Norman Borlaug

Į Ķslandi og ķ öllum vestręnum samfélögum viršist vera sķvaxandi hópur fólks sem hefur žaš aš leišarljósi sķnu aš vera į móti framförum ķ heiminum.

ORF_logoFyrr ķ sumar įtti bloggarinn leiš um Sušurland og heyrši žį ķ śtvarpinu auglżstan kynningarfund ķ Gunnarsholti um įętlanir ķslenska fyrirtękisins Orf Lķftękni  um tilraunaręktun meš erfšabreytt bygg. Orkubloggaranum žótti žetta upplagt tękifęri til aš heyra meira um žessa forvitnilegu tilraun Orfsmanna. Og varš heldur undrandi žegar ķ ljós kom aš fundarmenn reyndust flestir fólk sem sį žessari ręktun allt til forįttu.

Nišurstašan varš engu aš sķšur sś aš Orf Lķftękni fékk leyfi Umhverfisstofnunar til ręktunarinnar, enda var fyrirtękiš tališ uppfylla öll lagaskilyrši žar aš lśtandi. Lķklega hefur įrangurinn žó oršiš heldur snautlegur, žvķ skemmdarverk voru unnin į ręktunarreitnum nś ķ sumar. Vęntanlega mun verkefniš halda įfram į komandi sumri.

Norman_Borlaug-5Blogginu varš hugsaš til žessa verkefnis Orf Lķftękni ķ dag žegar fréttir bįrust af andlįti hins stórmerka landbśnašarvķsindamanns Norman Borlaug. Sem einmitt var fjallaš um hér į Orkublogginu ķ fęrslu s.l. sumar (2008). Borlaug (f. 1914) nįši miklum įrangri ķ kynbótum į hveiti, maķs og fleiri plöntutegundum, til aš auka mętti framboš fęšu ķ heiminum. Žetta starf hans er sagt hafa bjargaš mörg hundrušum milljóna manna frį hungurdauša og hlaut Borlaug mikla višurkenningu fyrir. Ž.į m. Frišarveršlaun Nóbels įriš 1970.

Borlaug var į sķšustu įrum og įratugum óžreytandi viš aš benda į naušsyn žess aš meira verši unniš aš nżjum leišum til aš auka fęšuframleišslu enn frekar. Raunveruleg hętta sé į žvķ aš heimurinn muni horfa fram į vaxandi hungur og skelfingar mešal fólks, ef ekki verši brugšist viš ķ tķma. Borlaug gagnrżndi hvernig vestręn samfélög hafa ķ auknum męli snśist gegn vķsindatilraunum meš matvęli og hann hefur furšaš sig į žeirri forgangsröšun aš fagna lķfręnni ręktun en snśast gegn erfšabreyttum matvęlum.

Borlaug_wheat_2Norman Borlaug įleit fįtt ef nokkuš benda til žess aš lķfręnt ręktašar afuršir séu hollari en žęr sem ręktašar eru meš hefšbundnari ašferšum, žar sem notašur er tilbśinn įburšur og skordżraeitur. Įhugi fólks į lķfręnt ręktušum matvęlum byggi sem sagt į misskilningi eša jafnvel röngum upplżsingum. Žetta sé hiš versta mįl, žvķ lķfręn ręktun skili minni afuršum en hefšbundnari ašferšir. Hann var einnig haršur į žvķ aš miklu meira žurfi aš vinna aš erfšabreyttri ręktun. Žaš sé mannkyninu algerlega naušsynlegt til aš geta mętt fęšueftirspurn ķ framtķšinni.

Orkubloggarinn er į žvķ aš viš eigum aš hlusta vel į žaš sem Borlaug sagši. Og ekki leggjast af ofstopa gegn erfšabreyttum matvęlum. Aš sjįlfsögšu mį žetta ekki gerast ķ blindri trś į tęknina; naušsynlegt er aš sżna varśš og foršast umhverfisslys. En žröngsżni og lśxusveröld Vesturlanda  mį ekki verša til žess aš ašrir hlutar heimsins bśi viš hungur og fįtękt. Žess vegna er mikilvęgt aš nżta framžróun ķ erfšatękni og taka fyrirtękjum eins og Orfi Lķftękni af opnum huga.

wheat-blueFyrir žį sem vilja kynna sér betur lķfsstarf Borlaug‘s mį t.d. benda į fróšlega grein sem birtist ķ tķmaritinu The Atlantic įriš 1997. Hana mį sjį hér.


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Steingrķmur Helgason

Mašur veršur alltaf einhverju rķkari ķ anda eftir vķziterķngu į blogg žitt Ketill.

Takk fyrir.

Steingrķmur Helgason, 14.9.2009 kl. 00:42

2 Smįmynd: Siguršur Grétar Gušmundsson

Žetta eru góšir punktar hjį žér Ketill og full įstęša til aš halda kenningum og starfi Norman Borlaug į lofti. Ég satt aš segja žekki ekkert til žessa merka manns, tķmi til kominn aš auka žį žekkingu. Žaš er athyglisvert aš Borlaug erfšabreytti żmsum jaršargróša og jók žar meš framboš į margskonar kornmeti. Nś viš lįt hans er samt žannig komiš, vegna įróšurs žeirra sem telja sig eiga einkarétt į aš kalla sig nįttśruverndarsinna, aš žaš er nįnast veriš į berja nišur allt sem kalla mį erfšabreytingar į jaršargróša. Ég er hins vegar sammįla žvķ aš žar žarf aš fara varlega og allar tilraunir aš vera ķ höndum kunnįttufólks.

