Vatnsafliš ķ Sķberķu

irkutsk-dam-lagoon.png

Į 6. įratug lišinnar aldar reis mikil vatnsaflsvirkjun austur ķ Sķberķu - skammt frį landamęrum Sovétrķkjanna aš Mongólķu. Žegar virkjunin tók til starfa 1956 žótti hśn eitthvert mesta verfręšiundur ķ Sovétrķkjunum. Enda fengu flestir žeirra sem komu aš hönnun og byggingu virkjunarinnar žessar lķka fķnu oršur, sem hetjur alžżšunnar.

Žessi umrędda virkjun frį 6. įratugnum žarna austur ķ Sķberķu er ķ fljótinu Angara, en Angara er stęrsta śtfalliš śr hinu fręga Baikal-vatni. Frį vatninu rennur Angara-fljótiš um 1.800 km leiš, uns žaš sameinast Jenu (Yenisei). Jena er eitt af hinum vķšfręgu stórfljótum Sķberķu, en hin tvö eru Ob og Lena, eins og viš ęttum öll aš muna śr gömlu barnaskóla-landafręšinni. Žaš eru sem sagt margar ašrar stórįr austur Ķ Sķberķu, en bara žrķeykiš Jena, Ob og Lena. Og Angara er ein žeirra.

angara-river-storms-2.jpg

Žessi sögufręga virkjun ķ Angara-fljóti er kennd er viš borgina Irkutsk. Og svo skemmtilega vill til aš Irkutsk-virkjunin er nįnast nįkvęmlega jafnstór eins og önnur vatnsaflsvirkjun, sem reist var į Ķslandi hįlfri öld sķšar. Žeirri sem kennd er viš Kįrahnjśka. Hvort verkfręšingarnir og verkamennirnir viš Kįrahnjśkvirkjun fengu Riddarakross er allt önnur saga.

Žaš var nś reyndar ekki žannig aš meš Kįrahnjśkavirkjun vęrum viš Ķslendingar nįlęgt žvķ aš eiga jafnstóra virkjun eins og Rśssarnir. Irkutsk-virkjunin hafši ekki starfaš lengi žegar ennžį stęrri virkjanir risu žarna austur ķ Sķberķu. Enda voru Rśssarnir į mikilli siglingu ķ žį daga; skutu Sputnik upp ķ geiminn og virtust nęr óstöšvandi.

Angara-Yenisei-map

Senn voru nżjar virkjanir ķ Sķberķu ekki męldar ķ einhverjum hundrušum MW heldur žśsundum. Įriš 1967 var lokiš viš nżja 4.500 MW virkjun ķ Angara-fljóti og enn var af nęgju vatnsafli aš taka ķ Angara og öšrum stórfljótum Sķberķu. Į įttunda įratugnum voru svo lögš drög aš enn einni risavirkjuninni ķ Angara-fljótinu. Hśn įtti aš rķsa viš bęinn Tayozhny ķ hérašinu Boguchany

Sovétmenn höfšu žį lengi keppst viš aš reisa jafnöflugar vatnsaflsvirkjanir austur ķ Sķberķu eins og Bandarķkjamenn geršu t.d. ķ Columbia-fljótinu. En nś kom aš vendipunkti; efnahagsmaskķna kommśnismans fór aš hiksta. Og žegar kom fram undir 1980 virtist tekiš aš halla verulega undan fęti. Ekkert varš af virkjuninni og Kremlverjar mįttu jįta aš žeir yršu ekki konungar vatnsaflsins.

boguchany-power-dam-built_1096202.jpg

En mašur skyldi aldrei segja aldrei. Nś žremur įratugum sķšar er skyndilega komiš nżtt išnveldi ķ nęsta nįgrenni Angara-fljótsins. Kķnverski drekinn öskrar į meiri orku og allt ķ einu var į nż kominn grundvöllur til aš reisa risavirkjunina ķ Angara. Jį - draumurinn er loks aš verša aš veruleika žarna óralangt ķ austri. Og žaš er til marks um stęršina aš žessi nżja virkjun - Boguchany-virkjunin - mun fullbyggš framleiša nįnast nįkvęmlega jafn mikiš rafmagn eins og öll raforkuverin į Ķslandi framleiša til samans! Eša um 17,5 TWst į įri. Aš afli jafngildir Boguchany-virkjunin u.ž.b. fjórum Kįrahnjśkavirkjunum; veršur 3.000 MW (Fljótsdalsstöš er 690 MW). Virkjunin er langt kominn ķ byggingu og veršur tilbśin į nęsta įri (2012).

rusal-web-05_1096376.png

Efnahagsuppgangurinn ķ Kķna veldur žvķ aš Sķberķu upplifir nś grķšarlegar fjįrfestingar og mikinn efnahagsuppgang. Žaš eru ekki eru nema um 500 km frį Boguchany-virkjuninni til kķnversku landamęranna. Raforkan frį virkjuninni veršur einmitt annars vegar seld beint til Kķna og hins vegar notuš til aš knżja stórišjuver ķ grennd viš virkjunina, sem munu fyrst og fremst framleiša fyrir Kķnamarkašinn. Eitt af žessum išjuverum er nżtt risaįver sem nś er aš rķsa viš Boguchany.  Boguchany-įlbręšslan veršur fullbśin įriš 2013 og mun žį framleiša 600 žśsund tonn įrlega. Veršur sem sagt nęstum žvķ tvöfalt stęrri bręšsla heldur en įlver Alcoa į Reyšarfirši, sem er vel aš merkja stęrsta įlveriš į Ķslandi.

deripaska-putin-3_1096383.jpg

Žaš er ekki bara ofsaleg stęrš įlbręšslunnar sem vekur athygli - heldur lķka eignarhaldiš aš henni. Sem er kannski skżr tįknmynd um farsęlt samstarf ljśflinganna glašlegu; žeirra Pśtķn's fyrrum forseta og nśverandi forsętisrįšherra Rśsslands og išnjöfursins Oleg Deripaska. Žaš er nefnilega svo aš 50% hlutabréfanna ķ nżju įlverksmišjunni viš Boguchany eru ķ eigu rśssneska rķkisorkurisans RusHydro og hinn helmingurinn er ķ eigu Rusal. Žarna fallast žvķ rśssneska rķkiš og Rusal ķ fašma.  Rusal er vel aš merkja langstęrsti įlframleišandi heimsins og sem kunnugt er žį lżtur fyrirtękiš stjórn og meirihlutaeigu Deripaska. Og rśssneska rķkisfyrirtękiš RusHydro er eitt stęrsta vatnsaflsfyrirtęki veraldarinnar. 

Žetta netta įlver viš Boguchany er bara byrjunin. Deripaska og Rusal eru hreinlega į ępandi fullri ferš žarna austur ķ Sķberķu. Enda er Deripaska meš mikla reynslu af višskiptum og stórišju žar ķ austrinu (žaš var į žeim slóšum sem hann lagši grunninn aš žvķ aš eignast stęrstan hluta rśssneska įlišnašarins). Ekki fjarri Boguchany er Rusal aš reisa annaš ennžį stęrra įlver! Žar er um aš ręša Taishet-įlbręšsluna, sem veršur meš um 700 žśsund tonna įrlega framleišslugetu. Rįšgert er aš bęši žessi įlver verši komin ķ gagniš innan örfįrra įra og veršur Rusal žį į stuttum tķma bśiš aš auka įrlega įlframleišslu sķna ķ Sķberķu um lauflétt 1,2-1,3 milljón tonn! Bara žessi aukning ein og sér er langtum meira en öll įlverin žrjś į Ķslandi geta framleitt.

rusal-web-10.png

Žetta er veruleikinn sem ķslenski orkugeirinn stendur frammi fyrir. Eins og stašan er ķ dag eru um 75-80% af allri raforku sem framleidd er į Ķslandi seld til įlvera. Ķslensku orkufyrirtękin eru žvķ ķ reynd miklu fremur ķ samkeppni viš rśssneska rķkisorkufyrirtękiš RusHydro, fremur en aš žau starfi į hefšbundnum evrópskum orkumarkaši meš fjölbreyttan kaupendahóp. Komi til žess aš nżtt įlver rķsi į Ķslandi žżšir žaš vęntanlega aš nżja įlveriš fįi raforkuna į verši sem er svipaš eša lķtiš hęrra en gerist hjį nżjum risavirkjunum austur ķ Sķberķu. Stóra spurningin er bara: Vilja Ķslendingar keppa viš RusHydro ķ veršum?

boguchany-power-turbine_1096382.jpg

Žarna austur ķ Sśberķu er vel aš merkja  gnęgš er af ónżttu vatnsafli. Žaš er lķka vert aš hafa ķ huga aš gert er rįš fyrir aš langmesta aukningin ķ eftirspurn eftir įli į nęstu įrum og įratugum muni koma frį Asķu. Sķberķa meš sķn miklu fljót og nįlęgš viš Kķna hentar žvķ  fullkomlega fyrir nżja stórišju af žessu tagi. Žaš ętti žvķ öllum aš vera augljóst aš hugmyndir um aš byggja nżjar įlbręšslur į Ķslandi munu ekki ganga eftir - nema žį aš viškomandi įlfyrirtęki fįi raforkuna į mjög lįgu verši. Ef auka į aršsemi ķ raforkuframleišslu į Ķslandi eru fleiri įlver žvķ varla ķ spilunum. 

Sjįlfur segir Deripaska aš hann stefni aš žvķ aš gera Sķberķu aš nżju Kanada. Žetta risastóra landsvęši er afar aušugt af nįttśruaušlindum, en hefur engu aš sķšur lengst af veriš žjakaš af fįtękt. Deripaska segir ķbśa Sķberķu nś hafa tękifęri til aš byggja upp öflugt efnahagslķf - rétt eins og geršist ķ Kanada snemma į 20. öld žegar vatnsafliš ķ Kanada varš grundvöllur fyrirtękja eins og Alcan og Alcoa.

deripaska-thinking_1096385.jpg

Nś er bara aš bķša og sjį. Kannski er žetta enginn fagurgali hjį Deripaska. Sumum kann aš vķsu žykja žaš hįlf dapurleg framtķšarsżn fyrir Sķberķu, ef hśn nś snemma į 21. öldinni į sér žann draum ęšstan aš lķkjast išnvęddum svęšum N-Amerķku eins og žau voru ķ upphafi 20. aldar. En Deripaska lętur sér lķklega fįtt finnast um slķkt raus.

 


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Valdimar Samśelsson

Góš grein og einhvaš til aš hugsa mun žegar įkvaršanir eru teknar vegna framtķšar įlveranna žvķ įlveršiš mun lękka ķ kjölfariš.

Valdimar Samśelsson, 12.9.2011 kl. 08:57

2 Smįmynd: Ketill Sigurjónsson

Ein įbending til lesenda: Ķ fęrslunni segir m.a. "Eins og stašan er ķ dag eru um 75-80% af allri raforku sem framleidd er į Ķslandi seld til įlvera". Žarna var reyndar įtt viš stórišjuna i heild. Ž.m.t. er jįrnblendiverksmišjan. Prósentutalan vegna seldrar raforku til įlveranna 3ja sem hér eru, er žvķ eitthvaš lęgri. Žó vart mikiš lęgri.

Ketill Sigurjónsson, 12.9.2011 kl. 20:25

3 Smįmynd: Haraldur Baldursson

Góš grein. Žś fęrir sterk rök fyrir žvķ aš žarft sé aš horfa til annarra leiša ķ orkusölu en til įlvera. Hjį Landsvirkjun blįsa vissulega nżir vindar, en žaš er spurning hvort aš skrišžungi įlframleišslunnar nįi enn um sinn aš rįša för.

Haraldur Baldursson, 14.9.2011 kl. 12:05

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband