Raforkuverðið til álveranna

Í þessari grein er að finna upplýsingar um raforkuverð Landsvirkjunar til álveranna þriggja hér á Íslandi árin 2005-2014. Helstu niðurstöður eru eftirfarandi:

• Lægst er raforkuverðið til Norðuráls (Century Aluminum). Verðið til Fjarðaáls (Alcoa) er aðeins hærra en til Norðuráls. 
• Hæst er raforkuverðið til álversins í Straumsvík (Rio Tinto Alcan; RTA). Ástæða þess er nýr raforkusamningur sem var gerður 2010. Sá samningur er ólíkur hinum orkusamningunum við álfyrirtækin hér, því í nýja samningnum við Straumsvík er raforkuverðið ekki tengt álverði heldur bandarískri neysluvísitölu.
• Mjög lágt raforkuverð til Norðuráls (Century Aluminum) og Fjarðaáls (Alcoa) veldur því að meðalverð raforku til álvera á Íslandi er með því allra lægsta í heiminum.
• Raforkuverðið til Straumsvíkur (RTA) er líka fremur hógvært. Og er t.d. talsvert mikið lægra en meðalverð raforku til álvera í Bandaríkjunum og er álíka eins og meðalverð á raforku til álvera í Afríku.

Lágt verð til Fjarðaáls, en Norðurál er með lægsta verðið

Grafið hér fyrir neðan sýnir meðalverð Landsvirkjunar á raforku til hvers og eins álveranna á tímabilinu 2005-2014. Á grafinu er í öllum tilvikum sýnt meðalverð yfir hvert ár. Öll raforkuverð sem þarna eru sýnd og fjallað er um í þessari grein eru með flutningi.

Álverin eru þrjú; rauði liturinn er raforkuverðið til álvers Norðuráls á Grundartanga (Century Aluminum), græni liturinn er raforkuverðið til álversins í Straumsvík (Rio Tinto Alcan; RTA) og ljósblái liturinn er verðið til álvers Fjarðaáls á Reyðarfirði (Alcoa).

Eins og sjá má á grafinu greiðir álverið í Straumsvík hæsta raforkuverðið, sem nú nálgast að vera um 35 USD/MWst. Árið 2014 greiddi Straumsvík verð sem var tæplega 45% hærra en orkuverðið sem Fjarðaál greiddi og nálægt 60% hærra verð en álver Norðuráls á Grundartanga greiddi.

Meðalverð Landsvirkjunar á hverri seldri MWst til álvera á Íslandi þetta sama ár (2014) var rétt rúmlega 26 USD. Sambærilegt verð til álvera í Afríku það ár var um 30% hærra og sambærilegt verð til álvera í Bandaríkjunum og Evrópu var um 45% hærra.

Framan af áttu allir orkusamningar Landsvirkjunar vegna álveranna það sammerkt að raforkuverðið var tengt álverði. Þess vegna hefur raforkuverðið til álveranna hér oft sveiflast mjög mikið, þ.e. þegar miklar sveiflur hafa orðið á álverði á álmarkaði London Metal Exchange (LME).

Tenging raforkuverðs við álverð dregur úr áhættu álfyrirtækjanna af verðsveiflum (vegna þess hversu raforkukaupin eru stórt hlutfall af rekstrarútgjöldum álvera). Aftur á móti eykur slík verðtenging áhættu orkufyrirtækja. Umrædd verðtenging raforkuverðsins við álverð á LME kemur t.d. mjög skýrt fram á grafinu á á tímabilinu 2008-2010. Einnig er vert að vekja athygli á því að árin 2006-08 var álverð fádæma hátt og þess vegna var raforkuverðið til álveranna líka óvenjulega hátt á því tímabili.

Meðalverð til álvera í Afríku er talsvert mikið hærra en meðalverðið hér á landi

Á grafinu er einnig sýnt meðalverð á raforku til álvera 2014 á tveimur svæðum sem eðlilegast og skynsamlegast kann að vera að Ísland eða íslensk raforkufyrirtæki miði sig við þegar samið er um raforkusölu til álveranna hér á landi. Þ.e. hafi hliðsjón af því hvert raforkuverð er til álvera í Bandaríkjunum (blá súla) og í Evrópu (grá súla). Eins og sjá má er meðalverðið á raforku til álvera bæði í Bandaríkjunum og Evrópu miklu hærra en hér á landi.

Þarna á grafinu er líka sýnt meðalverðið 2014 til álvera í Afríku (svört súla). Sem er áhugaverð viðmiðun. Eins og sjá má er meðalverð raforku til álvera í Afríku talsvert mikið hærra en umrætt meðalverð hér á landi (meðalverð Landsvirkjunar). Þetta er athyglisvert, því pólitísk og þar með rekstrarleg áhætta vegna álversfjárfestinga er vafalítið almennt mun meiri í Afríkuríkjum en er hér á landi.

Þess vegna mætti búast við því að Afríkuríki þyrftu að verðleggja raforkuna ennþá lægra en Ísland til að draga til sín fjárfestingu álframleiðslufyrirtækja. Á móti kemur að vinnuaflið þar syðra er töluvert ódýrara en hér. Það hlýtur þó að teljast eðlilegt að meðalverð á raforku til álvera á Íslandi verði til framtíðar a.m.k. ekki lægra en er til álvera í Afríku.

Alcoa fékk hagstæðan samning 2003

Það eru tvær meginskýringar á því hversu meðalverð á raforku til álvera á Íslandi er ennþá lágt í alþjóðlegum samanburði. Stærsta skýringin er risasamningurinn sem gerður var við Alcoa (Fjarðaál) árið 2003. Þar var samið um verð sem var töluvert langt undir meðalverði á raforku til álvera á þeim tíma.

Hin skýringin á umræddu lágu meðalverði hér er sú að raforkusamningar við Century Aluminum (Norðurál) draga meðalverðið hér líka niður (samningur Landsvirkjunar við Century er tvískiptur og er annars vegar frá 1997 og hins vegar frá 1999, en að auki eru HS Orka og OR/ON að selja raforku til Century). Eins og áður sagði, þá nýtur Norðurál (Century) lægsta raforkuverðsins af álverunum hér. Það eru sem sagt einkum raforkusamningarnir við þessi tvö álfyrirtæki, Alcoa og Century, sem draga meðalverðið hér ansið langt niður.

Það er athyglisvert að samningur Landsvirkjunar við Alcoa hljóðaði upp á svo til sama raforkuverð eins og kveðið er á um í samningi Landsvirkjunar við Century 1997/1999 - að teknu tilliti til breytinga á bandarískri neysluvísitölu (CPI). Þegar litið er til annarra orkusamninga sem gerðir voru við ný álver upp úr aldamótunum sést að þessi samningur Alcoa frá 2003 er fyrirtækinu óvenju hagstæður. Og mögulega tryggir hann að Alcoa sé þarna með í sínum höndum einhverja eftirsóttustu framleiðslueininguna í álbransanum öllum.

Kaflaskil með nýjum samningi Landsvirkjunar og Rio Tinto Alcan árið 2010

Árið 2010 urðu mikilvæg kaflaskil í raforkuviðskiptum Landsvirkjunar við áliðnaðinn. Því það ár gerði Landsvirkjun, undir forystu nýs forstjóra, nýjan raforkusamning við RTA vegna álversins í Straumsvík. Sá samningur fól í sér mikla verðhækkun frá því sem var.

Grafið hér til hliðar er hið sama og að ofan, en hér er sérstaklega búið að setja inn merkingu til að vekja athygli á verðbreytingunni til Straumsvíkur (sbr. grænu súlurnar). Örin sem þarna er sýnd hefur ekki sérstaka þýðingu aðra en þá að vekja athygli á því hversu verðið til RTA hækkaði á umræddu 2ja ára tímabili. Og fór úr því að vera lægst af álverunum hér á landi yfir í það að vera hæst.

Með nýja samningnum 2010 hækkaði ekki aðeins sjálft raforkuverðið til RTA, heldur er verðið í þessum nýja samningi Landsvirkjunar við RTA vegna Straumsvíkur ekki tengt álverði heldur bundið bandarískri neysluvísitölu. Þess vegna hefur verðið þar ekki sigið niður á við, sbr. græna súlan 2011-14, heldur stigið jafnt og þétt upp á við, þrátt fyrir að álverð sé nú lægra en það var þegar samningurinn var gerður 2010.

Þessi nýi samningur hefur dregið mjög úr áhættu Landsvirkjunar og haft afar jákvæð áhrif á afkomu fyrirtækisins. Það er athyglisvert að áður en forstjóraskipti urðu hjá Landsvirkjun um áramótin 2009/2010, hafði staðið til að nýi raforkusamningurinn við RTA yrði bundinn við álverð. Efnahags- og bankahrunið 2008 tafði fyrir því að lokið yrði við að staðfesta þau samningsdrög. Og niðurstaðan varð svo sem sagt allt öðruvísi samningur; samningur sem er miklu jákvæðari fyrir Landsvirkjun en ella hefði verið.

Mögulega lýkur senn raforkuviðskiptum Landsvirkjunar og Norðuráls

Samningurinn frá 2010 við RTA vegna Straumsvíkur var mikið gæfuspor fyrir Landsvirkjun og þar með Íslendinga alla. Bæði var grunnverðið sem þar var samið um mjög viðunandi og dregið úr áhættu Landsvirkjunar með því að álverðstenging var tekin út.

Hér til hliðar er sama grafið birt í þriðja sinn og nú með sérstökum áherslum sem snúa að orkusamningi Landsvirkjunar við Century Aluminum vegna álvers Norðuráls í Hvalfirði. Eins og sjá má er Norðurál (rauðu súlurnar) nú að greiða lægsta raforkuverðið; miklu lægra en Straumsvík (grænu súlurnar) og aðeins lægra en Fjarðaál á Reyðarfirði (ljósbláu súlurnar).

Fyrir liggja upplýsingar um að umræddur raforkusamningur Landsvirkjunar og Century (Norðuráls) renni út árið 2019. Og framlengist ekki nema fyrirtækin nái samningum þar um. Haft var eftir Michael Bless, forstjóra Century, í tengslum við uppgjör fyrirtækisins vegna fyrsta ársfjórðungs þessa árs (2015), að viðræður um áframhaldandi raforkuviðskipti fyrirtækjanna séu byrjaðar.

Þar er væntanlega útilokað að Landsvirkjun veiti Norðurál betri kjör en Straumsvík. Þess vegna mun annað tveggja gerast; að viðskiptum Landsvirkjunar og Norðuráls ljúki eða að nýr raforkusamningur verði gerður sem hljóða muni upp á miklu hærra orkuverð en núverandi samningur. Þriðji möguleikinn er svo kannski sá að fyrirtækin semji um sérstakan skammtímasamning þar sem verðið yrði kannski afar hógvært en að Landsvirkjun geti selt orkuna annað eftir fáein ár. Slíkur samningur gæti t.d. verið skynsamlegur fyrir Landsvirkjun til að eiga auðveldara með að selja raforku um sæstreng milli Íslands og Evrópu þegar hann yrði eða verður tilbúinn.

Augljós rök fyrir því að verðið til Norðuráls fari í u.þ.b. 35 USD/MWst eða rúmlega það - ef raforkuviðskipti halda áfram milli fyrirtækjanna

Inn á grafið hér næst að ofan er sérstaklega merkt hvaða hækkun má telja eðlilega og sanngjarna á raforkuverði Landsvirkjunar til Norðuráls ef samið verður um áframhaldandi viðskipti til lengri tíma. Ljósrauða súlan sýnir sem sagt þá eðlilegu verðhækkun; ef slík hækkun væri komin til framkvæmda. Til samanburðar er sett þarna inn sama örin (e.k. vektor) með nákvæmlega sömu lengd og hallatölu eins og sjá má vegna verðhækkunarinnar til Straumsvíkur. Örin þarna sýnir vel að umrædd verðhækkun til Norðuráls yrði á svipuðum nótum eins og verðhækkunin var til Straumsvíkur.

Þetta segir okkur að ef raforkuverðið í nýjum samningi við Norðurál myndi verða um eða rúmlega 35 USD/MWst, væri það einungis ámóta hækkun eins og átti sér stað með samningi Landsvirkjunar og Straumsvíkur 2010. Vissulega yrði þetta mikil hlutfallsleg hækkun frá því botnverði sem Norðurál hefur lengi notið. En slík hækkun á rafrokuverði til Norðuráls væri augljóslega bæði sanngjörn og eðlileg. Nema að hækkunin ætti að verða ennþá meiri, því hlutfallslega skilar þessi tillaga að verðhækkun í reynd eilítið minni verðhækkun en var í tilviki Straumsvíkur (RTA).

Þar að auki er mikilvægt að hafa í huga að Straumsvíkursamningurinn fól ekki bara í sér endurnýjun á raforkuviðskiptum, heldur var þar einnig samið um aukin orkukaup (vegna þá fyrirhugaðrar stækkunar í Straumsvík). Í slíku tilviki kann að vera eðlilegt að verðhækkun á raforku í heildarsamningi verði eitthvað minni en ella (vegna nýfjárfestingarinnar). Það eru því skýr rök til þess að verðhækkun til Norðuráls ætti að fela í sér að raforkuverðið þar yrði a.m.k. jafnhátt en jafnvel nokkru hærra en er til Straumsvíkur. Þess vegna má segja að u.þ.b. 35 USD/MWst sé einungis algert lágmarksverð í nýjum samningi við Norðurál - og að rök séu til þess að verðið verði jafnvel eitthvað hærra en sú upphæð.

Meðalverðið á raforku til álvera á Íslandi er með því lægsta i heimi

Það er vel að merkja svo að þrátt fyrir þessa tillögu að umræddri verðhækkun vegna raforkusölu til Norðuráls (að verðið færi í um 35 USD/MWst að núvirði eða rúmlega það) yrði raforkuverðið til Norðuráls áfram afar hóflegt í alþjóðlegum samanburði. Og það þrátt fyrir að hlutfallslega væri þetta veruleg verðhækkun (þ.e. miðað við núverandi botnverð sem Norðurál ennþá nýtur). Nýja verðið myndi ekki ekki einu sinni ná því meðalverði sem álver greiða í Bandaríkjunum og Evrópu.

Þess vegna er vel mögulegt að Landsvirkjun telji að orkuverðið í nýjum samningi við Norðurál ætti að vera töluvert hærra en það verð sem ég hef hér nefnt. Hver niðurstaðan verður mun skýrast í yfirstandandi viðræðum fyrirtækjanna.

Eins og lesendum Orkubloggsins ætti að vera kunnugt um, þá brást Norðurál ókvæða við þegar ég benti nýverið á lágt raforkuverð til álvera á Íslandi. Þau hörðu viðbrögð voru kannski fljótfærni eða klaufaskapur af fyrirtækinu - því gagnrýni framkvæmdastjóra fyrirtækisins á mín skrif var sannkallað vindhögg. Eins og lesa má um í grein minni, Erlent stórfyrirtæki í feluleik með raforkuverð, í Kjarnanum.

En kannski voru þessi viðbrögð Norðuráls til marks um að fyrirtækið ætli að grípa til ýmissa ómálefnalegra og jafnvel óþrifalegra aðferða. Í því skyni að reyna að viðhalda því botnverði sem Century Aluminum hefur notið hér á Íslandi fram til þessa. Með því að beita rangfærslum og margskonar þrýstingi á almenning og stjórnvöld. Allt til þess að fá sérmeðferð og sérstakar ívilnanir af hálfu íslenskra stjórnvalda og íslenskra skattborgara - til að fyrirtækið geti áfram notið fáheyrðs botnverðs.

Grafið hér næst fyrir ofan sýnir meðalverð til álvera á nokkrum svæðum og löndum í heiminum 2014 (þetta er graf sem ég hef áður birt). Grafið sýnir líka meðalverð Landsvirkjunar til álvera þetta sama ár. Hafa má í huga að meðalverð á raforku frá öllum raforkufyrirtækjunum til álvera hér á Íslandi er örugglega nokkru lægra en meðalverð Landsvirkjunar. Því vafalítið er raforkuverð ON/OR og HS Orku til álveranna (þau selja raforku til Norðuráls) lægra en meðalverð Landsvirkjunar.

Ástæða þessa er sú að Landsvirkjun hífir meðalverð sitt vel upp með nýja samningnum við Straumsvík. Þess vegna er meðalverðið á Íslandi til álvera örugglega nokkuð lægra en meðalverð Landsvirkjunar (sennilega var meðalverðið yfir heildina hér til álvera nálægt 25 USD/MWst með flutningi árið 2014). Og hvað svo sem því líður, þá er meðalverð Landsvirkjunar á raforku til álvera með því allra lægsta í heiminum. Eins og vel sést á umræddu grafi hér að ofan.

Hagsmunaaðilar áliðnaðar á Íslandi dreifa röngum upplýsingum

Fyrr í sumar báru Ágúst Hafberg hjá Norðuráli og Pétur Blöndal hjá Samáli fram rangar upplýsingar um meðalverð raforku til álvera á Íslandi. Þar sem þeir sögðu verðið vera um 29-30 USD/MWst vegna 2014. Í því sambandi vitnuðu þeir til upplýsinga frá CRU Group, sem bersýnilega voru rangar og augljóst að raunverðið er talsvert mikið lægra. Þær upplýsingar CRU voru reyndar svo rangar að þeim Ágústi og Pétri hefði átt að vera það augljóst. Þess vegna má væntanlega álykta sem svo að tilgangur þeirra hafi beinlínis verið að villa um fyrir fólki - nema ástæðan hafi verið nokkuð óvænt vanþekking þeirra á íslenska raforkumarkaðnum.

Það var sérstaklega hlálegt að það skyldi vera framkvæmdastjóri hjá Norðuráli sem byrjaði að bera umrædda þvælu á borð landsmanna (sbr. grein Ágústs Hafberg sem birtist á Kjarnanum). Því Norðurál er einmitt það álfyrirtækjanna sem er að greiða lægsta raforkuverðið hér. Verð sem er langt undir rétta meðalverðinu og óralangt undir meðalverðinu sem Ágúst hélt fram. Engum ætti að vera betur ljóst en framkvæmdastjóra hjá Norðuráli að það meðalverð sem hann vitnaði til frá CRU hlyti að vera rangt - þ.e.a.s. alltof hátt - og að í reynd sé meðalverðið hér miklu lægra. Ég hef áður útskýrt þetta og óþarfi að endurtaka þær útskýringar nánar hér.

Meðalverðið verður áfram lágt í alþjóðlegu samhengi

Það er athyglisvert að jafnvel þó svo raforkuverð til Norðuráls myndi hækka í u.þ.b. eða rúmlega 35 USD/MWst yrði meðalverð á raforku til álvera á Íslandi ennþá afar lágt í alþjóðlegu samhengi. Sem er einkum vegna þess hversu samningurinn við Alcoa vegna Fjarðaáls dregur meðalverðið hér mikið niður. En einnig vegna þess að verð upp á um 35 USD/MWst í endurnýjuðum raforkusamningi við álver Norðuráls væri nokkuð hógvært verð.

Grafið hér að neðan sýnir meðalverðið eins og það var árið 2014 - að því frátöldu að rauða súlan sýnir meðalverðið frá Landsvirkjun til álvera að teknu tilliti til þess ef raforkuverð Landsvirkjunar til Norðuráls væri um 35 USD/MWst. Þetta er sem sagt sama grafið og hér næst að ofan, nema hvað hér hefur verðið til Norðuráls verið hækkað í um 35 USD/MWst.

Slíkri verðhækkun til Norðuráls mætti augljóslega lýsa sem hóflegri og eðlilegri hækkun, en mikilvægu skrefi til aukinnar arðsemi Landsvirkjunar. Umrædd hækkun myndi duga til að Landsvirkjun skriði yfir meðalverðið til álvera í Rússlandi (eins og það var 2014.

Það ár var orkuverðið til rússneskra álvera reyndar óvenju lágt í dollurum vegna gengisfalls rúblunnar (flest álverin í Rússlandi eru með orkusamninga í rúblum). En ofar í tröppurnar myndi Landsvirkjun sem sagt ekki ná í bili, þrátt fyrir að þarna væri um að ræða hlutfallslega mikla (og eðlilega) verðhækkun til Norðuráls. Það er því algerlega augljóst að það er nákvæmlega ekkert óeðlilegt við það að raforkuverðið til Norðuráls hækki í eða jafnvel nokkuð yfir 35 USD/MWst.

Hækkun til járnblendiverksmiðju Elkem (en þar er samningur líka að renna út 2019) myndi svo að auki bæta arðsemi Landsvirkjunar eilítið meira. Stóra skrefið kemur svo löngu síðar, þegar raforkusamningur Landsvirkjunar við Fjarðaál á Reyðarfirði (Alcoa) rennur út. Alcoa-menn geta því væntanlega haldið áfram að fara hlæjandi bankann, vegna Fjarðaáls, allt fram til 2048.

Nákvæmar upplýsingar - lítil vikmörk

Upplýsingar sem koma fram í þessari grein um raforkuverðið til álveranna byggja á fjölmörgum gögnum úr ólíkum áttum. Þar má nefna ársskýrslur og ársreikninga viðkomandi fyrirtækja, álit Eftirlitsstofnunar EFTA (ESA) og skýrslur erlendra greiningar- og ráðgjafarfyrirtækja. Sum þessara gagna eru opinber, en önnur ekki.

Í sumum tilvikum byggi ég á skýrslum sem líklega voru aldrei ætlaðar til opinberrar birtingar. Því þær eru sumar kyrfilega merktar sem trúnaðarmál. En eru engu að síður aðgengilegar hverjum þeim sem leitar eftir þeim. Samanburður á öllum þessum gögnum sýnir mjög gott samræmi, sem bendir til þess að þær ályktanir sem ég hef dregið um raforkuverðið séu ekki bara góð nálgun við hið raunverulega samningsverð, heldur afar nákvæmar.

Ofangreind framsetning mín á tölunum er gerð með svipuðum eða sambærilegum hætti eins og sjá má gert hjá ýmsum greiningafyrirtækjum, sem sérhæfa sig í orkumörkuðum, þegar þau birta upplýsingar um orkuverð eða greiningu á orkumörkuðum á opinberum vettvangi. Slík fyrirtæki birta almennt ekki slíkar niðurstöður sínar opinberlega, heldur einungis í trúnaðargögnum til viðskiptavina sinna (sumir viðskiptavinir rjúfa reyndar stundum slíkan trúnað, eins og t.d. þeir Ágúst Hafberg og Pétur Blöndal gerðu með því að birta nýverið upplýsingar úr skýrslum sem Norðurál og Samál kaupa af CRU). 

Með sama hætti álít ég að nákvæmari birting á tölunum á opinberum vettvangi sé ástæðulaus. En ég er að sjálfsögðu með ennþá nákvæmari tölur í mínum eigin gögnum (tölur um raforkuverðið til hvers álfyrirtækis hér á hverju ári upp á dollar og cent). Framsetningin hér er sem sagt að yfirlögðu ráði gerð í samræmi við það sem algengast er hjá greiningarfyrirtækjum og með þeim hætti að lesendur skulu gera ráð fyrir að vikmörk séu um 5%.

Niðurstaðan er engu að síður augljós; þær upplýsingar sem eru birtar hér sýna vel hvernig raforkuverðið til álveranna hér hefur þróast undanfarin ár. Og sýna einnig verðmuninn til álveranna innbyrðis og hvernig verðið er í samanburði við önnur lönd eða svæði. Þá álít ég að upplýsingarnar sýni fólki að Norðurál getur með engum hætti vænst þess að fyrirtækið fái nýjan raforkusamning nema orkuverðið þar yrði um eða rúmlega 35 USD/MWst á núvirði. 

Óvissa vegna 2019

Að lokum er vert að vekja athygli lesenda á eftirfarandi. Nýlega var bent á það í grein í Kjarnanum á að ef Norðurál vinni málaferlin vegna orkusamnings við HS Orku, um gildi og túlkun raforkusamnings vegna fyrirhugaðs álvers í Helguvík, hyggist fyrirtækið mögulega nota þá orku á Grundartanga. Þetta er sennilega hárrétt ábending hjá Kjarnanum. Sem sýnir að mikil óvissa er um ráðstöfun raforkunnar sem Landsvirkjun er nú að selja til Norðuráls (skv. samningnum sem gildir til 2019).

Með hliðsjón af þessu er líklega skynsamlegast fyrir Landsvirkjun að einbeita sér nú að því að finna sem fyrst annan kaupanda að þeirri orku sem Norðurál er nú að kaupa (sem nemur um 1.400.000-1.500.000 MWst árlega). Þ.e.a.s. ef Century Aluminum dregur lappirnar með að semja um raforkukaup á þeim nótum sem ég hef lýst hér. HS Orka virðist sig hvergi geta hrært vegna deilunnar við Norðurál. Við getum ekki látið Norðurál/Century komast upp með að ná ámóta taki á Landsvirkjun - með því að samningaviðræður þar dragist á langinn.

Ef ekki sér brátt til lands í viðræðum Landsvirkjunar og Norðuráls er eðlilegt að umrædd orka verði seld öðrum; öðrum sem er tilbúinn til að greiða viðunandi og eðlilegt verð. Ef svo fer geta stjórnendur Norðuráls ekki kennt neinum um nema sjálfum sér. Og starfsfólk hjá Norðuráli, sem kann að missa vinnu sína vegna framleiðslusamdráttar í álverinu á Grundartanga á komandi árum vegna yfirvofandi raforkuskorts, ætti að vera meðvitað um stöðuna. Og eftir atvikum þrýsta á framkvæmdastjórn fyrirtækisins að landa raforkusamningi sem fyrst. Eðlilegum og sanngjörnum samningi þar sem orkuverðið verði um eða rúmlega 35 USD/MWst.

Furðumálflutningur stjórnendaþjálfara um raforkuverð

Á vef mbl.is birti Viðar Garðarsson, markaðsráðgjafi og stjórnendaþjálfari, nýverið samanburð á raforkuverði sem Landsvirkjun (LV) auglýsir og raforkuverði á norræna raforkumarkaðnum; Nord Pool Spot (NPS). Þarna var um mjög einkennilegan samanburð að ræða, því hann endurspeglaði alls ekki raunveruleikann.

Eins og Viðar setti upplýsingarnar fram (sbr. grafið hér til hliðar sem er úr grein hans), er látið líta svo út sem umrætt verð LV hafi mestallt tímabilið síðan í mars 2011 verið hærra en staðgreiðsluverð raforku á NPS. Þetta er einfaldlega rangt.

Það er bagalegt fyrir umræðu um raforkumál þegar svona röng eða villandi framsetning er borin á borð. Við vitum ekki hvort þessi framsetning Viðars hafi beinlínis verið gerð í þeim tilgangi að villa um fyrir lesendum. Eða hvort Viðar kann ekki að setja fram skýrar tölulegar upplýsingar. Hver svo sem ástæðan þarna að baki er, er eðlilegt að benda lesendum á hvað er hið rétta í málinu.

Ef Viðar hefði viljað gæta að því að setja viðkomandi upplýsingar fram með eðlilegum hætti, hefði hann í fyrsta lagi átt að miða við meðalverð á NPS yfir hvert ár fyrir sig (eða miða við meðalverð yfir hvern mánuð ársins eða hverja viku eða hvern dag yfir allt tímabilið). En ekki taka einn einstakan mánuð (marsmánuð) sem viðmiðun, eins og hann gerði (sbr. það sem segir á grafinu hans hér að ofan). Í öðru lagi hefði Viðar átt að gæta þess að reikna verðið á NPS yfir í bandaríkjadali með réttum hætti og það vegna alls tímabilsins, eins og áður sagði. Að öðrum kosti verður samanburðurinn bjagaður (eða villandi eða rangur) eins og varð í tilviki Viðars.

Þegar meðalverð á NPS yfir hvert ár er skoðað og það verð reiknað yfir í USD miðað við meðalgengi viðkomandi árs, fæst réttur og eðlilegur samanburður. Slíkt felur í sér tölfræðilega rétta aðferðarfræði. Og hún skilar allt öðrum niðurstöðum en hið villandi graf Viðars.

Staðreyndin er sú að nær allt viðmiðunartímabilið 2011-2014 var auglýst verð LV lægra en staðgreiðsluverðið á NPS. Sbr. grafið hér til hliðar (þar er miðað við meðalverð raforku á NPS hvert ár fyrir sig á tímabilinu 2011-2014; meðalverðið 2015 kemur svo í ljós í árslok). Hin raunverulega niðurstaða er sem sagt alls ekki sú sem Viðar kynnti, heldur nánast þveröfug. Niðurstaðan er að raforkuverð það sem Landsvirkjun auglýsir er hlutfallslega almennt lægra og miklu samkeppnishæfara en framsetning Viðars gaf til kynna.

Þar að auki verður hér að minna á, að það að bera saman staðgreiðsluverð raforku (spot-verð) annars vegar og langtímaverð í allt að 12 ára sérsamningum hins vegar, eins og Viðar ákvað að gera, hefur afar litla þýðingu. Þarna er í reynd um að ræða tvær ólíkar vörur og öllum slíkum samanburði verður fólk að taka með miklum fyrirvara.

Stórnotendur hafa eðlilega oft lítinn áhuga á því að kaupa raforku á staðgreiðslumarkaði þar sem verðið er afar sveiflukennt og ófyrirsjáanlegt. Eins og er á Nord Pool Spot. Hver og einn kaupandi ræður því auðvitað hvorri vörunni hann sækist eftir (þ.e. raforku á staðgreiðsluverði eða raforku á föstu verði skv. langtímasamningi). En Viðar hefur ekki sýnt fram á að unnt sé að fá eins langa raforkusamninga á NPS-svæðinu á jafn hagstæðu verði eins og Landsvirkjun býður.

Í ljósi umræddrar greinar Viðars og annarra skrifa hans, virðist sem hann telji LV vera að verðleggja raforkuna of hátt. Það ætla ég ekki að dæma um - en ef svo er þá ætti það að geta gefið öðrum raforkufyrirtækjum hér á Íslandi gott tækifæri til að auka markaðshlutdeild sína. En það er reyndar líka rangt sem segir hjá Viðari að umrætt verð LV sé „hagstæðasta verð Landsvirkjunar“. Umrætt verð, 43 USD/MWst, er verð sem LV auglýsir að fyrirtækið bjóði í langtímasamningum. Hvaða verð nákvæmlega er svo samið um við stórkaupanda kann að vera annað verð - og er mögulega oft töluvert lægra (t.d. þegar um er að ræða nýjan stóran viðskiptavin). Um þetta hef ég auðvitað ekki upplýsingar því LV hefur t.a.m. ekki gefið upp verðið í nýlegum samningum. En raforkuverð í nýjum samningum LV er mögulega og jafnvel sennilega nokkuð lægra en umræddir 43 USD/MWst (a.m.k. á fyrstu árum samningstíma). Og þar með ennþá samkeppnishæfara en almennt gildir um verðið á NPS. Hvert hagstæðasta verð sem LV býður er vitum við hreinlega ekki.

Í mínum huga er reyndar fremur súrt að LV sé að bjóða raforku á svo hógværu eða lágu verði sem raunin er (43 USD/MWst í samningum til allt að 12 ára). En það stafar auðvitað helst af því að hér er erfitt að koma raforku í gott verð - vegna einangrunar landsins frá stórum raforkumörkuðum. Þar er eftirspurnin meiri og raforkuverðið því hærra. Vonandi kemur að því að Ísland fái slíkan aðgang að áhugaverðum raforkumörkuðum, enda er Ísland stærsti raforkuframleiðandi heims (per capita). Og þess vegna afar áríðandi fyrir íslensku þjóðina að mögulegt verði að fá aðgang að áhugaverðum raforkumörkuðum. Því þá gæti arðsemi Landsvirkjunar aukist verulega - öllum landsmönnum til hagsbóta.

Aðalatriði þessarar greinar er þó það að Viðar Garðarsson birti graf með samanburði sem afbakar raunveruleikann. Lesendur ættu að spyrja sig hver sé tilgangurinn með slíkri birtingu. Að blekkja lesendur með villandi upplýsingum? Eða var þetta kannski bara klaufaskapur hjá Viðari? Eða er hann að fá lélegar leiðbeiningar frá vinum sínum í framkvæmdastjórn Norðuráls?

Sæstrengur milli Noregs og Bretlands

Rafstrengur verður lagður milli Noregs og Bretlands. Þetta var tilkynnt fyrr á árinu. Og nú í morgun var tilkynnt að búið er að semja um framleiðslu á strengnum, spennistöðvunum og lagningu kapalsins. 

Sæstrengurinn milli Noregs og Bretlands slær núgildandi lengdarmet. Sem er í höndum NorNed milli Noregs og Hollands. Þetta nýja lengdarmet verður 730 km. Þar með er lengdarmetið slegið um rúmlega 25%. Ennþá lengri sæstrengir af þessu tagi eru þó bæði tæknilega og fjárhaglega mögulegir. Þess vegna styttist augljóslega í að svona sæstrengur verði lagður milli Íslands og Evrópu.

Sæstrengurinn milli Noregs og Bretlands kallast NSN-Link. Flutningsgetan verður sem nemur 1.400 MW. Með kaplinum geta Norðmenn nýtt sér hið mikla stýranlega vatnsafl í Noregi til að auka ennþá meira hagkvæmni og arðsemi af nýtingu náttúruauðlinda sinna. Og nýtt sér verðmun og verðsveiflur á breskum raforkumarkaði til að hámarka hagnað sinn.

Þetta er samskonar tækifæri eins og kapall milli Íslands og Bretlands myndi skapa okkur Íslendingum. Og gefa okkur færi á að brjótast út úr því ástandi að orkan hér er strönduð og skilar okkur þess vegna núna algerri lágmarks arðsemi. Fram til þessa hefur íslensk raforka fyrst og fremst skapað erlendum álfyrirtækjum arð. Það mun vonandi breytast sem fyrst og þjóðin í stórauknum mæli fá að njóta arðsins af nýtingu íslensku orkuauðlindanna.

Raforkuspá BNEF til 2040

Hvernig munu raforkumarkaðir þróast næstu 25 árin? Eftir þann tíma verður árið 2040 gengið í garð. Bloomberg New Energy Finance (BNEF) var að birta raforkuspá sína fram til 2040 (BNEF New Energy Outlook 2040; NEO 2015). Þar kennir ýmissa grasa, en meginniðurstaða BNEF felst í eftirfarandi fimm atriðum:

Meginatriðin í raforkuþróun fram til 2040

1. Gríðarlegur vöxtur í nýtingu sólarorku.
2. Stóraukin raforkuframleiðsla á vegum einstaklinga og almennra fyrirtækja, einkum með nýtingu sólarorku, ásamt því að öflugir rafgeymar verða nýttir til að safna raforku og auka hagkvæmni.
3. Aukinn orkusparnaður vegna tækniþróunar sem lýtur að lýsingu og loftkælingu. Þetta mun að mati BNEF spara svo mikla raforku að raforkunotkun innan OECD mun fara minnkandi. Og raforkunotkunin innan þess ríkjahóps verða minni árið 2040 en 2014.
4. Áhrif aukinnar jarðgasvinnslu munu að mati BNEF að mestu takmarkast við Bandaríkin og ekki hafa nein afgerandi áhrif á orkunotkun í heiminum.
5. Þrátt fyrir mikla fjárfestingu í endurnýjanlegri orku álítur BNEF að notkun kola muni aukast svo mikið í þróunarríkjunum, að losun koltvísýrings muni halda áfram að vaxa allt fram til ársins 2029. Og að árið 2040 muni árleg losun koltvísýrings í heiminum verða um 13% meiri en losunin var árið 2014.

Mikill vöxtur raforkuframleiðslu frá endurnýjanlegum auðlindum

Samkvæmt NEO 2015 verður fjárfest fyrir rúma 12 þúsund milljarða USD í raforkuframleiðslu í heiminum á tímabilinu 2015-2040. Þar af muni um 78% fjárfestingarinnar eiga sér stað í nýmarkaðslöndum, þ.e. utan OECD. BNEF álítur að um 2/3 allrar fjárfestingarinnar, þ.e. um 8 þúsund milljarðar USD, verði í endurnýjanlegri raforkuframleiðslu. Og að afgangurinn, um 4 þúsund milljarðar USD, muni dreifast nokkuð jafnt á kjarnorku, kol og jarðgas.

Þessi mikla fjárfesting í endurnýjanlegri orku merkir að hlutfall hennar mun vaxa mikið. Þ.e. fara úr því að vera rúmlega 20% í dag og í um 46% árið 2040. Þessari miklu aukningu í nýtingu endurnýjanlegrar orku fylgja ýmis tækifæri. Vind- og sólarorka nema í dag um 5% framleiddrar raforku, en skv. BNEF munu þessir orkugjafar standa undir um 30% allrar raforkuframleiðslu árið 2040!

Þetta er vel að merkja hvort tveggja mjög sveiflukennd tegund raforkuframleiðslu. Fyrir vikið þarf geysileg aukning að verða í sveigjanlegri raforkuframleiðslu. Sú þróun er óhjákvæmileg til að mæta því þegar sólin skín ekki og/eða þegar vind lægir. Slík sveigjanleg eða stýranleg raforkuframleiðsla felst einkum í gasorkuverum og vatnsaflsvirkjunum með miðlunarlónum.

Þessi þróun myndi vafalítið gera hið sveigjanlega íslenska vatnsafl ennþá verðmætara en áður - að því gefnu að Íslandi hafi aðgang að t.d. evrópskum raforkumarkaði. Það á svo eftir að koma í ljós hvort þróun rafmagnskapla mun leiða til þess að á þessu tímabili, þ.e. fram til 2040, verði lagður sæstrengur/ sæstrengir milli t.d. Evrópu og N-Ameríku. Eitt er víst; tækniþróunin stoppar ekki og ný tækifæri eru sífellt að skapast.

Hrávara verður eðalvara

Komin er fram delluhugmynd um álver í Skagabyggð. Hugmyndin er einfaldlega óraunhæf því álver þar getur ekki orðið að veruleika. Nema með niðurgreiddri fjármögnun þar sem íslensk eðalvara yrði seld sem hrávara og því á botnverði. Slíkt væri bæði andstætt eðlilegum viðskiptalegum forsendum og mjög óskynsamleg meðferð á þeim verðmætum sem íslensk orka felur í sér.

Viðskiptalegar forsendur nýs álvers eru ekki fyrir hendi

Það voru ekki viðskiptalegar forsendur til að álver yrði byggt við Húsavík. Og það voru ekki viðskiptalegar forsendur til þess að álver yrði byggt í Skagafirði. Og það eru ekki viðskiptalegar forsendur til að álver rísi í Helguvík. Sama gildir um nýjar hugmyndir um álver annars staðar á Íslandi. Þetta er sá raunveruleiki sem hefur verið að mótast á síðustu áratugum og þó hvað hraðast á síðustu tíu árum eða svo.

Verð á áli og kostnaður við raforkuöflun hér veldur því að allar hugmyndir um ný álver hér á Íslandi eru óraunhæfar. Nýtt álver mun ekki rísa á Íslandi nema það yrði byggt á öðrum forsendum en viðskiptalegum. Svo sem að ákveðið yrði að álverið fengi raforku sem í reynd væri niðurgreidd af hinu opinbera og/eða að fyrirtæki eða lífeyrissjóðir myndi niðurgreiða lánsfé til álversuppbyggingarinnar.

Það er næg óbeisluð orka á Íslandi til að reisa nýtt álver. Það myndi þó taka langan tíma að virkja næga orku fyrir álver (ásamt því að reisa ný flutningsmannvirki til að koma raforkunni til álversins). Af þeirri ástæðu einni gæti nýtt álver ekki verið gangsett fyrr en eftir fjölda ára. En jafnvel þó svo bygging álvers sé þannig fræðilega möguleg innan áratugar eða svo, strandar hugmyndin á viðskiptalegum forsendum. Ekkert orkufyrirtæki á Íslandi mun sjá hag í því að selja raforku til nýs álvers.

Orkubylting hefur átt sér stað - orkumarkaðir hafa gjörbreyst

Á síðustu árum og átatugum hafa geysilegar breytingar orðið á raforkumörkuðum heimsins. Þar skiptir mestu aukin og almenn áhersla á að hlutfall raforku frá endurnýjanlegum auðlindum aukist. Þetta merkir að eftirspurn eftir slíkri raforku hefur snaraukist, sem lýsir sér vel í mikilli aukningu á sólar- og vindorkuverum víða um heiminn.

Þessi þróun var þegar byrjuð að krafti þegar Orkubloggið hóf göngu sína árið 2008. Þá skrifaði Orkubloggarinn að við eigum eftir „að upplifa miklar og jákvæðar tækniframfarir og aukningu í nýtingu á endurnýjanlegri orku“ og að „mestum uppgangi spái ég í nýtingu sólarorku“. Þessi orð eiga jafn vel við í dag ef ekki ennþá betur. Því síðustu árin hefur t.a.m. kostnaður við framleiðslu sólarorkurafmagns lækkað verulega og slík raforkuframleiðsla því sífellt áhugaverðari og útbreiddari.

Í þessu sambandi má nefna glænýja spá Bloomberg New Energy Finance (sbr. grafið hér að ofan). Þar kemur fram að til ársins 2040 muni fjárfesting í grænni raforkuframleiðslu nema um 2/3 allrar fjárfestingar í nýrri raforkuframleiðslu. Og að þar verði fjárfesting í sólarorku langmest.

Íslensk raforka er ekki lengur hrávara heldur eðalvara

Það er eðlilegt að mestum vexti sé spáð í virkjun sólarorku. Því þar er um að ræða endurnýjanlega og óþrjótandi orkulind (þegar miðað er við tímaskyn mannkyns - sólin mun jú á endanum brenna upp en það er dulítill tími þangað til). Það er engu að síður svo að sú orkuvinnsla er og verður miklu dýrari en kostnaðurinn við að virkja íslenskan jarðvarma og ennþá frekar hið stýranlega íslenskt vatnsafl.

Helstu orkukostir Íslands eru því einhverjir þeir hagkvæmustu og eftirsóttustu sem um getur. Og þróunin á raforkumörkuðum heimsins veldur því að héðan í frá verður okkur kleift að selja íslenska raforku sem eðalvöru - í stað þess að selja hana fyrst og fremst sem hrávöru til stóriðju eins og við höfum stundað fram til þessa. Þetta merkir að arðsemi af raforkuvinnslu á Íslandi hefur alla möguleika til að fara jafnt og þétt vaxandi. Þarna liggja mikil og jákvæð tækifæri fyrir hina íslensku þjóð. En það er okkar að nýta þau tækifæri. Það gerum við ekki með því að taka eðalvöruna og selja hana sem hrávöru.

Auðlindir stóriðjunnar?

Álítur stóriðjan á Íslandi sig eiga orkuauðlindir landsins? 

Svo mætti halda. Nýverið lýsti Ágúst Hafberg hjá Norðuráli því yfir að það sé misskilningur að raforka sem Norðurál kaupir af Landsvirkjun, skv. samningi sem rennur út 2019, sé að losna. Því Norðurál hyggist nota þessa orku „áfram um fyrirsjáanlega framtíð“. Þetta er afar furðulegur málflutningur hjá Ágústi. Því þarna er engu líkara en að viðkomandi framkvæmdastjóri Norðuráls telji fyrirtækið svo gott sem eiga orkuna. Og að engu skipti að samningurinn um kaup Norðuráls á orkunni renni út árið 2019 - og að ennþá hefur ekki verið samið um áframhaldandi viðskipti. 

Ágúst Hafberg hefur líka haldið því fram að álverin hér á Íslandi séu að meðaltali að greiða um 30 USD/MWst fyrir raforkuna. Sem er tóm vitleysa. Töluna studdi Ágúst við trúnaðarskýrslu(r) ráðgjafafyrirtækisins CRU Group, sem hann reyndar mátti ekki birta slíkar upplýsingar úr. Og braut þar með trúnað Norðuráls gagnvart CRU. Auk þess sem CRU hafði bersýnlega ofmetið meðalverðið hér all hressilega (eins og lesa má um hér).

Nýverið bættist framkvæmdastjóri Samáls, sá ágæti maður Pétur Blöndal, í þennan ruglmálflutning. Og vitnaði líka til trúnaðarupplýsinga frá CRU og sagði meðalverðið til álvera hér vera um 29 USD/MWst. Þetta var afar miður að sjá, því Pétur er vafalítið vandaðri en svo að vilja taka þátt í að útbreiða þvælu.

Og þarna hefur mátt sjá fleiri athyglisverð útspil, þar sem dellumálflutningur framkvæmdastjórnar Norðuráls hefur fengið töluverðan byr undir vængi. Þar hefur farið framarlega í flokki Runólfur Ágústsson, núverandi verkefnastjóri hjá fyrirtækinu Ráðgjöf og verkefnastjórnun. Þeir Ágúst og Runólfur virðast eiga það sammerkt að hafa nákvæmlega engan skilning á því að útilokað er meðalverð á raforku til áliðnaðarins hér á landi sé nálægt 30 USD/MWst. Runólfur hefur verið afar duglegur að breiða út sjónarmið þeirra Ágústs og Péturs. Og hann hefur gætt þess vandlega að leiðrétta ekki sínar röngu ályktanir, þrátt fyrir að hafa verið bent á skýrar röksemdir um að málflutningur Ágústs og Péturs um orkuverðið til álvera hér standist ekki.

Það er líka athyglisvert að á Fésbók hafa upp á síðkastið sprottið upp síður, eins og „Auðlindir okkar“ og „Atvinna og iðnaður“. Sem eru látnar líta út sem skynsamleg umfjöllun um þessi málefni. En leggja mesta áherslu á einhliða (og illa rökstuddan) áróður. Sem fyrst og fremst virðist hafa þann tilgang að þjóna stóriðjunni (og kvótaeigendum þegar um sjávarútvegsumfjöllun er að æða).

Það er dæmigert fyrir þessar áróðurssíður hvernig nú síðast var þar fagnað áformum um álver á Norðurlandi vestra. Fyrsti áfangi alversins myndi kalla á rúmlega 200 MW virkjanir. Og skv. fréttum er gert ráð fyrir stækkun álversins sem þá samtals myndi kalla á rúmlega 400 MW virkjanir fyrir álverið. Sem sagt tveir risastórir langtímasamningar í viðbót um íslenska endurnýjanlega raforku á mjög lágu verði. Til orkufreks iðnaðar sem skilar afar lítilli vermætasköpun. Eða eins og ráðgjafa- og greiningafyrirtækið Platts orðar það; Aluminum smelting is power intensive and adds little value.

Þarna á umræddum síðum á Facebook hefur mátt sjá hampað ýmsum fádæma lélegum skrifum sem undanfarið hafa birst, þar sem reynt er að láta líta svo út að fráleitt sé að álverin hér séu að greiða lágt raforkuverð. Og að fráleitt sé að huga að sæstreng milli Íslands og Bretlands.

Við Íslendingar erum samkvæmt þessum skrifum svo heppnir að vera með óhemju mikið magn af strandaðri orku, sem við eigum fyrst og fremst að selja til stóriðju - því þannig fáist svo góð nýting í virkjununum. Og að við eigum alls ekki reyna að koma raforkunni í gott verð með orkuútflutningi. 

Umræddur málflutningur er svo mikil þvæla að þetta er í reynd bráðskemmtileg lesning. Nú síðast var þarna á „Auðlindum okkar“ reynt að rökstyðja það, að það sé tóm vitleysa að skynsamlegt geti verið að líta til Noregs sem áhugaverðs fordæmis í raforkumálum. Af því umframorka í Noregi sé miklu meiri en á Íslandi og löndin eða raforkukerfin séu því alveg ósambærileg. Þessum málflutningi virðist sérstaklega beint að grein sem Óli Grétar Blöndal Sveinsson, framkvæmdastjóri þróunarsviðs Landsvirkjunar, skrifaði nýverið.

Í grein Óla Grétars kom m.a. fram að með bættri nýtingu orkukerfisins hér, án nýrra virkjana, væri hægt að fá um 2 TWst af raforku árlega, eða um 40% af orkuþörf sæstrengs. Og að nærtækt sé að líta til reynslu Norðmanna, sem nýlega hafi lagt sæstrengi til Hollands og Danmerkur og gert það án þess að leggja í nýjar stórfelldar virkjanaframkvæmdir.

Þessar ábendingar Óla Grétars var reynt að gera tortryggilegar á síðunni „Auðlindir okkar“. Og látið líta svo út að samanburður við Noreg sé bara vitleysa - af því hér fer svo mikið af raforkunni til stóriðju og þess vegna nýtist virkjanirnar svo óskaplega vel hér og miklu betur en í Noregi. Útflutningur á raforku sem framleidd er í Noregi kemur sem sagt bara til af illu heilli - af því stóran hluta dagsins er ekki þörf fyrir orkuna í Noregi. Sæstrengirnir og aðrir rafstrengir milli Noregs og nágrannalanda eru sem sagt nánast ill nauðsyn fyrir Norðmenn. Af því þeir hafa ekki næga stóriðju til að geta keypt ca. 80% raforkunnar allan sólarhringinn alla daga ársins. 

Þarna á „Auðlindum okkar“ er engu líkara en markmiðið sé að snúa öllu a hvolf. Enda hentar slíkt vel málflutningi stóriðjunnar og þá ekki síst dellunni í framkvæmdastjóra Norðuráls. Samskonar þvæla hefur sést á öðrum vettvangi, þar sem maður að nafni Þorsteinn Þorsteinsson, rekstrarhagfræðingur, er á samskonar nótum eins og sjá má á „Auðlindum okkar“. Og heldur fram staðlausum stöfum um að sæstrengur milli Íslands og Bretlands yrði „í eigu erlendra vogunarsjóða“ og að orkan frá Íslandi „yrði aldrei samkeppnishæf vegna mikils flutningskostnaðar og lækkandi orkuverðs á evrópska markaðnum“.

Þorsteinn er kominn langt fram úr öllum að ákveða hver myndi eiga sæstrenginn og líka búinn að sjá fyrir hvernig orkuverðið í Evrópu mun þróast næstu áratugina. Þessi framsýni Þorsteins hjálpar honum því miður ekki að skilja íslenska raforkukerfið. Þar eru í dag vissir meintir flöskuhálsar í flutningskerfi Landsnets. Og það er sannarlega ekki mikið af lausri orku til sölu. En sú staða merkir bara aldeilis ekki að tilefni sé til að slá sæstrengshugmyndir út af borðinu. Sú flutningsleið fyrir raforku, þegar horft er nokkur ár fram í tímann, er alveg jafn áhugaverð þó svo akkúrat núna sé ekki allt flæðandi hér í lausri orku og þó svo styrkja þurfa flutningskerfið hér innanlands.

Enda er það jú svo að Icelandair leggur ekki niður millilandaflug þó svo einhver flugvöllur hér eigi erfitt með að anna innanlandsflugi. Og Vegagerðin hættir ekki að skoða mögulegar nýjar stofnbrautir eða þjóðvegi um landið þó svo umferðahnútar myndist í miðbænum vegna mikillar rútuumferðar í 101 Reykjavík. Staðreyndin er auðvitað sú að það er fullkomlega eðlilegt að huga að mögulegum útflutningi á raforku, sem er verkefni sem þarfnast mikils undirbúnings, samhliða því að flutningskerfi raforku á Íslandi kann að verða styrkt.

Það var ansið kostulegt hvernig hinir nafnlausu aðstandendur áróðurssíðunnar „Auðlindir okkar“ - sem með réttu ætti kannski fremur að kallast „Auðlindir okkar stóriðjunnar og útgerðarinnar“ - lentu í smá flækju vegna nýrra frétta um rafgeymana sem Elon Musk og Tesla eru að hrinda úr vör. Á síðunni „Auðlindir okkar“ er rafgeymunum hampað sem frábærri leið til að fullnýta íslenska orku. Og um leið nefnd dellutala um kostnað vegna sæstrengs. Það vill bara svo til að við Íslendingar þurfum enga rándýra Tesla-rafgeyma til að bæta orkunýtingu eða nýtingu virkjana. Vegna þess að við eigum ígildi stærsta Tesla-rafgeymis í heimi! Sem eru miðlunarlónin. Og engin þjóð í heiminum á hlutfallslega eins mikla orku í miðlunarlónum eins og Íslendingar.

Hugmynd Tesla gengur einmitt út á það að safna saman ódýrri orku í rafgeymi (sem er í reynd samskonar eins og  að safna vatni í miðlunarlón). Og svo nota eða selja orkuna þegar verðið er hæst yfir daginn. Nákvæmlega sama felst í þeirri hugmynd að nýta hina miklu stýranlegu og grænu vatnsaflsorku Íslands til að selja hana á sem hæstu verði um sæstreng - þegar eftirspurnin er mest handan strengsins (í Bretlandi). Miðlunarlónin eru sem sagt eins og náttúrulegur risavaxinn Tesla-rafgeymir. Nema hvað Tesla-rafgeymarnir eru margfalt dýrari aðferð til að geyma orku. 

Þetta virðast aðstandendur „Auðlinda okkar“ ekki hafa skilið. En það er kannski ekkert skrýtið, því þeir viðast bera ákaflega lítið skynbragð á það hvernig skynsamlegast er að huga að bættri nýtingu og arðsemi íslensku orkuauðlindanna. Sem eru vel að merkja orkuauðlindir Íslendinga - en ekki orkuauðlindir stóriðjunnar!

Að sjálfsögðu er öllum heimilt að hafa sínar skoðanir um álver og/eða sæstrengi. En það er engu að síður visst áhyggjuefni hversu umfangsmikill og einbeittur áróður hefur allt í einu sprottið þarna upp; áróður sem fyrst og fremst þjónar þröngum hagsmunum erlendrar stóriðju. Þar sem farið er rangt með ýmsar mikilvægar staðreyndir og bersýnilega allt gert í þeim tilgangi að afvegaleiða umræðuna og reyna að slá ryki í augu almennings.