Mér finnst mjög athyglisvert žaš sem Borlaug sagši um lķfręna ręktun, hśn var ekki sérstaklega hįtt skrifuš hjį honum. Viš vitum aš um mišja sķšustu öld var fariš aš nota skordżraeitur ķ skelfilegu óhófi. Sumrin “47 og “48 var ég į sveitabżli žar sem mikiš var ręktaš af kįli og  mikiš notaš af skordżraeitri, žetta žótti sjįlfsagt žį. Hérlendis fórum hins vegar aldrei śt ķ aš strį DDT meš flugvélum yfir akra eins og Kaninn gerši, oft varš žaš til aš stórskaša vötn og įr og lķfrķkiš ķ žeim. En sķšan var DDT nįnast bannaš alfariš, fariš öfganna į milli. Afleišingin var stóraukin malarķusjśkdómur ķ Afrķku.

Ég hef oft spurt žį sem įkafastir eru ķ lķfręnni ręktun hvaš sé svo skelfilegt viš tilbśinn įburš, aušvitaš viljum viš ekki fį tilbśinn įburš beint į diskinn, ekki heldur kśamykju, hrossataš eš hęnsnaskķt. Allt žarf žetta aš taka žeim breytingum sem gróšurinn veldur. Ég hef aldrei fengiš neinar vitręnar skżringar į fordęmingu tilbśins įburšar, tel hann tvķmęlalaust af hinu góša sé hann rétt notašur

Siguršur Grétar Gušmundsson, 14.9.2009 kl. 11:12

3 Smįmynd: Gušmundur Sverrir Žór

Góš fęrsla Ketill og mikilvęgt mįlefni į feršinni. Varšandi skošun Borlaugs į lķfręnni ręktun bendi ég žér į nišurstöšur rannsókna sem vķsindamenn viš hįskólann sem ég stunda nįm viš žess efnis aš umhverfisįhrif lķfręnnar ręktunar séu hugsanlega verri en „hefšbundins landbśnašar“.

http://svt.se/2.22620/1.1635257/miljovinst_med_eko-odling_ar_noll?lid=is_search527895&lpos=0&queryArt527895=SLU+eko&sortOrder527895=0&doneSearch=true&sd=47225&from=siteSearch&pageArt527895=0

Gušmundur Sverrir Žór, 14.9.2009 kl. 12:13

4 Smįmynd: Arnar Pįlsson

Flottur pistill.

Innsęi Borlaugs var rétt varšandi nęringarinnihald lķffręnna afurša, en mér finnst samt aš lķfręna hreyfingin hafi komiš góšum hlutum til leišar (e.t.v óbeint).

Mį žar nefna, minni notkun sżklalyfja, skordżraeiturs, illgresiseiturs og tilbśins įburšar (sem hefur skašleg įhrif į vatnakerfi og dżralķf ķ jaršvegi ef mjög mikiš er į boriš).

Einnig finnst mér efnileg sį mešbyr sem 100 mķlna reglan hefur fengiš, aš fólk reyni aš neyta matvęla sem eru framleidd ķ nįgrenni heimilis žeirra. Žaš dregur śr mengun vegna flutnings.

Vissulega fara margir langt yfir strikiš ķ lķfręna lķfstķlnum, žaš er betra fyrir umhverfiš aš kaupa maķsdós frį Iowa en borša lķfręnt ķslenskt svķnakjöt (śt frį orkunotkunarsjónarmiši).

Arnar Pįlsson, 15.9.2009 kl. 09:57

5 Smįmynd: Jón Sigurgeirsson

Fįir menn hafa bjargaš jafn mörgum mönnum frį hungri og Borlaug. Enn žarf aš bęta matvęlaframleišslu. Vešriš breytist, jaršvegur fżkur į haf śt, skilyrši versna į einum staš og batna ef til vill į öšrum. Eršabreytingar hafa žegar sannaš gildi sitt en engu aš sķšur veršum viš aš stķga varlega tll jaršar. Viš höfum séš neikvęš įhrif tękni"framfara". Slys ķ žessum efnum geta valdiš tjóni į lķfrķkinu og eyšilagt  skilyrši til ręktunar į stórum svęšum eša valdiš öšru óbętanlegu tjóni.  Aš žvķ leyti eru erfšabreytingar ekkert frįbrugšnar žvķ žegar dżr eša jurtir eru fluttar milli heimsįlfa til staša žar sem žau/žęr hafa enga nįttśrulega óvini eša mynda nżtt og hęttulegt afbrigši.

Jón Sigurgeirsson , 17.9.2009 kl. 18:15

6 Smįmynd: Siguršur Grétar Gušmundsson

Arnar, žś ert į sama punktinum og ég aš tilbśinn įburšur geti haft skašleg įhrif į vatnakerfi og dżralķf ķ jaršvegi ef mjög mikiš er į boriš. Mér finnst žetta engan veginn vera rök gegn notkun tilbśins įburšar, žaš er hęgt aš kasta höndum til allra verka og misnota góša hluti, einnig tilbśinn įburš og žaš geršist (og er lķklega aš gersast enn) žegar Bandrķkjamenn dreifa tilbśnum įburši śr flugvélum yfir, ekki ašeins akra, heldur įr og vötn ķ leišinni til stórskaša fyrir žaš lķf sem žar į sinn rétt.

En žaš er fleira en tilbśinn įburšur sem getur valdiš skemmdum. Ég veit žess dęmi aš fjóshaugur hefur runniš śt ķ bęjarlęk, eyšilagt drykkjarvatniš og lķka żmislegt lķf sem ķ bęjarlęknum žróašist.

Svo mķn nišurstaša er sś aš žaš sem er bošoršiš sé aš umgangast alla hluti į réttan hįtt og nżta žį į réttan hįtt.

Siguršur Grétar Gušmundsson, 29.9.2009 kl. 10:55

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband