og žess vegna kemur nokkuš į óvart aš Bandarķkjažing skuli nś hafa leyft śtflutning į hrįolķu. Žarna viršist meira horft til hlutabréfaveršs bandarķsku olķufyrirtękjanna fremur en hagsmuna almennings af žvķ aš eiga ašgang aš bandarķskri olķu til framtķšar. 

Og įstandiš ķ Miš-Austurlöndum nśna er varla mikiš skįrra en var žarna 1973. Enda var Obama alls ekki sįttur viš śtflutningsleyfi žingsins - en lét žó gott heita.

US-Gasoline-prices_1994-2016En fyrst aš olķuverš er nś komiš ķ og jafnvel undir 30 USD/tunnu mętti kannski hugsa sér aš Kanar fari aftur aš smķša almennilega bķla. Śr stįli! Žvķ hver žarf įlbķladós žegar galloniš af bensķni kostar oršiš minna en skitna tvo dollara? Brįšum getur mašur kannski aftur bešiš um Wipe the Windows, Check the Oil, and Dollar Gas!


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Steinar Rķkharšsson

Śtflutningsbanni ķ olķu ķ USA hefur varla haft nokkra sérstaka žżšingu gegnum tķšina nema ķ mesta lagi tįknręna žvķ olķa er alžjóšlega verslunarvara og veršlögš sem slķk. Ķ mesta lagi ķ einhverjum jašartilfellum žar sem ešli olķu sem er unnin į įkvešnum svęšum hentar ekki olķuhreinsunarstöšvum. Žaš hafa hins vegar veriš frjįls višskipti meš unnar olķuvörur frį USA og heilmikill śtfluning į žeim. Žaš hefur vķst alltaf veriš aušvelta aš koma sér framhjį śtflutningsbanninu į hrįaolķu meš einhverri minnihįttar śrvinnslu til mįlamynda.

En žetta er skrķtinn tķmi til aš aflétta śtflutningsbanninu. Ef til vill er žaš fyrst og fremst sem einhvers konar įróšursbragš, žvķ žarna viršast mönnum mikiš ķ mun aš reyna aš halda śti ķmynd af miklu styrk ķ orkuframleišslu. En ķ reynd er śtlitiš heldur dapurt, hvort sem horft er til skemmri eša lengri tķma. Olķuvinnslan ķ USA er kominn ķ bżsna hratt fall nśna og olķuverš getur ekki annaš en hękkaš į nęstu misserum (nema višvarandi efnahagskreppa komi til). Žannig aš žaš er varla annaš ķ kortunum en aš reikningurinn fyrir olķuinnflutningi hękki hraustlega. Į sama tķma er gasvinnsla farin aš stefna nišur į viš, sam hlaut aš gerast. Žaš hjįlpar ekki.

Til lengri tķma litiš er raunsętt śtlit vęgast sagt erfitt. Ķ spį EIA sem žś vķsar ķ eru ansi hreint skrautlegar vęntingar um tight oil vinnslu til lengri tķma. Og aš reikna meš aš önnur olķuvinnsla geti haldist ķ svipuš horfi til 2040 er fjarstęšukennt. Ķ žvķ samhengi er upplżsandi aš skoša sundurlišaša olķuframleišslu ķ USA gegnum tķšina. Žegar upp er stašiš gęti tight oil oršiš įlķka stór bunga og Alaska, c.a. 20 milljaršar tunna samtals. Bara hęrri og styttri.

https://www.filepicker.io/api/file/PiUCF5jZT1K3VPiAgCD7/convert?format=jpg&quality=60

https://www.filepicker.io/api/file/en2DTgEaQX6bqQkE3CJK/convert?format=jpg&quality=60

Steinar Rķkharšsson, 16.2.2016 kl. 17:49

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband