Bretland og Írland eru áhugaverðust fyrir sæstreng

Þegar skoðað er hvaða markaðssvæði væru áhugverðust til útflutnings á raforku frá Íslandi sést að þar eru Bretlandseyjar áhugaverðastar.

Það er reyndar svo að víðast hvar í vestanverðri Evrópu er raforkuverð nokkuð hátt, þ.e. með því hæsta sem þekkist í heiminum. Fyrir langstærsta raforkuframleiðanda heims (per capita), sem er jú Ísland, væri því afar áhugavert að geta selt raforku til Evrópulanda.

Raforkuverðið í Bandaríkjunum og Kanada er einnig mun hærra en við eigum að venjast hér. En Evrópumarkaðir eru áhugaverðastir. Og þar sem sæstrengur er því dýrari eftir því sem hann er lengri, er gleðilegt að það eru Bretlandseyjar sem gefa kost á mesta hagnaðinum af raforkusölu. Það vill sem sagt svo vel til að einn af okkar næstu nágrönnum er einmitt einhver áhugaverðasti markaður heims fyrir raforkuframleiðendur.

Á súluritunum tveimur (hér að ofan og neðan) sýnir blái hlutinn raforkuverðið í viðkomandi löndum - með flutningskostnaði en án skatta. Hvítu súlurnar sýna raforkuverðið þegar allir viðkomandi skattar hafa bæst við (vsk, en einnig eftir atvikum aðrir skattar og þá fyrst og fremst umhverfis- og kolefnisskattar, sem í sumum löndum eru nokkuð háir).

Efra súluritið sýnir verðið til heimila, en neðra súluritið (hér til hliðar) sýnir verðið til iðnaðar. Þarna sést að meðalverðið á raforku (án skatta) til iðnaðar í Bretlandi árið 2013 var um 8 pens pr. kWst og verðið til heimila um 15 pens pr. kWst. Það merkir að heildsöluverðið til iðnaðar var u.þ.b. 3,6 pens pr. kWst og til heimila rétt tæplega 7 pens pr. kWst (heildsöluverðið í Bretlandi 2013 var um 45% af heildarverðinu). Þetta jafngildir því að heildsöluverðið á raforku til iðnaðar á Bretlandi árið 2013 var nálægt 60 USD/MWst. Og til heimila var heildsöluverðið nálægt 120 USD/MWst.

Yfir heildina var meðalverðið á raforku í Bretlandi (meðaltal heildsöluverðs yfir árið pr. selda MWst) nálægt því að vera sem jafngildir 80 USD/MWst. Til samanburðar má nefna að hér á Íslandi fer um 75% allrar raforkunnar til álveranna þriggja og þar var sambærilegt meðalverð (þ.e. án skatta) nálægt því að vera 25 USD/MWst.

Raforkuverð í Bretlandi árið 2013 var því að meðaltali rúmlega þrefalt hærra en við erum að fá fyrir þá raforku sem hér fer til stóriðjunnar. Heildsöluverðið á raforku á Írlandi er svo ennþá hærra eða sem jafngildir á bilinu 90-95 USD/MWst.

Í fljótu bragði mætti því álíta Írland ennþá áhugaverðari markað fyrir íslenska raforku en Bretland. Það er reyndar svo að raforkuverðið á Írlandi myndi eitt og sér að öllum líkindum réttlæta sæstreng milli Íslands og Írlands. En þegar litið er til orkustefnu þessara tveggja landa, þá er Bretland mun áhugaverðara sem raforkukaupandi. Þar kemur til orkustefna breskra stjórnvalda. Hún felur í sér að tryggja nýjum raforkuverkefnum lágmarksverð til svo langs tíma að arðsemi verkefnanna sé örugg og fjárhagsleg áhætta lágmörkuð. Þar bjóðast sem samsvarar á bilinu 140-250 USD/MWst fyrir raforku af þvi tagi sem framleidd er á Íslandi. Bretlandsmarkaðurinn er því tvímælalaust áhugaverðasti kosturinn í Evrópu fyrir raforkuframleiðendur. Og þá alveg sérstaklega fyrir okkur Íslendinga, sem framleiðum langtum meiri raforku en nokkur önnur þjóð (miðað við fólksfjölda) og með framleiðslukostnað sem er einhver sá lægsti í heimi .

Hér er rétt að minna á að í nýlegri skýrslu McKinsey var flutningskostnaður á raforku um sæstreng milli Íslands og Bretlandseyja metinn sem jafngildir um 40 USD/MWst. Samkvæmt þessu myndi raforka seld til Írlands geta skilað mjög góðum hagnaði. Og raforka seld til Bretland gæti skilað ævintýralegum hagnaði. Sæstrengsmálið ætti því að vera forgangsmál bæði raforkufyrirtækjanna hér og stjórnvalda.

Athugasemdir

[Jón Þórhallsson, 21.7.2014 kl. 10:22]

Veit einhver hvað það liggja mörg MV. ónotuð í rafmagnskerfi Íslands í dag?

[Ketill Sigurjónsson, 21.7.2014 kl. 11:41]

Ekki er unnt að fullyrða hversu mikil orka er a lausu m.v. núverandi virkjanir. Og hún minnkar verulega eftir nýjasta orkusölusamninginn (við Silicor Materials).

Fyrir liggur að álverið í Straumsvík er ekki að nota alla þá orku sem álverið var búið að semja um vegna fyrirhugaðrar stækkunar og breytinga, sem ekki varð að fullu af. Þar er orka væntanlega á lausu, en því orkumagni verður varla ráðstafað í langtímasamningi við annan kaupanda nema Alcan og Landsvirkjun semji fyrst um breytingar á samningi fyrirtækjanna. Mögulega vill Alcan halda í þann samning a.m.k. í bili og nýta sér skerðingaheimildir álversins (til að sleppa við að greiða fyrir meiri orku en álverið notar).

Ef/þegar nýr stór kaupandi kemur, bendir því flest til þess að virkja þurfi meira.

[Erla Magna Alexandersdóttir, 21.7.2014 kl. 18:13]

já- en eigum við að fara að nota kol- engin orka- álverin fengu hana - ???

[Valgarð (IP-tala skráð) 21.7.2014 kl. 20:16]

Gott mál að menn hafi áhuga fyrir þessu . En hafa menn athugað hvort væntanlegir kaupendur muni greiða heimtaugargjaldið ?  - eða er það eitthvað sem menn ætla að slá lán fyrir um leið og þeir fá lán fyrir stofnkostnaði nýrra virkjanna ? og greiða úr eigin vasa af afrakstri orkusölunar ? .

Þetta eru skemmtilegir draumóra , en framsetningunni er ábótavant þar sem rafmagnið þarf að komast héðan og til evrópu . Við gætum allt eins spáð í það að selja rafmagn til afríku og annara landa sem búa við skort á því  .

Lítill fugl sagði mér að palestínumönnum vantaði rafmagn þar sem guðs útvalda þjóðin slær því víst oft út .

[Kolbeinn Pálsson, 21.7.2014 kl. 21:32]

Bara smáspurningar Ketill.

Landsvirkjun hefur verið í vandræðum með að skaffa orku seinnipart vetrar / vor sjá fréttir fjölmiðla um orkuskerðingar.

A: Verður álverum lokað til að skaffa strengnum rafmagn?

B: Verður virkjað eins og aldrei fyrr í fullkominni andstöðu við náttúruverndarsinna og blásið á öll þeirra rök?

C: Komdu með fullbúna tillögu að öllum þeim virkjunum sem þarf að setja upp til að skaffa umbeðið rafmagn. Nýjar virkjanir, sem geta skaffað fulla orku allt árið, sérstaklega yfir vetrar og vormánuði.

[Erlingur Alfreð Jónsson, 21.7.2014 kl. 22:12]

Þessi málflutningur af sæstreng af hendi pistilshöfundar er algjörlega einhliða. Það virðast ekki vera nein neikvæð áhrif til staðar sem vert er að taka með í reikninginn.

Nú hef ég ekki lesið alla pistla þína sem eflasut eru áhugaverðir en geturðu upplýst um eftirfarandi atriði:

Hversu miklu hlutfalli af orkuþörf Bretlands gæti sæstrengur séð Bretlandi fyrir í dag? Og eftir 20 ár miðað við núverandi spár?

Hversu stóru bæjarfélagi í Bretlandi gæti þessi sætrengur séð fyrir rafmagni?

Svo eru hérna nokkrar sem ég geri ekki ráð fyrir að sjá svar við:

Ertu með inn í þínu Excel skjali neikvæð áhrif virkjana á uppeldisstöðvar fisksins í kringum landið? Hefurðu reiknað það tap út? Tap þjóðarinnar af ónýtum fiskimiðum því búið er að teppa jökulárnar.

Hvað eru uppistöðulón vatnsaflsvirkjana fljót að fyllast Ketill? Hver er líftími þessara virkjana?

Hefurðu reiknað út hvort það myndi ekki frekar bara borga sig að segja upp orkusamningum við núverandi stóriðju frekar en að byggja fleiri virkjanir?

Hefurðu reiknað út hver skaðinn getur orðið ef farið er af stað og dæmið gengur svo ekki upp? Hvað ef útreikningar eru ekki réttir? Hver gæti skaðinn orðið?

Það versta við þennan pistil er að það er til fólk sem fellur fyrir þessum draumórum um sæstreng og sér fyrir sér gull og græna skóga frá fjöru til fjalls.

[Ketill Sigurjónsson, 21.7.2014 kl. 22:59]

Kolbeinn; sjá eftirfarandi:

Orkuskerðingarnar sem þú vísar til eru eðlilegur hluti í aflokuðu raforkukerfi sem byggir fyrst og fremst á vatnsaflsvirkjunum. Þessar skerðingar þýða ekki að Landsvirkjun hafi verið í einhverjum vandræðum með að skaffa orku; fyrirtækið var einungis að skerða s.k. ótrygga orku og það gerist óhjákvæmilega af og til í svona aflokuðu vatnsaflskerfi og kaupendur að ótryggri orku eru fyllilega meðvitaðir um þetta. Sjá t.d. þessa umfjöllun:

http://www.mbl.is/vidskipti/pistlar/audlind/1410420/

Og svör við spurningunum sem þú setur fram:

A) Svarið við spurningunni er neitandi. Álverin fá að sjálfsögðu sitt umsamda rafmagn hvað sem líður sölu til annarra um sæstreng eða sölu til annarra hér innanlands.

B) Virkjað yrði í samræmi við ákvarðanir Alþingis og stjórnvalda og allar slíkar ákvarðanir, undirbúningur og framkvæmdir yrðu að vera í fullu samræmi við íslenska löggjöf.

C) Það er kannski til lítils að ég stingi upp á virkjunum. Miklu nær er að vísa spurningunni til stjórnvalda. Til að fá sýn á þetta mætti líta til gildandi Rammaáætlunar (http://www.althingi.is/altext/141/s/0892.html). Rammaáætlunin er að vísu ekki leyfi til að virkja og þess vegna alls ekki unnt að fullyrða hvar virkjað yrði. En áætluni gefur vísbendingar um hvaða virkjanir eru líklegastar til að verða reistar næst - og segir okkur líka að hér eru ennþá fjölmargir virkjunarkostir fyrir hendi (hvort sem þeir verða nýttir eður ei og hvort sem nýting einhverra þeirra yrði í tengslum við sæstreng eða t.d. byggingu álvers í Helguvík). Svo þarf að hafa í huga að ef sæstrengur væri fyrir hendi væri unnt að ná betri nýtingu úr núverandi kerfi. Ef miðað er við 1.000 MW streng þarf sem sagt ekki að virkja 1.000 MW. Hvað nákvæmlega væri þörf á og hagkvæmt að virkja vegna tilkomu sæstrengs er ekki unnt fyrir mig að fullyrða að svo stöddu; til að það liggi skýrar fyrir þarf einfaldlega að skoða verkefnið og hugmyndina betur. Athuga ber að ef sæstrengur væri fyrir hendi yrði áhugaverðast fyrir Íslendinga að nýta hann til að hámarka hagnað af virkjunum, en ekki endilega fullnýta strenginn til útflutnings. Þetta myndi einkum gerast með því að safna í miðlunarlón á næturna (og þá sennilega flytja inn raforku á lágmarksverði yfir nóttina) og svo selja út um strenginn á daginn (þegar raforkuverð erlendis er í hámarki). Þar að auki yrði einhverjar af núverandi virkjunum vafalítið gerðar aflmeiri en þær eru nú (bætt við hverfli/hverflum). Þar með yrði unnt að framleiða meiri raforku en hægt er nú úr viðkomandi miðlunarlóni á ákveðnum tímum þegar henta þætti. Svo myndi sæstrengur gera íslenska vindorku mun áhugaverðari en hún er í dag (vindrafstöðvarnar ofan við Búrfell benda til þess að hér sé nýtingarprósentan nálægt 40%, sem er miklu hærra en almennt gerist hjá svona vindrafstöðvum í Evrópu). Það eru sem sagt ýmis önnur atriði heldur en bygging nýrra vatnsafls- eða jarðvarmavirkjana sem hér koma til skoðunar. Betri nýting núverandi virkjana og það að nýta einstaka eiginleika vatnsaflsins (þar sem orkan í miðlunarónum er líkt og orkugeymsla eða stórt batterí) eru lykilatriði í sæstrengshugmyndinni. Mér sýnist flest benda til að sæstrengur sé ákaflega áhugaverður kostur fyrir Íslendinga, en fyrst og fremst þarf að skoða þetta betur. Kannski yrði niðurstaðan sú að þetta sé of dýrt og/eða að þetta samræmist ekki náttúruverndarsjónarmiðum þjóðarinnar. En hvort svo er verður aldrei ljóst nema skoða þetta mál til fulls.

[Ketill Sigurjónsson, 21.7.2014 kl. 23:55]

Erlingur Alfreð; sja eftirfarandi athugasemdir/ábendingar:

- Hugmyndin um sæstrenginn felst ekki í því að bjarga orkuþörf Bretlands, þ.a. ég álít eiginlega ástæðulaust að fjalla um það hvaða hlutfall strengurinn gæti skaffað af þeirri raforku sem Bretar nota. En til fróðleiks má auðvitað nefna að ef strengurinn flytti Bretum um 3 TWst á ári væri það innan við 1% af raforkunotkuninni í Bretlandi. Fyrir Breta er hugmyndin um þennan sæstreng fyrst og fremst áhugaverð til að eiga aðgang að varaafli þegar álagið þar eykst yfir daginn. Og orkumagnið um einn svona sæstreng er nógu mikið til að bresk stjórnvöld telja þetta áhugaverðan kost.

- Þú spyrð hversu stóru bæjarfélagi í Bretlandi þessi sæstrengur gæti séð fyrir rafmagni. Miðað við meðalnotkunina t.d. í Skotlandi, sem er um 5 MWst á ári hjá hverju heimili, og miðað við áðurnefndar 3 TWst á ári frá Íslandi (sem er bara ein viðmiðun; orkumagnið gæti verið meira eða minna) þá gæti orkan dugað 600 þúsund heimilum.

- Hér hafa verið byggðar fjölmargar vatnsaflsvirkjanir og þó svo sæstrengur yrði lagður myndi það langt í frá kalla á jafn stórar vatnsaflsvirkjanir í viðbót. Mögulegar nýjar vatnsaflsvirkjanir vegna sæstrengs munu því vart hafa umtalsverð neikvæð áhrif á uppeldisstöðvar fisksins í kringum landið umfram það sem orðið er - ef á annað borð einhver slík neikvæð áhrif hafa orðið. Verkefnið er sem sagt ekki það stórt að þetta sé sérstakt áhyggjuefni umfram það sem verið hefur vegna fyrri vatnsaflsvirkjana hér.

- Þú spyrð hversu uppistöðulón vatnsaflsvirkjana séu fljót að fyllast (og ert væntanlega að vísa til aurs og annars sets) og hver líftími þessara virkjana sé. Þessi spurning um aurfyllingu er afar áhugaverð og hefur m.a. talsvert verið til umfjöllunar vegna Hálslóns. Um þetta segir t.d. í eftirfarandi frétt:

http://www.mbl.is/greinasafn/grein/1086696/

Líftími sjálfra virkjananna er geysilega langur - reynslan af t.d. mjög gömlum vatnsaflsvirkjunum í Noregi, Kanada og Bandaríkjunum er afar góð. Þar nálgast sumar virkjanir af þessu tagi að vera hundrað ára og eiga langan líftíma framundan.

- Ekki er raunhæft að gera ráð fyrir uppsögn á orkusamningum við núverandi stóriðju; slíkt gæti kallað á langvarandi og óviss skaðabótamál og það er að auki varla ástæða né skynsamlegt að grípa til svo harkalegra aðgerða.

- Þú spyrð hvort ég hafi reiknað út hver skaðinn geti orðið ef farið er af stað og dæmið gengur svo ekki upp. Spurningin er full ónákvæm til að unnt sé að svara henni svo vel sé. En eg vil taka fram að það yrði að mínu áliti að vera búið að semja um hver bæri áhættuna af bilunum í strengnum og/eða straumbreytunum áður en ráðist yrði í verkefnið. Þarna myndu stór tryggingafélög mögulega koma að málinu. Ég held líka að ekki verði af verkefninu nema fjárhagsleg áhætta verði taknörkuð með því að semja um lágmarksraforkukaup yfir lágmarkstímabil á tilteknu lágmarksverði.

- Þú skrifar að það versta við þennan pistil sé að það er til fólk sem falli fyrir „þessum draumórum um sæstreng og sér fyrir sér gull og græna skóga frá fjöru til fjalls“. Ef þessi pistill vekur slíkar kenndir hjá einhverjum lesendum þá verða bara svo að vera. Í pistlinum er fyrst og fremst bent á tilteknar staðreyndir um orkuverð í Bretlandi árið 2013 og hvaða orkuverð bresk stjórnvöld eru að bjóða til nýrra orkuverkefna. En ég vil minna á að ennþá hefur ekki farið fram sú vinna sem þarf til að unnt sé að meta af nákvæmni hvort sæstrengur milli Bretlands og Íslands sé tæknilega gerlegur og fjárhagslega hagkvæmur. Þar er margt sem þarf að skoða betur - en vísbendingarnar fram að þessu eru vissulega á þeim nótum að þetta sé líklega bæði gerlegt og einnig fjárhagslega mjög áhugavert fyrir Íslendinga.

[Erlingur Alfreð Jónsson, 22.7.2014 kl. 02:21]

Þakka ítarleg svör.

Innan við 1% af orkuþörf getur verið ansi lítið og svarið þitt segir því ekki mikið. Ég óska eftir nákvæmari tölu vinsamlegast, því ég geri fyllilega ráð fyrir að þú hafir þessa tölu á hreinu. Er hún kannski óþægilega lág?

Varðandi kostnað vegna mögulegs skaða ef dæmið gengur ekki upp þarf að setja upp áhættumat á því hvað getur farið úrskeiðis við verkefnið og áætla hver skaðinn getur orðið af þeim atriðum.

-Ég nefni t.d. að hafnar verði virkjanaframkvæmdir en þróun strengs og framleiðsla tefst þannig að setið er uppi með virkjun sem ekki skilar tekjum.

-Hvað ef orkukaupendur hætta hreinlega við verkefnið en vinna er farin af stað hérlendis með erlendri fjármögnun sem standa þarf við?

Fleiri atriði mætti sjálfsagt týna til.

[Jón Þórhallsson, 22.7.2014 kl. 08:46]

Reynum fyrst að fá það á hreint hvað það liggja mörg MV. ónotuð í RAFMAGNSKERFI ÍSLANDS í dag:__________MV.

[Ketill Sigurjónsson, 22.7.2014 kl. 09:47]

Jón Þórhallsson; þessar upplýsingar liggja ekki fyrir opinberlega (og það væri ekki skynsamlegt fyrir orkufyrrtækin að gefa þetta upp því það gæti skert samningsstöðu þeirra). Eftir nýjustu samningana við fyrirhugaðan kísiliðnað álít ég reyndar að kerfið hér sé nálægt því fullnýtt m.v. þann sveigjanleika sem ávallt þarf að vera til staðar í svona litlu aflokuðu stóriðjukerfi. Það ræðst svo af mögulegum samningum Alcan og Landsvirkjunar hvort losni um orku sem nú er samningsbundin Straumsvík. Að öðru leiti þarf vafalítið að virkja meira ef fleiri umtalsverðir orkusamningar verða gerðir.

[Ketill Sigurjónsson, 22.7.2014 kl. 10:19]

Erlingur Alfreð; ekki veit ég hvað þú átt við með að talan sé „kannski óþægilega lág“. Það er engin tala þægilega eða óþægilega há eða lág í þessu sambandi. Hlutfallstalan eins svona sæstrengs (miðað við alla raforkunotkun Bretlands) er að sjálfsögðu ekki há, en hver hún yrði ræðst af stærð strengsins og nýtingu hans - og meðan ekki hefur verið samið þar um er orkumagnið óvíst og umrædd hlutfallstala því óviss. Eins og ég nefndi þá væri hún innan við 1% miðað við þær forsendur sem ég nefndi. Fræðilega má hugsa sér að strengurinn flytti allt að helmingi meira út en þær 3 TWst sem ég nefndi og þá yrði hlutfallstalan nær 2%. En ég álít að mun hagkvæmara yrði að nýta strenginn til innflutnings á raforku að næturlagi (og safna í miðlunarlón) og þess vegna álít ég að útflutningurinn yrði mögulega fremur innan við 1% af raforkuþörf Bretlands. En þarna má sem sagt líka miða við eitthvað minna orkumagn en umræddar 3 TWst eða eitthvað meira - meðan ekki hefur verið samið um orkumagnið er veruleg óvissa um hvert það yrði.

- Þú nefnir líka áhættumat. Slíkt áhættumat myndi að sjálfsögðu verða gert og er raunar forsenda þess að unnt sé að fjármagna svona verkefni.

- Þú nefnir að við gætum setið uppi með virkjun sem ekki skilar tekjum vegna t.d. seinkunar á strengnum. Um slík atriði yrði að sjálfsögðu samið fyrirfram, rétt eins og gert er þegar álver eða önnur ámóta stóriðja hefur verið reist hér á landi og virkjað er vegna hennar - kaupskylda að raforkunni verður virk á tilteknum tíma, þ.e. greiðsluskylda myndast.

- Ef „orkukaupendur hætta hreinlega við verkefnið en vinna er farin af stað hérlendis með erlendri fjármögnun“, eins og þú nefnir, yrði orkukaupandinn bundinn við gerða samninga og yrði bótaskyldur vegna samningsbrots. Þar er vart hægt að hugsa sér betri gagnaðila en breska ríkið eða breska National Grid.

[Erlingur Alfreð Jónsson, 22.7.2014 kl. 12:15]

Af því þú ert tregur að nefna tölur um hlutfall sæstrengsins í raförkuþörf Breta, ætla ég að gera það öðrum til glöggvunar.

Heildarraforkunotkun Breta árið 2012 var 318 TWst, sem var það lægsta síðan 1998. Eftirspurn var 375 TWst en heildarframleiðsla var hins vegar 360 TWst. 3TWst af 318 TWst væru því 0,9%; 5 TWst væru 1,5%. Bretar fluttu in 13,7 TWst árið 2012; um 3,2% af þörf. Þar sem raforkuþörf Breta mun líklega aukast á næstu árum mun því hlutfall sæstrengs frá Íslandi lækka.

Heimild vegna talna að ofan: https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/279546/DUKES_2013_Chapter_5.pdf

Bretar munu ekki verða rafmagnslausir til lengri tíma litið og þeir munu ekki treysta á 1200 km sæstreng frá Íslandi sem aðal- eða varaafl til innan við 1% raforkuöflunar. Þess vegna munu þeir byggja ný orkuver til að fullnægja eftirspurn á heimamarkaði. Viðmið ESB um 20% hlutfall orkuframleiðslu með endurnýjanlegri orku verður sett til hliðar þegar fólk fer að frjósa úr kulda eða kafna úr hita, hvort sem við á. Neyðin kennir naktri.

En svo bættist við athyglisverður punktur hjá þér sem ég vildi ekki nefna: Innflutningur á rafmagni að næturlagi.

Af hverju í ósköpunum ættum við, stærsti raforkuframleiðandi í heimi miðað við höfðatölu, að fara flytja inn rafmagn á næturna, og greiða Bretum fyrir það með erlendum gjaldeyri sem við þurfum svo mikið á að halda, til þess að safna vatni í miðlunarlón, þegar við værum með nægar virkjanir til staðar (eftir að búið væri að virkja meira til að sinna dagsþörf í Bretlandi) til að sinna raforkuframleiðslu fyrir slíka söfnun?? Ætlarðu að fara segja mér að verði ódýrara að fá rafmagn frá Bretlandi heldur en úr næsta dal, eða næsta landshluta, til að knýja vatnsdælur??

Og hvernig er jafnframt hægt að búast við því, ef að orka er af skornum skammti í Bretlandi á daginn, og þá vantar orku til að sinna eigin iðnaði, t.d. stálbræðslu, sem væntanlega yrði þá meira keyrð á næturna þegar raforkuþörf heimila og daglegrar atvinnustarfsemi landsins er minni, að umframorka yrði til staðar á hagkvæmu verði til að flytja inn rafmagn til Íslands til að dæla vatni, þegar allt eins væri hægt að dæla jafnmiklu vatni í miðlunarlón í Bretlandi?

Að flytja rafmagn til Íslands væri eins og að flytja olíu til Saudi-Arabíu að mínu mati.

Ég fæ þetta ekki til að ganga upp sem skynsamlega framkvæmd og held þú sért búinn að reikna þig út í vitleysu til að réttlæta verkefnið.

[Jón Þórhallsson, 22.7.2014 kl. 12:40]

Það gerir ekkert til þó að almenningur viti hvað það liggi mörg MV ónotuð í kerfinu hverju sinni; nauðsynlegar upplýsingar til að átta sig á einhverri heildarmynd.

Annað mál væri ef um væri að ræða samninga um VERÐ á MV/KR/klst. til hinna ýmsu fyrirtækja.

[Erlingur Alfreð Jónsson, 22.7.2014 kl. 13:22]

Rétt hjá Jóni. Einkennilegt ef eigendur fyrirtækjanna mega ekki vita hvað er ónotað í kerfinu. Stærri orkukaupendur hafa þessar upplýsingar handbærar og tiltölulega nákvæmar þegar þeir gera orkusamninga.

[Erlingur Alfreð Jónsson, 22.7.2014 kl. 17:02]

Jú það má örugglega skoða þetta allt saman.

En þá má líka skoða margt annað svo sem selja raforku til ylræktar, og rækta blóm og grænmeti fyrir innanlandsmarkað og jafnvel erlendan, og hætta þar með innflutningi á kartöflum og grænmeti á vordögum en hafa íslenska vöru til staðar allt árið um kring. Þannig má spara gjaldeyri sem fer til þeirra kaupa og jafnvel búa til tekjulind í staðinn, og tvöfalda ávinninginn. Þetta er hægt en spurning um hagkvæmni. Ég bendi á varðandi blómarækt að daglega er flogið með hundruðir tonna í 12-14 tíma flugferð frá Afríku og Suður-Ameríku. Við erum í 3-4 tíma fjarlægð frá sama markaði. Eru möguleikar þarna sem hægt væri að nýta til sömu tekjuöflunar og með sölu rafmagns í gegnum sæstrengs, og búa til störf á Íslandi í leiðinni?

Sala rafmagns í gegnum snúru er "the easy way out" að mínu mati.

En varðandi það að kaupa MWst frá Bretlandi á næturna þá er aðalpunkturinn hjá mér að sé ég bara ekki þörfina á því ef sömu MWst eru þegar á lausu í okkar kerfi á sama tíma. Hvers vegna ekki að nýta þær og þá fjárfestingu sem væri til staðar í virkjunum og flutningsleiðum? Við erum jú meira og minna á sama tímabelti og Bretland, þannig að ef Bretland notar rafmagn frá okkur á daginn en ekki á næturna, þá er umframorka til reiðu í okkar kerfi sem ætti náttúrulega að notast fyrst innanlands áður en við færum að kaupa rafmagn annars staðar frá til að dæla vatni aftur til baka í miðlunarlón. Slík raforkukaup væru einungis til að skapa tekjur fyrir eiganda strengsins í flutningsgjöldum. Fyrir mér er það algjör firra og engin hagur í því fyrir Ísland. Ef ein af forsendum þess að strengurinn standi undir sér er að flytja rafmagn í báðar áttir til þá hættum við þessum pælingum nú þegar.

[Ketill Sigurjónsson, 22.7.2014 kl. 17:05]

Erlingur Alfreð; ég hvorki var né er tregur að nefna tölur um hlutfall sæstrengsins í raförkuþörf Breta. Ég var búinn að taka fram að ef miðað væri við 3 TWst útflutning væri það innan við 1% af raforkunotkuninni í Bretlandi. En ég taldi óþarft að tilgreina þetta nákvæmara. Útflutningur héðan til Bretlands myndi vel að merkja fyrst og fremst byggjast á því að mæta toppaflseftirspurn í Bretlandi, enda er raforkuverðið hæst þá.

Ég var búinn að pósta þessu svari hér áðan, en ákvað að brjóta þetta aðeins upp, bæta við nokkrum kostnaðartölum og pósta svarið nú hér aftur:

1) Hafa Bretar ekki áhuga á 1.200 km sæstreng milli Bretlands og Íslands?

Þú álítur að Bretar munu „ekki treysta á 1200 km sæstreng frá Íslandi sem aðal- eða varaafl til innan við 1% raforkuöflunar“. Heldur „munu þeir byggja ný orkuver til að fullnægja eftirspurn á heimamarkaði.“

Þetta kann að vera alveg rétt hjá þér. En ég er nú samt ekki alveg sammála þessu. Í því sambandi vil ég benda á að Bretar eru nú að leita samninga við Norðmenn um sæstreng þar á milli (rúmlega 700 km). Og vorið 2012 undirritaði breski orkumálaráðherrann og iðnaðarráðherra Íslands minnisblað um að ráðuneytin væru áhugasöm um að kanna sérstaklega möguleika á sæstreng milli landanna. Og sumarið 2013 báðu bresk stjórnvöld um fund með íslenskum stjórnvöldum í London til að ræða sæstreng milli Íslands og Bretlands. Það virðist því óneitanlega einhver áhugi Bretlandsmegin á sæstreng milli Íslands og Bretlands. Hver niðurstaðan verður er ómögulegt að segja, en áhuginn er tvímælalaust fyrir hendi hjá breskum stjornvöldum.

2) Af hverju ætti Ísland að flytja inn raforku?

Þá er það spurningin „[a]f hverju í ósköpunum ættum við, stærsti raforkuframleiðandi í heimi miðað við höfðatölu, að fara flytja inn rafmagn á næturna, og greiða Bretum fyrir það með erlendum gjaldeyri sem við þurfum svo mikið á að halda, til þess að safna vatni í miðlunarlón, þegar við værum með nægar virkjanir til staðar (eftir að búið væri að virkja meira til að sinna dagsþörf í Bretlandi) til að sinna raforkuframleiðslu fyrir slíka söfnun??“, eins og þú orðar það. Þú tekur líka fram að það „að flytja rafmagn til Íslands væri eins og að flytja olíu til Saudi-Arabíu“.

Því er til að svara að svona viðskipti með raforku geta verið ákaflega ábatatasöm. Ef unnt er að framleiða eina MWst hér að degi til og selja hana til Bretlands á allt að 250 USD, en framleiðslu- og flutningskostnaðurinn væri ca. 70-90 USD, myndi hagnaðurinn verða ansið góður (reyndar svo mikill að eðilegt gæti verið að Bretar fengju hluta hans, til að verkefnið yrði ennþá áhugaverðara fyrir þá, eins og McKinsey minntist á í sinni skýrslu)). En í stað þess að virkja fyrir allar útfluttar MWst hér, og um leið að auka nýtingu á strengnum, gæti verið skynsamlegt að kaupa einhverjar MWst frá Bretlandi á sem samsvarar u.þ.b. 80-90 USD (algengt meðalverð í Bretlandi að næturlagi að viðbættum flutningskostnaði um strenginn) og um leið safna vatni í eitthvert af miðlunarlónunum (sem er þegar fyrir hendi). Þetta vatn myndi svo skila samsvarandi mörgum MWst og þær seldar til baka til Bretlands daginn eftir á allt að 250 USD (söluverðið að frátöldum flutningskostnaði gæti þá orðið allt að 210 USD/MWst). Þarna myndast líka ansið góður hagnaður - og bara verið að nýta miðlunarlón og hverfla sem hvort eð er eru fyrr hendi hér.

3) Dæluvirkjanir eru góð vísbending um raunhæft viðskiptamódel

Svona viðskiptamódel myndi byggja á svipuðum grunni eins og fjölmargar dæluvirkjanir sem finna má all víða í Evrópu (t.d. í Bretlandi, Sviss og Austurríki). Einhverjum kann að þykja það galið að eyða jafn miklu eða jafnvel meiru rafmagni í að dæla vatni upp í miðlunarlón heldur en fæst þegar vatnið rennur aftir niður og gegnum túrbínuna. En verðmunurinn réttlætir svona bissness og þess vegna er hann alþekktur (dælt upp í lónin á lágu næturverði og svo framleitt rafmagn á daginn með vatnsaflinu þegar raforkuverðið er hærra).

Þú spyrð hvort ég ætli að fara segja þér „að verði ódýrara að fá rafmagn frá Bretlandi heldur en úr næsta dal, eða næsta landshluta, til að knýja vatnsdælur??“. Nei - ég er ekki að segja það - en það getur sem sagt verið hagkvæmt og skynsamlegt að nýta miðlunarlón (sem þegar eru til) með þeim hætti sem eg hef lýst - fremur en að virkja ennþá meira með tilheyrandi kostnaði og náttúruspjöllum.

Þú nefnir líka að Bretar geti sjálfir dælt vatni í miðlunarlón. Það er rétt og það gera þeir (t.d. er stór slík virkjun í Wales). En möguleikar til að reisa nýjar slíkar dæluvirkjanir í Bretlandi eru takmarkaðir. Og sæstrengur milli Bretlands og Íslands yrði ekki stærri en svo að Bretar munu þurfa að grípa til margvíslegra nýrra virkjunar- og orkumöguleika hvað sem líður slíkum sæstreng - sæstrengur yrði bara eitt púsl í orkumengi þeirra.

4) Viðræður eru forsenda nánari upplýsinga.

Bretar hafa áhuga á þessum möguleika. En hvort í reynd sé mögulegt að semja um magn og verð kemur ekki í ljós nema viðræður fari fram. Hugmyndin er að mínu mati afar áhugaverð og ég er því fylgjandi að skoða hana betur og að samningaviðræður eigi sér stað. Ég ætla að láta þessar athugasemdir nægja, en á vafalítið eftir að fjalla nánar um sæstrengsmöguleikann síðar. Takk fyrir athugasemdirnar.

[Erlingur Alfreð Jónsson, 22.7.2014 kl. 17:16]

Þakka sömuleiðis svörin öll mjög greinargóð....athugasemd mín kl 17:02 átti að vera svar við því sem þú skrifaðir og birtir áður, en einhverjar breytingar hafa átt sér stað (millifyrirsagnir) þannig að sá texti (17:05) kemur nú aftan við mína.