"Vinderne har en plan. Taberne har en forklaring"

Undanfarin misseri hafa verið svolítið undarleg hjá fyrirtækjum í endurnýjanlega orkugeiranum. Þrátt fyrir miklar hækkanir á olíuverði hefur hlutabréfaverð í fyrirtækjum sem starfa í græna orkugeiranum nefnilega lítið braggast.

Þessi fyrirtæki upplifðu flest gríðarlegan uppgang á árunum 2006-2008, þegar olíuverð æddi upp og endurnýjanleg orka varð sífellt samkeppnishæfari gagnvart kolvetnisorkunni. Þegar svo olíuverð tók að snarlækka upp úr miðju ári 2008, gerðist það sama með hlutabréfaverð í grænu orkunni. Verð á hlutabréfum í flestum orkufyrirtækjunum og tæknifyrirtækjum sem sinna endurnýjanlega orkugeiranum féll eins og steinn.

Nú hefur olíuverð hækkað gríðarlega mikið á ný. En þessar hækkanir eru ekki að skila sér eins vel í endurnýjanlega orkugeirann, eins og gerðist í góðærinu fyrir lánsfjárkreppuna ógurlegu.

Hvað veldur því að sagan frá 2006-08 endurtekur sig ekki núna? Af hverju blæs hátt olíuverð nú um stundir ekki upp gengi fyrirtækja í græna orkugeiranum? Eflaust er mörg og mismunandi svör við því. Í reynd eru vind- og sólarorkuver t.a.m. ekki í beinni samkeppni við olíu og njóta því ekki sjálfkrafa hækkandi olíuverðs.

Endurnýjanlega raforkan keppir miklu frekar við gas og kol. Verð á gasi hefur verið fremur lágt t.d. í Bandaríkjunum, vegna aukinnar gasvinnslu þar í landi. Það gæti verið ein skýring á því að gengi vind- og sólarorkufyrirtækja er hálf slappt þessa dagana, þrátt fyrir hátt olíuverð.

En öfugt við gas, þá hefur kolaverð að mestu haldist í hendur við þróun olíuverðs undanfarið (eins og t.d. sést á grafinu hér ofar í færslunni). Þess vegna er verð á kolum til kolaorkuvera barrrasta ansið hátt í dollurum talið nú um stundir - og kolin meira að segja líka talsvert dýr í öðrum gjaldmiðlum. Og flestir virðast gera ráð fyrir því að kolaverð eigi eftir að hækka ennþá meira á næstunni. M.a. vegna minnkandi áhuga á kjarnorku vegna kjarnorkuslyssins í Japan.

Kol eru vel að merkja mikilvægasti raforkugjafi heimsins (hlutfall kolanna í raforkukökunni er næstum 40%). Þess vegna væri eðlilegt að hækkandi kolaverð undanfarin misseri hefði haft jákvæð áhrif á t.d. fyrirtæki í sólar- og vindorku. En þessi tengsl sjást ekki á mörkuðunum í dag. Þvert á móti hafa flest þessara skærgrænu fyrirtækja í besta falli staðið í stað - og sum lækkað eða jafnvel hrunið í verði!

Hátt verð á bæði olíu og kolum er sem sagt ekki að virka sem "bensín" á hlutabréfaverð fyrirtækja sem starfa í endurnýjanlega raforkugeiranum. Tökum danska Vestas sem dæmi. Vestas er stærsti framleiðandi heims á vindtúrbínum og vindrafstöðvum. Þegar Orkubloggarinn starfaði í Köben og var síðar í MBA-námi við CBS á árunum 2006-2008, brostu hlutabréfaeigendur í Vestas út að eyrum. Hlutabréfin í Vestas hreinlega æddu upp samhliða hækkandi olíuverði (og hækkandi verði á kolum).

Forstjóri Vestas, Ditlev Engel, kom í skólann í Dalgas Have á Friðriksberginu góða og flutti erindi fyrir troðfullum sal um það hversu mikil snilld Vestas væri. Og ef satt skal segja, þá sprengdi Engel þar alla mælikvarða um bæði sjálfsöryggi og sjálfsálit.

Meira að segja Kaupþingsforstjórinn Hreiðar Már Sigurðsson bliknaði í samanburði. En hann hafði skömmu áður líka komið í CBS. Og messaði þar yfir MBA-nemendum um það hversu Kaupþing væri miklu betur rekin banki en allir aðrir bankar heimsins. Obbosí.

Þegar þarna var komið við sögu og nemendur og kennarar í CBS meðtóku speki Engel's, var hlutabréfaverð Vestas komið vel yfir 650 DKK. Góður kunningi Orkubloggarans sem lengi hafði starfað hjá Enron, grét á öxl bloggarans vegna þess að hann hafði selt Vestas-bréfin sín þegar þau fóru yfir 500 DKK einungis nokkrum vikum áður. Nú stefndu þau beint í 700 DKK.

Já - þarna um vorið 2008 var sem hlutabréfin í Vestas væru einfaldlega óstöðvandi. Og sumir ofursvekktir að hafa ekki gerst loooong. "I cry if I want to...". Þessi þaulreyndi verðbréfabraskari virtist sem sagt alveg hafa gleymt því að ekki þýðir að súta það að hafa ekki náð að selja í toppi - né að hafa ekki keypt í botni! Þar að auki hafði hann í reynd stórgrætt á Vestas-bréfunum. En mikið vill meira!

Það magnaða er, að nú um stundir er bæði olíu- og kolaverð einmitt svipað eins og var þarna um vorið 2008. En hlutabréfin í Vestas eru samt langt í frá að vera í 500 eða 650 eða 700 DKK. Þau eru þvert á móti djúpt ofaní ræsinu. Ná vart að slefa yfir 150 DKK!

Þetta er eiginlega barrrasta alveg ótrúlegt. Bæði kol og olía mæla  með því að hlutabréfaverð Vestas núna ætti að vera svipað eins og var umrætt vor. Að vísu hefur Vestas átt í erfiðleikum með að halda markaðsprósentu sinni í vindorkuiðnaðinum. Það er auðvitað mínus. Engu að síður hefur verið nokkuð góður gangur hjá þeim Ditlev Engel og félögum og fyrirtækið verið að raða inn stórum pöntunum. Samt hafa hlutabréfin í Vestas farið stöðugt lækkandi.

Það virðist einfaldlega sem að bólan í endurnýjanlegu orkunni hafi sprungið með meiri hvelli og skilið eftir sig stærra gat á grænu blöðrunni heldur en gerðist hjá svörtu olíu- og kolaverðbólunum þegar þær fretauðu árið 2008. Sumir vilja reyndar halda því fram að olía hafi hækkað svo mikið á ný, af því við séum að lenda í peak-oil ástandi. Framboðið nái ekki lengur að standa undir eftirspurninni. Þess vegna sé olíumarkaðurinn dúndrandi seljendamarkaður nú um stundir - enda sé olían svo gott sem að verða búin! Eftirspurn eftir kolum sé líka óvenju mikil nú um stundir vegna efnahagsuppgangsins í Asíu. Aftur á móti sé nóg af sól og vindi og jafnvel orðið alltof mikið af fyrirtækjum í framleiðslu á sólarsellum og vindtúrbínum.

Þessa skýringu kaupir Orkubloggarinn ekki. Hluti af ástæðunni fyrir því að bæði olíu- og kolaverð hefur náð sér hraðar á strik heldur en endurnýjanlegi orkugeirinn, er miklu frekar lækkandi gengi dollars og hreint geggjuð spákaupmennska í hrávörubransanum.

Önnur veigamikil skýring á erfiðleikum Vestas er vafalítið sú, að græni orkugeirinn er engan veginn í jafn miklum pólítískum meðbyr núna, eins og var t.d. tímabilið 2006-2008. Í stað þess að lofa sífellt meiri styrkjum til grænnar orkuframleiðslu, standa stjórnmálamennirnir núna sveittir við að bjarga gjörspilltu bankakerfi Evrópu og víðar. Í því umhverfi er endurnýjanleg orka eðlilega í öldudal.

Glötuð staða Vestas nú um stundir er bein afleiðing af öllu þessu. Fjárfestar álíta mikla óvissu uppi um þróun græna orkugeirans og setja hlutabréfapeningana sína frekar í öruggara skjól. Eins og t.d. í lyfjafyrirtæki - eða bara í öryggi ruslfæðisins hjá McDonalds eða Coca Cola.

Fyrir vikið þurfa Vestas og mörg önnur sambærileg fyrirtæki að horfast í augu við skelfilegan raunveruleikann. Sem er jú sá að bæði vind- og sólarorka er einfaldlega miklu dýrari heldur en t.d. gas- eða kolaorka. Þegar fjárfestar treysta sér ekki (a.m.k. í bili) að veðja í stórum stíl á bjarta framtíð vindorkunnar og stjórnmálamennirnir hafa um annað að hugsa en að tala upp græna orku, er voðinn vís fyrir Vestas og vini þeirra.

Kannski er þetta samt ekkert áhyggjuefni. Því Ditlev Engel hefur lengi þótt einhver allra færasti stjórnandinn í Danmörku. Og ekki síður kokhraustur. Eða eins og hann segir sjálfur: "Vinderne har en plan. Taberne har en forklaring." Það var og. Orkubloggarinn ætti líklega að hætta að leita eftir forklaringer á slöku gengi Vestas. Og frekar hugsa um planið framundan! Því öll viljum við jú vera vindere men ikke tabere - ikke sandt? 

En jafnvel mikil eftirspurn frá Kína eftir nýjum vindtúrbínum hefur ekki náð að gera líf Vestas bærilegt undanfarið. Gengi hlutabréfa í fyrirtækinu er meira að segja orðið svo lágt, að í loftinu er sívaxandi lykt af tækifæri til yfirtöku á Vestas. Sumir segja það bara vera tímaspursmál hvenær þetta græna orkustolt Dana verður komið í eigu útlendinga.

Kannski yrði það þýska Siemens Wind eða bandaríska GE Wind (dótturfélag hins fornfræga General Electric)? Eða kannski bara kínverska Goldwind; vindorkufyrirtækið magnaða, sem hefur vaxið með nánast ævintýralega miklum hraða undanfarin ár og ætlar sér ennþá stærri hluti. Það sem er stórt á kínverskan mælikvarða, hlýtur að vera mjög stórt í lille Danmark. Kínverjar keyptu einmitt nýverið norska Elkem. Verður kannski danska Vestas næsti biti Kínverjanna á Norðurlöndunum?

 

Heimskautadraumur BP í uppnámi

Mörgum finnst notalegt að grípa með sér lauflétta glæpareifara í bólið á kvöldin. Öðrum þykir miklu skemmtilegra og ennþá meira spennandi að lesa um raunveruleikann. T.d. átökin sem nú standa yfir í rússneska olíubransanum.

Spennulesning dagsins snýst um heimskautasvæðin unaðslegu norður af Rússlandi. Nánar tiltekið Karahafið í nágrenni eyjunnar Novaya Zemlya. Eyjan sú var sem kunnugt er einn af helstu tilraunastöðunum fyrir kjarnorkusprengingar Sovétmanna. Og í nærri aldarfjórðung var Karahafðið ruslakista fyrir gamla kjarnaofna og úrelta kjarnorkukafbáta Rússanna. Líklega hefur einhver gamall þulur sannfært meistara Sovétsins í Kreml um að lengi taki hafið við. Sem er kannski rétt - ef maður sleppir því að hugsa um ófyrirsjáanlegar afleiðingarnar sem allur þessi kjarnorkuúrgangur í Karahafi kann að hafa fyrir kynslóðir framtíðarinnar.

En verum ekkert að svekkja okkur á því geislavirka sulli. Því núna hefur Karahaf fengið allt aðra og meira spennandi ásýnd en að vera barrrasta einhver kjarnorku-rustakista. Þar undir hafsbotninum og öllu draslinu sem á honum liggur, er nefnilega talið að gríðarlegar olíulindir sé að finna. Áætlað er að þarna sé að finna allt að 50-60 milljarða tunna af olíu og að þar af séu a.m.k. 10-15 milljarðar tunna af vinnanlegri olíu og jafnvel miklu meira. Reynist þetta rétt er Karahafið einfaldlega eitt mest spennandi olíusvæði framtíðarinnar.

Þess vegna er ekki að undra að mörg helstu olíufyrirtæki veraldarinnar litu öfundaraugum til rússneska olíurisans Rosneft, sem seint á liðnu ári fékk leyfi rússneskra stjórnvalda til að hefja olíuleit á stórum svæðum á Karahafi. Rosneft er vel að merkja stærsta olíufyrirtæki Rússlands. Og Rússland hefur undanfarin misseri verið mesti olíuframleiðandi heims. Ergo; Rosneft er stórt - mjög stórt.

Rússneska ríkið á um 75% af þessari risasamsteypu. Frá 2006 hefur Rosneft verið skráð í kauphöllinni London (og auðvitað líka í Moskvu) þar sem fjórðungur hlutabréfanna í fyrirtækinu gengur kaupum og sölum. Svo skemmtilega vill til að meðal helstu hluthafa Rosneft, fyrir utan rússneska ríkið, eru ljúflingar eins og Íslandsvinurinn Roman Abramovich og álbræðslumeistarann Oleg Deripaska.

Verulegur hluti af eignum Rosneft varð vel að merkja til þegar rússnesk stjórnvöld stungu milljarðamæringnum Mikhail Khodorkovsky í fangelsi, gerðu olíufélagið hans (Yukos) upptækt og "seldu" eigurnar til Rosneft. Sumir eru svo ruddalegir að segja að hlutabréfakaupendur að Rosneft séu í reynd að kaupa þýfi. Og visa þar til þess að málatilbúnaðurinn gegn Khodorkovsky og Yukos hafi verið meira en lítið vafasamur.

En auðvitað ætlar Orkubloggarinn ekki að fara að efast um réttlætið í Rússlandi - minnugur þess þegar bloggarinn var sjálfur á Moskvuflugvelli og var hótað handtöku ef hann greiddi ekki fyrir ímyndaða yfirvigt. Tveimur dögum áður höfðu alvopnaðir rússneskir lögregluþjónar stöðvað Orkubloggarann um kvöld á gangstétt í Moskvu og hótuðu dýflissu ef bloggarinn reiddi ekki af hendi "sekt" vegna "ólöglegs" vegabréfs! Í báðum tilvikum sigraði íslenska þrjóskan kerfislæga spillinguna - en samt var bloggarinn þó eiginlega hálf feginn þegar SAS-þotan lyftist frá flugbrautinni áleiðis til Köben. Engu að síður langar bloggarann mikið aftur til hinnar stórkostlegu Moskvu.

Já - það er stuð í Rússlandi. En dveljum ekki lengur við hlutabréfalista Rosneft. Nú skal kynntur til sögunnar nýlegur risasamningur Rosneft og breska BP um að standa saman að olíuleit- og vinnslu í Karahafi. Það var nefnilega svo, að varla var blekið þornað á samningi rússneskra stjórnvalda um aðgang Rosneft að Karahafi, að sá óvænti atburður gerðist seint á árinu 2010, að Rosneft og BP undirrituðu samning um aðkomu BP að þessu ævintýraverkefni. Sem átti að marka endurreisn BP eftir skelfilegt klúðrið í Mexíkóflóanum, þegar olíuborpallurinn Deepwater Horizon sprakk þar og sökk í apríl 2010.

Á olíumörkuðunum var talað um að BP hefi þarna fundið gylltan björgunarhring. Eftir slysið á Mexíkóflóa hefði fyrirtækið nú tryggt sér aðgang að einu mesta olíuvinnslusvæði framtíðarinnar. BP væri nú aftir komið á beinu brautina eftir stutt niðurlægingartímabil.

Þessi ljúfi díll Rosneft og BP var reyndar svolítið óvæntur í ljósi þess að að honum stendur hinn nýi forstjóri BP; Bob Dudley. Já - sá hinn sami sem fram á mitt ár 2008 var forstjóri olíuverkefnis BP í Rússlandi, TNK-BP, en þurfti þá að flýja landið í snarhasti vegna meiriháttar ágreinings við rússneska samstarfsmenn sína og fékk þar litla samúð rússneskra stjórnvalda. Eins og Orkubloggið sagði einmitt frá á sínum tíma.

En jafnskjótt og Dudley var orðinn forstjóri BP síðla árs 2010, eftir að Tony Hayward var látinn taka pokann sinn vegna stórskaðaðrar ímyndar BP í kjölfar slyssins á Mexíkóflóa, vaknaði áhugi hjá rússneska ríkisolíufélaginu Rosneft að eiga samstarf við BP. Og um sama leyti náðust að því er virtist sæmilegar sættir milli BP og rússneska armisins í TNK-BP. BP virtist aftur komið á beinu brautina austur í Rússlandi.

Helsta ástæða þess að Rosneft vildi BP sem samstarfsaðila í Karahafi er mikil reynsla BP af olíuvinnslu á heimskautasvæðum, þ.e. í Alaska. Og það er til marks um gríðarlegt mikilvægi umrædds samnings BP við Rosneft, að t.d. voru allar sex efstu fréttirnar á orkubloggsíðu Financial Times s.l. fimmtudag um þennan samning - og óvissuna sem nú ríkir um hann.

Það fór nefnilega svo að jafnskjótt og BP og Rosneft höfðu fallist í faðma, brjáluðust ólígarkarnir í TNK-BP aftur. Það fór sem sagt svo að gömlu "vinirnir" og samstarsfélagar Dudley's í TNK-BP, sem er þriðja stærsta olíufélag þessa rosalega olíulands, hreinlega ærðust þegar fréttir bárust af samningnum milli Rosneft og BP.

Umræddir sameigendur BP að TNK-BP eru engir venjulegir kaupsýslumenn, heldur nokkrir auðugustu menn Rússlands. Fjárfesting BP í TNK-BP var á sínum tíma stærsta erlenda fjárfestingin sem leyfð hafði verið í Rússlandi. En nú ætlaði BP sér sem sagt að vaxa ennþá hraðar í Rússlandi, í samkrulli við Rosneft. Það leist olígörkunum sem eiga TNK-BP að jöfnu við BP (50/50), afleitlega á.

Þessir "samherjar" BP í TNK-BP eru kannski engir fóstbræður, en þeir standa a.m.k. saman að félagi sem kallast Alfa-Access-Renova Group. AAR er sem sagt fjárfestingafyrirtæki sem á 50% hlut í TNK-BP. Þetta ofuröfluga fjarfestingafélag er þríhöfða þurs nokkurra af ríkustu ólígörkunum í Rússlandi. Þar fer fremstur í flokki rússneski auðjöfurinn Mikhail Fridman með fyrirtækið Alfa Group.Hinir stærstu ljúflingarnir í AAR eru Úkraínumaðurinn Viktor Vekselberg og rússnesk-bandaríski kaupsýslumaðurinn Leonard Blavatnik (sem nú er búsettur í London og talinn einn ríkasti maður Bretlandseyja). Fleiri milljarðamæringar tengjast AAR og má þar t.d. nefna Rússana German Khan og Alexei Kuzmichev. En stærsti laxinn í þessum grugguga hyl er tvímælalaust fyrstnefndur Fridman.

Til marks um hagsmunina og leikarana sem þarna eru á sviðinu, þá eru auðæfi hins sviphreina og greindarlega Mikhail's Fridman metin á um 15 milljarða USD. Og hann þar með einn af ríkustu mönnum veraldarinnar. Þegar Fridman seldi BP hlut í TNK fékk hann litla 6 milljarða dollara fyrir. Áður hafði Fridman auðgaðst í einkavæðingunni á tímum Borisar Jeltsin og í dag er hann eigandi að einu mesta viðskiptaveldi í Rússlandi (Alfa Group). Sem samanstendur ekki aðeins af olíu og gasi heldur einnig bönkum, námafyrirtækjum, símafyrirtækjum, raforkufyrirtækjum, þungaiðnaði o.s.frv.

Orkubloggið ætlar að sleppa því hér að gera nánari skil á Fridman og vinum hans í AAR. En þó skemmtilegt að nefna að áðurnefndur Vekselberg státar m.a. af því vera sá af okkur dauðlegum mönnum sem á flest Fabergé-egg veraldarinnar. Vekselberg er nefnilega sagður eiga alls 13 af þessum makalausu eggjalaga skrautmunum, af þeim 57 sem vitað er að til séu.

En þessi eggjatínsla er ekki aðalmálið hér. Í hnotskurn snúast deilurnar vegna samnings BP við Rosneft um það að rússneski armur TNK-BP, þ.e. ólígarkarnir, segja að BP hafi verið óheimilt að semja um fjárfestingar í rússneska olíuiðnaðinum nema í gegnum TNK-BP. Með málaferlum og lögbannskröfum hefur AAR-hópurinn barist með kjafti og klóm gegn því að vinum þeirra hjá BP tækist að fá samning við Rosneft. Enn er ekki útséð hvernig fer í þeim raðmálaferlum, en síðustu mánuði og vikur hefur þar mjög hallað á BP.

Gangi samningur BP við Rosneft ekki eftir yrði það að mikið áfall fyrir BP; áfall sem fyrirtækið má illa við eftir allt það sem á undan er gengið. BP hefur þess vegna gert allt í sínu valdi til að fá æðstu stjornvöld í Rússlandi til að beita sér í málinu og lægja öldurnar gagnvart AAR. Einnig hefur BP boðið umræddum sameigendum sínum að TNK-BP að kaupa þeirra hlut - að því tilskildu að rússnesk stjórnvöld heimili það, því erlend fjárfesting í rússneskum olíufélögum má ekki fara yfir 50%. Tilboð BP til AAR vegna helmingshlutar í TNK-BP hækkaði smám saman úr 27 í 30 milljarða USD, en félagarnir ljúfu að baki AAR hafa verið lítt hrifnir og segja 35 milljarða USD vera lágmark.

Vafasamt er að BP geti réttlætt svo hátt verð fyrir það eitt að geta átt viðskipti beint við Rosneft og fengið þannig að hnusa af rússnesku heimskautaolíunni. BP er í klemmu. Eins og staðan er núna virðist þeim óheimilt að semja við Rosneft nema í gegnum TNK-BP (sbr. nýfallinn dómur gerðardóms í málinu). Ólígarkarnir hóta öllu illu, m.a. bótakröfum uppá milljarða dollara, ef BP brjóti gegn réttindum TNK-BP. BP kann að geta leyst málið með því að kaupa þá út, en sem fyrr segir ber ennþá talsvert á milli um hver verðmiðinn þar ætti að vera.

Á meðan bíða fyrirtæki eins og Shell, Chevron og ExxonMobil slefandi átekta og vona að BP komist ekkert áleiðis. Eins og fyrr segir hefur landgrunn Karahafsins mögulega að geyma allt að 60 milljarða tunna af olía og þar af tugi milljarða af vinnanlegri olíu. Því er skiljanlegt að nettur græðgisglampi komi í augu gömlu vestrænu olíufélaganna, sem þyrstir í að komast í nýar risastórar olíulindir.

Dudley hefur mikið reynt að fá þá Pútín og Medvedev til að grípa í taumana. Að þeir beiti völdum sínum til að leysa úr flækjunni og tryggja að díllinn milli BP og Rosneft verði að veruleika. En þeir félagarnir, forsætisráðherrann og forsetinn, þykjast lítið geta gert. Því þeir séu bara stjórnmálamenn og hafi ekki bein afskipti af atvinnulífinu (sic).

Það flækir svo málið enn frekar, að það styttist mjög í næstu forsetakosningar í Rússlandi og virðist sem bæði Medvedev og Pútín séu spenntir fyrir framboði. Jafnvel þó svo BP kunni að vera afar mikilvægur strategískur partner fyrir ríkisolíufélagið Rosneft í Karahafi, bendir flest til þess að þeir sem öllu ráða þarna í Rússkí vilji barrarsta salta málið fram yfir kosningarnar (sem verða á næsta ári; 2012). Á meðan magnast óvissan í kringum BP og hætt við að svefnvandamálin hjá Bob Dudley aukist með hverjum sólarhring. Þetta er vel að merkja allt raunveruleiki - en ekki reifari eftir Arnald Indriðason eða Stig Larsson.

 

Áætlanir Alterra Power á Reykjanesi

Það er kominn nýr eigandi að HS Orku.

Magma Energy á ekki lengur HS Orku. Heldur kanadískt fyrirtæki sem kallast Alterra Power. Það varð til við sameiningu Magma Energy við annað kanadískt fyrirtæki sem heitir Plutonic Power. Ef einhver lesenda Orkubloggsins kannast ekki við Plutonic, þá skal tekið fram að þarna er á ferðinni fyrirtæki sem hefur verið að reisa vindorkuver og rennslisvirkjun vestur í Bresku Kólumbíu í Kanada. Og er skráð í kauphöllinni í Toronto, rétt eins og Magma.

Þessi sameining Magma og Plutonic fór þannig fram, að Magma eignast Putonic og skiptir um nafn í Alterra Power, en hluthafar Plutonic fá hlutabréf í hinu sameinaða fyrirtæki. Eigendur Magma eignast 66% í Alterra Power og hluthafar Plutonic eignast 34%.

Sem fyrr segir, hafa bæði Magma og Plutonic verið skráð í kauphöllinni í Toronto. Hlutabréfaverðið í þeim báðum hefur verið á hraðri niðurleið. Með því að renna saman í stærra og fjölbreyttara orkufyrirtæki vonast eigendurnir til þess að eiga kost á ódýrari fjármögnun til virkjanaframkvæmda - aðallega af því hið sameinaða fyrirtæki búi við minni áhættu en fyrirtækin gerðu sitt í hvoru lagi.

Það að vera í fjölbreyttari starfsemi í endurnýjanlega orkugeiranum virðist m.ö.o. vera álitið áhættuminna, heldur en að fókusera bara á jarðvarma annars vegar (sbr. Magma) og vind og rennslisvirkjanir hins vegar (sbr. Plutonic). Að auki stendur væntanlega til að sameiningin spari eitthvað í skrifstofu- og starfsmannahaldi. En staða fyrirtækjanna í kauphöllinni í Toronto hefur verið frekar glötuð undanfarið. Magma er meira að segja orðið penny-stocks fyrirbæri. Sad but true.

Í Alterra Power eru, sem fyrr segir, saman komin fjölbreytt orkuverkefni. Þarna eru fullbúnar jarðvarmavirkjanir og öll önnur starfsemi HS Orku, önnur jarðvarmaverkefni í eigu Magma (sem eru staðsett í Bandaríkjunum og Suður-Ameríku) og vindorkuver og vatnsaflsvirkjun (rennslisvirkjun) i eigu Plutonic. Og loks önnur þau verkefni sem Plutonic hefur verið með í bígerð, en þ.á m. er eitt sólarorkuverkefni.

Samtals er Alterra Power nú með uppsett afl í virkjunum sínum sem nemur 366 MW. Þar af eru 175 MW hjá HS Orku (Svartsengi og Reykjanesvirkjun), 23 MW í einni bandarískri jarðvarmavirkjun (Soda Lake), 95 MW í vatnsafli (rennslisvirkjun í Kanada sem kallast Toba Monterose í Bresku Kólumbíu) og 73 MW í kanadísku vindorkuveri (Dokie 1, einnig staðsett í Bresku Kólumbíu).

Jarðvarminn innan Alterra Power kemur allur frá Magma, en vatnsaflið og vindorkan koma frá Plutonic. Það er bara örstutt síðan Plutonic hóf að fá einhverjar tekjur í kassann. Fyrsta og eina vindorkuver Plutonic (Dokie 1) hóf starfsemi fyrir einungis fáeinum vikum og fyrsta rennslisvirkjun fyrirtækisins (Toba Monterose) hóf raforkuframleiðslu seint á liðnu ári (2010). Sú síðastnefnda er sögð eiga að ná fullum afköstum í ár (2011).

Hingað til hefur Plutonic því verið með litlar tekjur. Líklega var fyrirtækið farið á sjá fram á lausafjárskort og afar kostnaðarsama ef ekki ómögulega fjármögnun á þeim verkefnum sem þar er unnið að. A.m.k. hefur hlutabréfaverð í Plutonic ekkert verið að rétta úr kútnum, þrátt fyrir hækkandi olíuverð (sem almennt virkar vel á hlutabréf orkufyrirtækja; líka þeirra sem eru í græna orkugeiranum).

Magma Energy er í svolítið öðruvísi stöðu heldur en Plutonic Power. Magma hefur eingöngu verið í jarðvarma og haft talsvert handbært fé til ráðstöfunar eftir nokkuð vel heppnað hlutafjárútboð. En líklega hefur Magma samt líka séð fram á að geta ekki fengið nauðsynlegt fjármagn til að koma verkefnum sínum í Bandaríkjunum og Suður-Ameríku almennilega áleiðis. Eina raunverulega tekjulindin í eignasafni Magma er væntanlega HS Orka. Og þó svo HS Orka skili vonandi viðunandi arði, er hætt við að það fjármagn hrökkvi skammt til að reisa nýjar jarðvarmavirkjanir í Chile eða Argentínu. Og það getur verið ansið þungt að fjármagna nýjar jarðvarmavirkjanir meðan auðlindin og orkukaupandi er ekki hvort tveggja að fullu sannreynt.

Með Alterra Power er vel að merkja langt í frá verið að stofna fyrirtæki sem ætlar að einbeita sér að arðbærri orkuframleiðslu frá þeim 366 MW sem fyrirtækið ræður nú yfir. Áætlanir stjórnenda Alterra Power eru mun metnaðarfyllri og satt að segja afar stórhuga. Það er nefnilega svo, að innan fimm ára á uppsett afl fyrirtækisins næstum því að þrefaldast. Fara úr 366 MW og í um 900 MW!

Þetta samsvarar því að reisa nýjar virkjanir upp á 530-540 MW á einungis fimm árum. Það afl slagar hátt í eina Kárahnjúkavirkjun. Þarna er því um að ræða miklar fyrirhugaðar framkvæmdir hjá Alterra Power.

En hvar eiga þessar virkjanir að rísa? Þetta er ekki skilgreint alveg nákvæmlega í kynningu fyrirtækisins (sem nú má nálgast á heimasíðu Plutonic). En svo virðist sem til standi að megnið af þessum 530-540 MW verði nýjar jarðvarmavirkjanir eða um 400 MW. Og þar af virðist hið íslenska Reykjanes eiga að standa undir um 250 MW. Og það á næstu fimm árum.

Nánar tilrekið er gert ráð fyrir að umrædd 400 MW í viðbótarafli, sem Alterra Power ætlar að vera búið að reisa árið 2016 séu eftirfarandi virkjanir:

1)  Upper Toba; 62 MW rennslisvirkjun í Bresku Kólumbíu.

2)  Ontario Solar; 5 MW sólarorkuver í Kanada (PV).

3)  Dokie; stækkun á núverandi vinorkuveri um 80 MW.

4)  McCoy; 15 MW jarðvarmavirkjun í Bandaríkjunum.

5)  Maule; 50 MW jarðvarmavirkjun í Chile.

6)   Eldvörp; 50 MW jarðvarmavirkjun á Reykjanesi.

7)   Reykjanesvirkjun; stækkun um 80 MW.

8)   Önnur jarðvarmaverkefni upp á um 200 MW.

Það eru einmitt þessi síðustu 200 MW sem eru hvað athyglisverðust fyrir okkur Íslendinga. Af áðurnefndiri kynningu um Alterra Power er ljóst að auk samtals 130 MW viðbótar á Reykjanesi með stækkun á Reykjanesvirkjun og virkjun í Eldvörpum, á líka verulegur hluti af umræddum 200 MW að vera nýjar virkjanir á Reykjanesi. Í kynningunni eru þar sérstaklega nefndar virkjanir í Krýsuvík, við Sandfell og við Trölladyngju.

Sjálfsagt á eitthvað af þessu 200 MW afli líka að vera nýjar virkjanir í Chile og Argentínu. En a.m.k. hluti þess á að vera virkjanir á umræddum þremur svæðum; Krýsuvík, Sandfelli og Trölladyngju. Eigum við að segja helmingurinn? Þá hljóða áætlanir Alterra Power þannig að á næstu fimm árum hyggist fyrirtækið reisa alls 230 MW virkjanir á Reykjanesi. Þ.e. 50 MW við Eldvörp, 80 MW stækkun á Reykjanesvirkjun og svo samtals um 100 MW við Krýsuvík, Sandfell og Trölladyngju. Jafnvel meira.

Þetta eru að mati Orkubloggarans ansið brattar áætlanir. A.m.k. þegar einungis er litið fimm ár fram í tímann, eins og gert er í kynningu Alterra Power. Sumir myndu jafnvel kalla þetta skýjaborgir.

En hvað um það. Þetta er a.m.k. sú framtíðarsýn sem væntanlegir kaupendur hlutabréfa í Alterra Power hljóta að treysta á. Þegar þeir trítla í kauphöllina í Toronto til að festa fé sitt í þessu nýja skærgræna orkufyrirtæki; Alterra Power. Hvort það er viturleg fjárfesting eða ekki skal ósagt látið.

Svo er reyndar líka eftir að svara spurningunni hvert Alterra Power ætlar að selja raforkuna frá öllum þessum nýju virkjunum, sem fyrirtækið hyggst reisa á Reykjanesi. Það er a.m.k. enn ekki ljóst hvort álver rísi í Helguvík. En það er kannski allt önnur saga.

 

Sæstrengja-áratugur framundan?

Það er mikið að gerast í sæstrengjamálunum í V-Evrópu þessa dagana.

Sífellt meira rafmagn fer nú um háspennukapla, sem liggja eftir botni Norðursjávar. Nú í apríl (2011) byrjaði rafmagn að streyma eftir nýja kaplinum milli Bretlands og Hollands. Hann kallast BritNed og er um 270 km langur. Þetta er öflugur jafnstraumskapall - 1000 MW - en spennan er þó ekki nema 450 kV og rafmagnstapið því væntanlega talsvert. Það tók um ár að leggja kapalinn, en ákvörðunin um að ráðast í verkefnið var tekin 2007. Og núna fjórum árum síðar eru herlegheitin tilbúin.

BritNed er í eigu bresk-bandaríska orkurisans National Grid og hollenska TenneT, sem er einmitt einnig hluthafi í NorNed-kaplinum, sem liggur milli Hollands og Noregs. BritNed-kapallinn var talsvert skref fyrir breska raforkukerfið. Því þetta er fyrsta tenging Bretlands við meginland Evrópu síðan kapalstubburinn Interconnexion France Angleterre (IFA) var lagður milli Frakklands og Bretlands fyrir heilum aldarfjórðungi!

BritNed eru ekki einu stóru tíðindin í sæstrengjunum þessa dagana. Það er líka örstutt síðan tilkynnt var um lagningu rafmagnskapals á milli Noregs og Þýskalands. Kapallinn sá er kallaður NorGer og verður hann svipaður að lengd eins og lengsti neðansjávarkapallinn er í dag eða um 600 km. Sá lengsti núna er áðurnefndur NorNed-kapall milli Noregs og Hollands. NorGer mun liggja nánast samsíða NorNed, en verður miklu öflugri kapall eða 1.400 MW, meðan NorNed er 700 MW. NorGer er sem sagt með tvöfalt meiri flutningsgetu en NorNed. Engu að síður er spennan í NorGer einungis sögð verða 500 kV, sem er eiginlega furðulítið þegar haft er í huga hversu rafmagnstapið minnkar eftir því sem spennan er höfð hærri. En sú staðreynd að menn ætli að ráðast í NorGer, þrátt fyrir talsverðar bilanir og vandræði með NorNed, sýnir að þessir sæstrengir eru góður bizzness. Annars væru menn ekki að fara af svo miklum krafti í þessa nýju kapla.

Það er svo sannarlega skammt stórra högga á milli í neðansjávarköplunum þessa dagana. Nýverið var tilkynnt um enn eitt kapalkvikyndið; norska Statnett og áðurnefnt National Grid ætla að leggja 1.400 MW neðansjávarkapal milli Bretlands og Noregs.

Þessi kapall milli Bretlands og Noregs hefur enn ekki hlotið nafn, en kannski mætti kalla hann BritNor. Kapallinn sá mun setja nýtt heimsmet. Því hann verður um 800 km langur og því um þriðjungi lengri en NorNed og NorGer og þar með afgerandi lengsti neðansjávar-rafstrengur heims.

Þessi HVDC-kapall milli Bretlands og Noregs verður sem sagt talsvert myndarlegt framfaraskref. Með honum verðum við farin að nálgast þá vegalengd sem kapall milli Íslands og Evrópu yrði. Slíkur kapall verður að lágmarki um 1.200 km langur, sbr. myndin hér til hliðar sem er úr kynningu Landsvirkjunar frá því í apríl s.l. (2011) og má nálgast á vef fyrirtækisins.

Farið var að vinna að alvöru í hugmyndinni að kaplinum milli Noregs og Bretlands árið 2009, en það var svo snemma í apríl sem leið að formleg ákvörðun var tekin um að ráðast í verkið. Kapallinn er sagður eiga að vera með 500 kV spennu, rétt eins og NorGer, en NorNed er 450 kV. Það virðist því enn vera eitthvað í að við sjáum langa neðansjávarlapla með 800kV spennu eða jafnvel meir.

Í þessu sambandi er athyglisvert að þegar Orkubloggarinn ræddi við starfsfólk hjá sænska risakapalfyrirtækinu ABB fyrir um ári síðan, var bloggaranum sagt að miðað við tækni dagsins yrði kapall til Íslands miðað við þáverandi tækni varla meira en 600 kV , en að 800 kV neðansjávarkaplar væru þó skammt undan.

Þessi kapall milli Bretlands og Noregs, sem hér er nefndur BritNor og mun kannski verða kallaður eitthvað allt annað á siðari stigum, á að verða tilbúinn á árabilinu 2017-2020. Enn eru ýmsir lausir endar og ekki alveg víst hvenær af þessu verður. En þetta nýjasta sæstrengja-verkefni lítur út fyrir að vera komið á góðan rekspöl. Eignarhaldið verður með þeim hætti að strengurinn verður hluti af dreifikerfi viðkomandi fyrirtækja í viðkomandi löndum og hagnaðurinn sem kapallinn skilar á að verða til lækkunar á raforkudreifikostnaðinum þar.

Kannski verður næsta heimsmet þar á eftir tenging milli Íslands og Evrópu? Það mætti ímynda sér að tímasetningin á þeim kapli fullbúnum gæti orðið fljótlega uppúr 2020. Kannski eðlilegast að miða við það, að kapallinn sá verði tilbúinn einmitt um það leyti sem Ísland hefur virkjað nóg til að framleiða um 30 TWst árlega? Sem gæti orðið árið 2025, sé miðað við þá framtíðarsýn sem Landsvirkjun kynnti okkur nýverið. Hugsanlega gæti slíkur kapall flutt allt að 4-5 TWst árlega.

Já - það virðist blása byrlega fyrir lengri og öflugri HVDC-neðansjávarköplum þessa dagana. Og sennilega tímabært að huga mjög alvarlega að slíkri tengingu milli Íslands og Evrópu.

En þrátt fyrir að kapaltækninni hafi fleygt gríðarlega fram, er ennþá talsverð óvissa uppi um Íslandskapal; bæði hvað snertir tæknina og líka kostnaðinn. Það er líka óvíst hvaða landi heppilegast væri að tengjast. Sjálfur myndi Orkubloggarinn veðja á að IceGer sé besti kosturinn, þ.e. tenging við Þýskaland. Og bloggarinn myndi þar bæta við þeirri hugmynd, að þýska orkufyrirtækið RWE verði stærsti hluthafinn.

Vissulega er þó mögulegt að tenging við Bretland verði álitin einfaldari og ódýrari kostur. Svo er kannski mun lengra í svona Íslandsstreng en Orkubloggarinn álítur raunhæft, þrátt fyrir örar framfarir. En það virðast a.m.k. spennandi tímar framundan í kapalmálunum.

