Staðreyndir um orkuverð tala sínu máli

Nú fyrr í vikunni birtist grein eftir mig á viðskiptavef mbl.is undir fyrirsögninni Tímamót í efnahagssögu Íslands. Þar er athyglinni beint að nokkrum afar mikilvægum atriðum. Svo sem því að raforkuverð Landsvirkjunar til stóriðjunnar er að meðaltali 20 USD/MWst. Sem er mjög lágt í alþjóðlegu samhengi; með því lægsta í heimi. Einnig var í greininni nefnd sú staðreynd að stórir raforkusamningar, þar sem raforkuverðið er ennþá lægra, eru að renna út. Og að þetta skapar mikilvæg tækifæri til að auka verulega arðsemi af orkusölu Landsvirkjunar. Þjóðinni til hagsbóta.

Þarna er um risavaxna hagsmuni að ræða. Enda er þetta raforka sem nemur um 55% af framleiðslu Kárahnjúkavirkjunar - eða framleiðslu um fimm Kröfluvirkjana - eða framleiðslu fjögurra Búðarhálsvirkjana og hálfri betur.

Ég hef orðið var við að umrædd grein mín virðist hafa farið eitthvað illa í suma. Sem segja þetta tóma vitleysu og vera áróður gegn áliðnaði og því góða fólki sem þar starfar. Slíkur málflutningur dæmir sig sjálfur. Sannleikurinn er einfaldlega sá að í umræddri grein er bent á nokkrar mikilvægar tölulegar staðreyndir. Og mér þykir því tilefni til að árétta hérna eftirfarandi staðreyndir - sem tala sínu máli:

• Meðalverð á raforku sem Landsvirkjun seldi til iðnaðar árið 2013 var um 20 USD/MWst. Miðað við þróun álverðs síðan þá er verðið þarna nánast óbreytt í dag. Þetta er nánar útskýrt í áðurnefndri grein minni.
• Samkvæmt gögnum frá CRU International er meðalverð Landsvirkjunar til stóriðju sambærilegt við eitthvert allra lægsta meðalverðið sem álver í heiminum greiða fyrir raforku. Verðið hér er nú nánast hið sama eins og í Persaflóaríkjunum og einungis álver í Kanada njóta örlítið lægra meðalverðs. Meðalverðið til álvera í Afríku og Rússlandi er aftur á móti mun hærra en hér. Heimildin um þetta er vel að merkja glænýtt álit CRU. Þetta er nánar útskýrt í áðurnefndri grein minni.

Áliðnaðurinn hér og önnur stóriðja var mikilvæg og nauðsynleg forsenda hinnar miklu uppbyggingar virkjana og flutningskerfis sem átt hefur sér stað, hér í okkar fámenna og strjálbýla landi. Það er engu að síður staðreynd að þjóð sem býr yfir miklum orkuauðlindum mun seint njóta mikils arðs af þeim ef áliðnaður og stóriðja er langstærsti viðskiptavinurinn. Þetta skýrist af eðli stóriðju; hún leitar fyrst og fremst þangað sem mjög lágt raforkuverð býðst. Fyrir Ísland er þó tækifæri til að auka arðinn af raforkuvinnslunni umtalsvert þegar kemur að endurnýjun stóriðjusamninga. Og slíkt tækifæri er einmitt að renna upp. Þarna er um geysimikla hagsmuni að ræða.

Það er staðreynd að við Íslendingar erum langstærsti raforkuframleiðandi heims (miðað við stærð þjóða; per capita). Þess vegna er afar mikilvægt fyrir efnahagslíf okkar að við nýtum þau tækifæri sem bjóðast til að auka arðinn af raforkuvinnslunni.

Nú fer um 73% af allri raforkusölu Landsvirkjunar til þriggja stóriðjufyrirtækja og um 85% til fimm stóriðjufyrirtækja. Meðalverð á raforkunni í þessum viðskiptum er með því allra lægsta í heiminum.

Þeir stóru raforkusamningar sem renna út árið 2019 nema samtals um 2.600.000 MWst á ári (2,6 TWst). Til samanburðar geta lesendur velt fyrir sér hvað Norðmenn myndu gera núna, ef sölusamningur væri að losna um 55% af langstærstu gaslind þjóðarinnar. Þar sem verðið fram til þessa hefði verið með því lægsta í heiminum og langt undir meðalverði á gasi. Myndu Norðmenn þá ekki örugglega leita eftir sem hæstu verði fyrir það gas? Að sjálfsögðu.

Ég álít að nú séu afar áhugaverð tækifæri fyrir hendi fyrir Íslendinga og íslenskt efnahagslíf. Eins og ég fjalla um í umræddri grein;  Tímamót í efnahagssögu Íslands. Núna þegar ígildi rúmlega hálfrar Kárahnjúkavirkjunar er senn á lausu.

VB spyr: Mun rigna gulli?

Vert að vekja athygli á grein Óðins á vef Viðskiptablaðsins i dag, sem ber titilinn Mun rigna gulli? Þar segir m.a. eftirfarandi (leturbreyting er Orkubloggsins):

Það er [...] áhyggjuefni frá sjónarhóli eigandans hve slök arðsemi eigin fjár Landsvirkjunar hefur verið á síðustu árum. [...] Markaðsverð fyrirtækisins er án efa mun hærra en bókfært verð og er Ragnar Guðmundsson, forstjóri Norðuráls, líklega ekki fjarri lagi þegar hann nefnir 500 milljarða. Ávöxtun ríkissjóðs af eigninni er óásættanleg miðað við þá áhættu sem felst í rekstrinum. Sitt sýnist hverjum um hver ávöxtunarkrafan skuli vera en Óðinn telur hana ekki vera undir 8%. Það þýðir að ríkissjóður þyrfti að fá 40 milljarða í arð á ári til að standa undir verðmiðanum sem Ragnar nefnir.

Óðinn er mótfallinn því að ríkissjóður standi í áhætturekstri eins og Landsvirkjun. Hins vegar kann að vera ástæða til að hinkra með að selja fyrirtækið í hluta eða heild af tveimur ástæðum. Sú fyrri er sú ef spár stjórnenda Landsvirkjunar eru trúverðugar um að raforkuverð hækki, og þar með arðsemin, er ef til vill rétt að bíða. [...] Hækkun að meðaltali um 1 dal skilar Landsvirkjun 1,7 milljörðum í hagnað fyrir tekjuskatt. Óðinn er trúaður á spár stjórnenda Landsvirkjunar. Aukin eftirspurn gæti hækkað tekjur félagsins verulega og í sjálfu sér þarf ekki mikla verðbreytingu til að fyrirtækið skili góðri arðsemi eins og sést á dæminu hér á undan.

Seinna atriðið vegur þó mun þyngra. Landsvirkjun hefur um nokkurn tíma skoðað hugmyndir að lagningu sæstrengs milli Íslands og Bretlands. Enn liggja ekki fyrir ákveðnar forsendur svo hægt sé að meta arðsemi slíks strengs. Landsvirkjunarmenn eru eðlilega varfærnir þegar kemur að yfirlýsingum um arðsemi. Sjóðastýringafélagið Gamma mat arðsemi sæstrengs 40 milljarða á ári. Í fyrra hélt Ketill Sigurjónsson, lögfræðingur og sérfræðingur um orkumál, því fram að hægt væri að fá 150- 200 Bandaríkjadali fyrir megavattstundina, eða 6-8falt meira en núverandi verð til iðnaðar. Óðinn getur ekki nú frekar en fyrr tekið afstöðu til sæstrengsins fyrr en forsendur liggja fyrir, en áðurnefndar tölur gera það að verkum að hann metur það sem svo að það sé skylda stjórnvalda að kanna málið.

Sæstrengsmálið strandaði hins vegar fyrir margt löngu og liggur þar enn. Strandstaðurinn er skrifborð Ragnheiðar Elínar Árnadóttur iðnaðarráðherra. Skipun nefnda um ekki neitt skilar engu. [...] Frumforsendurnar eru fjórar: a) hvaða verð Bretar eru tilbúnir að ábyrgjast, b) hversu mikið magn þeir vilja kaupa, c) til hversu langs tíma og d) hvenær. Í heimildarmynd sem sýnd var á afmælisársfundi Landsvirkjunar um Búrfellsvirkjun komst einn starfsmanna Landsvirkjunar vel að orði. Hann sagði að þegar rignir, þá rigni gulli. Spurningarnar sem Ragnheiður Elín Árnadóttir þarf að spyrja breska ráðamenn munu svara stórri spurningu. Mun rigna gulli?

Raforka, ál og olía

Laugardagsviðtal Egils Helgasonar á rás 1 í dag var um raforku, ál og olíu. Hlusta má á viðtalið hér á vef Rúv.