Meðalverð raforku til áliðnaðar

Margt áhugafólk um orku og íslenskt efnahagslíf langar að vita hvaða verð álver greiða almennt fyrir raforku.

Það er afar misjafnt. Sökum þess að geysilega raforku þarf til að vinna ál úr súráli, þá er raforkuverðið afgerandi þáttur þegar kemur að staðsetningu álvera. Þarna skiptir svo líka máli að vinnuafl sé ódýrt. Og að skattaumhverfi álvera sé þeim hagstætt.

Ísland hefur þótt mjög góður staður fyrir álver. Þess vegna er Ísland orðið vettvangur langmestar álframleiðslu allra landa í heiminum miðað við fólksfjölda (aluminum production per capita). Þar kemur til að hér hefur verið unnt að fá raforku á lægra verði en víðast hvar annars staðar (og þess vegna er arðsemi í raforkuframleiðslu á Íslandi miklu lægri en víðast hvar annars staðar í hinum vestræna heimi). 

Að auki er skattaumhverfið hér álverum hagstætt. Þá er ekki verið að einblína á tekjuskattsprósentu - heldur ekki síður það að engin krafa er gerð um lágmarkshlutfall eigin fjár. Svo eru vel að merkja engar reglur í gildi hér um hvernig þessi erlendu stórfyrirtæki fjármagna sig. Fyrir vikið er sáraeinfalt fyrir þau álfyrirtæki sem það vilja að færa hagnað skattfrjálsan úr landi í formi vaxtagreiðslna til móðurfélaga erlendis. Þar með er ég alls ekki að segja að álfyrirtækin hér stundi slíkt. En kerfið hér er athyglisvert.

En aftur að raforkuverðinu. Grafið hér að neðan sýnir meðalraforkuverð til álvera á mismunandi svæðum í heiminum (vegna 2014). Grafið sýnir bæði hvernig álframleiðsla í heiminum skiptist hlutfallslega á viðkomandi svæði og hvert meðalraforkuverð til álvera er á viðkomandi svæði. Öll verð á þessu grafi eru raforkuverð með flutningi.

Eins og sjá má er Kína orðið langstærsti álframleiðandi heimsins (og þar er meðalverð á raforkunni hæst). Ísland er táknað með rauðum lit. Tekið skal skýrt fram að meðalverðið sem þarna er sýnt vegna Íslands er meðalverð Landsvirkjunar til stóriðju (og meðalverð Landsvirkjunar til álvera er mjög nálægt því umrædda meðalverði). Það er reyndar afar líklegt að meðalverð til álvera hér, þegar öll orkufyrirtækin eru tekin með í reikninginn, sé mjög nálægt þessu meðalverði Landsvirkjunar (jafnvel eitthvað lægra). Og hvað sem því líður þá er þessi rauða súla sem sagt uppgefið verð Landsvirkjunar til iðnaðar (stóriðjufyrirtækjanna).

Grafið hér að ofan sýnir líka að álframleiðslan hér á Íslandi skiptir fremur litlu máli í alþjóðlegu samhengi (um 0,8 milljón tonn af um 53,8 milljón tonnum). Þarna sést líka að raforkuverð Landsvirkjunar til álvera (meðalverðið) er með því lægsta í heiminum.

Landsvirkjun er þarna nánast á pari með Persaflóaríkjunum. Og það munar raunar sárlitlu að Ísland (Landsvirkjun) detti aftur fyrir Persaflóann (ef gasorkuverðið þar hækkar örlítið). Þá yrði Ísland (Landsvirkjun) við hliðina á Kanada, þar sem álver njóta langódýrasta raforkuverðsins að meðaltali (vegna mjög sérstakra og gamalla samninga). Það er sem sagt svo að meðalverð raforku Landsvirkjunar til álvera er með því allra lægsta í heiminum. Þetta er staðreynd og þannig er nú það. Og þessu þarf að breyta. Ísland þarf að komast mun ofar í þessum stiga, sem sjá má á grafinu. Helst a.m.k. í nágrenni við Afríku. Jafnvel hærra - ef einhver snefill af vilja og metnaði er í okkur Íslendingum til að orkuauðlindirnar skili okkur eðlilegum arði.

Loks vil ég vekja athygli á því að meðalverð á raforku í endurnýjuðum samningum eru almennt töluvert mikið hærri en í eldri samningum, sem gerðir voru í tengslum við byggingu viðkomandi álvers. Þetta merkir að meðalverð á raforku til álvera vegna slíkra endurnýjaðra raforkusamninga, er almennt töluvert hærra en meðalverðin sem hér er lýst!

Þess vegna er eðlilegt að verðið til Norðuráls, ef kemur til þess að fyrirtækið semji aftur um raforkukaup vegna samningsins sem senn losnar, verði hærra og reyndar miklu hærra en verðið skv. núverandi samningi. Lesendur þurfa að muna að verðið í þeim samningi er umtalsvert lægra en meðalverð Landsvirkjunar og óralangt undir meðalverði raforku til álvera t.d. í Bandaríkjunum og Evrópu - og óraóralangt undir meðalverði til álvera í heiminum. Það er m.ö.o. fullkomlega eðlilegt að raforkuverð til Norðuráls hækki mikið. Það væri algerlega eðlilegt - þó svo Norðurál sé vafalaust ósammála því og mun jafnvel svífast einskis til að þrengja að Landsvirkjun. Og veitist með rangfærslum að þeim sem leyfa sér að benda á staðreyndir málsins.

Þarna er um gífurlega hagsmuni að ræða fyrir Íslendinga, enda eru orkulindirnar okkar ein mikilvægasta auðlind þjóðarinnar. Og mikilvægt að þjóðin standi saman; vísi sérhagsmunum á bug og styðji það að Ísland og Landsvirkjun komist vel áleiðis upp stigann á grafinu hér að ofan.