Álver skilgreind sem óæskilegar eignir

Hér í upphafi er vert að rifja upp eftirfarandi tilvísun í greiningarfyrirtækið Platts: Álver eru orkufrek og skapa lítinn virðisauka. Og þau eru ekki mörg álfyrirtækin í heiminum sem hafa áhuga á að auka álframleiðslu sína um þessar mundir. Nema í Kína.

Utan Kína halda flestir álframleiðendur að sér höndum með ákvarðanir um aukna framleiðslu. Þar kemur einkum til að líkur eru taldar vera að aukast á meiri álútflutningi frá Kína, vegna of mikillar framleiðslugetu álvera þar og vaxandi offramboðs. Vegna þessarar stöðu er varhugavert að gera ráð fyrir umtalsverðum verðhækkunum á áli á næstu árum. Af sömu ástæðu má búast við auknum hagræðingaraðgerðum hjá vestrænum álfyrirtækjum. Og að a.m.k. sum þeirra leiti leiða til að færa sig frá rekstri álvera og yfir í meira virðisaukandi starfsemi.

Þessi þróun er reyndar þegar byrjuð. Og álframleiðsla (utan Kína) virðist hætt að aukast og meira að segja farin að dragast saman (sbr. grafið hér að ofan, sem er frá IAI og sýnir álframleiðsluna utan Kína á árunum 2000-2014). Þessi samdráttur hefur vel að merkja orðið þrátt fyrir mikla og hraða uppbyggingu álvera í Persaflóaríkjunum síðustu árin (umrædd Persaflóaríki eru merkt sem GCC á grafinu). Og það er líklegt að aukning í álframleiðslu næstu árin verði svo til öll í Kína.

Hrávöruverð hefur almennt lækkað mikið

Áður en lengra er haldið er rétt að minna á að hrávöruverð hefur lækkað verulega undanfarið. Þetta ætti að koma fólki og fyrirtækjum víða um heim til góðs, en hefur líka sínar skuggahliðar. 

Góðu fréttirnar í þessu eru þær að lægra verð á t.d. olíu, járni, kopar og áli ætti almennt að flýta fyrir efnahagsbata. Slæmu fréttirnar eru þær að ríki sem eru stórir framleiðendur á viðkomandi  hrávörum eru að missa af miklum tekjum. Í því sambandi er rétt að minna á að hvergi er álframleiðsla í heiminum jafn mikil eins og á Íslandi, þ.e. miðað við fólksfjölda eða per capita. Og með sama hætti selur engin þjóð jafn mikið af raforku til áliðnaðar eins og Íslendingar gera.

Vestræn álfyrirtæki draga saman seglin í álframleiðslu

Það sem er líka athyglisvert, er að þó svo margir búist við því að ýmsar hrávörur hækki senn á ný, eins og t.d. hráolía, þá virðasr flestir greinendur vera sammála um að staðan á álmörkuðum sé önnur og að lítið tilefni sé til að vænta umtalsverðra verðhækkana þar. Þvert á móti virðist sem sögulega lítil tækifæri séu nú talin liggja í hefðbundinni álframleiðslu, eins og þeirri sem stunduð er hér á landi. Stór hluti vestræna áliðnaðarins er farin að búa sig undir holskeflu af áli frá Kína. Og horfir nú til þess að draga úr álframleiðslu sinni og leggja þess í stað áherslu á framleiðslu flóknari afurða og hátæknibúnaðar.

Óæskilegar eignir

Það kemur því ekki á óvart að hverju álverinu af öðru utan Kína hefur verið lokað upp á síðkastið; nú síðast Point Henry skammt frá Melbourne í Ástralíu. Og lokanir álvera utan Kína virðast ætla að halda áfram. Þannig tilkynnti Alcoa nýlega að fyrirtækið muni draga mjög úr álframleiðslu í Brasilíu; álveri fyrirtækisins í Pocos de Caldas verður lokað og framleiðsla minnkuð verulega í álverinu í Sao Luis. Að auki virðast líkur á að brátt verði einnig lokað Tomago-álverinu í Nýju Suður-Wales í Ástralíu. Innan fárra ára gæti því verið komið upp sú ótrúlega staða að álframleiðsla verði nánast úr sögunni bæði í Ástralíu og Brasilíu. Bæði löndin voru áður þekkt sem risar í álframleiðslu, enda geysimikið vatnsafl og kolaorka þar fyrir hendi. En smám saman hefur sú orka leitað til kaupenda sem skila arðbærari rekstri. 

Auk þess að loka sumum álverum og draga úr framleiðslu annarra, hafa álfyrirtæki upp á síðkastið í auknum mæli horft til þess að koma álverum fyrir í sérstökum fyrirtækjum sem geymi lítt áhugaverðar eignir. Ákvörðun um þetta hefur nú þegar verið tekin hjá BHP Billiton (og líkur taldar aukast á því á svipað gerist hjá Alcoa). Þarna að baki liggur bersýnilega það sjónarmið að álver eru nú flokkuð sem unwanted assets eða óæskilegar eignir. Þetta er enn ein vísbendingin um að áliðnaður víðast hvar utan Kína þyki óáhugaverð fjárfesting. Og að vestrænu álfyrirtækin leiti logandi ljósi að áhugaverðari viðskiptatækifærum en hefðbundinni álvinnslu.

Þar með er álframleiðsla þó að sjálfsögðu engan veginn á leið með að verða úr sögunni. Og slík vinnsla á víða bjarta framtíð fyrir höndum. Þar sem orkan er ennþá strönduð (eins og í Persaflóaríkjunum, á Íslandi og í nokkrum Afríkulöndum) munu álver vafalítið almennt geta skilað eigendum sínum góðum hagnaði. Svo verður einnig þar sem aðstæður eru með þeim hætti að álfyrirtæki njóta hreint óvenju mikils liðsinnis stjórnvalda (eins og í Kanada og Rússlandi og jafnvel í Noregi). En ef álútflutningur frá Kína eykst mun þó vafalítið líka eitthvað þrengja að áliðnaði í þessum umræddu löndum.

Vestrænu álfyrirtækin virðast sem sagt mörg hver sjá minnkandi arðsemismöguleika og/eða aukna áhættu í álframleiðslu og vilja nú þróa rekstur sinn frá slíkri framleiðslu. Ástæður þessa eru af ýmsum toga, en ein af þeim er nánast stjórnlaus uppbygging í kínverskum áliðnaði. Þar má einkum og sér í lagi minnast á álflóðið frá Xinjiang. Meira um það síðar.

Athugasemdir

[Ómar Ragnarsson, 23.4.2015 kl. 03:56]

Það er meira en áratugur síðan vöxtur áliðnaðar í Kína lá fyrir. Samt hafa menn rembst eins og rjúpa við staur að halda hinum gagnstæða fram og gera það enn. 

[Ketill Sigurjónsson, 23.4.2015 kl. 14:24]

Síðustu mánuði hafa verið miklar vangaveltur um hvort kínversk stjórnvöld muni liðka fyrir útflutningi á áli með því að afnema sérstakan 15% útflutningsskatt. Fyrr i dag (fimmtudaginn 23. apríl) bárust svo fréttir af því að kínversk stjórnvöld hafi ákveðið að afnema þennan skatt frá og með 1. maí n.k. Þetta mun taka til afmarkaðra álafurða (og vafalítið mun kínverski áliðnaðurinn halda áfram að þrýsta á að skatturinn verði afnuminn af öllum álútflutningi, en sá þrýstingur hefur aukist mjög síðustu misserin):
Sjá t.d. þessa frétt:
http://www.bloomberg.com/news/articles/2015-04-23/china-aluminum-supply-set-to-worsen-glut-as-export-taxes-removed