Norðmenn og Bretar semja um sæstreng

Stutt er síðan samið var um lagningu HVDC-rafstrengs milli Noregs og Þýskalands; NordLink. Og núna, einungis rúmum mánuði síðar, berast fréttir af því að norska Statnett og breska National Grid séu búin að skrifa undir samstarfssamning sem felur í sér að fjárfest verði í kapli milli milli landanna.

Nýi sæstrengurinn kallast NSN Link. Það sem er sérstaklega merkilegt við þennan háspennukapal milli Noregs og Bretlands er að þetta verður lengsti rafstrengur í heimi í sjó. Neðansjávar verður kapallinn um 730 km langur og flutningsgetan sem nemur 1.400 MW.

Þetta er stórt skref frá því sem lengsti sæstrengur af þessu tagi er í dag. Sá er NorNed-kapallinn milli Noregs og Hollands, sem er 580 km langur og 700 MW og komst í gagnið árið 2008. Það met verður slegið af NordLink milli Noregs og Þýskalands, sem verður rúmlega 700 km og 1.400 MW (sá kapall á að vera kominn í rekstur 2020). En kapallinn milli Noregs og Bretlands verður sem sagt ennþá lengri en NordLink.

Áætlað er að kostnaðurinn við kapalinn milli Noregs og Bretlands verði á bilinu 1,5-2 milljarðar EUR, sem samsvarar um 1,65-2,2 milljörðum USD (220-300 milljörðum ISK). Kapallinn verður lagður milli Kvilldal i Rogalandi í SV-Noregi og Blyth á austurströnd Englands.

Vegna undirbúningsvinnu að þessu verkefni hefur Evrópusambandið (ESB) veitt styrk sem sagður er nema 31 milljón EUR (um 4,6 milljarðar ISK). Slíkt framlag er bersýnilega vel til þess fallið að draga verulega úr áhættu bæði Norðmanna og Breta af því að leggja í vinnu vegna athugana og undirbúnings því að leggja kapalinn. Í slíku undirbúningsferli getur jú alltaf eitthvað komið upp, sem geri það að verkum að verkefnið reynist ekki gerlegt. Upphæðin kemur úr sérstökum sjóði ESB sem ætlað er að stuðla að eflingu innviða í Evrópu. Þetta vekur upp það álitamál hvort Ísland gæti með sama hætti fengið nokkra milljarða í stuðning við að skoða og undirbúa svona mögulega tengingu milli Íslands og Evrópu. En sá möguleiki virðist ekki vera uppi á borðinu hér, en þess í stað er boðin út undirbúningsvinna hér innanlands sem á að kosta innan við 21,6 milljónir ISK.

Markmiðið er að þessi nýi sæstrengur, milli Noregs og Bretlands verði kominn í gagnið árið 2021 (sem er örlítil seinkum frá fyrstu áætlunum). Þess má geta að Bretar eru líka nýbúnir að semja við Belga um kapal milli landanna; NemoLink. Sá sæstrengur verður um 140 km langur og 1.000 MW.

Með alla þessa nýju sæstrengi í huga (þ.m.t. NordLink) er nokkuð augljóst að bæði Bretar og Norðmenn eru áfjáðir í kapaltengingar af þessu tagi - og álíta það samrýmast sínum hagsmunum. Nú er bara að bíða og bíða og sjá hvað koma mun út úr fyrirhuguðum athugunum iðnaðarráðuneytisins íslenska á mögulegum sæstreng - þar sem m.a. á að ráðast í athugun á reynslu Norðmanna af kapaltengingum af þessu tagi við önnur lönd. Einhver sem vill veðja á að reynsla Norðmanna af kapaltengingunum sé slök eða jafnvel slæm?

Athugasemdir

[Ómar Bjarki Kristjánsson, 27.3.2015 kl. 09:32]

Það er nú bara þannig, eða þ.e.a.s.a. að pólitískt ástand hér innanlands, er þess eðlis að maður spyr sig hvort ekki sé tómt mál að tala um þetta fyrr en þá eftir fjöldamörg ár, jafnvel tugi ára.

Vegna þess að Ísland virðist ekki geta samið um neitt við erlenda aðila.  Það virðist ekki vera hægt eða ákveðinn ómöguleiki.  

Ísland er að lenda svo afatlega á merini að það endar með því þeir detta afturaf.  

Hvort þeir nái að grípa í taglið og lafa þar, - um það skal eg eigi fullyrða af eða á.

[Grímur (IP-tala skráð) 27.3.2015 kl. 20:10]

Allt hefur stofnkostnað - fyrir venjulegt fólk er það kaup á húsnæði

Hvernig lítur fjárfesting í lagningu sæstreng samanborið við að kaupa eigið húsnæði?

Fjárfestar eru þá leigusalar í þessari samlíkingu

notandinn borgar

[Snorri Hansson, 8.4.2015 kl. 02:29]

Það er að byrta yfir þessu.

[Óskar Reynisson (IP-tala skráð) 24.4.2015 kl. 14:30]

Sæll Ketill,

Fyrst af öllu við ég þakka þér fyrir frábæra pistla. Í öðru lagi er ég er mikill áhugamaður um sæstreng milli Íslands og Bretlands og vil því þakka ég þér fyrir greinargóða umfjöllun um þetta áhugaverða tækifæri sem vonandi stendur okkur Íslendingum til boða í náinni framtíð. Þú hefur notað sæstrengi milli Noregs og annarra Evrópulanda sem vel heppnuð dæmi um útflutning á rafmagni. Ég hef atvinnu af því að þjónusta raforkufyrirtæki á norðausturströnd Bandaríkjanna sem og norðausturströnd Kanada. Ég fékk tækifæri fyrr á þessu ári til að heimsækja landsvirkjun þeirra frænda okkar á Vínlandi og Marklandi (e. Newfoundland & Labrador) og mig langaði að vekja athygli þína á þína á hvað þeir eru að gera. Newfoundland & Labrador Hydro (Þeirra Landsvirkjun sem er partur af Naclor Energy sem er í ríkiseigu) stendur í miklum framkvæmdum þessa dagana sem samanstanda af vatnsaflsvirkjunum, háspennulínum, sem og neðansjávar háspennustrengjum (verkefnið heitir Lower Churchill Project). Markmiðið er að virkja Churcill ána á tveim stöðum, við Muskrat Falls og Gull Island, í óbyggðum Labrador. Samtals afl er 3074 MW og framleiðslugetan er upp á 16,7 TWh á ári, til samanburðar er Fljótsdalstöð 690 MW með 4600 GWh framleiðslugetu. Þessi 3074 MW eru flutt með háspennulínum og sæstreng til Newfoundland, þaðan með öðrum sæstreng til Nova Scotia, og loks með þriðja sæstrengnum til norðausturstrandar Bandaríkjanna. Þetta verkefni á á sjá íbúum og iðnaði á Newfoundland og Nova Scotia fyrir öruggu rafmagni og skapa tekjur með að selja Bandaríkjamönnum græna orku. Orkuverð á norðurausturströnd Bandaríkjanna er hátt og mikil andstaða er við ný kjarnorku- og kolaorkuver þannig þetta er gullið tækifæri fyrir Newfoundland & Labrador.

Newfoundland & Labrador eru núna í svipaðri stöðu og við Íslendingar með einangraðan raforkumarkað. Newfoundland & Labrador Hydro reka Churchill Falls virkjunina sem er með 5428 MW uppsett afl og framleiðslugetu upp á 35,000 GWh á ári. Vegna smæðar Newfoundland & Labrador var Churchill Falls virkjunin var byggð í samstarfið við Quebec, nágranna þeirra í suðri. Þess má geta að landamæri Labrador afmarkast Quebec og svo bara Atlandshafinu. Þetta leiðir til þess að eina leiðin til að flytja rafmagnið er í gegnum Quebec. Rafmagnið sem er framleitt er flutt til Quebec með þrem 730 kV háspennulínum og mikið af rafmagninu fer alla leið suður til Bandaríkjanna þar sem verðið er hátt. Newfoundland & Labrador Hydro og Hydro-Quebec (Landsvirkjanir beggja landa) eiga virkjuna í sameiningu eins og áður var nefnt, hlutfallið er ca 60/30%. Þegar virkjunin var byggð voru gerðir raforkusölusamningar við Hydro-Quebec sem tryggja Hydro-Quebec allt rafmagnið frá virkjuninni á rúmlega kostnaðarverði, ekki ósvipað og álverin hér á landi. Hydro-Quebec flytur svo rafmagnið til Bandaríkjanna og selur á mun hærra verði og stingur svo mismuninum í vasann. Samningarnir voru gerðir á sjöunda og áttunda áratugnum og renna ekki út fyrr en 2041!

