Er Peak Oil afstašiš?

Usain_Bolt_958Ķ įgśst sem leiš var heimsmetiš ķ 100 metra hlaupi karla slegiš. Og žaš svo um munar; 9,58 sekśndur! Žarna var į flugferšinni Usain Bolt  frį Jamaica.

Orkubloggarinn veit vart skemmtilegra sjónvarpsefni en aš horfa į slķkan višburš ķ beinni śtsendingu. Og er t.d. enn ķ fersku minni žegar Ben Johnson stakk Carl Lewis  af og hljóp į nżju heimsmeti į Ólympķuleikunum ķ Seśl 1988. Allir vita aš Johnson var svo sviptur gullinu vegna lyfjaneyslu. Mikiš drama.

100_meters_WRŽvķ hefur lengi veriš spįš aš mannkyniš sé komiš aš žolmörkum  ķ spretthlaupum. Aš heimsmetiš ķ 100 metra hlaupi hreinlega verši ekki bętt. Eitt sinn sįu menn 10 sekśndur sem hin endanlegu mörk, allt žar til Jim Hines hljóp į 9,95 į Ólympķuleikunum ķ Mexķkó ķ október 1968. Lengi vel leit śt fyrir aš žetta heimsmet - 9.95 sek - yrši hiš endanlega met ķ 100 m hlaupi. En svo kom Calvin Smith og hljóp į 9,93 įriš 1983. Og žrįtt fyrir aš metiš yrši enn bętt nokkrum sinnum nęstu įrin, hefšu lķklega fįir trśaš žvķ fyrir örfįum įrum aš įriš 2009 yrši vegalengdin hlaupin į undir 9,6 sekśndum! En nś er metiš sem sagt 9,58. Og Bolt hreinlega bśinn aš slįtra spekinni um rólega žróun 100 m heimsmetsins.

Žetta minnir mann į aš hęfni mannsins er meš ólķkindum. Žetta minnir Orkubloggarann lķka į žaš aš ķ įratugi hafa żmsir spįš žvķ aš hįmark olķuframleišslu vęri aš bresta į. Aš brįtt yrši ekki lengur nógu mikil olķa til aš męta eftirspurninni. Menn hreinlega kęmust ekki lengra ķ olķuvinnslu.

oil-discoveries_top1964Slķkar spįr eru ekkert nżjabrum. Žęr hafa fylgt olķuišnašinum meira eša minna nįnast allt frį upphafi bķlaaldar. En sjaldan hafa spįmenn um yfirvofandi peak-oil veriš sannfęršari en į allra sķšustu įrum. Žaš er ekkert skrķtiš. Žegar svartsżnismenn horfa į lķnuritin sem sżna grķšarlegan vöxt ķ olķunotkun heimsins og stöplaritin sem sżna hversu hęgt gengur aš finna nżjar olķulindir, er óneitanlega freistandi  aš hlaupa ępandi śt į torg: „The Oil Age is over. We are all doomed!!"

En ef žeir sömu myndu ašeins staldra viš kemur nokkuš athyglisvert ķ ljós. Ķ fyrsta lagi eru menn ennžį aš finna nżjar risalindir. Lindir meš óhemju magni af olķu - sem veršur aš vķsu mun dżrara aš sękja heldur en eplin sem viš höfum hingaš til veriš aš tķna af nešstu greinunum en segir okkur samt aš enn er af nógu aš taka.

Ķ öšru lagi er mögulegt aš hiš ógurlega peak-oil kunni žegar aš vera aš baki. Aš eftirspurn eftir olķu hafi nįš hįmarki - ever! Og žaš bęši ķ gömlu Evrópu og hjį sjįlfum olķufķklunum ķ Bandarķkjunum! Žetta er aš vķsu ekki hiš hefšbundna peak-oil, sem dómsdags-spįmennirnir óttast svo mjög. Sem felst einfaldlega ķ žvķ aš ekki sé lengur unnt aš auka framboš af olķu af žvķ lindirnar séu endanlega aš tęmast. Nei - žvert į móti viršist sem eftirspurnartoppnum kunni aš vera nįš.

EIA_Liquid_Fuels_August_2009Eftirspurn eftir olķu og öšru fljótandi eldsneyti nįši nżju hįmarki įriš 2008. Aš sumra mati mun žetta metįr aldrei verša slegiš - héšan ķ frį muni žörfin į olķu og öšru fljótandi eldsneyti verša minni en žessi miklu nżlišnu uppgangsįr 2005-08.

Ef satt reynist eru žetta óneitanlega talsverš tķšindi - svo ekki sé fastar aš orši kvešiš. Kenningin byggir vel aš merkja ekki į žvķ aš heimurinn sé fallinn ķ eilķfšarkreppu. Heldur aš samfélagsbreytingar séu aš eiga sér staš, sem munu draga śr eldsneytisnotkuninni.

EIA_2009_OilPrices_1980-2030

Ašalatrišiš ķ žessari kenningu er aš žetta tįkni  ķ raun sigur tęknižróunarinnar. Aš tęknin žróist ķ žį įtt sem er best og hagkvęmast fyrir okkur mannfólkiš og aš sś žróun eigi sér staš įšur  en viš lendum ķ verulegum vandręšum meš nśverandi tękni. Samdrįttur ķ olķuframleišslu muni sem sagt hvorki leiša til efnahagshruns né hnignunar sišmenningar, heldur komi žessi samdrįttur ķ eldsneytisnotkun til vegna t.d. sparneytnari ökutękja, meiri śtbreišslu rafmagnsbķla og -hjóla, nżrra lestarkerfa ķ mörgum stórborgum o.s.frv.

Žaš er vel žekkt aš sum Evrópurķki hafa fyrir all löngu nįš hįmarki ķ eftirspurn sinni eftir olķu. Jafnvel žrįtt fyrir žokkalega fólksfjölgun og efnahagsuppgang hefur notkun į fljótandi eldsneyti minnkaš į sķšustu įrum ķ nokkrum löndum Evrópu - žar žurfti enga kreppu til. Danmörk er nęrtękt dęmi.

En žróunin ķ Bandarķkjunum skiptir öllu meira mįli en hjį Evrópumönnum. Bandarķkjamenn hafa um langt skeiš veriš hinir einu sönnu olķufķklar. Nś viršast sumir olķuspįmenn telji aš notkun Bandarķkjamanna į olķu og öšru fljótandi eldsneyti hafi nįš hįmarki. Hvernig mį žaš vera? Bandarķsku žjóšinni er enn aš fjölga umtalsvert. Hlżtur žessi ofbošslega neyslužjóš ekki aš žurfa meira af fljótandi eldsneyti?

Hummer_Prius_2Svariš viš žeirri spurningu byggist ekki į sérstaklega djśpri speki: Kannski. Eša kannski ekki. Kannski er toppnum nįš ķ olķuneyslu Bandarķkjamanna.

Skżringin į žvķ aš toppnum kann aš vera nįš ķ olķunotkun Bandarķkjanna felst ašallega ķ mikilli og góšri lyst Bandarķkjamanna į sparneytnari bķlum. Og sį įhugi mun aukast ennžį meira ef olķuverš fer hękkandi. Slķk umskipti frį SUV-menningunni (sem Orkubloggiš vill reyndar einfaldlega kalla jeppa-menningu) myndu draga verulega śr olķunotkun ķ Bandarķkjunum. Žess vegna er mögulegt aš notkun Bandarķkjamanna į olķu og öšru fljótandi eldsneyti hafi ķ reynd nįš toppi.

Bandarķkjamenn nota hvorki meira né minna en um 25% af allri olķu sem framleidd er ķ heiminum! Samdrįttur ķ olķunotkun žar gęti žżtt samdrįtt į heimsvķsu.

China_crowdEn hvaš meš vöxtinn ķ Kķna og annars stašar ķ Asķu? Žar er miklum efnahagsuppgangi spįš į nęstu įrum og įratugum og langt ķ aš bķlaeign almennings ķ Kķna verši sambęrileg viš žaš sem gerist hér ķ vestrinu. Hlżtur efnahagsuppgangurinn ķ Asķu og efling millistéttarinnar žar ekki örugglega aš leiša til ennžį meiri olķunotkunar ķ heiminum? Erum viš hvort sem er doomed śt af uppganginum ķ Asķu?

Žetta gęti veriš svo. Talsveršar lķkur eru į aš efnahagsuppgangur hjį Kķnverjum og nįgrönnum žeirra muni valda žvķ aš eftirspurn eftir fljótandi eldsneyti eigi eftir aš fara langt yfir žęr 85 milljón olķutunnur, sem heimurinn hefur undanfariš brennt į hverjum degi (kreppan hefur reyndar lķklega minnkaš eftirspurnina ķ ca. 83 milljón tunnur eša svo).

Į móti kemur aš žróunin į ökutękjaeign ķ Kķna veršur hugsanlega allt öšru vķsi en varš hér ķ Vestrinu. Žó svo hinir efnašri ķ Kķna fįi sér vissulega stóra og kraftmikla bķla, žį mun hinn dęmigerši mešal-Kķnverji mögulega horfa allt annaš. Og olķueftirspurn af žeim sökum hugsanlega aukast mun hęgar ķ Kķna en margir hafa spįš. Jafnvel ennžį hęgar en sem nemur samdrętti ķ olķueftirspurn Evrópu og Bandarķkjanna.

China_Electric_BikesĶ Kķna er aš verša sprenging ķ eftirspurn eftir rafmagnshjólum. Ekki mótorhjólum heldur rafmagnshjólum. Žetta hefur valdiš žvķ aš orkuspįteymiš hjį CERA, sem Orkubloggiš hefur aš sjįlfsögšu įšur minnst į, er nś sagt  hafa snśiš viš blašinu. Skipt um skošun. Aš žeir hjį CERA „višurkenni" nś aš peak-oil sé skolliš į! Eftirspurnartoppurinn vel aš merkja.

Samkvęmt fréttinni žį telja žeir hjį CERA sem sagt aš heildareftirspurn eftir fljótandi eldsneyti hafi nįš hįmarki og aš žaš hafi gerst 2008.

cera_james_burkhard_2CERA-menn munu enn fremur nś vera komnir į žį skošun aš eldsneytisnotkun Kķnverja muni ekki fara ķ sama farveg eins og į Vesturlöndum. Žar verši einkabķllinn ekki mįliš heldur muni kķnverski samgöngugeirinn senn einkennast af nżrri tękni. Fyrst verši žar mikil aukning į notkun rafmagnshjóla. Og žegar svo kemur aš žvķ aš kķnverski fjöldinn getur tekiš nęsta neysluskref og stękkaš viš sig, verši komin nż tękni sem muni ekki kalla į fljótandi jaršefnaeldsneyti.

Žetta žżšir žó ekki aš CERA bśist viš lękkandi eša stöšugu olķuverši. Öšru nęr. Ljśflingarnir žar į bę, meš eldsneytis-spįmanninn unga James Burkhard  ķ fararbroddi, telja skv. fréttinni nįnast öruggt aš eftir 3-5 įr verši grķšarlegar hękkanir į olķuverši. Jafnvel žrįtt fyrir minnkandi heimseftirspurn. Framleišslan muni einfaldlega ekki rįša viš žaš aš męta frambošinu og žaš muni žrżsta veršinu upp. Ekki ašeins ķ skyndilegri og tķmabundinni stķflu heldur til langframa.

CERA_Peak_Oil_slide_2009Umrędd skošun CERA kom fram ķ kynningu įšurnefnds James Burkhard į samgöngurįšstefnu, sem fór fram hjį Center for Strategic and International Studies (CSIS) vestur ķ Washington DC. Žessi slęda Burkhard's frį kynningunni sżnir reyndar einungis eftirspurnina ķ Bandarķkjunum, en af upptöku af fundinum mį vera augljóst aš Burkhard telur hįmarkseftirspurn einnig vera nįš į heimsvķsu. Žaš aš CERA-menn séu komnir į žessa lķnu eru talsverš tķšindi.

Žetta er vissulega bara skošun eins manns og skiptir svo sem engu. Og hafa ber ķ huga aš ljśflingarnir hjį CERA eru ekki óskeikulir frekar en ašrir menn. Til samanburšar mętti nefna aš spįteymi Alžjóša orkustofnunarinnar (IEA) telur allt stefna ķ aš įriš 2050 verši olķueftirspurnin 70% meiri en er ķ dag. Sem sagt enginn eftirspurnartoppur ķ sjónmįli žar į bę.

Orkublogginu žykir ennžį full snemmt aš gęla viš žaš aš eftirspurn eftir olķu og öšru fljótandi eldsneyti hafi nįš hįmarki. Viš žurfum aušvitaš aš „aka įfram" ašeins lengra svo viš getum fullvissaš okkur um žetta ķ baksżnisspeglinum. En Orkubloggiš er engu aš sķšur sammįla žvķ aš olķuvinnslan er vķša aš verša ansiš dżr. Žess vegna er svo sannarlega tķmabęrt aš viš förum aš draga śr olķunotkun og halla okkur ķ auknum męli aš öšrum orkugjöfum.

Biofuels_PumpFjölmargir hvatar leggjast į eitt aš flżta žessari žróun. Dżrari olķuvinnsla, kolefnisskattar og umhverfissjónarmiš. Enn er žó langt ķ land meš aš nż tękni leysi olķu af hólmi sem eldsneyti ķ samgöngugeiranum. Žess vegna veršum viš öll į valdi olķunnar enn um sinn. Hugsanlega mun lengur en viš kęrum okkur um.

En žaš skemmtilega er aš žessi žróun veitir Ķslendingum nż tękifęri. Ef olķuverš helst įfram hįtt veršur hagkvęmt fyrir rķki meš mikla endurnżjanlega orku, aš framleiša hrįolķu śr lķfmassa. Žessi įhugaverša tękni til framleišslu į vistvęnu, hagkvęmu og orkurķku eldsneyti, sem getur leyst hefšbundiš bensķn, dķselolķu og flugvélabensķn af hólmi, kann brįtt aš aš verša raunhęfur kostur ķ eldsneytisframleišslu. Žį gęti Ķsland oršiš fyrsta landiš ķ heiminum til aš fullnęgja allri sinni orkueftirspurn meš vistvęnni og endurnżjanlegri orkuframleišslu.


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 identicon

Sęll.  Veistu hvor orkan er ódżrari kjarnorka eša olķa?  Žį hef ég ķ huga hvort minnkandi eftirspurn ķ olķu og vaxandi eftirspurn ķ kjarnorku muni vala nišuržrżstingi į veršbólgu og veršhjöšnun eša veršbólgu?

Gunnar Kristinn Žóršarson (IP-tala skrįš) 4.10.2009 kl. 12:45

2 Smįmynd: Ketill Sigurjónsson

Žaš er ešlismunur žarna į af žvķ kjarnorka er nżtt til rafmagnsframleišslu en olķa fyrst og fremst ķ eldsneyti į samöngutęki. En kjarnorka er dżrari orkugjafi en jaršefnaeldsneyti; gasiš og kolin eru talsvert ódżrari kostur en kjarnorka.

Ketill Sigurjónsson, 4.10.2009 kl. 13:16

3 identicon

Jahį "Peak oil" yfirstašiš, en vegna žess aš eftirspurnin nįši hįmarki! Ķ öllu falli įhugaveršar pęlingar, en held aš menn séu aš blekkja sjįlfa sig.

Ef Peak oil er yfirstašiš ( sem vęntanlega enginn veit ennžį) žį er žetta bara eingöngu spurning um mögulegt framboš af olķu, samanber Hubbert "peak" žegar olķulind meš endanlegu magni af vinnanlegri olķu er nżtt. Framboš af olķu mun stjórna öllu um hversu mikil olķunotkun veršur į nęstu įratugum, en menn geta alveg blekkt sig og sagt aš "eftirspurnin bara minnkaši", ef žaš reynist aš um veršur aš ręša samdrįtt ķ olķuframboši į nęstu įratugum (Vegna Peak oil). 

En kannski ekki alslęmt, Peak oil mun žį kannski ekki verša meš mjög dramatķskum hętti eins og sumar spįr hafa gert rįš fyrir ( t.d ófriši og styrirjöldum um oliulindir sem eftir eru), heldur aš menn sętti sig viš raunveruleikann og bregšist viš meš minni orkunotkun (enda tilneyddir, ekki meir ķ boši) og notkun og žróun annarrra orkugjafa.

Bjarni Hafsteinsson (IP-tala skrįš) 4.10.2009 kl. 23:57

4 Smįmynd: Björn Emilsson

Bensķnveršiš er mestmegnis skattheimta. Minni notkun kemur sér illa fyrir skattagrķm og ašra hans lķka. Jepparnir uršu yfir 50% af bķlum ķ USA, allt vegna skattafrįdrįttar til atvinnu į žessi ökutęki. Svo kom snobbiš inn, ég get ekki veriš minni mašur en nįbśinn, verš į fį mér jeppa. Žetta orsakaši hįlfgerša olķukreppu og hįtt bensķnverš. Er sem betur fer aš lagast.

Björn Emilsson, 5.10.2009 kl. 00:42

5 identicon

Mį žį žį bśast viš auknum veršbólgužrżstingi vegna rafvęšingarinnar einkum ķ bķlaišnašinum

Gunnar Kristinn Žóršarson (IP-tala skrįš) 5.10.2009 kl. 12:53

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband