25.6.2014 | 08:54
Undarlegar röksemdir gegn rafstreng
Ķ Morgunblašinu ķ gęr birtist frétt undir fyrirsögninni Kapallinn gengur ekki upp. Žar ręšir blašamašurinn Stefįn Gunnar Sveinsson viš Baldur Elķasson um mögulegan rafstreng milli Bretlands og Ķslands.

Baldur įtti langan starfsferil hjį ABB og žekkir marga fleti orkugeirans afar vel. En ķ žessu vištali koma žvķ mišur ķtrekaš fram nokkuš undarlegar skošanir į orkumįlum - žvķ röksemdir Baldurs gegn kaplinum ganga hreinlega ekki upp.
Ķ vištalinu heldur Baldur žvķ fram aš hugmyndir um aš leggja rafstreng milli Bretlands og Ķslands og selja raforku héšan séu glapręši". Hér veršur staldraš viš helstu rökin sem Baldur segir gegn žvķ aš svona sęstrengur verši lagšur.
Of langur kapall og of mikiš dżpi?
Haft er eftir Baldri aš strengurinn yrši lengsti sęstrengur af žessu tagi ķ heiminum eša um 1.200 km. Og aš lengsti svona rafmagnskapall hingaš til sé um 600 km (NorNed-kapallinn ķ Noršursjó milli Noregs og Hollands). Žetta er vissulega hįrrétt. Baldur bętir viš aš strengur milli Bretlands og Ķslands lęgi um Noršur-Atlantshafiš į um žśsund metra dżpi" og aš lega strengsins og dżpi muni žżša aš mjög erfitt yrši aš gera viš hann ef hann bilaši.
Rafmagnskapall milli Bretlands og Ķslands yrši vissulega stórt skref mišaš viš nśverandi kapla. En hafa ber ķ huga aš NorNed-kapallinn var lķka stórt skref į sķnum tķma og žróunin žarna er hröš. Ķ fyrsta lagi žį eru nś žegar dęmi um aš svona rafstrengir liggi į miklu meira dżpi en strengur milli Bretlands og ķslands myndi fara um (SAPEI kapallinn ķtalski fer t.d. um 1.600 m dżpi). Ķ öšru lagi er vert aš minnast žess aš nś stefna Bretar og Noršmenn aš žvķ aš leggja mun lengri svona streng en NorNed. Fyrirhugašur strengur milli landanna veršur rśmlega 700 km langur og žar meš veršur lengdarmetiš slegiš enn og aftur. Ķ žrišja lagi er mikilvęgt aš muna aš bilanir ķ svona rafmagnsköplum hafa ekki veriš vandamįl; kaplarnir hafa almennt reynst vel og bilanir veriš ķ takt viš įętlanir.
Žarna er sem sagt ķ gangi sķfelld žróun. Mišaš viš framfarir og tęknižróun ķ heiminum viršist žeim sem žetta skrifar mun lķklegra aš viš eigum eftir aš sjį bęši dżpri og lengri svona rafmagnskapla en žekkist ķ dag. Og afar ótrślegt aš nįš hafi veriš einhvers konar hįmarki ķ žeirri tękni. En žaš getur aušvitaš hver og einn haft sķna skošun į lķklegri žróun ķ tękni og vķsindum.
Rökrétt svar viš spurningunni hvort strengur milli Bretlands og Ķslands sé of langur og dżpiš of mikiš til aš žetta sé raunhęft verkefni, gęti veriš eftirfarandi: Kaplar af žessu tagi hafa oršiš sķfellt lengri og dęmi um aš žeir liggi į miklu meira dżpi en kapall milli Bretlands og Ķslandi myndi gera. Žaš er žvķ alls ekki hęgt aš śtiloka aš slķkur kapall sé mögulegur žrįtt fyrir mikla lengd og mikiš dżpi. Žvert į móti er lķklegt aš kapall sem bęši veršur talsvert lengri en NorNed og liggur um töluvert meira dżpi muni senn lķta dagsins ljós. Spurningin er bara hvort žaš veršur kapall milli Bretlands og Ķslands eša einhver allt annar kapall.
Of kostnašarsamt fyrir Ķslendinga?
Haft er eftir Baldri aš žaš myndi žar aš auki kosta sitt aš leggja strenginn og aš [k]ostnašurinn yrši svo gķfurlegur aš Ķsland myndi ekki rįša viš hann." Ķ žessu sambandi segir Baldur aš nefnd hafi veriš talan USD 5 milljaršar, en žaš sé aš hans mati alltof lįg tala og aš hann įętli aš framkvęmdirnar sem slķkar gętu kostaš tvöfalda žį tölu, og sennilega meira." Samkvęmt žessu viršist Baldur įlķta kostnaš viš strenginn nema USD 10 milljöršum eša jafnvel meira. Tķu milljaršar bandarķkjadala jafngilda u.ž.b. ISK 1.140 milljöršum.
Um žetta mį segja aš ennžį er mjög óvķst hver kostnašurinn vš kapalinn yrši; meta žarf fjölmarga žętti betur įšur en nįkvęm kostnašartala getur legiš fyrir. En nefna mį aš ķ nżlegri skżrslu Hagfręšistofnunar Hįskóla Ķslands segir aš lķklegur heildarkostnašur vegna 700-900 MW strengs sé talinn į bilinu ISK 288-553 milljaršar.
Baldur mišar sķna kostnašartölu viš 700 MW streng og įlķtur vęntanlega aš tölur Hagfręšistofnunar séu fjarri lagi og alltof lįgar. Žaš er mišur aš blašamašurinn hafi ekki kallaš eftir rökum Baldurs fyrir sinni kostnašarįętlun. Og kannaš af hverju hann telji kostnaš viš kapalinn allt aš tvöfalt meiri en hęsta mat Hagfręšistofnunar.
Žaš er reyndar svo aš jafnvel žó svo kostnašurinn viš strenginn vęri talinn svo mikill aš žaš réttlętti ekki aš ķslensk fyrirtęki sęju um framkvęmdina, er alls ekki śtilokaš aš af framkvęmdinni gęti oršiš. Žaš gęti reyndar jafnvel veriš mjög heppilegt aš erlendur ašili ętti sjįlfan strenginn - meš svipušum hętti eins og gildir um hinar miklu nešansjįvar-gaslagnir sem flytja norskt jaršgas til Bretlands og meginlands Evrópu. Žar nżtur eigandi flutningskerfisins einungis hóflegs aršs vegna orkuflutninganna, en Noršmenn njóta hagnašarins af orkusölunni.
Žaš eru sem sagt ekki raunveruleg rök gegn strengnum aš žetta sé svo stór fjįrfesting aš Ķsland rįši ekki viš verkefniš. Spurningin er hvort unnt er aš žróa og setja saman višskiptamódel sem myndi henta Ķslandi - og žaš kemur ekki ķ ljós nema vinna verkefniš įfram ķ staš žess aš blįsa žaš af sem glapręši.
Rökrétt svar viš spurningunni hvort sęstrengsverkefniš sé of kostnašarsamt fyrir Ķslendinga gęti veriš eftirfarandi: Kostnašur viš kapalinn myndi nema einhverjum hundrušum milljarša króna, en ennžį er kostnašurinn óviss. Hvort kostnašur viš kapalinn vęri Ķslendingum ofviša er žvķ įlitamįl sem enginn getur ennžį fullyrt um. En žaš er vel aš merkja alls ekki naušsynlegt aš ķslenskir ašilar fjįrmagni eša eigi kapalinn - og erlent eignarhald myndi ekki takmarka hagnaš Ķslands af kaplinum. Žess vegna er ekki skynsamlegt aš śtiloka kapalinn vegna mögulegs mikils kostnašar, sem žar aš auki er ennžį alltof óviss til aš byggja afstöšu sķna į.
Gerir jafnstraumurinn verkefniš erfitt?
Haft er eftir Baldri aš ķ veginum standi lķka žaš tęknilega atriši aš til žess aš flytja rafmagniš yrši žaš aš vera ķ formi jafnstraums, en raforka sé jafnan framleidd og nżtt sem rišstraumur. Og žess vegna žurfi turna" į bįšum endum strengsins žar sem rišstraumi er breytt ķ jafnstraum og öfugt į hinum endanum" og aš žetta sé ekki jafnaušvelt og žaš aš leggja einfaldan kapal yfir hafiš."