Newfoundland & Labrador ætla að leiðrétta þetta óréttlæti, þ.e. þeim finnst að Hydro-Quebec ætti að borga markaðsverð fyrir orkuna frá Churchill Falls. Þess vegna verða Lower Churchill virkjanirnar tengdar með háspennulínum og sæstrengjum sjávarleiðina utan um Quebec og beint til Bandaríkjanna. Lagning sæstrengjanna er vissulega kostnaðarsamari en að leggja háspennulínur í gegnum Quebec en raforkuverð í Bandaríkjunum er nógu hátt til að réttlæta útlagðan kostað og skila Newfoundland & Labrador góðum tekjum í ríkiskassann.

Vissulega er tæknilegi þátturinn mun flóknari fyrir sæstreng milli Íslands og Bretlands en kjarni málsins er sá sami, þ.e. að fá markaðsverð fyrir raforkuna. Hvort sem við Íslendingar virkjum meira eða hættum að selja álverum raforku á spottprís (selja frekar hæstbjóðanda) þá er eina leiðin til þess að fá markaðsverð fyrir rafmagnið er að tengja raforkukerfið okkar við stærri markað.

[Ketill Sigurjónsson, 24.4.2015 kl. 14:42]

Takk fyrir þetta innlegg Óskar.
Kannast við þessar deilur við Quebec. Minnir reyndar að orkuverðið í þeim viðskiptum sé svo lágt að verðið til álveranna hér sé hrein hátíð miðað við það. Mér kæmi reyndar ekki á óvart að í framtíðinni komi tenging milli Labrador og Nýfundnalands annars vegar og Grænlands hins vegar. En kannski ennþá nokkuð langt í það. Hér er umfjöllun um Churchill-virkjunina frá 2011:
http://askja.blog.is/blog/askja/entry/1182005/

[Óskar Reynisson (IP-tala skráð) 28.4.2015 kl. 21:00]

Takk fyrir góða umfjöllun um þetta allt saman. Mig rámaði í að hafa lesið þetta en ég ákvað að ferska aðeins upp á minnið og lesa aftur. Ég eyddi fyrr á þessu ári viku í -35 stiga frosti í Churchill virkjuninni og hálfri viku við aðeins betri aðstæður í olíuorkuverinu í Holyrood. Það sem ég vildi bæta við umfjöllun þína er að þeir ætla að uppfæra vélbúnaðinn í Churchill virkjuninni og kreista út nokkur auka megawött. Einnig eru plön um að tengja gömlu Churchill virkjunina við Lower Churchill verkefnið þannig það verður enn meiri orka sem streymir til Nýfundlands þegar þetta verður allt tilbúið. Planið er víst svo að nýta gamla olíuorkuverið sem launaflsvirki til að styðja þessar löngu háspennulínur og jafnstraumskapla. Með þessu móti er vafalítið verið að setja pressu á Hydro-Quebec að endurskoða eitthvað orkuverðrið frá Churchill virkjuninni sem er eins og þú nefndir algjör brandari.

Það sem mér finnst áhugaverðast við þetta allt saman er að sjá hvað það er verið að leggja í mikla fjárfestingu í raforkukerfinu án þess að það sé einhver einn stór kaupandi af orkunni. Einnig sýna nýleg skrif þín um blikur á álmarkaði okkur enn betur að við þurfum að fara að hugsa lengra þegar kemur að því að koma auðlindunum okkar í verð. Bæði hvað varðar orkuverð og aðgengi að stærri mörkuðum. Dæmin um fýsilega sæstrengi eru okkur til sýnis beggja vegna Atlandshafsins þannig ég vona að við Íslendingar tökum rétt á þessum málum.

Að lokum vil ég þakka þér fyrir að halda kyndlinum á lofti í þessari sæstrengs umræðu (og orkumálum almennt) með greinargóðri umfjöllum hérna á orkublogginu.