Bless að blöffa?

Stutt er síðan Michael Bless drap niður fæti hér á Klakanum góða. Bless er forstjóri bandaríska álfyrirtækisins Century Aluminum, þar sem hrávörurisinn Glencore Xstrata er langstærsti hluthafinn. Við þetta tækifæri birtist viðtalsfrétt við Bless þar sem eftirfarandi var haft eftir honum (leturbreyting er Orkubloggsins, en fréttin birtist á visir.is í lok ágúst s.l.): 

Forstjóri Century Aluminium, móðurfélags Norðuráls, vonast til þess að hægt verði að hefja framkvæmdir við álverið í Helguvík í haust. [...] Mike segir að samningaviðræður um orkukaup hafi gengið ágætlega og hann er bjartsýnn á að hægt verði að ná samkomulagi. Hann vonast til þess að hægt verði að hefja framkvæmdir eftir tvo til þrjá mánuði. Álframleiðsla gæti þá hafist eftir tvö ár [þ.e. haust eða vetrarbyrjun 2015].

Michael Bless - eða Mike eins og blaðamaður Vísis kallar hann svo kumpánlega - er sem sagt bjartsýnn um að raforkusamningar vegna álversins verði kláraðir innan örfárra mánaða. Og þá fari allt á fullt í Helguvík og álframleiðslan hefjist eftir tvö ár, þ.e. árið 2015.

Það er reyndar ekkert nýtt að Michael Bless lýsi því yfir að stutt sé í að framkvæmdir fari á fullt suður í Helguvík. Fyrir nánast sléttu ári, í september 2012, sagði hann eftirfarandi:

Michael Bless, forstjóri Century Aluminium, móðurfélags Norðuráls, segir að samningar um orku fyrir álver í Helguvík séu á lokametrunum. Takist það þá sé ekkert til fyrirstöðu að hefja framkvæmdir í vor. „Ég er mjög bjartsýnn á að samningar náist á næstu einum, tveimur, þremur mánuðum. Það er orðtak úr bandaríska fótboltanum sem segir að erfitt sé að komast að tveggja jarda línunni, en það hafist. Síðustu tveir jardarnir séu erfiðastir. Við erum á síðustu tveimur jördunum með að vinna úr smáatriðum, en höfum náð saman um aðalatriðin." 

Í þessari frétt haustið 2012 var - rétt eins og fréttinni ári síðar í ágústlok 2013 - talað um að samningar um raforkusölu til Helguvíkur séu örskammt undan. Einungis sé eftir að semja um smáatriði og líklegt sé að framkvæmdir við álver í Helguvík fari brátt á fullt og álverið muni hefja framleiðslu árið 2015.

Í dag er augljóst að ummæli Bless frá 2012 stóðust ekki. Því vaknar spurningin hvort ummælin núna séu eitthvað líklegri til að standast?

Af báðum ummælunum (2012 og 2013) má ráða að Century álíti aðstæður á álmörkuðum það góðar að Century vilji ganga rösklega til verks um uppbyggingu álvers í Helguvík. Svo það geti hafið starfsemi ekki seinna en 2015. Þetta er sérstaklega merkilegt þegar haft er í huga að álverð er afar lágt um þessar mundir og offramleiðsla á áli virðist aldrei hafa verið meiri en núna. Framtíðarhorfur á álmörkuðum virðast því alls ekki goðar. Um þetta má t.d. vitna til nýlegrar skýrslu Boston Consulting Group, þar sem útskýrt er að framundan séu erfiðir tímar í vestræna áliðnaðinum. Og að álfyrirtækin hreinlega verði að draga úr álframleiðslu sinni ef ekki á að verða gjaldþrotahrina í iðnaðinum.

Það er líka athyglisvert að nú í sumar var haft eftir Júlíusi Jónssyni, forstjóra HS Orku, að álverð í heiminum í dag sé of lágt til að hægt sé að byggja arðsamt álver í Helguvík og á sama tíma arðbærar virkjanir til að sjá álverinu fyrir orku. Orðrétt var haft eftir Júlíusi:

Vandamálið í dag snýr helst að því að álverð er í kringum 1.800-1.900 Bandaríkjadalir á tonn. Með slíku verði sé ég ekki fyrir mér að þeir [Century] geti rekið arðbært álver og við á sama tíma arðbærar virkjanir. Þetta er ekki að skapa nægar tekjur til að ganga upp.   

Þetta var sagt í júní s.l. (2013). Og álverð er ennþá á sömu nótum. Ástandið er sem sagt ekkert betra í dag en var þá. Og „smáatriðin“ sem Michael Bless talaði um haustið 2012 standa bersýnilega eitthvað í Júlíusi og HS Orku.

En er Michael Bless kannski bara að blöffa? Til að halda Helguvíkurverkefninu á lífi. Í því sambandi má minna á að í gögnum frá Century hefur komið fram að þar var settur á stofn sérstakur bónuspottur upp á 4 milljónir USD vegna Helguvíkurverkefnisins - til handa forstjóranum og öðrum æðstu stjórnendum. Greiðslurnar skyldu stjórnendurnir fá að því gefnu að þeim tækist að tryggja verkefninu samninga um raforku, raforkuflutning o.þ.h. 

Í þessu sambandi má minnast þess að álver Century Aluminum á Grundartanga er með þeim hagkvæmustu í heiminum. Vegna þess hversu góða raforkusamninga álverið hefur. Kannski er stjórn Century Aluminum og stærsti hluthafinn þar (Glencore Xstrata) að vonast til þess að geta fengið svipaða samninga vegna álvers í Helguvík. En það er ansið hæpið að það gangi eftir. Af þeirri einföldu ástæðu að orkufyrirtækin hér myndu varla geta fjármagnað nýjar virkjanir hér gegn svo lágum tekjum.

Engu að síður er fróðlegt að velta því fyrir sér hvort eitthvað hafi breyst í viðskiptaumhverfi Century hér á Íslandi á þessu eina ári? Sem kann að auka líkurnar á að álver rísi í Helguvík? Þar mætti nefna að komin er ný ríkisstjórn sem gæti hugsanlega haft áhuga á að veita álveri Century hagstæðara rekstrarumhverfi en leiðir af núgildandi fyrirkomulagi. Og sökum þess að álver Rio Tinto Alcan í Straumsvík hefur dregið mjög úr stækkunaráformum sínum gæti raforka frá Búðarhálsvirkjun mögulega farið til álvers í Helguvík.

Að þessu leiti má etv. segja að staðan hér innanlands kunni að vera orðin Century heldur hagstæðari en var 2012. Á móti kemur þó að ennþá hefur Century ekki tryggt sér næga orku fyrir álverið. Og íslensk stjórnvöld munu ekki fjármagna nýjar virkjanir; það fjármagn þarf að koma erlendis frá. Loks er svo staðan í áliðnaðinum í dag verri en hún var fyrir ári síðan; bæði hefur álverð lækkað ennþá meira en var og álbirgðir í heiminum aukist. Um þetta og fleiri málefni sem tengjast áliðnaðinum og Century Aluminum verður brátt fjallað nánar í auðlindaumfjölluninni á viðskiptavef Morgunblaðsins.

Athugasemdir

[Jón Þórhallsson, 5.9.2013 kl. 15:35]

Sæll Ketill!

Hvað þyrfti tonnið að seljast á;

svo að nýtt álver væri físilegt hér á landi?

[Jón Þórhallsson, 5.9.2013 kl. 15:53]

Þyrfti álverið ekki að haldast um 3000 $/tonn

í langan tíma ef að það ætti að vera réttlætanlegt að halda áfram með Helguvíkina?

[Ketill Sigurjónsson, 5.9.2013 kl. 17:42]

Vek athygli á því að skv. grafinu hér að ofan er Grundartangi að hagnast mjög vel jafnvel þó svo verðið fari langt undir 2000 USD/tonn. Um það hversu hátt álverð nýtt álver myndi þurfa mun ég sennilega skrifa um síðar. Þetta fer auðvitað mjög eftir raforkuverðinu.

[Sigurjón Jónsson, 14.9.2013 kl. 08:09]

Er ekki að verða til skemmtileg flétta. Magma skuldabréfið selst ekki, ríkið á ekki pening fyrir nýrri virkjun, álverð er lágt.

Það liggur nokkurn vegin á borðinu að Glencore kaupir skuldabréfið og verður svo hluthafi í virkjuninni með einum eða öðrum hætti. Þá er að auka hlutaféð og bjarga svo Íslandi með álveri og virkjun og fá 9% af orkuauðlindunum í bónus.

[Guðjón E. Hreinberg, 30.9.2013 kl. 11:20]

Ef horft er á þetta úr lengri tímafjarlægð sér maður að Bless er meira í spuna en staðreyndum. Hann hefur sagt allan tímann að búið sé að semja um aðalatriðin.

Allan tímann er verið að horfa á 2015 eða þar um bil. Getur verið að erlendu aðilarnir hafi verið að bíða nýrrar hægri stjórnar til að hnýta slaufuna?

Það hefur fyrr gerst á Íslandi að búið er að semja og ákveða hluti sem almenningur fær ekkert um að vita.

Við höfum ekkert með fleiri virkjana-álvers fléttur að gera. Við eigum að leita ódýrari og snjallari leiða fyrir okkar fámennu þjóð.