Žetta eru fremur undarleg rök gegn kaplinum. Žvķ žaš er jś alžekkt aš langir rafmagnskaplar eru gjarnan einmitt jafnstraumskaplar (s.k. HVDC). Geysilega góš reynsla er af slķkum löngum jafnstraumsköplum og žeir afar hagkvęmir. Žaš aš kapallinn žurfi aš vera jafnstraumskapall er žvķ ekki fyrirstaša, heldur er sś tękni ķ reynd forsenda žess aš unnt er aš leggja svona langa og stóra kapla meš hagkvęmum hętti. Enda hafa undanfarin įr sķfellt fleiri og lengri kaplar af žessu tagi veriš lagšir um allan heim; bęši į landi og nešansjįvar.
Rökrétt svar viš spurningunni hvort jafnstraumurinn geri verkefniš erfitt gęti veriš eftirfarandi: Jafnstraumstęknin ķ raforkuflutningi er ķ reynd forsenda kapla af žessu tagi. Žess vegna er nokkuš sérkennilegt aš segja aš žaš standi verkefninu tęknilega ķ vegi aš žetta žurfi aš vera jafnstraumskapall; žaš er eiginlega žvert į móti.
Er orkumagniš hlęgilega lķtiš?
Ķ vištalinu hefur blašamašurinn žaš eftir Baldri aš žaš magn sem kapallinn ętti aš flytja sé nįnast hlęgilega lķtiš" og dugi vart meira en handa einum bę ķ Skotlandi. Ef mišaš er viš 700 MW kapal, eins og Baldur gerir, myndi raforkan žar um reyndar geta nęgt borg meš nokkrar milljónir ķbśa. Og myndi t.d. vafalķtiš duga öllum ķbśum Edinborgar (hvert skoskt heimili notar nįlęgt 5 MWst af raforku įrlega aš mešaltali og mešalheimiliš er į bilinu 2-3 einstaklingar).
Orkumagniš sem gęti fariš um slķkan kapal frį Ķslandi vęri vissulega ekki mjög mikiš ķ hlutfalli viš žaš rafmagn sem notaš er t.d. ķ allra fjölmennustu borgum Evrópu. Menn geta kallaš žetta hlęgilega lķtiš magn ef žeir kjósa svo. En žaš breytir engu um tęknilegar eša fjįrhagslegar forsendur kapalsins, žó svo hann fullnęgi einungis raforkunotkun nokkurra milljóna manna.
Rökrétt svar viš spurningunni hvort orkumagniš sé hlęgilega lķtiš gęti veriš eftirfarandi: Af yfirlżsingum breskra stjórnvalda er augljóst aš magniš er nęgjanlega mikiš til aš verkefniš sé af Bretum tališ įhugavert. Magniš er vel aš merkja sambęrilegt viš ašra slķka sęstrengi, eins og t.d. NorNed milli Noregs og Hollands, en sį kapall er 700 MW. Žaš er žvķ afar hępiš aš tala um hlęgilega lķtiš magn ķ žessu sambandi.
Er raforkuveršiš erlendis lįgt?
Haft er eftir Baldri aš žaš verš sem fengist fyrir raforkuna erlendis myndi lķklega ekki duga fyrir śtlögšum kostnaši viš strenginn. Rökin eru aš raforkuverš erlendis sé mjög lįgt, og ašrir orkugjafar séu aš ryšja sér žar til rśms" og žar įtt viš žaš sem stundum er nefnt leirgas (jaršgas sem unniš er śr höršum leirkenndum jaršlögum; kallaš shale gas į ensku).
Um žetta er żmislegt aš segja. T.d. žaš aš raforkuverš ķ Bretlandi er alls ekki lįgt, heldur žvert į móti mun hęrra en vķšast žekkist. Og ekki veršur betur séš en aš sérfręšingar hjį breska orkumįlarįšuneytinu séu sannfęršir um aš žegar litiš er nokkur įr fram ķ tķmann muni veršiš hękka ennžį meira (sbr. įętlun rįšuneytisins og nżlega lagasetningu ķ Bretlandi um lįgmarksverš fyrir nżja raforku). Vissulega vonast margir til žess aš möguleg leirgasvinnsla ķ Bretlandi og annars stašar ķ Evrópu geti ķ framtķšinni snśiš žróuninni viš og haldiš aftur af raforkuverši. Enn sem komiš er allt slķkt tal žó eintómar getgįtur. Žaš byggir žvķ ekki į stašreyndum aš fullyrša aš raforkuverš ķ Bretlandi sé lįgt eša komi til meš aš verša lįgt.
Ķ dag liggur fyrir sį vilji breskra stjórnvalda aš tryggja nżjum raforkuverkefnum fast lįgmarksverš, sem ętlaš er aš stušla aš naušsynlegri aršsemi verkefnanna og liška fyrir fjįrmögnun žeirra. Ef slķkur samningur yrši geršur vegna raforku sem fęri frį Ķslandi til Bretlands, yrši lįgmarksaršsemi verkefnisins örugg (slķkur samningur yrši sennilega alger forsenda af hįlfu Ķslands). Ennžį er óvķst hvort slķkur samningur nęšist, en umrędd stefna og löggjöf Breta gefur miklu fremur vęntingar um mjög hįtt raforkuverš fremur en lįgt.
Rökrétt svar viš spurningunni hvort raforkuveršiš erlendis (ķ Bretlandi og/ eša Evrópu) sé lįgt gęti veriš eftirfarandi: Žaš skiptir aš sjįlfsögšu miklu mįli fyrir sęstrengsverkefniš hvaša veršs mį vęnta fyrir raforkuna. Um žetta į algerlega eftir aš semja og verkefniš er einfaldlega ekki ennžį komiš į žaš stig. Menn geta haft mismunandi skošanir į žvķ hvort įstęša sé til bjartsżni eša svartsżni um žaš verš sem kann aš bjóšast ķ slķkum samningsvišręšum. En žaš er stašreynd aš raforkuverš ķ vestanveršri Evrópu er og hefur ķ all mörg įr veriš meš žvķ hęsta ķ heiminum og žvķ nokkuš sérkennilegt aš tala um aš veršiš žarna sé mjög lįgt.
Stendur Ķsland frammi fyrir raforkuskorti?
Ķ vištalinu hefur blašamašurinn žaš eftir Baldri aš ašalįstęšan fyrir žvķ aš hugmyndir um rafstreng milli Bretlands og Ķslands gangi ekki upp sé einfaldlega sś aš orkan sé ekki fyrir hendi. Ķ vištalinu segir aš Ķsland hafi ekki upp į žessa orku aš bjóša. Žaš sjónarmiš stenst alls ekki.
Baldur segist įętla aš hér séu nś žegar um 20 terawattsstundir notašar (og aš žaš žaš sé um helmingurinn af žeirri vatnsorku sem virkjanleg sé į Ķslandi séu allir skynsamlegir virkjunarkostir nżttir). Žarna er reyndar rangt fariš meš. Į Ķslandi eru nś framleiddar/ notašar um 18 TWst af raforku į įri en ekki 20 TWst. Sęstrengurinn myndi sennilega žurfa nįlęgt 5 TWst (jafnvel nokkuš minna) og žess vegna skiptir ónįkvęmni upp į 2 TWst žarna talsveršu mįli. Og žaš er algerlega augljóst aš unnt yrši aš śtvega 5 TWst fyrir sęstreng ef vilji er til žess.
Žessi ónįkvęmni Baldurs kemur į óvart, žvķ žaš liggur fyrir svart į hvķtu hver raforkuframleišslan er į Ķslandi. En žaš kemur jafnvel ennžį meira į óvart aš skv. fréttinni segir Baldur aš vegna fjölgunar Ķslendinga muni ķbśafjöldi Ķslands vęntanlega tvö- eša žrefaldast į nęstu 60-70 įrum og aš Ķsland eigi varla orku til žess aš sjį ķbśum sķnum fyrir žörfum žeirra, ef horft er fram ķ tķmann."
Žetta sjónarmiš Baldurs er erfitt aš skilja. Ķsland framleišir langmestu raforku ķ heiminum mišaš viš ķbśafjölda. Jafnvel žó svo Ķslendingar vęru žrefalt fleiri og framleiddu einungis sama magn af raforku og nś, žį vęri Ķsland samt ķ 2.-3. sęti yfir mestu raforkuframleišendur veraldar mišaš viš fólksfjölda. Ķsland vęri žį į pari meš Kanada og einungis Noregur vęri ofar į žeim lista.
Žaš er nokkur rįšgįta hvernig unnt er aš komast aš žeirri nišurstöšu aš žjóš ķ žessari stöšu, sem Ķslendingar eru, sjįi fram į raforkuskort innan 60-70 įra. Ef žaš vęri rétt aš Ķsland sęi žannig fram į raforkuskort myndi meš sömu rökum mega segja aš allar žjóšir heims nema kannski Noršmenn (og Ķsland) séu nś žegar lentar ķ öngstręti raforkuskorts. Žaš er aušvitaš fjarstęša.
Rökrétt svar viš spurningunni hvort Ķsland kunni aš standa frammi fyrir raforkuskorti gęti veriš eftirfarandi: Engin žjóš į hlutfallslega jafn mikinn og góšan ašgang aš raforku eins og Ķslendingar. Žaš myndi lķtt breytast jafnvel žó svo žjóšin vęri žrefalt fjölmennari og jafnvel žó svo stór rafstrengur lęgi til Bretlands meš tilheyrandi śtflutningi į raforku. Žaš er žvķ nokkuš sérkennilegt aš sjį žvķ haldiš fram aš Ķsland kunni aš sjį fram į raforkuskort (aftur į móti kann aš vera tilefni til aš huga betur aš ķslenska raforkuflutningskerfinu - veikir punktar žar geta valdiš stašbundnum orkuskorti - en žaš er annaš mįl og felur ekki ķ sér žaš sem Baldur talar žarna um).
Lokaorš
Orkubloggarinn žekkir nokkuš vel til starfa og skrifa Baldurs Elķassonar. Og hefur gegnum tķšina t.a.m. lesiš eftir hann żmsar įhugaveršar greinar sem tengjast metanólframleišslu o.fl. Ķ žeim skrifum er margt fróšlegt aš finna. En umrętt vištal / frétt ķ Morgunblašinu ķ gęr er žvķ mišur alls ekki gott innlegg ķ umręšuna og gefur įkaflega undarlega og skekkta mynd af mögulegum rafstreng milli Bretlands og Ķslands.
Žaš er ennžį of snemmt aš fullyrša hvort raunhęft sé aš leggja umręddan rafmagnskapal. Til aš įtta sig į hagkvęmni žess žarf mįliš aš skošast betur og żmsar rannsóknir aš fara fram. En aš hafna hugmyndinni og segja hana glapręši styšst ekki viš stašreyndir. Žvert į móti benda žęr stašreyndir sem nś liggja fyrir til žess aš verkefniš sé mjög įhugavert - einkum og sér ķ lagi fyrir Ķslendinga en einnig fyrir Breta. Mikilvęgt er aš skoša mįliš betur og vonandi er vinna viš žaš ķ fullum gangi hjį bęši stjórnvöldum og raforkufyrirtękjunum.
Višskipti og fjįrmįl | Breytt s.d. kl. 13:25 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (18)
22.6.2014 | 11:10
Orkuskortur ķ Evrópu?

Rśssneski gasrisinn Gazprom hefur veriš aš hóta aš skrśfa fyrir gasflęši til Śkraķnu - nema gasiš fįist stašgreitt. Įstęšan er sögš vera mikil vanskil Śkraķnumanna į greišslum fyrir rśssneskt gas (vanskilin eru sögš nema jafnvirši hundruša milljarša ISK).
Śkraķna fęr samtals um 70% af žvķ gasi sem notaš er ķ landinu frį rśssneskum gasleišslum. Lokunarašgeršir af žessu tagi myndu žvķ valda Śkraķnumönnum geysilegum vanda. Og slķkar ašgeršir gętu einnig haft mikil įhrif ķ Evrópu. Įrlega fį žjóšir innan Evrópusambandsins (ESB) um fjóršung af allri raforku sinni frį gasorkuverum. Mikiš af žvķ gasi kemur frį Rśsslandi ķ gegnum gasleišslurnar sem liggja um Śkraķnu.
Ķ Evrópu er gas ekki bara notaš til raforkuframleišslu. Žaš er einnig mikiš notaš beint, t.d. til eldunar og hśshitunar. Jaršgas er žvķ afar mikilvęgur orkugjafi ķ Evrópu. Og mjög hįtt hlutfall af öllu žessu gasi, sem Evrópa notar, er rśssneskt gas frį Gazprom.

Hlutfall Gazprom ķ gasnotkun allra rķkjanna innan ESB er samtals um 25-30% af gasnotkun žeirra (žetta hlutfall er nokkuš breytilegt fra įri til įrs). Hįtt ķ helmingurinn af žessu rśssneska gasi kemur til Evrópu um gasleišslur sem liggja gegnum Śkraķnu. Gasiš sem žannig fer til Evrópu gegnum Śkraķnu er allt aš 15% af öllu žvķ gasi sem Evrópa notar.
Ef žetta gas myndi hętta aš berast yrši höggiš sennilega mest fyrir lönd eins og Tékkland, Slóvakķu og Ungverjaland. Öll nota žessi rķki mikiš af rśssnesku gasi og fį geysihįtt hlutfall žess um gasleišslurnar sem liggja gegnum Śkraķnu. Lokun į gasstreymiš um Śkraķnu myndi einnig hafa umtalsverš įhrif į fjölmennasta land Evrópu; Žżskaland. En Žżskaland hefur lengi veriš stęrsti kaupandinn aš rśssnesku gasi.
Um leiš og skrśfaš yrši fyrir gasflęšiš um Śkraķnu sjį margar Evrópužjóšir sem sagt fram į verulegan vanda. Sį vandi skellur žó ekki į eins og hendi sé veifaš, žvķ vķša innan Evrópu eru geymdar umtalsveršar birgšir af gasi. Žęr birgšir myndu sennilega duga ķ nokkra mįnuši og žvķ er orkuskortur ekki alveg yfirvofandi.

Įhyggjurnar beinast žvķ aš žvķ ef gasstreymiš gegnum Śkraķnu félli nišur ķ lengri tķma. Žaš er žó afar ólķklegt aš til žess komi. Žjóširnar innan ESB eru lang mikilvęgustu višskiptavinir Gazprom. Bęši fyrirtękiš og rśssneska rķkiš eru afar hįš tekjunum sem gassalan til Evrópu skilar (rśssneska rķkiš fęri nęr samstundis ķ žrot ef ekki vęri fyrir Evróputekjur Gazprom). Žaš vęri žvķ gališ ef Gazprom lokaši į gasstreymiš um gasleišslurnar til Śkraķnu og žvķ varla mikil hętta į alvarlegum orkuskorti innan ESB.
Žetta ótrygga įstand er žó engan veginn višunandi. Enda er žaš eitt af forgangsmįlum bęši ESB og rķkisstjórna margra Evrópurķkja aš efla ašgang sinn aš orku og auka žannig orkuöryggi sitt. Įstandiš gagnvart Gazprom er til žess falliš aš rķkin innan ESB leggi ennžį meiri įherslu į aš afla orku annars stašar frį og žaš jafnvel žó svo slķk orka kunni aš vera umtalsvert dżrari. Žessi stefna gęti nżst Ķslandi vel, meš śtflutningi į raforku um sęstreng meš mikilli aršsemi fyrir Ķslendinga. Žannig kann framferši Gazprom aš verša vatn į myllu Ķslands.
Višskipti og fjįrmįl | Breytt s.d. kl. 12:22 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (3)
16.6.2014 | 20:55
Straumurinn til Rķó

Spennan eykst! Brassarnir unnu fyrsta leikinn į HM nokkuš örugglega og stefna aušvitaš į śrslitaleikinn į Maracanć-vellinum ķ Rķo ķ jślķ. Svo verša Ólympķuleikarnir ķ Rķó eftir tvö įr (2016). Straumurinn liggur žvķ til Rķó... og lķka rafstraumuinn. Nżlega tók nefnilega rafmagniš aš streyma til Rio de Janeiro (og Sao Paulo) eftir lengstu jafnstraumshįspennilķnu veraldarinnar!
Lengsti HVDC kapall ķ heimi

Žaš var skömmu fyrir įramótin sķšustu aš Brassarnir slógu žarna met Kķnverja. Metiš sem lengsti jafnstraumskapall heims įtti 2.000 km langur HVDC-kapallinn kenndur viš Xiangjiaba-stķfluna ķ Kķna. Kapallinn sį tengir žį risastóru kķnversku vatnsaflsstöš (ķ fljótinu Jinsha) viš stórborgina Shanghai lengst ķ austri.
Sį kķnverski kapall var mešal fyrstu kaplanna af žessu tagi meš 800 kV spennu, en nokkra slķka ofurkapla er nś aš finna ķ Kķna. Nżi risakapallinn ķ Brasilķu er meš nokkuš lęgri spennu (600 kV), en er aftur a móti mun lengri en kķnversku ofurkaplarnir. Kapallinn ķ Brasilķu er nefnilega rétt tęplega 2.400 km langur!
Žessi magnaši HVDC-kapall ķ Brasilķu flytur raforku frį nżrri risastórri vatnsaflsvirkjun ķ Madeiraįnni. Sem er ein af stęrstu žverįm Amazon. Žegar framkvęmdunum žarna veršur lokiš verša kaplarnir frį Madeira tveir talsins.
Risavaxin vatnsaflsvirkjun Madeiraįrinnar
Žessir heimsins lengstu jafnstraumskaplar eru geysilega öflugir; hvor um sig meš flutningsgetu sem nemur 3.150 MW. Sjįlft orkuveriš felst ķ tveimur stķflum ķ nįgrenni Porto Velho, sem er ein stęrsta borgin į Amazonsvęšinu (meš um hįlfa milljón ķbśa). Samtals veršur žessi mikla vatnsaflsvirkjun 6.300 MW.

Annars vegar er žetta Santo Antōnio stķflan og hins vegar stķfla sem kennd er viš Jirau. Vatniš frį hvorri stķflu um sig fer um u.ž.b. 50 hverfla, sem hver og einn er į bilinu 70-75 MW. Hver einasta af tśrbķnunum hundraš fer sem sagt hįtt ķ aš vera jafn aflmikil eins og öll Bśšarhįlsvirkjun (sem er 95 MW). Žetta er žvķ sannkölluš risaframkvęmd hjį Brössunum.
Framkvęmdum viš fyrri stķfluna žarna ķ Madeirafljóti og hįspennulķnuna žašan lauk fyrir nokkrum mįnušum. Og raforkan tók žegar ķ staš aš streyma til išnašar- og žéttbżlissvęšanna viš Sao Paulo og Rio de Janeiro.
Framkvęmdirnar teygšu sig reyndar alla leiš hingaš til noršursins - žvķ risavaxnir straumbreytarnir koma frį ABB ķ Svižjóš. Žašan žurfti aš sigla meš herlegheitin žvert yfir Atlantshafiš og langt upp meš Amazonfljóti. Framkvęmdum viš sķšari stķfluna og tilheyrandi aflstöš og rafmagnskapal vegna hennar į svo aš verša lokiš į nęsta įri (2015). Žį mun Brasilķa stįta af tveimur lengstu jafnstraumsköplum heimsins.
Brasilķa fyrirhugar ennžį stęrri framkvęmdir ķ vatnsafli

Kostnašurinn viš žessar framkvęmdir vegna virkjananna žarna ķ Madeirafljóti er įętlašur į bilinu 15-16 milljaršar USD. Žetta er samt bara lauflétt byrjun - žvķ į nęstu įrum į aš reisa tugi nżrra stķflna og virkjana į Amazonsvęšinu og vķšar ķ Brasilķu. Žar į mešal er risastķflan Belo Monte, sem veršur meira en 11.000 MW. Žar veršur hver og einn hverfill meira en 500 MW!
Virkjunin sś veršur nęststęrsta vatnsaflsvirkjun veraldarinnar. Einungis hin risastóra Žriggja gljśfra virkjun austur ķ Kķna er stęrri. Žó svo framkvęmdirnar viš Belo Monte hafi gengiš svolķtiš brösótt vegna langvarandi mįlaferla milli stjórnvalda og verndarsinna, stefnir allt ķ žaš aš mišlunarlónin ķ Belo Monte fari brįtt aš fyllast og fyrstu hverflarnir byrji framleišslu. Žannig mun vatnsstraumurinn frį Andesfjöllunum senn skila annars konar straumi til Sao Paulo, Rio de Janeiro og annarra borga Brasilķu og knżja sķvaxandi stórišjuuppbyggingu landsins.
Ętlum viš aš halda įfram samkeppninni viš Brasilķu?
Žó svo viš Ķslendingar nęšum ekki aš komast į HM ķ Brasilķu, erum viš engu aš sķšur alltaf aš keppa viš Brasilķu. Žvķ óviša ķ heiminum er vatnsafl nżtt ķ eins miklum męli fyrir įlišnaš (sem greišir lįgmarksverš fyrir raforku) eins og į Ķslandi og ķ Brasilķu. Enda eru žetta žau lönd sem hafa veriš žekktust fyrir aš bjóša einsleitri stórišju lęgsta raforkuveršiš. Žaš mį žvķ meš sanni segja aš ķslensk orkuframleišsla hafi einkennst mjög af žvķ aš vera ķ beinni samkeppni viš brasilķsku risavirkjanirnar. Stóra spurningin er hvort svo verši įfram?

Žetta hlżtur aš vera umhugsunarvert. Ķ žvķ sambandi er athyglisvert aš sjį hversu hröš žróunin er ķ byggingu sķfellt stęrri jafnstraumskapla, sem flutt geta raforku meš hagkvęmum hętti geysilega langa vegalengd.
Sś tęknižróun er ekki bundin viš slķka kapla į landi, heldur į hśn lķka viš um nešansjįvarkapla. Žróunin ķ Brasilķu (og Kķna) er sem sagt til marks um žaš aš senn munum viš sjį slķka rafmagnskapla fara yfir žśsund-km-markiš nešansjįvar (lengsti slķki nešansjįvarkapallinn ķ dag er tępir 600 km og nś stendur til aš leggja rśmlega 700 km kapal milli Bretlands og Noregs). Og žaš er sennilega bara tķmaspursmįl hvenęr kapall af žessu tagi veršur lagšur milli Evrópu og N-Amerķku - jafnvel žó svo ennžį séu sjįlfsagt einhverjir įratugir ķ žaš (hér veršur giskaš į aš rafmagn byrji aš streyma milli heimsįlfanna įriš 2035).

Žaš er lķka athyglisvert aš velta fyrir sér hvort viš viljum įfram einbeita okkur aš žvķ aš nżta ķslensk vatnsföll fyrst og fremst fyrir įlišnaš - og žar meš stunda harša samkeppni viš t.d. risavatnsorkuverin ķ Brasilķu. Eša hvort viš viljum fremur leggja įherslu į aš nżta okkur nįlęgšina viš žį raforkumarkaši sem greiša hęsta raforkuverš ķ heimi - til aš stórauka žau veršmęti sem vatnsafliš (og jaršvarminn) getur skapaš okkur.
Sumir vilja meina aš slķk aukin aršsemi ķ orkuframleišslu hér muni leiša til gjörnżtingar į hinum nįttśrulegu ķslenskum orkulindum og verša hrošalegt högg fyrir ķslenska nįttśruvernd. Žaš er aušvitaš undir okkur sjįlfum komiš hvort viš myndum fara svo sorglega leiš - eša sżna žį skynsemi aš gęta lķka aš umhverfis- og nįttśruvernd. Viš erum vel upplżst žjóš; ekkert į aš vera žvķ til fyrirstöšu aš stórauka aršsemi ķ orkuframleišslunni hér og um leiš leggja rķka įherslu į verndun okkar einstöku og dįsamlegu nįttśru.
Višskipti og fjįrmįl | Breytt s.d. kl. 20:57 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (1)