10.10.2013 | 12:00
Samspiliš milli įlveršs og raforkuveršs
Įlver eru fyrst og fremst byggš žar sem lęgsta raforkuveršiš bżšst. Žetta stafar af žeirri einföldu įstęšu aš įlvinnsla er geysilega orkufrek. Raforkukaupin nema oft um žrišjungi af framleišslukostnaši įlvera og stundum jafnvel meira.

Į grafinu hér til hlišar mį sjį samspiliš milli raforkuveršs og įlveršs. Žarna er sżnt hvernig einstök įlver geta skilaš miklum hagnaši jafnvel žó svo raforkuverš sé mjög hįtt, aš žvķ gefnu aš įlverš sé einnig hįtt. Og aš sama skapi hversu raforkuveršiš hefur mikil įhrif į rekstrarhęfi įlvera žegar įlverš er lįgt.
Žetta graf er frį bandarķska įlfyrirtękinu Century Aluminum. En grafiš er aš finna ķ skżrslu sem fjallar um įlišnašinn vestur ķ Kentucky ķ Bandarķkjunum og Orkubloggarinn hefur undir höndum. [ATH: Sś įbending barst frį Noršurįli aš grafiš sé ekki frį Century, eins og Orkubloggaranum hafši skilist af höfundum skżrslunnar.]
Ķ dag er įlverš į London Metal Exchange (LME) um 1.800 USD/tonn. Žaš merkir aš almennt eru öll įlver sem fį raforkuna į um 30-35 USD/MWst rekin į sléttu (aš sjįlfsögšu er žetta žó mismunandi eftir fjįrmagnskostnaši einstakra įlvera). Ķ žessu sambandi er vert aš nefna aš ķ nżlegum gögnum frį Century Aluminum kemur einmitt fram aš įlver fyrirtękisins ķ Bandarķkjunum žoli raforkuverš sem sé nįlęgt 34 USD/MWst.
Ķ žeim tilvikum žar sem įlver fį raforkuna į lęgra verši en 30-35 USD/MWst žurfa įlverin sem sagt almennt séš alls ekki aš vera ķ rekstrarvandręšum, jafnvel žó svo įlverš sé einungis um 1.800 USD/tonn. Og sum įlver fį raforkuna talsvert undir 30 USD/MWst og geta žvķ veriš aš hagnast verulega nś um stundir - žrįtt fyrir lįgt įlverš.

Hér į Ķslandi eru įlverin sennilega aš fį raforkuna į u.ž.b. 25 USD/MWst aš mešaltali um žessar mundir eša jafnvel eitthvaš lęgra. Žetta mį rįša af sķšasta įrsreikningi Landsvirkjunar. Žar kom fram aš į įrinu 2012 var mešalverš į raforku sem seld var til išnašar um 26 USD/MWst. Raforkuveršiš til įlveranna hér er sennilega eitthvaš lęgra ķ dag (mešaltališ) en var įriš 2012. Vegna žess aš stór hluti raforkusölunnar er tengdur įlverši - sem hefur veriš aš lękka.

Žaš hlżtur aš vera įhugavert fyrir ķslensku orkufyrirtękin og Ķslendinga alla, aš stęrstur hluti įlišnašarins hér myndi bersżnilega žola miklu hęrra raforkuverš en hér er. Žar aš auki hefur fęrst ķ vöxt aš įlverin selji afuršir sķnar į verši sem er talsvert hęrra en veršiš į LME. Lķklega er verulegur hluti įlframleišslunnar frį Ķslandi seldur meš slķku premium eša įlagi. Žetta veldur žvķ aš einhver įlfyrirtękin hér myndu nś um stundir žola ennžį hęrra raforkuverš en umrędda 30-35 USD/MWst.
Ķ įšurnefndri skżrslu um įlišnašinn ķ Kentucky kemur fram aš hękkun įlveršs um 250 USD/tonn geti réttlętt hękkun raforkuveršs til įlvera sem nemur 10 USD/MWst. Undanfarin misseri hefur įlagiš eša aukaveršiš sem mörg įfyrirtęki fį fyrir framleišslu sķna einmitt veriš nįlęgt 250 USD/tonn. Žaš merkir aš a.m.k. hluti įlišnašarins hér į Ķslandi myndi ekki ašeins žola raforkuverš į bilinu 30-35 USD/MWst. Heldur tķu dollurum meira eša į bilinu 40-45 USD/MWst!
Ķ stašinn eru įlverin hér aš greiša nįlęgt 25 USD/MWst. Žaš hlżtur aš teljast heldur sśrt fyrir ķslensku orkufyrirtękin. Og žar meš almenning allan, sem er jś ķ reynd eigandi og ķ skuldaįbyrgš vegna mest allrar raforkuframleišslu į Ķslandi. Furšulegast er žó ef fólki žykir žetta bęši hagkvęm og ešlileg višskipti fyrir žjóšina - og vilja jafnvel auka žau.
Višskipti og fjįrmįl | Breytt 11.10.2013 kl. 16:44 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (9)
2.10.2013 | 09:04
Risaįlverin viš Persaflóa
Į sķšustu įratugum hafa fundist geysilega gaslindir ķ lögsögu Persaflóarķkjanna. Vinnslan žar hefur veriš aš byggjast upp undanfarin įr og er nś oršin afar umfangsmikil. Besta dęmiš žar um er gasvinnslan ķ Katar. Katarmenn sjį fram į žaš aš verša eitt mesta gasframleišsluland heims um langa framtķš, enda hefur žetta fremur fįmenna land um 14% allra gasbirgša heimsins innan lögsögu sinnar . Katar er žar aš auki stór olķuframleišandi. Miklar gaslindir hafa einnig fundist ķ Saudu Arabķu, Abu Dhabi (sem er hluti af Sameinušu arabķsku furstadęmunum) og fleiri rķkjum viš Persaflóann.

Eftir žvķ sem gasvinnslan ķ Katar og fleiri Persaflóarķkjum hefur vaxiš hafa žau jafnframt žurft aš leita nżrra möguleika į aš selja gasiš - og aš sjįlfsögšu helst į sem hęstu verši. Žaš er žó žrautin žyngri. Öfugt viš olķu er bęši dżrt og flókiš aš flytja gas mjög langar leišir. Žess vegna er gasinu viš Persaflóa stundum lķkt viš strandaša orku.
Meš strandašri orku er įtt viš aš umtalsveršar orkulindir eru til stašar, en eftirspurn eftir orkunni er af einhverjum įstęšum takmörkuš og nokkuš erfitt aš koma henni ķ verš. Afleišingin er sś aš orkan er gjarnan seld ódżrt og skilar žį oft mun minni aršsemi en gengur og gerist ķ orkugeiranum.
Hér veršur fjallaš um žaš hvernig žessi strandaša orka i formi jaršgass hefur oršiš til žess įlišnašur byggist nś hratt upp ķ Persaflóarķkjunum. Og raunar meš svo miklum ógnarhraša aš žaš jafnast į viš sprenginguna ķ kķnverska įlišnašinum.
Persaflóagasiš leitar kaupenda
Persaflóinn er, eins og flestir vita, mesta olķuvinnslusvęši heimsins. Góš eftirspurn og talsvert hįtt olķuverš veldur žvķ aš einfalt mįl er aš selja olķuna frį Katar og öšrum Persaflóarķkjum meš miklum hagnaši. Og flytja hana žvers og kruss um heiminn. Žar er žvķ alls ekki um aš ręša strandaša orku, heldur žvert į mótu orku sem er mjög eftirsótt og afar aršbęr.

Allt annaš gildir um jaršgasiš žarna viš Persaflóa. Stórir višskiptavinir sem hafa įhuga į jaršgasi eru afar fjarri og mjög kostnašarsamt er aš koma gasinu til slķkra višskiptavina. Möguleikarnir žar į eru tvenns konar. Annars vegar aš flytja gasiš eftir afar löngum gasleišslum. Hins vegar aš umbreyta žvķ ķ fljótandi gas (LNG) og sigla meš žaš į įfangastaš, žar sem gasinu er aftur umbreytt ķ loftkennt form. Bįšar žessar flutningsašferšir kalla į uppbyggingu mikilla innviša og eru afar kostnašarsamar.
Til greina hefur komiš aš byggja gasleišslu alla leiš frį Katar til Evrópu (slķk gasleišsla myndi mögulega einnig tengjast gaslindum ķ Abu Dhabi og fleiri Persaflóarķkjum). En vegna mikils frambošs af gasi frį Rśsslandi og öflugra gasleišslna milli Rśsslands og Evrópu annars vegar og milli Noregs og Evrópu hins vegar, er gasleišsla milli Evrópu og Persaflóa enn ekki oršin raunhęfur kostur. Og gasleišsla milli Evrópu og Katar žyrfti aš öllum lķkindum aš liggja um Sżrland, Jórdanķu eša Ķrak. Evrópsk orkufyrirtęki įlķta hagkvęmara og įhęttuminna aš nįlgast ķ framtķšinni gas frį Azerbaijan fremur en um leišslu frį Persaflóa. Gasleišsla milli Katar og Evrópu er žvķ ennžį nokkuš fjarlęgur kostur.

Af žessum sökum flytur Katar gasiš sitt śt meš žvķ fyrst og fremst aš umbreyta žvķ ķ fljótandi form og sigla meš žaš į įfangastaš. Sem hefur einkum veriš Japan og Sušur-Kórea, įsamt Bretlandi og Indlandi. Žaš aš breyta gasi ķ fljótandi form er aftur į móti afar dżrt; kostnašurinn viš eina slķka verksmišju getur hlaupiš į tugum milljarša USD. Og eins og įšur sagši eru langar gaslagnir lķka mjög dżrar.
Til aš koma meira gasi ķ verš hafa Persaflóarķkin į sķšustu įrum vešjaš į įlišnašinn. Ž.e. aš nota gasiš til aš framleiša ódżra raforku fyrir įlbręšslur. Og nś er svo komiš aš žetta er žaš svęši heimsins žar sem uppbygging įlvera er hröšust utan Kķna. Uppbygging įlvera žarna viš Persaflóann fer reyndar langt meš aš jafnast hlutfallslega į viš ęvintżralegan vöxt įlišnašar ķ Kķna sķšustu įrin.
Persaflóarķkin bjóša hręódżra raforku
Til aš geta aukiš sölu į jaršgasi, įn žess aš žurfa aš rįšast ķ rįndżrar flutningsleišir eša byggingu fleiri LNG-verksmišja, hafa Katar og fleiri rķki viš Persaflóa sem sagt rįšist ķ uppbyggingu į mikilli įlframleišslu. Žar sem unnt er aš nżta jaršgasiš (ž.e. raforkuna sem gasorkuverin framleiša) til framleišslunnar.

Įstęša žess aš vešjaš hefur veriš į įlišnaš er einfaldlega sś aš žaš sś tegund stórišju sem er orkufrekust (auk žess sem menn hafa veriš ansiš bjartsżnir um žróun įlveršs). Raforkuveršinu til įlveranna er haldiš ķ algeru lįgmarki; rķkin eru ķ reynd aš vešja į aš įlverš verši nógu hįtt til aš žessi framleišsla skili žeim góšum arši. Bissness-módeliš byggist sem sagt į žvķ aš fjįrfestingasjóšir į vegum Katar og annarra Persaflóarķkja eru stórir hluthafar ķ įlverunum. Ķ sumum tilvikum er eignahaldiš į įlverunum alfariš ķ höndum umręddra fjįrfestingasjóša, en ķ nokkrum tilvikum eru stór erlend įlfyrirtęki mešeigendur.
Įlverum viš Persaflóa bżšst sem sagt strönduš orka, sem gefur kost į einhverju ódżrasta rafmagni ķ heiminum. Žetta hefur stóru vestręnu įlfyrirtękjunum žótt spennandi kostur og hafa žau flest tekiš žįtt ķ žessum fjįrfestingum meš innlendu risafjįrfestingasjóšunum ķ Persaflóarķkjunum. Žaš į t.d. viš um Alcoa, Norsk Hydro og Rio Tinto Alcan. Og žessi Persaflóaįlver eru meš žeim allra stęrstu og hagkvęmustu ķ heiminum, enda mjög nżleg og meš afar fullkominn tęknibśnaš. Og fyrir liggur aš žarna muni įlframleišsla aukast mikiš į nęstu įrum.
Lķklega bżšst įlverum hvergi ķ heiminum jafn ódżrt rafmagn eins og nś gerist viš Persaflóann. Sem veldur žvķ aš įlverin žar skila sennilega hagnaši jafnvel žó svo įlverš fari nišur ķ um 1.500 USD/tonn. Hafa ber ķ huga aš raforkuveršiš žarna er mun lęgra en įlverin hér į landi žurfa aš borga og af žeim sökum eru įlverin į Ķslandi ekki eins samkeppnishęf. Žar aš auki er śtilokaš er aš unnt sé aš byggja hér nżjar virkjanir sem geta bošiš jafn lįgt raforkuverš eins og gerist nś ķ Katar og vķšar viš Persaflóann.
Risaįlver rķsa viš Persaflóa
Įlframleišsla į sér nokkuš langa sögu viš Persaflóann. Žaš var žó ekki fyrr en į allra sķšustu įrum, meš stóraukinni gasframleišslu, aš įlišnašurinn žarna rauk upp į viš. Ķ žessu sambandi voru žaš talsverš tķmamót žegar 585 žśsund tonna Qatalum-įlveriš ķ Katar nįši fullum afköstum įriš 2010. Nżlega var žetta įlver svo stękkaš ķ 625 žśsund tonn. Framleišslugeta žessa eina įlvers ķ Katar er sem sagt nęstum žvķ 80% af framleišslugetu allra ķslensku įlveranna. Enda var Qatalumveriš til skamms tķma stęrsta įlver ķ heimi.

Į žeim örfįu įrum sem lišin eru frį byggingu Qatalum hefur uppbygging nżrra įlvera viš Persaflóa veriš nįnast ógnvekjandi hröš. Ódżrt jaršgasiš er sem sagt ekki ašeins grundvöllur Qatalum. Fleiri risaįlver hafa bęst ķ žann góša hóp žarna viš Persaflóann og eldri įlver žar hafa veriš stękkuš verulega į lišnum įrum. Lykillinn aš žessu er strönduš orka.
Nżlega var t.a.m. lokiš viš stękkun Alba-įlversins ķ Bahrain, sem nś getur framleitt um milljón tonn įrlega. Og nś er veriš aš stękka risaįlver Emal ķ Abu Dhabi, sem mun fara śr 800 žśsund tonna framleišslugetu og ķ aš framleiša um 1,3 milljónir tonna af įli įrlega! Žį er ótališ Dubal-įlveriš ķ Dubai, sem hefur veriš stękkaš mikiš og framleišir nś um 1 milljón tonn af įli į įri. Į nęsta įri (2014) nęr svo enn eitt risaįlveriš viš Persaflóann fullum afköstum; nżja Ma'adan ķ Saudi Arabķu, sem veršur meš 740 žśsund tonna framleišslugetu. Sś framleišsla veršur dįlaglegt innlegg ķ nśverandi offramboš af įli.

Ķ samanburši viš ofangreind įlver, žį er Sohar-įlveriš ķ Oman nįnast eins og smįpeš. Meš sķna 390 žśsund tonna framleišslugetu į įri. Sem žó er um 45 žśsund tonnum meira en stęrsta įlveriš į Ķslandi!
Hafandi ķ huga aš žarna viš Persaflóann fęst raforkan į mun lęgra verši en unnt vęri aš śtvega meš nżjum virkjunum hér landi, er svolķtiš įhyggjuefni hversu mjög sumir rįšherrar hér tala fjįlglega fyrir nżju įlveri į Islandi. Žaš blasir viš hverja viš erum aš keppa viš, ef viš ętlum aš selja įlišnaši ennžį meiri raforku. Žį erum viš komin ķ beina samkeppni viš nżju raforkustórišjuna viš Persaflóa. Žaš kann varla góšri lukku aš stżra fyrir Ķsland aš hella sér i žį samkeppni - viš hljótum aš ķhuga önnur og betri tękifęri.
Persaflóinn er samt barnaleikur mišaš viš Kķna
Į nęsta įri (2014) lķtur śt fyrir aš įlframleišsla Persaflóarķkjanna muni nį um 5 milljónum tonna. Sem er gķfurleg aukning frį žvķ sem var fyrir einungis fįeinum įrum. En žó svo uppbyggingin žarna hafi veriš hröš, er hśn nįnast barnaleikur mišaš viš hvaš gerst hefur ķ Kķna. Žar er žaš ekki jaršgas sem knżr įlverin, heldur ódżr kolaorka žar sem umhverfisvišmiš eru žar aš auki lķtt til trafala.
Einna hrašastur er vöxturinn ķ byggingu įlvera nśna ķ hinum kolaaušugu noršvesturhérušum Kķna og einnig ķ Innri-Mongólķu. Žaš er žó svo aš viš žurfum sennilega ekki mikiš aš vera aš velta okkur upp śr žeirri aukningu. Talveršar lķkur eru nefnilega į žvķ aš Kķna leitist įfram viš aš vera sjįlfbęrt ķ įlframleišslu, en gerist ekki stór śtflytjandi į įli. Žess vegna eru ķslensku įlverin fyrst og fremst ķ samkeppni viš önnur įlver utan Kķna - a.m.k. enn sem komiš er. Ef Kķna aftur į móti fer aš flytja śt meira af įli gęti įlverš lękkaš ennžį meira į skömmum tķma. Žaš aš selja meiri ķslenska raforku til įlvera kann žvķ aš vera ansiš įhęttusamt og varla réttlętanlegt aš opinberu orkufyrirtękin taki žaš til mįla.
Hvaš segir Samįl?
En hvar įlķta ķslensku įlfyrirtękin aš įver munu rķsa utan Kķna. Veršur žaš į Ķslandi, viš Persaflóa eša einhvers stašar allt annars stašar?

Ekki liggur fyrir opinber skošun ķslensku įlfyrirtękjanna um žetta (nema hvaš Century Aluminum segist vilja reisa įlver ķ Helguvķk, eins og kunnugt er). En žannig vill til aš ķslensku įlfyrirtękin, eša öllu heldur móšurfélög žeirra, eru öll žįtttakendur ķ samstarfi sem nefnist International Aluminium Institute (IAI). Og žar mį sjį eftrifarandi sjónarmiš um žaš hvar lķklegast er aš nż įlver verši reist:
Given that electricity will remain the most important driver of competitiveness, the new smelters will be found in the Middle East region, Russia, the western and north-western provinces of China, Malaysia, Africa [...], India and other regions where stranded energy can be available.

Žarna er aš sjįlfsögšu vķsaš til žess hvar helst megi nįlgast strandaša orku. Žar eru tękifęri ķ Afrķku (vatnsafl), Malasķu (vatnsafl), vestur- og noršvesturhérušum Kķna (kol), Rśsslandi (vatnsafl ķ Sķberķu) og aš sjįlfsögšu Miš-Austurlönd (jaršgas viš Persaflóa). Ekki er minnst žarna einu orši į Ķsland, enda blasa nś mun betri tękifęri viš ķslensku raforkufyrirtękjunum en aš selja ennžį meiri raforku til įlvera - meš lįgmarksaršsemi.
Žar aš auki er hlutfall įlvera ķ nżtingu į ķslenskri raforku svo hįtt (vel yfir 70%) aš žaš vęri ansiš įhęttusamt aš auka žaš hlutfall ennžį meira. Ef illa fer ķ įlišnaši Persaflóarķkjanna munu žau flest fara létt meš aš męta žeim įföllum vegna geysilegra olķutekna. Ķsland hefur ekki sambęrilegan bakhjarl og ber žvķ tvķmęlalaust aš varast umrędda įhęttu. Ķ žvķ sambandi mį vekja athygli į žvķ, aš bęši įlver Noršurįls (Century Aluminum) ķ Hvalfirši og įlver Rio Tinto Alcan ķ Straumsvķk skilušu tapi į sķšasta įri (2012).
Setjum veršmętasköpun ķ forgang
Orkumarkašir heimsins hafa breyst verulega į sķšustu tķu įrum eša svo. Lönd sem eiga möguleika į aš framleiša raforku meš hagkvęmum hętti eiga mörg hver góša möguleika į aš fį mikinn arš af žeirri framleišslu - ef žau nżta tękifęri til aš tengjast įhugaveršum raforkumörkušum. Nęrtękasta dęmiš žar um er Noregur, sem hefur stašiš aš byggingu öflugra tenginga viš raforkumarkaši nįgrannalandanna žar sem verš er oft hįtt. Og hagnast mjög vel į žeim tengingum; bęši norsku raforkufyrirtękin og norska žjóšin öll.
Nįnast engir markašir eru jafn įhugaveršir fyrir raforkuframleišendur eins og markašir ķ vestanveršri Evrópu. Žvķ žar er heildsöluverš į raforku jafnan meš žvķ hęsta ķ heimi. Žess vegna er einmitt svo spennandi aš nś kann senn aš verša oršiš tęknilega og fjįrhagslega gerlegt fyrir Ķsland aš tengjast raforkumörkušum ķ vestanveršri Evrópu.

Ef aftur į móti įlver rķs ķ Helguvķk (eša annars stašar į Ķslandi) er žaš tęr tįknmynd um aš aršsemi af raforkuframleišslu hér mun vart hękka nokkru sem nemur. Žess ķ staš veršur hśn įfram afar lįg og miklu lęgri en gerist t.d. ķ raforkuframleišslu ķ Evrópu. Žaš vęri hįlf nöturlegt - žegar haft er ķ huga aš ekkert land ķ heiminum bżr hlutfallslega yfir jafn mikilli orku sem nżta mį til raforkuframleišslu - og žar aš auki endurnżjanlegri orku!
Nżtt įlver hér vęri lķka skżrt tįkn um aš viš höfum ķ reynd lķtinn įhuga į aš gera okkur meiri mat śr orkuaušlindum okkar. Og kjósum žess ķ staš kosti sambęrilega žeim sem gefast ķ samfélögum ķ Sķberķu eša sunnanveršri Afrķku - eša į fremur vanžróušum svęšum i austanveršri Asķu žar sem išnvęšing er ķ forgangi en umhverfismįl męta algerum afgangi. Žar aš auki myndi meiri uppbygging įlišnašar hér merkja aš viš žurfum ķ enn meira męli aš keppa viš ofurhagkvęm risaįlver, sem nś spretta upp į jaršgassvęšunum viš Persaflóa.

Žetta hlżtur aš vera alveg sérstaklega umhugsunarvert, nś žegar okkur viršist ķ fyrsta sinn mögulegt aš selja raforkuna ekki į hrakvirši heldur meš mjög góšri aršsemi. Meš žvķ aš tengjast Evrópu meš sęstreng. Viš hljótum aš setja veršmętasköpun ķ forgang. Žar aš auki ętti įstandiš į įlmörkušum ķ dag - meš tilheyrandi samdrętti ķ afkomu Landsvirkjunar - aš vera okkur góš įminning um aš setja ekki fleiri egg ķ įlkörfuna. Viš hljótum a.m.k. aš doka viš meš meiri raforkusölu til įlvera uns žaš fer aš sjįst til sólar į įlmörkušum - žvķ žį veršur samningsstaša raforkufyrirtękjanna mun sterkari. Og viš hljótum einnig aš doka viš meš slķka raforkusölu žar til viš fįum skżrari mynd af žeim möguleika aš fį tengingu viš evrópskan raforkumarkaš meš sęstreng. Žaš mį vel vera aš ķ framtķšinni muni raforkusala til įlvera į Ķslandi verša aukin - en nś er alls ekki rétti tķminn til žess.
Višskipti og fjįrmįl | Breytt s.d. kl. 13:04 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (4)