Frjįlsa olķan į nišurleiš

Žegar rętt er um olķuuppsprettur heimsins er žeim gjarnan skipt gróflega ķ tvennt: Um 40% heimsframleišslunnar kemur frį OPEC-rķkjunum og um 60% frį rķkjunum utan OPEC. Žetta hlutfall hefur haldist furšufast sķšustu 20-25 įrin eša svo.

OPEC_Oil_BarrelsInnan OPEC  eru nokkrir af stęrstu olķuframleišendum heims. Eins og t.d. Alsķr, Angóla, Ķran, Ķrak, Katar, Kuwait, Lķbża, Sameinušu arabķsku furstadęmin, Saudi Arabķa og Venesśela. Sannarlega glęsilegur hópur.

Rķkin utan OPEC, sem lengi vel hafa framleitt u.ž.b. 60% olķunnar, eru afar mislit hjörš. En žarna eru t.a.m. allir olķuframleišendurnir į Vesturlöndum; t.d. Bandarķkin, Kanada, Mexķkó, Noregur og Bretland. Og lķka Kķna og Brasilķa. Og aušvitaš Rśssland!

Žegar aftur į móti er litiš til žess hvaša rķki eru mestu olķuinnflytjendurnir annars vegar og olķuśtflytjendurnir hins vegar, kemur eftirfarandi ķ ljós: Žeir sem flytja inn olķu eru nęr öll OECD-rķkin, įsamt Kķna og Indlandi. Og žeir sem eru helstu olķuśtflytjendurnir eru OPEC-rķkin, auk vestręnu olķuveldanna Noregs og Mexķkó. Og aušvitaš Rśssland!

OPEC_russia-g8Žaš mį žvķ segja aš veröld olķunnar hvķli į tveimur stošum. Önnur stošin er OPEC. Hin er Rśssland. Žetta eru stóru ašilarnir ķ framleišslu OG śtflutningi į olķu. Okkur hinum er žar af leišandi afar mikilvęgt aš fį olķu frį žessum tveimur stošum - helst į sem bestu verši.

Hlutfall OPEC ķ olķuframleišslunni hefur ķ grófum drįttum haldist lķtiš breytt sķšustu tvo įratugi. OPEC-rķkin leitast viš aš stżra frambošinu, mešan rķkin utan OPEC ašhyllast aftur į móti (flest) frjįlsan markašsbśskap. Sökum žess aš olķuverš hefur nįnast alltaf haldist mun hęrra en sem nemur kostnaši ķ olķuvinnslu, hafa olķufyrirtękin į Vesturlöndum lengst af reynt aš framleiša eins mikiš af olķu og mögulegt er. OPEC hefur aftur į móti veriš ķ žvķ hlutverki aš reyna aš bremsa frambošiš af, til aš fį sem allra hęst verš fyrir olķuna sķna.

Žaš er óneitanlega mjög athyglisvert aš skoša valdabarįttuna ķ olķuišnašinum. Žar viršist lengi vel hafa rķkt įkvešiš valdajafnvęgi. Žar sem OPEC hefur "leyft" Vesturlöndum og öšrum rķkjum utan OPEC aš vera meš u.ž.b. 60% af olķuframleišslunni. Žetta jafnvęgi hefur um leiš komiš ķ veg fyrir of mikiš kverkatak OPEC į olķumörkušunum. Žar meš hafa OPEC-rķkin lķka aš mestu fengiš aš vera ķ friši fyrir hernašarmaskķnu Vesturlanda. Allt žar til Bandarķkin réšust į Ķrak.

En allt er breytingum hįš. Mišaš viš žį miklu aukningu sem oršiš hefur ķ eftirspurn eftir olķu sķšustu tvo įratugina, er ķ reynd meš ólķkindum aš rķkin utan OPEC hafi nįš aš geta framleitt 60% olķunnar. Įstęšur žess aš žau nįšu aš auka framleišslu sķna, jafnframt aukinni eftirspurn, eru augljóslega ekki hinar hnignandi olķulindir ķ Alaska eša Noršursjó. Nei - aukninguna mį fyrst og fremst žakka miklum vexti ķ rśssneska olķuišnašinum!

Russia_geopoliticsHlutfall Rśssa ķ olķuframleišslu rķkjanna utan OPEC er svo sannarlega ekkert smįręši. Um ¼ allrar olķunnar utan OPEC kemur frį Rśssunum.

En nś eru uppi vķsbendingar um aš olķuframleišsla Rśssa hafi nįš toppi. Og žar aš auki er Rśssland ekki beinlķnis į sömu nótum eins og almennt gerist um olķuišnašinn ķ OECD. Öllum helstu olķufyrirtękjunum ķ Rśsslandi er stjórnaš af rķkisvaldinu og rśssnesku olķufélögin eiga ķ reynd miklu meira sameiginlegt meš rķkisolķufélögunum ķ Arabķu, Venesśela og öšrum rķkjum innan OPEC, heldur en meš einkareknu vestręnu olķufélögunum.

Žetta er fariš aš valda Bandarķkjamönnum, Evrópubśum og öšrum OECD-rķkjum nokkrum ugg. Olķuframleišsla Vesturlanda er aš dragast hratt saman og jafnvel žó svo Rśssarnir nįi aš kreista upp ennžį meiri olķu, er śtlit fyrir aš rķkin utan OPEC nįi samt ekki aš višhalda hlutfalli sķnu ķ olķuframleišslu heimsins. Flest žessi sömu rķki eru einmitt lķka mestu olķuinnflytjendurnir, svo žetta er ekkert gamanmįl. Žar aš auki eru Rśssar ekkert sérstaklega traustir bandamenn og gętu einn daginn veriš komnir inn ķ OPEC.

Ķ staš žess aš tala um OPEC-rķki annars vegar og rķki utan OPEC hins vegar, er hugsanlega skynsamlegast aš skipta olķuišnašinum ķ ófrjįlsa olķu og frjįlsa olķu. Frjįls olķa er žį olķuframleišsla utan OPEC og utan Rśsslands. Sé žessi póll tekin ķ hęšina blasir viš sś stašreynd aš hin frjįlsa olķuframleišsla hefur minnkaš um 5% į örfįum įrum. Og er nś innan viš 45% af heildarframleišslunni.

Oil_Non-OPEC-ex-Russia_2004-2009Vesturlönd (utan Rśsslands) viršast m.ö.o. nś ķ fyrsta sinn ķ langan tķma eiga ķ erfišleikum meš aš halda hlutfalli sķnu ķ heimsframleišslunni. Sķšustu fimm įrin hefur dagsframleišsla žeirra dregist saman um heilar 2 milljón tunnur. Žetta segir eiginlega allt sem segja žarf. Žrįtt fyrir vaxandi eftirspurn eftir olķu hefur framleišsla į frjįlsri olķu minnkaš. Fyrir vikiš eru OPEC og Rśssland nś meš meirihlutann ķ olķuišnaši veraldarinnar. Žetta er lķklega ein alvarlegasta ógnunin sem Vesturlönd standa frammi fyrir. Ekki ašeins efnahagslega, heldur er lķka nęsta vķst aš žessi žróun veršur ekki beinlķnis til aš efla heimsfrišinn.

Eini ljósi punkturinn er sį aš nś eru komnar fram vķsbendingar um aš olķužörf Vesturlanda kunni aš hafa nįš hįmarki. Žaš er fyrst og fremst aukinn įhugi į sparneytnari bķlum sem žvķ veldur.

Oil_future-production-2Um žetta er žó enn algjör óvissa. IEA og margir fleiri spį žvert į móti aukinni olķueftirspurn frį Vesturlöndum a.m.k. nęstu 20 įrin. En EF notkun Vesturlanda į olķu nęr aš dragast saman - jafn hratt eins og framleišsla į frjįlsri olķu minnkar - skapast kannski ekki stórvandamįl. Ef aftur į móti myndast gat - ef olķuframleišsla Vesturlanda mun įfram dragast hrašar saman en sem nemur olķunotkun žeirra - žį er vošinn vķs.

Žau eru mörg EFin. Žaš er einmitt žess vegna sem stjórnvöld vķšsvegar um Vesturlönd leita nś logandi ljósi aš nżjum möguleikum til aš knżja samgöngukerfiš. Hinn hraši samdrįttur ķ olķuframleišslu Vesturlanda mun ekki ašeins hafa mikil įhrif ķ heimspólitķkinni, heldur verša einhver allra mikilvęgasti hvatinn ķ žróun atvinnulķfs, vķsinda og tękni.

Varla er ofsagt aš ķ reynd hafi nżlega oršiš vatnaskil ķ orkumįlum veraldarinnar. Žetta eiga Ķslendingar aš nżta sér. Og leggja höfušįherslu į aš aš mennta ungt fólk um orkumįl. Žaš vęri farsęl leiš til aš efla ķslenskt atvinnulķf og skapa hér nż tękifęri til framtķšar.

Hįskólarnir hérna ęttu aš einbeita sér aš orkugeiranum. Og aš sama skapi eiga stjórnvöld aš setja olķuleit į oddinn og hvetja fyrirtęki sem eru aš žróa nżja orkutękni til aš koma til Ķslands - meš žvķ aš skapa žeim hagkvęmt starfsumhverfi hér. Finnar vešjušu į farsķmatęknina. Viš ęttum aš vešja į orkutęknina.

 


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband