Leyndarmįliš um raforkuverš til įlvera į Ķslandi

Spennan eykst dag frį degi.

Ķ aprķl n.k.veršur haldinn ašalfundur Landsvirkjunar. Og žar veršur gefiš upp hvaš fyrirtękiš selur raforkuna į til einstakra atvinnugreina. Žį fęr žjóšin vęntanlega loksins ašgang aš einhverju mesta leyndarmįli Ķslandssögunnar. Nefnilega žvķ hvaš stórišjan og ž.m.t. įlišnašurinn į Ķslandi borgar fyrir raforkuna.

nordural-loftmynd.jpg

Hvers megum viš vęnta? Ef allt hefur veriš meš ešlilegum hętti ķ starfsemi og įkvaršanatöku hjį ķslensku orkufyrirtękjunum, ęttu įlverin aš vera aš greiša a.m.k. 40 mills pr. kWh fyrir raforkuna. Og nżjasta įlveriš - įlver Alcoa į Reyšarfirši - ętti aš vera aš greiša a.m.k. 50 mills fyrir nżjasta gręna rafmagniš frį Kįrahnjśkavirkjun.

EF  Rio Tinto Alcan, Alcoa og Century Aluminum eru a greiša lęgra verš fyrir ķslensku raforkuna, žį er žaš einfaldlega śr öllum takti viš veruleika įlišnašarins ķ veröldinni. EF orkuveršiš er lęgra, žį eru ķslensku orkufyrirtękin aš undirveršleggja raforkuna m.v. žaš sem gerist į hinum alžjóšlega įlbręšslumarkaši. Og žį er almenningur į Ķslandi ķ reynd aš nišurgreiša rekstrarkostnaš įlveranna meš óešlilegum hętti. EF.

Enn sem komiš er er raforkuveršiš til įlveranna į Ķslandi huliš žoku leyndarinnar En žvķ mišur er żmislegt sem bendir til žess aš orkuveršiš til įlveranna į Ķslandi sé mun lęgra en umrędd 40-50 mills. Skošum žetta ašeins nįnar. Menn hafa reynt aš nota bókhald bęši Landsvirkjunar og Orkuveitu Reykjavķkur til aš reikna śt hvaš raforkuveršiš til įlveranna sé. Nżjasta įlitiš er lķklega žaš sem Hagfręšistofnun Hįskóla Ķslands birti į lišnu įri (2009).

katrn_juliusdottir_3.jpg

Žetta leišir hugann aš glęnżju śtspili išnašarrįšherra, sem ķ nżlišinni viku fęrši okkur žau tķšindi aš orkuveršiš til įlveranna į Ķslandi sé sambęrilegt viš mešalverš til įlvera ķ heiminum. Um žetta vķsar rįšherrann einmitt til fyrrnefndar nišurstöšu Hagfręšistofnunar. Ķ umręddri skżrslu Hagfręšistofnunnar sagši oršrétt (leturbreyting er Orkubloggarans): 

"Raforkuverš til įlvera į Ķslandi er bundiš ķ langtķmasamningum og er žaš verš ekki gert opinbert. Śt frį įrsreikningum Landsvirkjunar mį žó ętla aš žaš hafi hin sķšustu įr veriš į bilinu 25-28 US mill į kWst. Til samanburšar mį nefna aš samkvęmt World Bureau of Metal Statistics var mešalverš ķ heiminum įriš 2007 27 US mill į kWst. Verš hér viršist žvķ vera į sama bili og annars stašar aš jafnaši."

Orkubloggarinn er reyndar į žvķ aš "mill" ķ fleirtölu eigi aš skrifa "mills" (eitt mill er sama og 1/1000 USD). Bloggaranum žykir žó litlu skipta hvernig menn skrifa žessa įgętu einingu. Verra er aš sjį aš ķ reynd leita höfundar skżrslunnar ekki heimilda hjį World Bureau of Metal Statistics, heldur vitna žeir til tiltekinnar greinar sem aftur vitnar til WBMS. Sem sagt ekki fariš ķ frumheimildina, heldur beitt ašferšum sem minna į menntskęling sem vitnar til Wikipediu ķ skólaritgerš. Svona vinnubrögš eru kannski réttlętanleg ķ menntó eša į Hagfręšiblogginu (ef žaš vęri til), en žetta geta tęplega talist bošleg vinnubrögš hjį stofnun innan Hįskóla Ķslands.

hi_logo_blue.gifŽar aš auki er žetta EINA heimildin sem höfundar umręddrar skżrslu Hagfręšistofnunar vķsa ķ, um aš mešal-raforkuveršiš ķ heiminum hafi veriš 27 mills į umręddum tķma. Žar er um er aš ręša grein į vefnum www.alunet.net, sem er skrifuš af Svartfellingi nokkrum aš nafni Goran Djukanovic.

Djukanovic žessi mun vera sérfręšingur ķ įlmörkušum. Engu aš sķšur er erfitt aš įtta sig į žvķ af hverju höfundarnir aš skżrslu Hagfręšistofnunar skošušu ekki frumheimildina. Aš auki hefšu žeir aušvitaš lķka įtt aš leita fleiri heimilda - og upplżsinga um žaš hvert mešalveršiš var 2008. Loks er hįlf glataš aš sjį aš žeir telji umręddan Goran Djukanovic vera aš tala um mešalveršiš 2007 - af žvķ ķ reynd var grein Djukanovic's skrifuš snemma įrs 2006! Žetta er m.ö.o. ekkert annaš en fśsk hjį Hagfręšistofnun og afleitt aš išnašarrįšherra byggi yfirlżsingar sķnar į svona vinnubrögšum.

En hvaš um žaš. Samkvęmt žessari skżrslu Hagfręšistofnunar HĶ, sem kom śt um mitt įr 2009, var mešalverš į raforku til įlvera įriš 2007 2006 (sic) 27 mills pr. kWh og veršiš til ķslensku įlveranna "sķšustu įr" var tališ vera į bilinu 25-28 mills. Žetta var af hįlfu Hagfręšistofnunar tališ benda til žess aš fylgni sé milli mešalveršs ķ heiminum og veršsins į Ķslandi.

tinni-eldflaugastodin.jpg

Gott og vel. Kannski er žaš rétt aš svo sé. En žį vaknar aušvitaš spurningin, hvaš er mešalveršiš ķ heiminum ķ dag į raforku til įlvera? Sökum žess aš umrętt įlit Hagfręšistofnunar er byggt į grein eftir įšurnefndan Goran Djukanovic hafši Orkubloggarinn einfaldlega samband viš Goran nś undir kvöldiš, žar sem hann sat viš skrifboršiš sitt ķ borginni Podgorica ķ Svartfjallalandi. Podgorica er einmitt höfušborg žessu brįšunga lżšveldis, ef einhver skyldi ekki vita žaš, og gott ef žetta er ekki į slóšum Eldflaugastöšvarinnar hans Tinna!

Goran Djukanovic reyndist hinn mesti ljśflingur og upplżsti bloggarann įn mįlalenginga um aš hann telji aš mešalverš į raforku til įlvera įriš 2008 hafi veriš um 40 mills pr. kWh. Og aš flest įlver ķ Vestur-Evrópu borgi nś į bilinu 30-40 mills (kreppan og lękkandi įlverš hafa lękkaš raforkukostnašinn). Goran bętti žvķ einnig viš aš hęsta raforkuveršiš til įlvera sem hann hafi heyrt um sé 90 mills ķ Brasilķu. En aš hann hafi ekki stašfestingu um aš žaš sé rétt.

Orkubloggarinn er žakklįtur fyrir hversu skjótt Svartfellingurinn Goran Djukanovic brįst viš fyrirvaralausum spurningum bloggarans. Og viš skulum lķka gefa Hagfręšistofnun HĶ séns. Jafnvel žó svo menn žar į bę hefšu kafaš djśpt ofanķ fleiri heimildir og reynt aš gęta žess aš styšjast ekki viš śreltar tölur, er alltaf erfitt aš koma meš hina einu réttu nišurstöšu um hvert mešalverš į raforku til įlbręšslna er. Raforkuverš til įlvera er gjarnan tengt įlverši į heimsmarkaši og žess vegna er mešalveršiš į raforkunni sķbreytilegt, rétt eins og įlverš. Žaš breytist fyrirvaralaust, rétt eins og vešriš hér į Klakanum góša, og getur lękkaš jafnt sem hękkaš. Trendiš sķšustu įrin hefur veriš hękkandi raforkuverš, en nś ķ kreppunni hefur oršiš breyting žar į.

ruv_logo.jpgTilefni įšurnefndra orša išnašarrįšherra um raforkuverš til įlvera į Ķslandi, var önnur skżrsla. Skżrsla sem fréttamenn RŚV komust yfir frį Hatch Consulting, sem er stórt rįšgjafa- og verkfręšifyrirtęki. Skv. žeirri skżrslu mį, aš sögn fréttastofu RŚV, draga žį įlyktun aš Noršurįl greiši um 25% lęgra raforkuverš en įlver ķ heiminum aš mešaltali. Sé svo er lķka freistandi aš įlykta ennžį meira - og segja sem svo aš žetta eigi viš um öll įlverin į Ķslandi. Aš žau séu öll aš greiša 25% minna en mešalveršiš. Ķ dag mynda žaš žżša aš raforkuverš til įlveranna į Ķslandi sé nśna į ca. 23-26 mills (mišaš viš aš mešalorkuverš til įlvera ķ heiminum ķ dag sé 30-35 mills, eins og nįnar er vikiš aš hér sķšar ķ fęrslunni; Orkubloggarinn vill fara varlega ķ skaflinn og fellst ekki aš svo bśnu alveg į rök Goran Djukanovic um aš mešalveršiš sé 30-40 mills).

Išnašarrįšherra segir žetta ekki vera rétt; aš žaš sé ekki rétt aš raforkuveršiš til įlveranna į Ķslandi sé lęgra en mešalveršiš. Heldur aš veršiš hér sé einmitt sama eins og  mešalveršiš i heiminum. En af oršum rįšherrans viršist tvennt nokkuš augljóst: Annars vegar viršist hśn ekki vita aš mešalverš į raforku til įlvera ķ heiminum er talsvert hęrra en Hagfręšistofnun taldi vera, af žvķ stofnunin mislas aldur hinna fįbrotnu upplżsinga sem hśn studdist viš. Og hins vegar gerir rįšherrann sér ekki grein fyrir žvķ aš žaš vęri algjör skandall ef raforkuveršiš til įlveranna į Ķslandi er einungis sem nemur mešalverši til allra įlvera ķ heiminum öllum. Ķ eftirfarandi hripi mun Orkubloggarinn leitast viš aš skżra žetta. Žó svo augnlokin séu ašeins farin aš žyngjast hér undir mišnęttiš, aš kvöldi žessa yndislega vordags hér ķ Fossvogsdalnum.

aluminum_power_tariffs_2004.jpgŽaš er vissulega erfitt aš fullyrša nįkvęmlega hvert mešalraforkuverš til įlvera ķ heiminum er ķ dag. Vitaš er aš žaš var um 25 mills fyrir um 5 įrum (sökum žess aš žetta er blogg en ekki keypt sérfręšiįlit hyggst Orkubloggarinn ekki gefa nįnar upp heimildir sķnar hér, en išnašarrįšherra er aš sjįlfsögšu velkomiš aš gera Orkubloggaranum tilboš um rįšgjafarstörf!). Og mešalveršiš var komiš ķ a.m.k. 35 mills og jafnvel ķ 40 mills įriš 2008 mešan allt lék ķ lyndi ķ efnahagslķfinu. En vegna kreppunnar og lękkandi įlveršs hefur raforkuveršiš til įlveranna lękkaš talvert aftur - og mun vart hękka aftur į nęstunni nema įlverš hękki almennilega į nż. Orkubloggarinn vešjar į aš spįr žess efnis aš mešalverš 2010 upp į ca. 30-35 mills séu lķklegar til aš ganga eftir. Žaš gęti žó jafnvel oršiš ennžį lęgra ef įlveršiš hikstar enn meira. Hvaš žaš veršur veit nś enginn, vandi er um slķkt aš spį. 

En hvort sem mešalveršiš ķ dag er 30 mills, 35 mills eša eitthvaš allt annaš, žį er hreinlega ömurlegt ef žaš er rétt hjį išnašarrįšherra aš įlverin į ķslandi séu einungis aš borga mešalverš. Mešalverš į raforku til įlvera ķ heiminum er nefnilega sķfellt togaš nišur ķ djśpiš, af hinni köldu hendi gamalla  raforkusamninga. Samninga sem voru geršir žegar raforkuverš ķ heiminum var miklu lęgra en nś er og eru margir hverjir ekki tengdir įlverši. Žaš eru žessir gömlu raforkusamningar sem toga mešalveršiš nišur. Įlver sem risiš hafa ķ efnahagsuppganginum sķšan 2003, hafa aftur į móti langflest mįtt žola mun "óhagstęšari" raforkusamninga. Samninga žar sem veršiš er langt fyrir ofan umrętt "mešalverš".

Įstęšan fyrir žvķ aš nżrri įlverin hafa almennt žurft aš greiša raforkuverš sem er mun hęrra en mešalveršiš, er tiltölulega einföld: Žaš er einfaldlega svo aš nįnast hvergi ķ heiminum er lengur unnt aš virkja svo ódżrt, aš raforkuverš upp į 27 eša jafnvel 30 mills standi undir kostnaši og ešlilegri aršsemi af nżrri virkjun. Ef įlver borgar "mešalverš" eša žašan af minna, bendir žaš til žess aš įlveriš hafi veriš reist fyrir mörgum įrum, žegar raforkuverš var mun lęgra.

Raforkusamningar til įlvera eru oftast til langs tķma og gömlu samningarnir oft ekki  tengdir įlverši. Žess vegna eru t.d. til gömul įlver ķ Kanada og Rśsslandi, sem eru sum hver einungis aš borga 5-6 mills/kWh! Įlver af žessu tagi draga mešalveršiš hreinlega ofanķ svašiš. Hękkandi raforkuverš hefur valdiš žvķ aš žaš eru nżlegu įlverin sem toga mešalveršiš eilķtiš upp; nżju įlverin borga flest mun meira en mešalveršiš. Į sama hįtt toga gömlu įlverin mešalveršiš nišur. Sem dęmi mį nefna įlver sem Alcoa rak til skamms tķma sušur ķ Įlfunni Svörtu:

ghana_home_banner.jpg

Ķ Ghana hafa stjórnvöld lengi stašiš ķ stappi viš Alcoa, sem ašeins greiddi 11 mills fyrir kķlóvattstundina žegar sķšast fréttist (2008). Žaš orkuverš er dęmigert fyrir gömul įlver ķ žrišja heiminum, sem reist voru ķ tengslum viš virkjanaframkvęmdir žróunarrķkjanna meš lįnsfé frį Alžjóšabankanum. Oft voru orkusölusamningarnir meš einhverjum hętti tengdir annarri aušlindanżtingu og ķ tilviki Ghana voru žaš aušvitaš hinar geggjušu bįxķt-nįmur sem įlfyrirtękin voru aš tryggja sé. Meš einu nettu įlveri ķ leišinni viš hafnarborgina Tema žarna į gömlu Žręlaströndinni. 

Žegar uppgangurinn mikli varš ķ byrjun 21. aldarinnar var Ghanamönnum nóg bošiš. Žeir vildu semja upp į nżtt og fį 30 mills fyrir kķlóvattstundina. En žaš reyndist ekki aušvelt fyrir Ghanamenn aš sannfęra Alcoa um réttmęti žess aš hękka raforkuveršiš śr 11 mills og ķ 30. Enda byggir landiš efnahag sinn aš stóru leyti į samningum viš Alcoa um bįxķtsölu og žarf žjóšin žvķ aš halda sambandinu viš Alcoa ķ žokkalegri vinsemd. Ghanamenn framleiša sem sagt grķšarlega mikiš af bįxķti og įlišnašurinn ķ landinu snżst žvķ ekki bara um raforku. Žį er žaš aušvitaš svo aš įlver Alcoa ķ Ghana var ķ sérstöku félagi - sem nefnist Volta Aluminum Company eša Valco - og ķ deilum sķnum viš stjórnvöld ķ Ghana lį žaš ķ loftinu aš ef orkuveršiš yrši hękkaš ķ 30 mills myndi įlveriš einfaldlega verša sett ķ žrot og loka. Kannski verša flutt til Ķslands?

aluminum-ingot1.jpg

Eftir įralangar deilur um orkuveršiš og ķtrekašar hótanir Alcoa um aš įlverinu yri lokaš ef Ghanamenn létu ekki af hugmyndum sķnum um hęrra raforkuverš, endaši žetta meš žvķ aš Ghanastjórn keypti Alcoa śt śr rekstrinum. Nokkrum mįnušum sķšar śtnefndi tķmaritiš Forbes Alcoa sem ašdįunarveršasta mįlmafyrirtęki veraldar eša "world's most admired metals company". Sętt. 

Žetta er aš mörgu leyti dęmigerš saga śr įlheimi žróunarrķkjanna og ętti öllum aš vera augljóst hvers konar įlbręšslur žaš eru sem toga "mešalveršiš" nišur śr öllu valdi. Išnašarrįšherrann ķslenski ętti lķka aš įtta sig į žessu.

Ķ landi žar sem įlišnašur hefur vaxiš mjög hratt į sķšustu įrum ętti raforkuveršiš aftur į móti meš réttu aš vera talsvert mikiš hęrra en mešalveršiš. Žess vegna myndi sį sem ekki vissi hvenęr ķslensku įlverin voru reist og hefši t.d. ekki hugmynd um hversu nżtt įlver Alcoa į Reyšarfirši er, en vęri sagt aš įlverin į Ķslandi greiši svipaš verš fyrir rafmagniš eins og mešalraforkuveršiš er ķ heiminum öllum, samstundis įlķta sem svo aš žetta vęru allt fremur gömul įlver sem enn nytu góšs af gömlum raforkusamningum.

Ķ reynd er stašan hér į Ķslandi allt önnur. Hér bśum viš ķ raun aš mestu viš glęnżjar įlbręšslur. Saga įlišnašarins į Ķslandi er ķ grófum drįttum sś aš žrįtt fyrir aš fyrsta įlveriš hafi veriš byggt hér strax į 7. įratug lišinnar aldar, er stęrstur hluti įlišnašarins hér brand new. Įlbręšslan ķ Straumsvķk var lķtil ķ upphafi en stękkaši ķ nokkrum skrefum og svo kom Kenneth Peterson og byggši įlver ķ Hvalfirši. Žaš įlver stękkaši verulega ķ nokkrum įföngum og svo varš sprenging ķ framleišslunni įrin 2007-2008 žegar įlver Alcoa į Reyšarfirši tók til starfa.

Um 1995 var įlframleišslan hér į Ķslandi um 100 žśsund tonn (og hafši žį veriš óbreytt frį 1980), um aldamótin 2000 er framleišslan komin ķ um 250 žśsund tonn, įriš 2005 er įlframleišslan komin hįtt ķ 400 žśsund tonn og 2010 er įlframleišsla į Ķslandi nęstum 800.000 tonn!

aluminum_primary_production_history.jpg

Vert er lķka aš vekja athygli į žvķ aš įriš 1980 var įlframleišslan hér į Ķslandi einungis um 12% af žvķ sem hśn er nśna, en ķ alžjóšlegu samhengi er sambęrilegt hlutfall um 50% (įriš 1980 var heimsframleišslan sem sagt um 50% af žvķ sem hśn er ķ dag). Og um aldamótin var žetta hlutfall į Ķslandi um 33% en į sama tķma var žetta sama hlutfall śti ķ hinum stóra heimi hįtt ķ 66% eša helmingi hęrra en į Ķslandi. M.ö.o. žį hefur ķslenski įlišnašurinn vaxiš miklu hrašar į sķšustu įrum heldur en įlišnašurinn į heimsvķsu - og žaš sama hvort sem litiš er einn eša tvo įratugi aftur ķ tķmann.

Jį - ķslenski įlišnašurinn er aš megninu til mjög ungur og ętti žvķ aš vera aš greiša nokkuš hįtt verš fyrir raforkuna. Vegna žess aš į žeim tķma sem nżju įlverin voru byggš baušst ekki sérstaklega ódżr raforka śti ķ hinum stóra heimi og veršsamkeppnin žvķ ekki eins hörš eins og įšur var, mešan įlbręšslur įttu ašgang aš skķtbillegri raforku vķša um heim. Hér  sitja orkufyrirtękin žvķ ekki uppi meš mikiš af gömlum lįgveršs-orkusamningum frį žeim dögum žegar orkuverš ķ heiminum var miklu lęgra en nś er. Žess vegna ętti orkuverš til įlvera į Ķslandi tvķmęlalaust aš vera nokkuš langt yfir mešaltalinu ķ heiminum. Ķ löndum sem eru meš umfangsmikinn gamalgróinn įlišnaš er ašstašan žveröfug; žar er ešlilegt aš orkuveršiš sé almennt mun lęgra en mešalveršiš og miklu lęgra heldur en ķ löndum meš nżlegan įlišnaš. 

china_aluminum_production_1999-2008.gif

Til aš skżra žetta betur er gott aš lķta til rķkis (annars en Ķslands) sem einnig hefur byggt upp mikinn įlišnaš į allra sķšustu įrum. Kķna er nęrtękt dęmi. Žar hefur įlframleišsla rétt eins og į Ķslandi margfaldast sķšustu įrin vegna hinnar alręmdu išnašaruppbygginningar žar ķ landi. Sem hefur m.a. falist ķ byggingu fjölda įlvera; reyndar svo margra aš sumir óttast aš senn verši ępandi offramboš af įli, en žaš er önnur saga.

Stjórnvöld ķ Kķna hafa fyrst og fremst notaš kolaorku til aš knżja žessi nżju įlver, enda er vart til ódżrari leiš til raforkuframleišslu ķ Kķna en aš brenna brśnkolaskķtnum sem žar er ķ hrönnum. Raforkuveršiš til įlveranna į mestu įlbręšslusvęšunum ķ Kķna er nś aš mešaltali sagt vera um 55 mills pr. kWh (reyndar į bilinu 50-60 mills, sbr. m.a. glęnżtt įliti frį Deutsche Bank). Ķ nokkrum hérušum Kķna žekkist reyndar mun lęgra raforkuverš til įlvera og žaš eru jafnvel til dęmi um įlver sem borga einungis 30-35 mills. En mešalveršiš į raforkunni žar ķ Landi Drekans er sem sagt mun hęrra en mešalveršiš ķ heiminum. Og žaš er einmitt mjög lógķskt vegna žess hversu kostnašurinn viš aš reisa og reka nż raforkuver ķ dag er oršinn hįr og slķk orkuver hefur aušvitaš žurft til aš męta nżjum įlišnaši.

Žegar haft er ķ huga aš mjög stór hluti įlframleišslunnar į Ķslandi į sér staš ķ nįnast glęnżju risaįlveri, er satt aš segja meš ólķkindum ef raforkuverš til įlvera į Ķslandi er einungis sem jafngildir mešalverši ķ heiminum - eša jafnvel lęgra en žaš! Žetta er eiginlega alveg skelfilegt ef satt reynist. En žaš myndi aušvitaš skżra vel af hverju forstjóri Alcoa var svona duglegur aš fašma austfirsk börn og kyssa blessunina hana Valgerši frį Lómatjörn ķ bak og fyrir, eins og sjį mį ķ myndinni Draumalandiš.

rusal-aluminum-electricity-importance.jpg

Žaš myndi lķka skżra af hverju gljįandi nżtt Fjaršarįliš reis hér į landi, en t.d. ekki ķ Kķna. Žar hefši Alcoa sennilega žurft a borga mun hęrra verš fyrir raforkuna - ž.e.a.s. ef veršiš til Alcoa liggur į žvķ bili sem Hagfręšistofnun nefndi. Raforkukaup eru gjarnan 25-40% af rekstrarkostnaši įlvera og žess vegna skiptir raforkuveršiš einfaldlega grķšarlegu mįli fyrir įlver. Nęstum öllu mįli žvķ hinn stóri žįtturinn er hrįefnisveršiš og hann er vķšast hvar nokkurn veginn sį sami. Žess vegna veršskulda "lowest energy prices" aušvitaš marga kossa.

Nśverandi išnašarrįšherra žarf aš įtta sig į žvķ aš mešalraforkuverš ķ heiminum til įlvera merkir sama og lįgt raforkuverš žegar ķ hlut į land žar sem stęrstur hluti įlišnašarins er nżr. Žegar meta skal hvort raforkuverš til įlvera sé į skynsamlegum og ešlilegum nótum verša menn aš lķta til aldurs įlveranna, hvenęr žau voru reist, hvar žau eru stašsett og ķ hvers konar efnahagsumhverfi žau eru. Ef veršiš į raforkunni til nżlegra įlbręšslna į Ķslandi er eitthvaš ķ nįnd viš mešalveršiš til allra įlvera heimsins er žaš einfaldlega skandall.

canada_quebec_power_cost_2009.jpg

Ķ löndum sem hafa mikiš af  įlverum - gamlan, rótgróinn og umfangsmikinn įlišnaš - er stašan önnur og raforkuveršiš gjarna lįgt aš mešaltali. Žess vegna er t.a.m. raforkuverš til įlvera ķ Kanada ķ lęgri kantinum. Mešalveršiš žar nęr lķklega varla 20 mills! Vegna žess aš žar er fullt af kexgömlum įlverum sem fį skķtbillegt rafmagn skv. gömlum raforkusamningum.

Enda er nśna uppi mikil umręša t.d. ķ Quebec-fylki um hversu frįleitt verš įlverin séu aš borga fyrir veršmętt vatnsafliš žar. Margir Kanadamenn eiga ę erfišara meš aš kyngja veršinu til įlveranna žar, žegar fyrir liggur aš nżjar vatnsaflsvirkjanir ķ Quebec žurfa verš upp į 50-100 mills til aš standa undir fjįrfestingunni meš ešlilegri aršsemi! Žetta er enda oršiš mjög heitt pólitķskt mįl žarna hjį ljśflingunum ķ Montreal og nįgrenni. Ekki ólķklegt aš stjórnvöld žar muni senn fara ķ markvissar ašgeršir til aš žrengja aš įlverunum, sem žykja vera oršin ansiš hressilega nišurgreidd af kanadķskum almenningi. Umręšan ķ Kanada nśna snżst um réttmęti žess aš almenningur sé ķ reynd aš nišurgreiša žessi örfįu störf ķ įlverunum; nišurgreišslur sem gera žetta aš einhverjum dżrustu störfum landsins. Kunnugleg umręša?

Žaš er sem sagt hęgt aš reikna śt mešalverš į raforku til įlvera ķ heiminum, sem nś um stundir gęti veriš nįlęgt 30-35 mills pr. kWh. Og žaš er gjörsamlega śtķ hött aš miša viš žetta mešalverš sem įsęttanlegt verš žegar veriš er aš reisa nżjar virkjanir. Eina gagniš sem hafa mį af "mešalveršinu" er aš žaš mį nota sem eins konar undirmįlsvišmišun; grunn žegar reiknaš er hversu miklu hęrra veršiš frį nżju virkjuninni eigi aš vera heldur en mešalraforkuveršiš alręmda.

qatar_gas-flare.jpg

Žaš er varla til nokkur stašur ķ heiminum žar sem nż virkjun gęti stašiš undir fjįrfestingunni, ef selja į raforkuna į umręddu mešalverši. Nema kannski meš einni eša tveimur undantekningum; t.d. kann aš vera fjįrhagslega réttlętanlegt aš gasvirkjun hjį orkuboltunum ęgilegu ķ Katar eša Abu Dhabi gęti žolaš svo lįgt verš. A.m.k. eru horfur į aš verš į gasi muni ekki fara hękkandi nęstu įrin vegna sķaukins gasframbošs. Lķklega eru rķki meš ašgengilegar og risastórar gaslindir hin einu sem ķ dag geta bošiš nżjum įlverum dśndrandi hagstęša langtķmasamninga.

Įstęšan fyrir žvķ aš gasrķkin kunna aš velja žessa leiš er einfaldlega sś aš ella žyrftu žau aš umbreyta gasinu ķ LNG og sigla meš žaš langar leišir til višskiptavina ķ t.d. Japan eša S-Kóreu. Žaš er dżrt og žess vegna getur borgaš sig fyrir gasrķkin aš fį til sķn įlver, žó svo raforkuveršiš verši einungis nįlęgt mešalveršinu - eša jafnvel lęgra.

Eins į horfurnar eru į gasmörkušunum nśna er śtlit fyrir aš allur orkufrekasti išnašur heimsins muni į nęstu įrum sękja villt og gališ ķ gasiš sem orkugjafa. Engu aš sķšur er lķka fullt af įlverum śt um allan heim, sem kunna aš vilja aš nį meiri hagkvęmni ķ rekstri meš stękkun. Žess vegna er kannski ennžį įhugi fyrir įlversframkvęmdum į Ķslandi - ekki sķst ef Ķsland ętlar aš kyngja žvķ aš vera mešalskussi žegar kemur aš veršlagningu į raforku til įlvera. Mešan ķslenskir pólitķkusar vilja liška fyrir žvķ aš byggšar séu blokkir ķ gamalgrónum sjįvarplįssum - fjölbżlishśs sem lįnastofnanir žurfa svo aš leysa til sķn žegar partķiš er bśiš - eiga nż įlver į Ķslandi eflaust séns.

Stašreyndin er žvķ mišur sś aš allir sem koma aš raforkubransanum vita vel aš ef litiš er til rķkja žar sem bylting eša žjóšnżting vofir ekki yfir annan hvern mįnuš, žį er Ķsland žaš land sem hefur löngum bošiš stórišjunni hagstęšasta raforkuveršiš. Žaš skżrist ekki bara af hógvęrum višsemjendum fyrir hönd Ķslands, heldur endurspeglar žetta aušvitaš žį stašreynd aš hér er mikiš af ónżttu afli, framleišslukostnašur hógvęr og viš erum fjarri öllum stórum mörkušum. Ķslenska žjóšin hefur fyrir löngu fullnęgt eigin raforkužörf og hefur enn sem komiš er ekki žann möguleika aš selja rafmagn til annarra landa, eins og t.d. Noršmenn gera ķ stórum stķl. Samningsstašan hefur veriš veik og žeir sem séš hafa um samningana viršast hafa haft lķtinn įhuga į aršsemissjónarmišum (ž.e. ef viš erum einungis aš fį mešalverš eša žašan af lęgra verš fyrir raforkuna), en gert žeim mun meira śr byggšasjónarmišum og von um tķmabundna efnahagsženslu. Nema aš veršiš til įlveranna hér sé 40-50 mills; žį er žetta tómur misskilningur ķ Orkubloggaranum og vart hęgt aš kvarta yfir raforkuveršinu.

fjardaral-001.jpg

Žvķ mišur er lķklegra aš išnašarrįšherra hafi rétt fyrir sér og aš hér sé greitt mešalverš - eša jafnvel lęgra en žaš. Og ef žaš reynist rétt, žį er žaš einfaldlega skelfilegt. Žį erum viš nefnilega aš tala um mešalverš sem m.a. tekur tillit til fjölda gamalla įlvera hingaš og žangaš um heiminn sem eru aš kaupa raforkuna skv. eldgömlum og oft fįdęma ósanngjörnum raforkusamningum. T.d. įlver ķ Afrķku og vķšar ķ žróunarrķkjunum sem byggš eru fyrir tilstilli fjįrmagns frį Alžjóšabankanum og eru ķ fjötrum pikkfastra orkuveršssamninga viš įlfyrirtękin. Sś saga er ekki fögur.

Og viš erum lķka aš tala um aš įlišnašurinn hér į landi er meš einhvern žann flottasta og hagkvęmasta bśnaš sem hęgt er aš hugsa sér - a.m.k. ef marka mį yfirlżsingagleši forstjóranna um hreinleika og ępandi hagkvęmni ķslensku įlveranna. Žaš er aušvitaš barrrasta hiš besta mįl aš ķslensku įlverin séu meš nżjasta og besta bśnašinn. En žaš ętti aš minna okkur į aš žessu nokkur af nżjustu og hagkvęmustu įlverum heimsins hljóta aušvitaš aš greiša umtalsvert hęrra raforkuverš en mešaltališ er ķ heiminum.

electricity_prices_eu_askja_2010_969979.jpg

Žess vegna er nišurstašan žessi: Ķslensku įlverin hljóta flest ef ekki öll aš vera aš greiša a.m.k. 40 mills fyrir hina nżju, gręnu raforku. Og nżjasta įlveriš į Reyšarfirši hlżtur aš vera aš greiša u.ž.b. 50 mills. Annaš vęri śr öllum takti viš veruleika įlišnašarins ķ veröldinni. En hvaš sem žvķ lķšur, žį er kannski barrrasta hįrrétt hjį Pétri Blöndal aš žaš sé nóg komiš af įli hér į Klakanum góša.

Aš lokum vill Orkubloggarinn nefna aš EF raforkuveršiš til ķslensku įlveranna er lęgra en 40-50 mills, žarf einfaldlega aš vinna aš žvķ aš hękka žaš sem allra fyrst. En til aš unnt verši aš hękka raforkuverš til stórišjunnar hér umtalsvert, žį er algert lykilatriši aš geta sżnt fram į samkeppni um orkuna. Žaš gerist sennilega ekki nema meš žvķ aš leggja laufléttan hįspennustreng yfir til Evrópu.

Žangaš myndum viš geta selt rafmagniš į "spot"; ekki į spottprķs heldur beint inn į raforkukerfi Evrópu žar sem veršiš er allt aš 120 mills og jafnvel ennžį hęrra (sbr. taflan hér til hlišar). Kostnašurinn viš slķkan rafstreng er ekki meiri en svo, aš žetta myndi einfaldlega margborga sig. Er einhver įstęša til aš bķša?

 


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Vilhjįlmur Įrnason

Er tęknin til fyrir svo langa leiš įn mikils raforkutaps į leišinni ?

Vilhjįlmur Įrnason, 14.3.2010 kl. 02:32

2 identicon

Žar sem raforkusamningar eru išulega langtķmasamningar er žį ekki svolķtiš skrżtiš aš velta sér upp śr mešaltali, er žaš ekki tala sem skiptir litlu sem engu mįli og er lélegt višmiš?

Til aš meta hvort samningarnir sem geršir hafa veriš hérlendis eru/voru góšir er žį ekki best aš mišaš sé viš gangveršiš į žvķ įri sem hver samningur var geršur? (er kannski erfitt aš tala um "gangverš" hvers įrs?)

HO (IP-tala skrįš) 14.3.2010 kl. 02:38

3 identicon

Frįbęr pistill!

Mašur gęti fariš aš grįta. Er ekki nokkuš ljóst aš viš höfum nįnast veriš aš gefa orkuna okkar? Missti ekki forstjóri Alcoa žaš śt śr sér hérna um įriš aš fyrirtękiš vęri aš borga um 15 mills vegna kįrahnśkjavirkjunar?

Mašur hefši haldiš aš umhverfisvęnt rafmagn ętti aš vera dżrara en annaš rafmagn. Žaš er lķka ótrślegt hvernig sumir vilja bara virkja hverja spręnu og žį alveg óhįš žvķ hvaša verš viš fįum fyrir orkuna.

Pįll F (IP-tala skrįš) 14.3.2010 kl. 09:41

4 Smįmynd: Andrés Kristjįnsson

Sęll Ketill.

Vonandi aš išnašarrįšherra lesi žennan pistil.

En žyrftum viš ekki aš finna okkur annaš "outlet" fyrir orkuna įšur en fariš yrši ķ aš endursemja viš įlverin. Jafnvel sęstreng. Ef žaš vęri raunhęft hversu mikla orku žarf til aš slķkt vęri mögulegt?

kvešja

Andrés Kristjįnsson, 14.3.2010 kl. 09:57

5 identicon

Noršmenn hafa losaš sig viš įlverin, žeir įttušu sig į žvi sem Ķslendingar loka augum fyrir. Of lįgt verš fyrir KWh. Kostnaš viš losunarkvóta, alvarlegar śtsleppingar į eiturefnum śtķ andrśmsloftiš, endalausar blekkingar meš heimsmarkašsverš į įli, fį śtį žaš afslįtt į orkuverši žegar heimsmarkašsverš er lįgt, framleiša žį į fullum afköstum, og safna byrgšum. Eru svo sjįlfir meš allt ķ vasanum varšandi įlverš ķ heiminum. Ómerkilegastir allra Rio Tinto eru svo aušvitaš į Ķslandi.  Noršmenn fį nś meira śtśr raforkusölu sinni en nokkru sinni įšur, eftir aš sóšunum var gert aš hafa sig ķ burtu.

Robert (IP-tala skrįš) 14.3.2010 kl. 10:26

6 identicon

Įhugaveršur pistill hjį žér Ketill.

Sammįla aš skżrslur Hagfręšistofnunar hafa veriš afar slakar hvaš varšar upplżsingar um raforkuverš en žaš er żmislegt įhugavert ķ žeim į móti um žjóšhagsleg įhrif mįlmbręšslna. Žeir segja lķka ķ upphafi skżrslunnar sem žś vitnar ķ aš mikilvęgt sé aš meta raunkostnaš af mįlmbręšslu og virkjanaframkvęmdum, og slķkt verši ekki gert nema aš tekiš sé tillit til umhverfisveršmęta og įhęttu af orkuframleišslu - en sķšan įkveša skżrsluhöfundar aš sleppa žessum žįttum - kannski af žvķ aš rįšuneytiš hefur ekki įhuga į žessum śtreikningum žvķ žeir gera śtkomuna neikvęšari fyrir žį en ella?

Ég er sammįla helstu nišurstöšu žinni aš rafmagnsverš į Ķslandi er of lįgt og aš viš ęttum aš byggja sęstreng til Evrópu. En hér eru hins vegar nokkrar tillögur um śrbętur:

1. Žś segir aš orkuverš skipti öllu mįli ķ framleišslu įls en hrįefnisverš sé vķšast hvar hiš sama, žetta er hins vegar ekki alveg rétt žar sem (a) sum įlver eru stašsett alveg upp viš bįxķš nįmur į mešan aš sśral į Ķslandi er flutt langar leišir meš skipum til įlbręšslu hér į landi - og er žessi kostnašar mismunur allt aš 100% , (b) skattar og umhverfislöggjöf er mjög mismunandi milli framleišslulanda - įlverin sjįlf geta žurft aš greiša ķ framtķšinni 50-100 $/t (į tonn af įli) śtblįstursskatta og 500 $/t hęrra orkuverš (ķ sśrįlsframleišslu og įlbręšslu) ķ žeim löndum žar sem umhverfisstašlar eru hvaš bestir (sjį t.d. International Energy Agency, żmis rit). Og förgunarkostnašur śrgangs er einnig mjög mismunandi (hann er lįgur į Ķslandi žvķ hér mį urša kerbrotin ķ sjónum).

2. Hvaš okkur varšar žį skiptir raforkuverš og skattar mestu mįli. En hvaš įlframleišendur snertir žį horfa žeir į heildarframleišslukostnaš og nįlęgš viš markaši. Žś segir Ķsland fjarri mörkušum en žaš er hins vegar ekki rétt, viš erum mjög nįlęgt BNA og Evrópu mišaš viš įlframleišslu t.d. Ķ Afrķku, Indlandi og mišausturlöndum. Įlframleišsla hér nżttur einnig skjóls frį innflutningsgjöldum inn ķ Evrópu og žau gjöld munu hękka verulega ef lagšur veršur mengunar-innflutningstollur eins og rętt er um ķ ESB um žessar mundir.

Framleišslukostnašur įls var um mitt įr 2009 į bilinu 1000-2500 $/t, og įlverš fylgir allajafna framboši og eftirspurn sem žżšir aš markašsveršiš er jafnt kostnaši jašarframleišandands (žess framleišanda sem framleišir og hefur bara upp ķ kostnaš, engan hagnaš). Žvķ eru įlframleišendur tilbśnir aš framleiša žar sem žeir eru nokkuš öruggir um aš verša alltaf mešal kannski 50-75% ódżrustu framleišenda ķ heiminum. Į Ķslandi eru žeir hins vegar mešal 25% lęgstu m.t.t. framleišslukostnašs og žvķ nįnast gulltryggt aš žeir gręša alltaf helling žvķ markašsverš er aldrei svo lįgt aš žeir tapi peningum. Žeir ęttu žvķ aš vera tilbśnir aš borga allt aš 25-50% hęrri framleišslukostnaš og samt vera įfram nįnast gulltryggšir aš gręša alltaf į framleišslunni.

3. Įl er ekki endilega framleitt meš kolaorku ķ kķna, vatnsafl er žar allt aš 20% af rafmagnsframleišslu į landsvķsu, kjarnorka er 3% og fer hratt vaxandi. Ķ sumum hérušum er nįnast allt rafmagn framleitt meš vatnsafli.

4. Žś vitnar ķ margvķslegar heimildir hvaš varšar raforkuverš, en sumar tölurnar eru frį 2004 og sumar frį 2009. Žaš vęri betra ef žś settir žetta allt į sama grunn meš žvķ aš taka breytingar į įlverši į milli įra innķ myndina žar sem raforkuverš er tengt įlverši, en taka veršbólgu (sem nįlgun viš hękkun raforkuveršs) og gengi gjaldmišla til aš uppfęra raforkuverš žar sem žaš er ekki tengt įlverši.

5. Žś męttir bęta viš śtreikningum um hvaš kostar aš byggja sęstreng (300$/km/MW ofanjaršar UHVDC), bera saman viš orkuverš ķ Evrópu og hugleišingum um hvort raforkuverš ķ Evrópu eša heimsmarkašsverš į įli er betra vešmįl fyrir okkur nęstu 20 įrin hvaš orkusölu varšar. Kannski er stjórnmįlafólki hins vegar nokk sama žvķ žaš gjarnan vill bśa til ,,afleidd störf'' af įlframleišslu en ekki gręša į orkuframleišslu.

b (IP-tala skrįš) 14.3.2010 kl. 10:54

7 identicon

Vilhjįlmur žaš er nśna bśiš aš byggja raforkustreng ķ Kķna sem er um 2200 km og tapar einungis um 7% af orkunni į leišinni (sjį vefsķšu ABB ķ Svķžjóš sem framleiddi strenginn)

b (IP-tala skrįš) 14.3.2010 kl. 10:56

8 Smįmynd: Ketill Sigurjónsson

Vilhįlmur; tęknin er fyrir hendi en óvissa um kostnašinn er aušvitaš til stašar. Einfaldlega vegna žess aš lengsti hafsbotns-hįspennukapallinn ķ dag er einungis um 580 km langur (milli Noregs og Hollands). En menn hafa veriš aš reikna žetta śt og flest bendir til žess aš žetta sé fjįrhagslega hagkvęmt. Žaš gerir lķka vasareiknir Orkubloggarans!

HO; žaš var einmitt žetta sem ég var aš segja ķ fęrslunni. Mešalveršiš skiptir engu. Žaš er verš dagsins og framtķšarinnar sem skiptir öllu mįli.

Pįll; žetta kemur vęntanlega ķ ljós žegar Landsvirkjun birtir veršiš. Allt undir 40-50 mills yrši ķ mķnum huga skandall.

Andrés; išnašarrįšherra er hygg ég prżšilega mešvituš um Orkubloggiš. Og hefur enga įstęšu į aš lķta į žaš sem andstęšing, heldur miklu fremur sem samherja. Ég held aš innst inni vilji rįšherrann aš sjįlfsögšu aš Ķsland fįi sanngjarnt og ešlilegt verš fyrir rafmagniš.

Robert; Noršmenn fį tvķmęlalaust miklu meira fyrir raforkuna meš žvķ aš selja hana į mörkušum nįgrannalandanna, heldur en til įlvera. Į föstudaginn var veršiš į NorPool t.d. um 75-80 mills pr. kWh. Viš myndum sennilega geta borgaš upp sęstrenginn til Evrópu į örfįum įrum. Eftir žaš myndi ķslensk raforka streyma um strenginn og mala okkur žaš gull, sem erfitt er aš finna nśna ķ bókhaldi LV og OR.

Ketill Sigurjónsson, 14.3.2010 kl. 11:11

9 Smįmynd: Sęvar Helgason

Žegar Bśrfellsvirkjun var byggš fyrir 1969 var raforkan til Ķsal seld į 7 mills/KW/h.  Um įriš 1983 kom Hjörleifur Guttormsson ,ž. išnašarrįšherra žvķ til leišar aš žaš hękkaši ķ min. 14 mills/kWh og žį tengt įlverši ķ heiminum . Žį var įlframleišsla į Ķslandi um 80 žśs.tonn/įri. Sķšan eru lišin um rśm 25  įr og į žeim tķma hefur įlframleišsla į Ķslandi tķfaldast.. Žetta verš hefur klįrlega gilt alveg fram aš 1995 žegar žoku leyndar var varpaš yfir orkuveršiš til nżrra įlvera.  Žvķ er stóra spurningin--hefur žaš yfirleytt nokkuš hękkaš  aš raungildi frį tķmum Hjörleifs Guttormssonar ?

Takk fyrir frįbęra og vandaša grein,Ketill.

Sęvar Helgason, 14.3.2010 kl. 11:13

10 Smįmynd: Hólmgeir Gušmundsson

Žaš žarf lķka aš berkjast gegn žeirri óhęfu aš menn tala um aš eitthvaš kosti svo og svo mörg sent (einn hundrašasti śr dal eša evru) žar sem į augljóslega aš vera sents.

Hólmgeir Gušmundsson, 14.3.2010 kl. 11:18

11 Smįmynd: Axel Jóhann Axelsson

Er ekki jįkvętt, aš Ķsland skuli vera samkeppnisfęrt į einhverjum svišum gagnvart öšrum löndum?  Hvers vegna skyldi raforkuverš vera žaš sama hérlendis og žaš er erlendis, ef tilkostnašurinn er lęgri?  Eru žaš ekki ešlilegir višskiptahęttir, aš selja į eins lįgu verši og mögulegt er, en skila samt įsęttanlegri aršsemi.

Ekki greiša ķslensk heimili jafn hįtt raforkuverš og ķbśar nįgrannalandanna.  Žaš kom til dęmis fram ķ fréttum ķ vetur, aš Noršmenn vęru aš greiša allt aš tuggugu sinnum hęrra raforkuverš, en Ķslendingar.  Er ekki įstęša til aš fagna žvķ, aš hęgt skuli vera aš bjóša samkeppnishęft orkuverš hérlendis, bęši til heimila og fyrirtękja.

Vitlausast af öllu, vęri aš selja rafmagniš śr landi ķ gegn um sęstreng, eingöngu til aš skapa störf ķ išnaši erlendis, ķ staš žess aš nota hana til atvinnuuppbyggingar innanlands.

Axel Jóhann Axelsson, 14.3.2010 kl. 12:14

12 Smįmynd: Ómar Ragnarsson

Orkan frį Kįrahnjśkavirkjun er ekki einu sinni "gręn". 180 metra djśpur 25 kķlómetra langur dalur į eftir aš fyllast upp af auri og mišlunarlóniš og svęšiš verša ónżtt į nęstu öldum.

Neikvęš, óafturkręf umhverfisįhrif virkjunarinnar eru žau mestu sem hęgt er a framkvęma į žessu landi og virkjun Gullfoss og Geysis bliknar ķ samanburšinum.

Žetta į eftir aš sjįst enn betur en nokkru sinni fyrr žegar myndin "Örkin" veršur sżnd žótt žaš verši ekki fyrr en eftir minn dag.

Vel sést į 104 virkjanakostum ķ Rammaįętlun aš Kįrahnjśkavirkjun hefur gefiš veišileyfi į eyšileggingu allra nįttśruveršmęta Ķslands žvķ aš um allar žeirra gildir aš žęr verša ekki eins slęmar og Kįrahnjśkavirkjun.

Ómar Ragnarsson, 14.3.2010 kl. 13:14

13 identicon

Žakka žér fyrir góša og fręšandi grein, Ketill. Žaš geislar af grein žinni aš žś hefur kynnt žér mįliš betur en flestir Ķslendingar og žaš er viršingarvert aš žś skulir mišla žessari žekkingu žinni til almennings į žennan hįtt.

Ég bķš spenntur eftir žvķ aš žś skrifir um fżsileika žess aš flytja rafmagn um sęstreng til Evrópu.

Ef žaš vęri einhver dugur ķ išnašarrįšherra myndi hśn rįša žig į stundinni til aš kanna žetta mįl ofan ķ kjölinn - en mišaš viš hvernig hśn lét fyrr ķ vetur žegar sęstrengur kom til tals er hśn žvķ mišur bśin aš smitast af žessari įl-mónómanķu. Žvķ mišur.

Lesandi (IP-tala skrįš) 14.3.2010 kl. 14:42

14 identicon

Ketill, góšur punktar sem žś rekur ķ pistli žķnum.

Ein leiš til aš nį hękkun į raforkuveršinu er aš višurkenna gjaldžrot OR og LV (žessi fyrirtęki eru aš verša eša eru oršin tęknilega gjaldžrota). Stofna nż fyrirtęki um orkuvinnslu og sölu og bjóša įlverunum nżja samninga žį leišina. Žeir raforku samningar sem geršir hafa veriš sķšustu 10 įrin hafa klįrlega leitt žessi fyrirtęki ķ žau fjįrhagsvandręši sem žau eru nś ķ.

Eitt aš lokum. Žaš er algjört glapręši aš 70-80% af raforkuframleišslu landsins fari ķ eina atvinnugrein. Žetta er alltof mikiš "exposure" fyrir žjóšarbśiš sem er endanlega įbyrgt fyrir raforkufyrirtękjunum okkar. Žvķ mišur hefur žröngsżn hreppa pólitķk rįšiš feršinni ķ žessum mįlum, en ekki hagsmunir žjóšarinnar sbr. Helguvķkur įlveriš nśna.

Birgir Gislason (IP-tala skrįš) 14.3.2010 kl. 14:52

15 Smįmynd: Ketill Sigurjónsson

Strengirnir ķ Kķna eru sumir langir (yfir 2.000 km), en žeir eru ofanjaršar og ekki sambęrilegir viš nešansjįvarstrengi. Svona UHVDC-strengir verša heldur ekki lagšir nema žar sem grķšarlega mikiš afl er til stašar, fyrir strenginn. Žetta eru žvķ mjög umfangsmiklar framkvęmdir. NorNed er t.a.m.. upp į 700 MW og spennan žar 450 kV. Strengur frį Ķslandi yrši a.m.k. jafn öflugur. Spurning hvenęr raforkusamningurinn viš Fjaršarįl rennur śt? Vęri fķnt aš setja allt žaš rafmagn inn į strenginn, daginn sem hann opnar.

Ketill Sigurjónsson, 14.3.2010 kl. 20:14

16 Smįmynd: Gunnar Th. Gunnarsson

Žetta er alltof löng grein... hefši mįtt vera 50% styttri.

Ķ žessar pęlingar hjį žér Ketill, vantar mjög marga faktora svo einhver heildarmynd fįist af raforkusölu til stórišju.

Aušvitaš er best aš fį žetta allt saman upp į boršiš, getgįtur leiša sjaldnast til góšs. Mér finnst žó nokkrar stašreyndir blasa viš:

  1. Raforkuverš til almennings į Ķslandi, er meš žvķ lęgsta sem žekkist ķ Evrópu og vķšar. Ekki bendir žaš til žess aš orkan til stórišjunnar sé nišurgreidd eša seld į "brunaśtsölu", eins og andstęšingar stórišju halda fram.
  2. Langtķma samningar hafa yfirleitt ķ för meš sér hagstęšari verš fyrir kaupandann, en fyrir seljandann žżša žeir minni įhęttu.
  3. Nżustu įlverin og žau langstęrstu sem žekkjast ķ veröldinni, eru ķ byggingu ķ olķurķkjunum ķ Austurlöndum nęr. Raforkan žar er fengin meš ódżru gasi og orkuveršiš er ķ samręmi viš žaš, svo fullyršing žķn um aš nż įlver verši aš borga 50-100 mills er śt ķ loftiš hjįžér.
  4. Til aš raforkuverš į Ķslandi sé samkepnnishęft ķ framleišsluišnaši sem selur į fjölmennustu markaši heims, žį er ekkert óešlilegt aš hśn žurfi aš vera lęgri en vķša annarsstašar.
  5. Stofnkostnašur virkjana į Ķslandi er hįr og framkvęmdir kosta lįnsfé. Žrįtt fyrir lįgt orkuverš til almennings og stórišju, er staša LV góš meš sķnar grķšarlegu eignir og fjįrfestingar. Vissulega setur alheimskreppan strik ķ reikning fyrirtękja hér sem annarsstašar. Žaš er einfaldlega ekki viš öšru aš bśast.

Gunnar Th. Gunnarsson, 16.3.2010 kl. 01:42

17 Smįmynd: Ketill Sigurjónsson

Žaš hversu greinin er löng veldur žvķ etv. aš fyrir einhverja lesendur tżnast ašalatrišin. En ég įlķt sem sagt margt benda til žess aš raforkuverš til įlveranna hér sé óešlilega lįgt. Ķsland hefur bošiš upp į eitthvert öruggasta starfsumhverfi įlvera ķ heimi, fullkomlega öruggt raforkuframboš, fullkomlega öruggt pólķtķskt įstand (a.m.k. fram aš sķšustu misserum!) og fullkomlega öruggan ašgang fyrir ašföng.

Žetta öryggi eru veršmęti fyrir žann sem byggir įlver. Žess vegna ętti Ķsland aš vera samkeppnishęft fyrir įlver, jafnvel žó svo raforkuveršiš vęri um 30-40% yfir s.k. "mešalverši". Žį vęrum viš samt meš talsvert mikiš lęgra mešalverš en hjį nżjum įlverum ķ Kķna, sem er um 55 mills.

Vegna athugasemda žinna, Gunnar, vil ég taka eftirfarandi fram:

1. Žó svo raforkuverš til almennings sé fremur lįgt į Ķslandi m.v. Evrópu, žį er žaš ķ mķnum huga engin réttlęting fyrir lįgu verši til įlvera.

2. Langtķmasamningar eru venjubundnir ķ įlišnašinum um allan heim og žessi įbending žķn hefur žvķ vart sérstaka žżšingu.

3. Nż įlver viš Persaflóann žurfa ekki aš borga nein 50 mills, hvaš žį 100 mills. Žaš er alveg hįrrétt. Žarna er orkuveršiš mjög lįgt og sennilega fęst hvergi ódżrari orka žessa dagana fyrir nżtt įlver. Mķnar heimildir segja aš žar sé nśna hęgt aš fį raforku fyrir 20 mills, ef mašur kemur meš stóra fjįrfestingu inn. En žegar Alcoa, Alcan eša Century Aluminum reisa nżja įlbręšslu er stašsetning viš Persaflóann augljóslega įhęttužįttur - lķklega er hryšjuverkaįhęttan t.d. hvergi meiri. Ķsland ętti aš geta bošiš miklu hęrra orkuverš en Persaflóarķkin, en samt veriš samkeppnishęft.

4. Ég sagši aldrei aš Ķsland žyrfti aš hafa hęsta raforkuverš ķ heimi. Raforkuverš til nżrra įlvera ķ Bandarķkjunum og Kanada er t.d. jafn hįtt eša hęrra en ķ Kķna. Viš getum vel veriš žar undir, en samt veriš meš talsvert mikiš hęrra verš en s.k. "mešalverš".

5. Žś nefnir aš "Stofnkostnašur virkjana į Ķslandi er hįr". Stofnkostnašur hér er ekkert hęrri en ķ vatnsafli eša jaršvarma annars stašar ķ veröldinni. Sennilega mun lęgri ef eitthvaš er. Stofnkostnašur ķ vatnsafli og jaršvarma er vissulega hęrri en virkjana sem ganga fyrir gasi eša kolum; žar er eldsneytiskostnašurinn ašalmįliš. En žaš réttlętir ekki aš raforkuverš til įlvera hér sé um eša undir mešalverši.

Ketill Sigurjónsson, 16.3.2010 kl. 08:36

18 Smįmynd: Gunnar Th. Gunnarsson

Megi raforkuverš til stórišju vera sem hęst. En dęmin sanna aš žrįtt fyrir lįgt orkuverš, er hagnašur af žessum višskiptum, bęši fyrir orkufyrirtękin og žjóšarbśiš ķ heild. Hagnašur žjóšarbśsins undanfarna 3-4 įratugi er ekki bara fólgin ķ krónum og aurum, heldur einnig ķ žekkingu/mannauši/menntun tengdum svona framkvęmdum. Byggšasjónarmiš koma lķka inn ķ myndina.

En ég geri ķ sjįlfu sér engar athugasemdir viš aš aršsemin sé gagnrżnd, hśn žarf bara aš vera mįlefnaleg og taka tillit til margra žįtta. Žaš er ekki sjįlfgefiš aš įlfyrirtęki komi hingaš meš rekstur sinn, žrįtt fyrir lįgt orkuverš, eins og dęmin sanna. Įlišnašurinn hefur tekiš grķšarlegum breytingum į nįnast öllum svišum undanfarin 20-30 įr. Ber žar hęst umhverfis og öryggismįl.

Fullyršingar, eins og "algjör skandall ef raforkuveršiš til įlveranna į Ķslandi er einungis sem nemur mešalverši til allra įlvera ķ heiminum öllum."

...og žetta: "...endaši žetta meš žvķ aš Ghanastjórn keypti Alcoa śt śr rekstrinum. Nokkrum mįnušum sķšar śtnefndi tķmaritiš Forbes Alcoa sem ašdįunarveršasta mįlmafyrirtęki veraldar eša "world's most admired metals company". Sętt." 

... eru ómįlefnalegir sleggjudómar. Ég rįšlegg žér aš lesa fleira en įróšursbęklinga umhverfisverndarsamtaka, um "Umhverfisstefnu" Alcoa

Og eins žetta:

"Žegar haft er ķ huga aš mjög stór hluti įlframleišslunnar į Ķslandi į sér staš ķ nįnast glęnżju risaįlveri, er satt aš segja meš ólķkindum ef raforkuverš til įlvera į Ķslandi er einungis sem jafngildir mešalverši ķ heiminum - eša jafnvel lęgra en žaš! Žetta er eiginlega alveg skelfilegt ef satt reynist. En žaš myndi aušvitaš skżra vel af hverju forstjóri Alcoa var svona duglegur aš fašma austfirsk börn og kyssa blessunina hana Valgerši frį Lómatjörn ķ bak og fyrir, eins og sjį mį ķ myndinni Draumalandiš."

Žetta er eins og copy/paste śr įróšursbęklingi "Saving Iceland" grśbbunni og śr žvķ žś talar um "skandal", oft og ķtrekaš ķ pistlinum, žį er mesti skandallinn aš "Draumalandiš" skuli hafa hlotiš sérstök veršlaun sem heimildarmynd, žegar hśn er ekkert annaš en hugarflug rithöfundar og hrein įróšursmynd gegn virkjunum og įlframleišslu. Fjöldi rangfęrslna og jafnvel hreinar lygar koma fram ķ myndinni. Sömuleišis er gömlum upplżsingum um slęmt heilsufar verksmišjustarfsmanna Alcoa ķ Įstralķu, flaggaš sem nżjustu fréttum, žegar raunin er aš žęr eru 40-50 įra gamlar. Sem sagt, mynd full af įróšri, żkjum og bulli, en vel gert engu aš sķšur, fyrir sinn hatt.

Gunnar Th. Gunnarsson, 16.3.2010 kl. 15:23

19 Smįmynd: Ketill Sigurjónsson

Žaš mį vel vera aš žarna śi allt og grśi ķ rangfęrslum og sleggjudómum. Reyndar var greinin ekki hugsuš sem skķtkast śtķ įlbręšsluišnašinn, žó svo žar sé hęšst ofurlķtiš aš Alcoa ķ tengslum viš įlveriš ķ Ghana. Mį bęta žvķ viš aš žeir įttu reyndar bara lķtinn hlut ķ žvķ įlveri og žvķ ekki ašalsökudólgarnir žar. Žaš breytir samt ekki žvķ aš raforkuverš į 11 mills stóš ekki lengur undir framleišslu- og višhaldskostnaši ķ vatnsaflsvikrjununum ķ Ghana. Sem var metinn į um 25 mills įriš 2008. Samt hafnaši Alcoa hękkun į raforkuveršinu ķ 30 mills.

Og oršalagiš "...endaši žetta meš žvķ aš Ghanastjórn keypti Alcoa śt śr rekstrinum. Nokkrum mįnušum sķšar śtnefndi tķmaritiš Forbes Alcoa sem ašdįunarveršasta mįlmafyrirtęki veraldar eša "world's most admired metals company" ". Sętt." getur varla talist ómįlefnalegur sleggjudómur. Af žvķ žetta er hvort tveggja stašreyndir og einfaldlega fréttir śr fjölmišlum en ekki śr "įróšursbęklingum umhverfissamtaka". Kannski fór oršiš "Sętt" žarna fyrir brjóstiš į einhverjum lesendum. En mér mį barrrasta alveg finnast žetta sętt!

Kannski var voša ómįlefnalegt aš nefna kysserķiš hjį forstjóra Alcoa fyrir Austan. En ég stóšst bara ekki mįtiš - fę létta klķgju viš aš sjį svona "vinalęti". Žegar forkólfar stórfyrirtękja og rįšherrar eru komnir śtķ svona flešulęti, kann žaš sjaldnast góšri lukki aš stżra. Žaš eru a.m.k. mķnir einlęgu fordómar, enda aldrei veriš mikiš fyrir aš kyssa ókunnuga.

Ketill Sigurjónsson, 16.3.2010 kl. 15:48

20 Smįmynd: Gunnar Th. Gunnarsson

"Sętt" er žarna sett inn ķ įkvešnu samhengi og ķ įkvešnum tilgangi hjį žér.

En pistill žinn er aš mörgu öšru leyti fróšlegur og įhugaveršur, eins og margir fleiri sem ég hef lesiš frį žér. Takk fyrir skošanaskiptin.

Gunnar Th. Gunnarsson, 16.3.2010 kl. 16:44

21 Smįmynd: Ketill Sigurjónsson

Žakka žér sömuleišis. Ég kęri mig alls ekki um aš lesendur Orkubloggsins séu tómir jįlišar og finnst lķka gott aš heyra önnur sjónarmiš.

Jį - eitt lķtiš orš getur haft mikil tilfinngaįhrif. Jafnvel saklaust orš eins og "sętt".

Ketill Sigurjónsson, 16.3.2010 kl. 16:54

22 identicon

ES Hvernig vęri aš skella įlveršinu innį sķšuna žķna ķ $/tonn - viš bśum jś ķ Evrópu.

http://metalprices.com/pubcharts/publiccharts.aspx?metal=al&type=l&weight=MT&days=1&size=s&bg=edf2f8

b (IP-tala skrįš) 16.3.2010 kl. 19:37

23 Smįmynd: Gunnar Th. Gunnarsson

Gunnar Th. Gunnarsson, 16.3.2010 kl. 20:37

24 Smįmynd: Ketill Sigurjónsson

Ég verša aš segja aš žó svo ég vorkenni engum aš umreikna USD/pund yfir ķ USD/tonn, žį er žetta einhver žarfasta įbending sem ég hef fengiš lengi. Algerlega boršleggjandi aš ver frekar meš žetta kort. Er komiš inn.

Ketill Sigurjónsson, 16.3.2010 kl. 20:53

25 identicon

Takk fyrir pistilinn. Žaš vęri vafalaust mikil kjarabót fyrir ķslenskt samfélag ef einu eša tveimur af žessum pólitķsku žungaišnašarverum yrši kippt śr sambandi og orkunni beint į sęstreng til Evrópu ķ stašinn. Ég er bara hręddur um aš žaš vęri of stór biti til aš taka ķ einu lagi aš opna einn daginn į sęstreng meš mörg hundruš MW aflflutningsgetu. Besta lendingin hlżtur alltaf aš vera sś aš žaš takist aš laša hingaš til lands miklu miklu fleiri išnašarfyrirtęki ķ hįtęknivęddum framleišsluišnaši sem vęru til ķ aš greiša vel fyrir orkuna, kaupa hana ķ smęrri skömmtum og sjį Ķslandi um leiš fyrir fjölbreyttara atvinnulķfi, sem okkur skortir svo mjög. Ef slķk fyrirtęki eru tilbśin til žess aš greiša yfir 100 mills fyrir orku ķ V-Evrópu eins og fram kemur į yfirlitinu sem fylgir blogginu žį veit ég ekki af hverju žaš er svo mikiš vandamįl aš lokka žau til Ķslands žar sem žau gętu borgaš kannski 60-80 mills.

Hvernig vęri annars aš koma bara upp galopnu og gegnsęu rafręnu uppbošstorgi ķslandi žar sem orkan yrši seld hęstbjóšanda? Orkufyrirtękin myndu žį bjóša til sölu pakka sem fela ķ sér afhendingu įkvešins orkumagns yfir įkvešinn tķma og hinn frjįlsi markašur fengi aš sjį um aš leggja mat į veršmęti orkunnar įn ašstošar frį pólitķkusum į atkvęšaveišum ķ heimakjördęminu.

Bjarki (IP-tala skrįš) 18.3.2010 kl. 00:05

26 Smįmynd: Gunnar Th. Gunnarsson

Lykillinn aš aršsemi virkjana, t.d. Kįrahnjśkavirkjunar er aš sś aš žessi 150 miljarša fjįrfesting er ķ 100% vinnu fyrir eigenda sinn, allan sólarhringinn, allt įriš.

Slķk fjįrfesting vęri glapręši ef nżtingin vęri óvissuatriši.

Og varšandi žį draumsżn aš selja orkuna til śtlanda, žį hefši ég haldiš aš nęr vęri aš finna verkefni fyrir žį orku hér innanlands.

Gunnar Th. Gunnarsson, 18.3.2010 kl. 11:20

27 identicon

Žaš er rétt aš taka fram aš mér er ekki illa viš įlvinnslu sem slķka, žaš er ekki betri eša verri atvinnugrein en hver önnur og žeir sem koma aš greininni sem eigendur, stjórnendur og starfsmenn eru ekki betra eša verra fólk en annaš. Margt af žvķ sem sagt hefur veriš ķ stórišjuumręšu sķšustu įra ķ nafni andstöšu viš stórišju er stórkostleg firra og Draumalandiš fer žar fremst ķ flokki meš sķn hjóbörufylli af rökleysu, rangfęrslum og tilfinningaklįmi.

Ég get alveg skrifaš undir žaš aš uppbygging įlvera į Ķslandi hafi hingaš til, allavega fram aš Kįrahnjśkum og Reyšarįli, veriš žjóšinni til góšs. Lykillinn aš žvķ aš hęgt var aš rįšast ķ uppbyggingu į öflugu, hagkvęmu og nśtķmalegu raforkukerfi var aš til stašar voru stórir tryggir kaupendur ķ įlverinu ķ Straumsvķk og sķšar ķ Hvalfirši. Stęršahagkvęmnin skilar sér m.a. ķ lęgri rafmagnsreikningum fyrir ķslensk heimili og fyrirtęki. Fjįrfestingin ķ žessum infrasktrśktśr (fyrir Kįrahjśka) hefur lķka žegar veriš greidd aš stóru leyti til baka og virkjanirnar munu halda įfram aš mala gull fyrir žjóšina ķ įratugi, löngu eftir aš sķšasta įlveriš lokar hér.

Ég er bara ekki į žvķ aš žaš sé skynsamlegt aš halda įfram į sömu braut héšan ķ frį. Žaš er kominn tķmi į aš orkufyrirtękin taki žaš žroskaskref, sem žau žurfa óhjįkvęmilega aš gera fyrr eša sķšar ef žau vilja einhverntķman verša fulloršin, aš losna śr višjum žessara sambanda viš örfįa risakaupendur sem borga lķtiš (en örugglega) og reyna aš leita į önnur gjöfulli miš. Žó aš žaš sé aušvitaš meiri vinna aš standa ķ žvķ.

Bjarki (IP-tala skrįš) 18.3.2010 kl. 12:38

28 identicon

Žaš er rétt aš bęta žvķ viš aš glapręši Kįrahnjśka felst einmitt ķ žvķ aš semja um svo lįgt orkuverš aš žessi 150 milljarša fjįfesting verši aš skila sķnu 100%, allan sólarhringin, allt įriš, ķ nokkra įratugi til žess aš dęmiš geti mögulega gengiš upp į endanum fyrir orkufyrirtękiš. Hverskonar „įhęttustżring“ er žaš aš hįlfu orkufyrirtękisins aš setja sig ķ svo viškvęma stöšu gagnvart einum kaupanda? Völdin eru öll öšru megin ķ žvķ višskiptasambandi. Viš eigum aš vera vaxin upp śr žessu.

Bjarki (IP-tala skrįš) 18.3.2010 kl. 12:49

29 Smįmynd: Gunnar Th. Gunnarsson

Margt ógališ ķ žessu hjį žér, Bjarki

Gunnar Th. Gunnarsson, 18.3.2010 kl. 13:32

30 Smįmynd: Ketill Sigurjónsson

Bjarki hefur til aš bera hógvęrš og sįttatón, sem Orkubloggarann kannski skortir. Enda hefur bloggarinn įvallt veršiš svolķtill hrokagikkur. Žvķ mišur. Vildi margt gera til aš hrista žann ókost burt śr skapgeršinni. En žetta viršist barrrasta alveg pikkfast ķ mér.

Ketill Sigurjónsson, 18.3.2010 kl. 14:09

31 Smįmynd: Sigurjón Jónsson

Ég er ekki eins fljótur aš finna upplżsingar og žiš žessir ofurbloggarar, en mig minnir aš kostnašurinn viš Kįrahnjśkavirkjun hafi veriš ca 130 milljaršar. Landsvirkjun tók erlent lįn fyrir žessu lķklega ķ dollurum. Sķšan hefur gengi dollarans tvöfaldast žannig aš lįniš stendur vęntanlega ķ 260 miljöršum.

Starfsmenn Alcoa eru um 400 žannig aš ķslensk fjįrfesting į hvert starf er 650.000.000 

Žetta er tęr snilld.

Sigurjón Jónsson, 18.3.2010 kl. 15:15

32 Smįmynd: Ketill Sigurjónsson

Žaš er svolķtiš absśrd žessa dagana aš veršmeta nokkurn skapašan hlut ķ ķslenskum krónum.

En skv. sķšustu tölum:

"Landsvirkjun įętlar aš heildarkostnašur viš Kįrahnjśkavirkjun įn vaxta verši um 123,9 milljaršar kr. į veršlagi september 2007, en 133,3 milljaršar kr. aš meštöldum fjįrmagnskostnaši sem įętlašur er alls um 9,4 milljaršar kr. į byggingartķmanum."

Sjį hér:

http://www.althingi.is/altext/135/s/0751.html

Ketill Sigurjónsson, 18.3.2010 kl. 15:35

33 Smįmynd: Gunnar Th. Gunnarsson

Sigurjón, fjįrfesting Landsvirkjunnar ķ Kįrahnjśkavirkjun, hefur ekkert meš nein störf aš gera. Skylda LV er aš framleiša rafmagn meš hagnaši og žaš gerir hśn. Óhagstęš žróun gengis ķslensku krónunnar gagnvart lįnum, virkar lķka ķ hina įttina, ž.e. ķ sölu į rafmagni ķ dollurum og jafnar žetta śt og gott betur en žaš.

Auk žess er įlverš hęrra en gert var rįš fyrir ķ upphaflega aršsemismati LV. Og enn annaš... Kįrahnjśkavirkjun framleišir meira rafmagn en įętlanir geršu rįš fyrir og Alcoa kaupir žaš rafmagn lķka meš smį breytingu į verksmišju sinni.

Fjįrmagniš sem sett var ķ Kįrahnjśkaverkefniš var ekki tekiš frį neinum verkefnum öšrum og alls ekki śr rķkissjóši. Rķkissjóšur (LV) mun hins vegar fį nįnast alla peningana af raforkusölunnni ķ kassann innan 20 įra.

Gunnar Th. Gunnarsson, 18.3.2010 kl. 17:01

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband