ALDREI aftur hundrað dollara olía?

Olíuverð hefur fallið mikið undanfarna mánuði. Á innan við sex mánuðum hefur olíutunnan farið úr um 110 USD og í um 50 USD. Og nú segir bróðursonur Sádakonungs, prinsinn geðþekki Alwaleed bin Talal, okkur að heimurinn muni aldrei aftur kynnast olíu í 100 USD. Aldrei!

Aldrei er ansið stórt orð. Hér verður útskýrt af hverju það er fremur hæpið að þessi fullyrðing prinsins gangi eftir. Byrjað verður á því að skoða hvort þessi mikla verðlækkun núna sé óvenjuleg. Að því búnu verður útskýrt hvaða orsakir liggja að baki verðlækkuninni. Þá verður skoðað hvað það kostar að vinna hráolíu úr jörðu - og hvað það muni kosta næstu árin.

Niðurstaðan er sú að það er vissulega mögulegt og jafnvel líklegt að olíuverð haldist mjög hóflegt og jafnvel lágt um nokkurt skeið, þ.e. á bilinu 50-70 USD/tunnu eða svo. En til lengri tíma litið hlýtur olíuverð að nálgast 100 USD á ný og jafnvel verða hærra. Því ef það gerist ekki, verður varla unnt að nálgast alla þá olíu sem vænst er að heimurinn noti næstu ár og áratugi. Fari olíuverð ekki yfir 100 USD, til lengri tíma litið, yrði það vafalítið til marks um að efnahagslíf heimsins þróist allt öðruvísi en menn gera sér almennt vonir um. Það eina sem virðist geta komið í veg fyrir að olíuverð fari í 100 USD er að kaupmáttur almennings í heiminum ráði ekki við svo hátt verð (þ.a. eftirspurnin falli vegna hás olíuverðs) eða að nýr og hagkvæmur orkugjafi komi fram.

Snörp verðlækkun, en ekki einsdæmi

Verðlækkunin núna er afar snörp. En hún er alls ekki einsdæmi. Þess vegna er varla ástæða til að vera mjög undrandi yfir þróuninni núna. Ýmis dæmi eru um jafn miklar og snöggar verðlækkanir á olíu. Sem dæmi má nefna tæplega 70% lækkun 1986, 60% lækkun 1998, rúmlega 50% lækkun 2001 og rúmlega 75% lækkun 2008-09 (sbr, grafið hér að neðan). 

Ástæður lækkana á olíuverði í gegnum tíðina hafa verið af ýmsum toga. Meginástæðan er auðvitað misræmi eða misvægi milli framboðs og eftirspurnar. Það hvað veldur misvæginu er mismunandi. Stundum er um að ræða snöggan samdrátt í framboði (svo sem vegna stríðsátaka í nágrenni olíuvinnslusvæða). Stundum skapast misvægi vegna snögglegs samdráttar í eftirspurn (efnahagskreppa) eða að eftirspurn aukist mjög hratt (t.d. eins og varð upp úr aldamótum vegna efnahagsvaxtar í Kína). Oft eru orsakir misvægisins flókið samspil framboðs og eftirspurnar. Og vafalítið hafa verðsveiflurnar oft verið ýktar, rétt eins og vill gerast þegar snöggar verðsveiflur verða á hlutabréfamörkuðum (s.k. yfirskot eða undirskot).

Þegar litið er í baksýnisspegilinn núna, sést að verðlækkunin núna stafar af „offramboði“ af olíu. Og gera má ráð fyrir að þegar draga fer úr offramboðinu, sem óhjákvæmilega gerist fyrr eða síðar, muni olíuverð hækka á ný. Hvort það mun hækka í 60, 80 eða 100 USD eða afnvel meira er svo álitamál.

Mikið framboð / lítil eftirspurn

Hugtakið „offramboð“ er hér vel að merkja haft innan gæsalappa. Það getur nefnilega bæði táknað að mjög mikið framboð sé af olíu og/eða að mjög lítil eftirspurn sé eftir olíu. Það sem öllu skiptir er að „offramboðið“ kemur til vegna tímabundins misvægis á olíumarkaði, þ.e. notkun á olíu (eftirspurn eftir olíu) er umtalsvert minni en framleiðslan. Hjá Wall Street Journal hafa menn reyndar komist að þeirri merku niðurstöðu að nákvæmlega 70% verðlækkunarinnar núna stafi af lítilli eftirspurn og 30% stafi af miklu framboði. Basta!

Í reynd er alls ekki unnt að fullyrða hvað það er nákvæmlega sem veldur misvæginu síðustu misserin milli framboðs (framleiðslu) og eftirspurnar (notkunar). Þar er um að ræða ýmsar flóknar samverkandi ástæður. Þar koma m.a. saman dauflegur efnahagsvöxtur og stóraukin olíuframleiðsla á nokkrum svæðum heimsins sérstaklega í N-Ameríku).

En misvægið (offramboðið) er staðreynd. Þetta má sjá á grafinu hér til hliðar. Þegar framboðið (græna línan) er meira en eftirspurnin (gula línan) í nokkur misseri í röð, er eðlilegt að olíuverð lækki. Þetta er einmitt ástandið sem ríkt hefur allt frá u.þ.b. miðju ári 2013. Þess vegna voru sumir farnir að spá lækkandi olíuverði um mitt ár 2014 (t.d. olíuvitringurinn Andy Hall). Það hefur nú gengið eftir og sérstaklega þegar kom fram á haustið og veturinn 2014.

Verðlækkunin núna nemur rúmlega 50% á sex mánaða tímabili. Og nú er olíuverð komið undir 50 USD/tunnu. Ekki er er unnt tengja upphaf verðlækkunarinnar við sérstakan atburð. Og verðlækkunin hefur orðið þrátt fyrir mjög ótryggt ástand í nágrenni mikilværa olíuframleiðslusvæða, t.d. í Írak og Líbýu. Það er mjög athyglisvert, því slíkt ástand ætti alla jafna fremur að leiða til verðhækkunar á olíu en verðlækkunar. Þess vegna virðast nokkuð sterk rök fyrir því að kenna lítilli eftirpsurn um verðlækkunina nú. En hver svo sem helsta ástæða verðlækkunarinnar er, þá er misvægið staðreynd. Og það mun ekki breytast nema olíueftirspurn aukist umtalsvert og/eða að það dragi úr olíuframboði.

Sádarnir segjast ekki munu draga úr framleiðslu

Olíuverð tók að lækka upp úr miðju ári (2014). Í vetrarbyrjun hafði það lækkað um ca. 20-25% frá því í sumar. Og var komið niður í um 80 USD/tunnu. Í nóvember ákvað OPEC að halda framleiðslu sinni óbreyttri og þá tók verðið að falla ennþá meira og hraðar. Og var einungis nokkrum vikum síðar komið í um 60 USD/tunnu og svo í 50 USD.

Það kom mörgum á óvart að OPEC skyldi ákveða halda framleiðslu sinni óbreyttri - í stað þess að draga úr framleiðslunni til að reyna að hífa verðið upp. Á þessum tíma (þ.e. í nóvember s.k.) blasti það við, eins og nefnt var hér að ofan, að verðið myndi ekki hækka nema olíueftirspurn ykist og/eða að olíuframboð minnkaði. Litlar horfur voru á að eftirspurn væri að aukast að ráði á næstunni. Þess vegna töldu margir að eina leiðin til að hífa olíuverð upp væri að draga vel úr framboði. Í slíku ástandi er jafnan litið til OPEC. Og þá fyrst og fremst til Saudi Arabíu, sökum þess að Sádarnir eru sá olíuframleiðandi sem best ræður við að draga úr (eða auka) olíuframleiðslu.

En Sádarnir voru lítt áhugasamir um að draga úr framleiðslu sinni núna. Enda er það staðreynd að undanfarin ár hefur olíuframleiðsla OPEC verið fremur hógvær. Hún hefur haldist lítt breytt og stundum jafnvel farið minnkandi (tímabundið). Á sama tíma hefur olíuframboð utan OPEC aukist verulega. Þetta sést einmitt á grafinu hér til hliðar. Niðurstaðan er sú að OPEC hefur verið að tapa markaðshlutdeild á olíumörkuðum. 

OPEC verður sem sagt alls ekki „kennt um“ mikið olíuframboð nú um stundir. Nánast öll aukning í olíuframleiðslu heimsins allra síðustu árin stafar af aukinni olíuframleiðslu í N-Ameríku, þ.e. í Bandaríkjunum og Kanada. Þar skiptir mestu hröð framleiðsluaukning á bandarískri tight oil (stundum nefnd shale oil).

Þessi hraða aukning á framleiðslu tight oil hefur orðið á sama tíma og dregið hefur úr aukningu hagvaxtar víða um heim (t.d. í Kína) og hagvöxtur í Evrópu hefur verið lítill. Þessi dauflegi hagvöxtur er staðreynd þrátt fyrir mikið framboð af olíu.

Olíunotkun hefur ekki vaxið jafn hratt eins og olíuframleiðslan. Þess vegna hefur olíuverð lækkað. Og Sádarnir virðast telja miklar líkur á því að ef þeir dragi úr framleiðslu sinni núna muni það lítt duga til að hífa upp verðið. Þess í stað megi búast við að samdrætti þeirra yrði samstundis mætt með meiri olíu frá öðrum svæðum heimsins eða að ennþá meira myndi hægja á eftirspurn eftir olíu vegna verðhækkunar á olíu í kjölfar samdráttar Sádanna. Þá gæti niðurstaðan orðið sú að Sádarnir sætu uppi með minni markaðshlutdeild en óbreytt lágt olíuverð. Það gæti veikt stöðu þeirra á olíumarkaði umtalsvert og gert framleiðslusamdrátt þeirra að sannkölluðu vindhöggi.

Þess vegna hafa Sádarnir tekið þá ákvörðun að í þetta sinn sé ekki eðlilegt að þeir - framleiðendur ódýrustu olíu heimsins - dragi saman seglin. Miklu eðlilegra sé að þeir sem dragi úr framleiðslu verði þeir framleiðendur sem framleiða dýrustu olíu heimsins.

Slíkt sjónarmið styðst við þau samkeppnisviðhorf sem við flest aðhyllumst. Óhagkvæmasti framleiðandinn hlýtur að verða að gefa eftir. Stóra spurningin núna er sú hversu langt niður olíuverð þarf að fara til að það hægi nægjanlega á olíuframleiðslunni utan OPEC til að olíuverð mjakist á ný upp á við? Og hvaða framleiðendur það verða sem munu fyrst hægja á framleiðslunni? Líklega verða það framleiðendur á bandarískri tight oil. Þó svo kanadíski olíusandurinn sé dýrari framleiðsla, þá er þar um svo mikla fjárfestingu að ræða að mikil innbyggð tregða er á að hægja á framleiðslunni. Mun einfaldara er að hægja á framleiðslu á tight oil, enda er það sú tegund olíuframleiðslu þar sem olíuvinnslu hnignar hraðast í starfandi olíulindum.

Til að hægja almennilega á olíuframboði þarf olíuverð mögulega að fara undir 40 USD

Kostnaður við að sækja þá olíu sem heimurinn notar í dag er almennt á bilinu 5-50 USD/tunnu (jafnvel lægri í nokkrum tilvikum). Hér er átt við rekstrarkostnað olíulinda, þ.e. kostnaðinn við að sækja olíuna í olíulind þar sem vinnsla er þegar í gangi. Á ensku er hér venjulega talað um operating cost, en í olíuiðnaðinum er þetta oft nefnt lifting cost. 

Allra lægsta verðið er oftast að finna í olíuvinnslu við Persaflóa. T.d. er verðið (lifting cost) á stórum hluta olíuvinnslunnar í Saudi Arabíu allt niður í 5 USD/tunnu (og kann í vissum tilvikum að vera allt niður í 2 USD). Hæsta verðið er aftur á móti almennt talið vera í olíusandi í Kanada. Þar er lifting cost allt að 50 USD/tunnu. Þar á eftir kemur tight oil í Bandaríkjunum. Þar er lifting cost allt að 40 USD/tunnu.

Athuga ber að allar þessar tölur eru nokkuð óvissar, en ættu þó að gefa vísbendingu um hvenær það hættir að borga sig fyrir olíufyrirtæki að selja olíuframleiðslu sína. Meðan olíuverð fer ekki undir 50 USD/tunnu er olíuvinnslan svo til allsstaðar í heiminum að skila nægjanlegum tekjum til að mæta rekstrarkostnaði. En ef olíuverð fer undir 50 USD er einhver hluti vinnslunnar í kanadíska olíusandinum kostnaðarsamari en sem nemur tekjunum. Og sama á við um tight oil ef olíuverð fer niður í um 40 USD.

Til skamms tíma þola olíuframleiðendur því lágt verð, þ.e. verð á bilinu 40-50 USD í einhvern tíma mun ekki snarhægja á olíuvinnslu. En þá fer engu að síður að borga sig að draga úr framboðinu á nokkrum stöðum. Samkvæmt nýlegu mati Wood Mackenzie eru alls um 400 þúsund af olíuframleiðslu dagsins í dag í tapi ef olíuverð fer niður í 45 USD (fyrst og fremst olíusandur). Og fari verðið niður í 40 USD er talið að um 1,5 milljónir tunna séu dýrari í framleiðslu en sem nemur tekjunum af þeim (stór hluti þessa er tight oil). Þess vegna er ólíklegt að það fari að draga úr olíuframboði frá núverandi vinnslu nema olíuverð fari niður í 45 USD/tunnu eða jafnvel niður fyrir 40 USD/tunnu.

Þetta merkir að ólíklegt er að það dragi að ráði úr olíuframboði nema olíuverð lækki nokkuð meira en nú er eða a.m.k. haldist nokkra stund nálægt því sem nú er (verðið er nú nálægt 50 USD/tunnu). Eftir því sem núverandi olíuverð helst lengur mun vafalítið smám saman draga úr misræminu milli framboðs og eftirspurnar, vegna þess að þetta lága verð hægir á nýjum olíuvinnsluverkefnum. En það gæti einhver tími liðið þar til olíuverð fer aftur að hækka umtalsvert. Þ.e. nokkur misseri og að sumra mati jafnvel nokkur ár.

Það kemur ekki á óvart að margir sérfróðir (svo sem áðurnefndur Andy Hall) segjast álíta að 40 dollara markið sé algert botnverð. Það er samt ekki hægt að útiloka að verðið fari ennþá neðar í einhverri örvinglan manna á olíumarkaði. Það eina sem er nokkuð víst er að olíuverð á eftir að hækka í framtíðinni. Og það væri satt að segja nokkuð sérkennilegt ef olíuverð færi aldrei aftur í eða yfir 100 USD/tunnu. Það mun nefnilega að öllum líkindum kosta töluvert meira að sækja olíu framtíðarinnar.  

Við þurfum sífellt að vera að nálgast olíu úr nýjum olíulindum.

Jarðarbúum fer sífellt fjölgandi og allir sækjast þeir sífellt eftir betri hag (a.m.k. flestir!). Það þarf orku til að knýja efnahagslíf heimsins og þar er olían hvað mikilvægust. Enda hefur olíunotkun aukist jafnt og þétt. Fræðilega séð má að vísu hugsa sér að við gætum hætt að reyna að vinna nýjar olíulindir. Og þess í stað einbeitt okkur að þeim lindum eingöngu sem eru í vinnslu. En það myndi merkja að þá yrði sífellt styttra í óumflýjanlegan og alvarlegan olíuskort. Þar að auki myndi hlutabréfaverð þeirra olíufyrirtækja sem hraðast ganga á núverandi olíulindir sínar þá sennilega falla sem steinn. Hagfræðilega gengur slík stefna ekki upp.

Á degi hverjum eru nú líklega sóttar um 91-92 milljónir tunna af olíu frá olíuvinnslusvæðunum (þá er NGL talið með). Olíunotkunin á liðnu ári (2014) nam alls um 33 milljörðum tunna. En olíulindirnar eru að sjálfsögðu ekki ótæmandi. Talið er að meðaltal hnignunar olíulinda heimsins á ári hverju nemi um 6,7%. Þessi tala er að vísu mjög á reiki; sumir vilja meina að meðalhnignunin sé eitthvað lægri (hnignunin er reyndar miklu hærri í tight oil). En Alþjóða orkustofnunin (IEA) hefur gefið út umrædda viðmiðun (6,7%) og ekki óeðlilegt að miða við hana. 

Það er sem sagt svo að sérhverri olíulind má líkja við mjólkurfernu. Eftir því sem tekið er úr fernunni minnkar innihaldið. Sá sem ætlar að drekka hálfa fernu á dag þarf að útvega sér nýja fernu annan hvern dag. Hvað „olíufernuna“ snertir þá erum við sennilega að drekka um 6,7% á ári hverju. 

Þess vegna þarf mannkynið sífellt að nálgast nýjar olíulindir. Nýjar olíulindir þurfa að mæta því sem tekið er af þeim olíulindum sem verið er að vinna úr. Að öðrum kosti yrði olían fljótt uppurin; fernurnar tæmdar. Og þar sem olíunotkun í heiminum virðist ennþá vera að aukast þurfa nýju lindirnar ekki aðeins að bæta upp notkunina í eldri lindum - heldur þurfa þær líka að útvega okkur olíu til að mæta síaukinni olíuneyslu.

Ný olíuvinnsla kallar á olíuverð upp á allt að 90-150 USD/tunnu

Þarna er því gríðarleg pressa á að finna og vinna nýja olíu. Og til þess þarf talsvert hátt olíuverð. Annars verður ekki unnt að fjármagna hina nýju vinnslu. 

Samkvæmt nýlegu mati Chevron munum við, auk þeirrar olíu sem við erum að vinna úr núverandi lindum, nota um 200 milljarða tunna af olíu næstu 15 árin. Að öðrum kosti verður olíuskortur í heiminum og/eða meiriháttar hagvaxtarbremsa. Við munum sem sagt sífellt þurfa að nálgast nýjar lindir og þaðan munum við taka um 200 milljarða tunna fram til ársins 2030 - ef allt gengur að óskum og til samræmis við væntingar okkar.

Það er kostnaðurinn við þessa olíuvinnslu sem hlýtur að ráða mestu um olíuverð næstu 15 árin. M.ö.o. þá verður þessi olía ekki unnin nema olíuverð (tekjurnar) nægi fyrir þeim kostnaði að nálgast olíuna, ásamt eðlilegri arðsemi. Ef olíuverð verður ekki nógu hátt verður ekki unnt að fjármagna þessa olíuvinnslu.

Umræddar 200 milljarðar tunna munu ekki koma frá ódýrum olíulindum við Persaflóa. Þessi olía verður miklu dýrari í framleiðslu. Samkvæmt nýlegri úttekt norska fyrirtækisins Rystad Energy þarf olíuverð að vera nálægt 90 USD/tunnu til að unnt verði að ráðast í þá olíuvinnslu sem vænst er. Að öðrum kosti verður vinnslan minni - sem yrði til marks um minni efnahagsumsvif í veröldinni.  

Sambærilegar tölur má sjá í ýmsum fleiri greiningum um olíuvinnslu framtíðarinnar. Þ.e. að olíuverð verði miklu hærra en nú er. Chevron er t.d. á svipuðum nótum og Rystad í sinni spá - en gerir þó ráð fyrir að olíuverð þurfi að vera nokkru hærra en mat Rystad hljóðar upp á.

Í spá Chevron er gert ráð fyrir að olíuverð þurfi að vera nálægt 110 USD til að nálgast þá olíu sem raðgert er að heimurinn noti þegar litið til næstu 15 ára. Það er afar athyglisvert að Chevron álítur að um 70% af nýju olíuvinnslunni muni koma fyrir tilstuðlan dýrustu vinnslunnar. Þ.e. frá olíusandi, tight oil og djúphafsvinnslu (Chevron tiltekur ekki hlutfall olíu frá heimskautasvæðum).

Þessi spá Chevron er í góðu samræmi við það álit að mjög erfitt sé orðið að auka vinnslu frá hefðbundnum olíulindum. Hugsanlega eru þó spár bæði Rystad og Chevron of hógværar. Þ.e. að olíuverð þurfi að verða ennþá hærra til að geta staðið undir þeirri vinnslu sem knýja þarf hagvöxt næstu 15 ára.

Í þessu sambandi skal vísað til spár frá Goldman Sachs. Sá virðulegi eða alræmdi fjárfestingabanki hefur tekið saman upplýsingar um 360 helstu olíuverkefni heimsins sem nú eru í undirbúningi eða þróun. Þetta eru sem sagt verkefni þar sem búið er að finna olíulindir og verið að vinna í eða undirbúa að ráðast í vinnslu þeirra. Skemmst er frá því að segja að samkvæmt Goldman Sachs þarf olíuverð að vera um 150 USD/tunnu til að öll þessi verkefni geti orðið að veruleika (break even).

Samkvæmt þessu virðist augljóst að olíu-, ráðgjafa- og fjármálafyrirtæki eru mörg hver algerlega ósammála áðurnefndum Alwaleed bin Talal um að olíuverð fari aldrei aftur í 100 USD. Og það virðist satt að segja afar ólíklegt að prinsinn muni reynast hafa rétt fyrir sér, því það myndi þýða að við munum ekki nálgast þá olíu sem þarf til að knýja hagvöxt framtíðarinnar. Við skulum samt ekki útiloka það alveg að prinsinn reynist hafa rétt fyrir sér. Það er nefnilega mögulegt að olíuvinnsla sé orðin svo dýr að það beinlínis hægi á hagvexti í heiminum. Það gæti þýtt að olíuverð haldist undir 100 USD/tunnu - vegna þess að kaupmáttur heimsins bara ráði einfaldlega ekki við hærra olíuverð. Ef það reynist svo, þá hlýtur efnahagslífið að taka miklum breytingum á næstu árum og áratugum. Sem gæti haft verulega neikvæð áhrif á viðskipti og velferð.

Hvernig svo sem olíuverð þróast, þá virðist sennilegt að olíuverð verði fremur lágt næstu misserin. Mögulega getur nokkuð langur tími liðið þar til við munum aftur sjá olíuverð nálægt því sem verið hefur síðustu árin. Hvort eitt ár eða heill áratugur er í að olíuverð hækki umtalsvert er ómögulegt að fullyrða. Hér verður því þó spáð að við munum sjá olíuverð fara nálægt 100 USD/tunnu innan fárra ára. En sá sem þetta skrifar hefur vissulega nokkrar áhyggjur af því að ný olíuvinnsla sé að verða svo dýr að það geti haft neikvæð áhrif á hagvöxt í heiminum. Jákvæða hlið málsins er sú að það yrði hvatning til að þróa nýja hagkvæma orkugjafa. Þess vegna er ástæða til að ætla að framtíðin sé björt - jafnvel þátt fyrir mikla óvissu um þróunina á olíumörkuðum.

---------------------------------------

Þetta innlegg er byggt á kynningu sem flutt var á fundi FVH s.l. föstudag (16. jan 2014). Upptöku frá þeim fundi má nálgast hér.

Athugasemdir

[Ketill Sigurjónsson, 19.1.2015 kl. 13:37]

Dæmi um eina skemmtilega pælingu um þróun olíuverðs:

Finding the Floor, or Ceiling, for Oil Prices
By ANATOLE KALETSKY | REUTERSDEC. 19, 2014

http://www.nytimes.com/2014/12/19/business/international/finding-the-floor-or-ceiling-for-oil-prices.html?_r=0

[Helgi Armannsson (IP-tala skráð) 19.1.2015 kl. 22:09]

kannski veit prinsinn að USD er i dauðakippunum það er eina skiringin

[Vésteinn Valgarðsson, 22.1.2015 kl. 00:28]

Ketill, þetta er mjög áhugaverð lesning og greinilegt að þú veist um hvað þú ert að tala. Ég hnaut um eitt, þú skrifar:

Fræðilega séð má að vísu hugsa sér að við gætum hætt að reyna að vinna nýjar olíulindir. Og þess í stað einbeitt okkur að þeim lindum eingöngu sem eru í vinnslu. En það myndi merkja að þá yrði sífellt styttra í óumflýjanlegan og alvarlegan olíuskort. Þar að auki myndi hlutabréfaverð þeirra olíufyrirtækja sem hraðast ganga á núverandi olíulindir sínar þá sennilega falla sem steinn. Hagfræðilega gengur slík stefna ekki upp.

Nú er olía takmörkuð auðlind, bæði þær olíulindir sem við þekkjum og þær sem við þekkjum ekki. Þannig að eftir því sem er gengið lengra í leitinni, þess dýrara verður það sem eftir er. Á endanum svarar það ekki kostnaði. Þótt við legðum allt okkar undir í olíuleit, þá leysir það ekki vandann heldur kaupir í besta falli tíma þar til olíuskorturinn skellur á fyrir alvöru - og því lengur sem við höldum áfram í gegndarlausri olíunotkun, þess brattara verður fallið þegar það verður ekki umflúið. Við erum þegar vera komin yfir Hubberts-tind, hnattrænt séð. Sú stefna gengur hagfræðilega ekki upp, a.m.k. ekki samkvæmt neinni hagfræði sem ég get skrifað undir.

En þakka þér fyrir mjög áhugaverðan pistil

[Ketill Sigurjónsson, 22.1.2015 kl. 09:55]

Takk fyrir þetta Vésteinn.
Menn eru reyndar mjög ósammála um það hversu mikið magn af olíu sé ennþá unnt að vinna á viðráðanlegu verði.
Sumir spá því að ennþá sé unnt að viðhalda olíuframboði til að knýja góðan hagvöxt í heiminum í fjölmarga áratugi enn. Og síðan muni jarðgas mæta hnignun olíulinda og knýja hagvöxtinn áfram.
Aðrir eru á því að olíuvinnsla sé orðin svo dýr að líklegt sé að brátt fari hagvöxtur í heiminum að verða lítill sem enginn.
Hvor hefur rétt fyrir sér er ekki gott að segja (mér þykja röksemdur síðar nefnda hópsins meira sannfærandi, en óvissan er samt svo mikil að maður getur t.d. alls ekki haldið þessu fram sem staðreynd).
Svo er þriðja skoðunin sú að það skipti í reynd ekki öllu máli hvor hópurinn hafi rétt fyrir sér, því olíu- og gasvinnslu einfaldlega verði að linna til að forðast stórkóstlegar loftslagsbreytingar.