 

Höfuðpaurinn á hrávörumörkuðunum

Þann 14. apríl s.l. (2011) birtist athyglisvert skjal á vefnum, sem sýnir í fyrsta sinn svart á hvítu að leynifélagið Glencore International er einn helsti hrávörukaupmaður heimsins.  Jafnvel stærri og umsvifameiri en við dauðlegir menn létum okkur dreyma um. Er þá sama hvort litið er til olíu, gulls, nikkels, kóbalts eða kopars - nú eða korns eða sykurs og ýmissa annarra landbúnaðarafurða.

Já - það allra mest æsandi í orku- og auðlindaveröldinni þessa dagana er skráning gullmyllunnar Glencore á hlutabréfamarkað og risastórt hlutbréfaútboðið sem þar er að bresta á. Hjá Glencore stefna menn nú að því að selja laufléttan fimmtungshlut í félaginu og afla þannig svona 10-15 milljarða USD til frekari fjárfestinga.

Fram til þessa hefur Glencore verið sem hulið þykkri þoku - falið augum umheimsins í sviplítilli skrifstofubyggingu í smábænum Baar í Sviss. Bærinn sá í Zug-kantónunni undarlegu minnir kannski mest á sifjaða skógivaxna útgáfu af Akureyri. En þarna í hlédrægum aðalstöðvum Glencore hefur yfirstjórn fyrirtækisins í áratugi hljóðlega skipulagt ævintýraleg hrávöruviðskipti fyrirtækisins um allan heim. Og það með þvílíkum árangri að aðrir í bransanum líta fyrirtækið öfundaraugum og gleðjast yfir þeim fáu skiptum sem Glencore hefur misstigið sig.

Glencore er þekkt fyrir þagmælsku. En vegna fyrirhugaðs hlutabréfaútboðs- og skráningar á markað hefur fyrirtækið nú í fyrsta sinn birt ýmsar lykiltölur, sem gefa til kynna ótrúlegt umfang fyrirtækisins. Þar kemur m.a. fram að um 50% af öllum heimsmarkaðsviðskiptum með kopar fara gegnum Glencore og 60% af zinki. Í heimsmarkaðsviðskiptum með blý er hlutfall Glencore 45% og í álinu er Glencore með rúmlega 20%. Hlutfall þeirra í súrálinu er ennþá hærra eða nálægt 40%. Í heimsmarkaðsviðskiptum með korn er Glencore með 10% hlut og má t.d, nefna að ekkert fyrirtæki er jafn stórtækt í viðskiptum með rússneskt hveiti eins og Glencore. Og þó svo einhverjum kunni að þykja 3% vera fremur lágt hlutfall, þá er það ekkert smáræði þegar um er að ræða öll  hráolíuviðskipti í veröldinni - en þetta er einmitt hlutur Glencore í hráolíunni. Myndarlegt.

Glencore International stundar vel að merkja ekki bara kaup og sölu á  þessum mikilvægu vörum, sem eru margar hverjar grundvöllur alls viðskiptalífsins og jafnvel lífsviðurværis manna. Fyrirtækið er nefnilega líka víða í hlutverki framleiðandans. Glencore er t.d. mjög umsvifamikið í námurekstri gegnum dótturfélög sín bæði í Afríku og S-Ameríku og hefur verið vaxandi á sviði akuryrkju.

Þetta risafyrirtæki hefur lengst af verið lítt þekkt, en hefur í gegnum tíðina hægt og hljótt malað eigendum sínum ofsafé. Þar fer nú fremstur í flokki forstjórinn og Suður-Afríkumaðurinn Ivan Glasenberg, sem ásamt nokkrum öðrum skósveinum gamla hrávörumeistarans Marc Rich verður meðal auðugustu manna heims nú þegar Glencore fer á hlutabréfamarkað.

Horfur eru á að skráningin verði bæði á hlutabréfamörkuðunum í London og Hong Kong (en ekki í New York!) og er fastlega búist við því að félagið verði samstundis meðal stærstu félaganna í umræddum kauphöllum. Hjá Glencore er stefnan að selja um 15-20% hlut í og að fyrir það fáist a.m.k. 10 milljarðar USD. Þetta er jafnvel nokkuð hógværara en verðmat fjármálastofnana, sem hafa slegið á að Glencore sé um 60 milljarða dollara virði og heyrst hafa tölur eins og 70 milljarðar og allt að 100 milljarðar USD!  

Það er reyndar ekki hlaupið að því að verðmeta Glencore. Fyrirtækið er með margskonar tekjur og er bæði í hrávöruviðskiptum og framleiðslu. Þetta eru vel að merkja allt annars konar viðskipti en gerast í hrávörukauphöllunum. Glencore er ekki pappírstígur, heldur alvöru bisness. Það væri t.d. dæmigert fyrir Glencore að finna kaupanda sem er í stökustu vandræðum með að afla sér hráefnis, fylla ryðdall einhversstaðar í sóðalegri afrískri höfn af vörunni, hvort sem um er að ræða kopar eða korn, og sigla svo beinustu leið gegnum sjóræningjaslóðir með góssið til kaupandans. Áhættusamt en afar ábatasamt - þegar menn kunna tökin á þess háttar glæframennsku.

Til að fá rökstuddan skynsamlegan verðmiða á Glencore hafa menn m.a. haft samanburð við hrávörurisann  Xstrata (sem Glencore á reyndar stóran hlut í) og hrávöruveldið Noble Group, en þau félög eru bæði á hlutabréfamarkaði. Niðurstaðan í slíkum samanburði núna, er að gefa Glencore verðmiða nálægt 50-60 milljörðum USD. En þetta er afar óvisst mat - það eina sem er augljóst er að þarna er mikill og stór gullkálfur á ferð. Skv. upplýsingum frá Glencore sjálfu hefur fyrirtækið að meðaltali skilað 38% ársávöxtun á eigið fé síðustu tíu árin. Tekjurnar á síðasta rekstrarári (2010) voru 145 milljarðar dollarar og EBITDA'n þá var rúmir 6 milljarðar dollara. Og vegna staðsetningar fyrirtækisins í lágskatta-kantóuninni alræmdu, greiðir Glencore nær enga skatta.

Það er til marks um geggjaða peningalyktina af Glencore að arðgreiðslurnar 2011 munu nema um 1 milljarði USD. Sú greiðsla skiptist á milli tæplega 500 hundruð eigenda fyrirtækisins, sem allir vinna þar innanhúss. Það gerir að meðaltali rúmar 220 milljónir ISK á kjaft eftir árið. Reyndar fá ekki allir jafnmikið og fær Glasenberg mest, enda stærsti hluthafinn. En you get the point þegar menn tala um að Glencore sé peningamaskína.

Því má hér bæta við, að sagt er að eignarhlutur Glasenberg's í Glencore sé að jafnvirði lítilla 9 milljarða USD! Á gengi dagsins í dag eru sú fjárhæð sama og sléttir 1.000 milljarðar ISK. Nánast upp á krónu! Fróðlegt að sjá hvað gerist ef Glasenberg sækir um íslenskan ríkisborgararétt. Þar fengjum við reyndar ekki bara alvöru auðjöfur - heldur líka vörpulegan íþróttamann. Því á yngri árum var Glasenberg keppnismaður í göngu og var einungis hársbreidd frá því að keppa á Ólympíuleikunum í LA 1984. Það klikkaði þegar S-Afríka var útilokuð frá leikunum vegna aðskilnaðarstefnu stjórnvalda og klúðurs hjá ísraelska Ólympíusambandinu (gyðingurinn Glasenberg var þá kominn með tvöfaldan ríkisborgararétt).

En aftur að Glencore. Þarna er sem sagt á ferðinni fyrirtæki sem hefur reynst eigendum sínum sannkölluð gullmylla. Þess vegna kemur kannski ekki á óvart að þetta hlutabréfaútboð, sem nú er að bresta á, stefnir í að verða eitt það stærsta í sögu evrópskra hlutabréfamarkaða. En það vinna ekki allir; mörg fjármálastofnunin er nú með böggum Hildar yfir því að hafa ekki verið valin til verksins. Þeir heppnu eru taldir skipta á milli sín hátt í hálfum milljarði dollara fyrir umsýsluna. Spælandi að íslensku bankarnir séu ekki enn í útrásinni í London!

Ekki má gleyma því að Glencore er ekki bara stúss í kringum kaup og sölu og flutning á hravörum; innan félagsins eru líka dulitlar eignir í formi hlutabréfa. Svo sem hluturinn í Xstrata, en skv. gengi hlutabréfa Xstrata þessa dagana er þarna um að ræða lauflétta eign upp á um 30 milljarða USD! Og tæplega 10% eignarhlutur Glencore í álrisanum Rusal er líklega rúmlega 2ja milljarða USD virði nú um stundir.

Eitthvað "smáræði" felst líka í ¾ hlut Glencore í kandíska námafyrirtækinu Katanga Mining, sem starfar í hinu alræmda málmahéraði Katanga í Kongólýðveldinu (Zaire) í myrkviðum Afríku. Þá eign keypti Glencore á spottprís á jóladag 2008 þegar Katanga Mining rambaði á barmi gjaldþrots vegna lánsfjárkreppunnar ægilegu, sem skollið hafði á haustið 2008. Talandi um eignir Glencore, þá mætti einnig nefna 70% hlut þeirra í ástralska nikkel-framleiðandanum Minara Resources, en sú eign er hátt í milljarður dollara að verðmæti. Og sama má segja um hlut Glencore í Century Aluminum "okkar Íslendinga"; tæpur milljarður dollara í bauknum hjá Glencore þar.

Er þá glás af öðrum námum og fyrirtækjum í eigu Glencore ótalin, sem ekki verða rakin hér. Eins og t.d. félög í Indónesíu, Zambíu og Kólumbíu. Samt varla hægt að sleppa því að nefna stóran eignarhlut Glencore í rússnesku olíufélögunum Nafta-Ulyanovsk,  Ulyanovskneft og Varyeganneft, þar sem Glencore er í öllum tilvikum í samkrulli með rússneska olíufélaginu Russneft (sem ekki má rugla saman við olíurisann Rosneft). Til "gamans" má geta þess að hörð barátta hefur einmitt geysað undanfarið um yfirráðin í Russneft - og í kringum þá valdabáráttu hafa líkin hrannast upp. Þó ekki alveg jafn svakalega mörg, eins og var í álstríðunum í Rússlandi fyrir hálfum öðrum áratug - þegar blóðug barátta átti sér stað í tengslum við einkavæðungana á rússnesku álbræðslunum. En það er svo sannarlega engin lognmolla í rússneska þungaiðnaðinum. 

Sem fyrr segir, þá er erfitt að verðmeta Glencore, því þarna er á ferðinni óskráð félag sem bæði er hrávöruframleiðandi í mjög margbrotnu fyrirtækjaneti og fyrirtæki sem stundar margvísleg flókin hrávöruviðskipti um veröld víða. Af augljósum ástæðum er þó ljóst að verðmæti Glencore ræðst mjög af þróun hrávörumarkaða. Uppsveiflan í hrávörugeiranum síðustu misserin hefur líklega hækkað verðmat á fyrirtækinu um 50-60% á örstuttum tíma.

Það eina sem virðist öruggt er að hlutafjárútboðið mun á svipstundu gera alla eigendur Glencore að milljónamæringum - í dollurum! Og æðstu stjórnendurnir munu komast í milljarðamæringaklúbbinn ljúfa. Að vísu segir í útboðsskilmálunum að menn megi ekki selja hlutabréfin sin fyrr en eftir nokkur ár. En rætist spár um hækkandi hrávöruverð munu þeir ljúflingarnir hjá Glencore þá einfaldlega fá ennþá meira í sinn hlut eftir þann tíma!

En það er smá vandamál. Sumir klóra sér nefnilega í höfðinu yfir þeirri ákvörðun Glencore að fara akkúrat núna á markað. Er það ekki barrrasta skýr yfirlýsing um að þar á bæ telji menn að hrávöruverð sé nú í toppi? Að gullkálfarnir hjá Glencore séu að notfæra sér gegjaða hrávörubólu til að hlaupa burt með hrikalegan ágóðann, skellihlæjandi að heimsku annarra?

Hvað það verður, veit nú enginn, vandi er um slíkt að spá. En hugleiðingar af þessu tagi gætu fengið suma fjárfesta til að hika. Engu að síður er sagt að ofsalegir olíusjóðir Persaflóaríkjanna ætli flestir að stökkva á Glencore - nánast sama hvert verðið verður. Og einnig gæti verið að saklausir lífeyrisþegar á Vesturlöndum verði brátt óafvitandi þátttakendur í hrávörugrugginu hjá Glencore. Af því skráning félagsins í London mun nánast sjálfkrafa valda því að fjöldi fjárfestingasjóða á vegum lífeyrissjóða mun kaupa hlut í félaginu, vegna innri reglna um dreifða hlutafjáreign.

Á fjármálamörkuðunum er líka mikið spekúlerað í því hvernig Glencore muni þróast eftir hlutabréfaskráninguna. Fyrirtækið mun tæplega áfram verða jafn umsvifamikið i vafasömum hrávöruviðskiptum við háskalegustu einræðisherra heimsins eins og verið hefur undanfarna áratugi.

Á móti koma ný tækifæri; unnt verður að nota afrakstur hlutafjárútboðsins til að kaupa önnur félög í bransanum eða sameinast skráðum hrávörufyrirtækjum og verða þannig ennþá stærri og jafnvel ennþá gróðavænlegri. Kannski  stærsti hrávöruframleiðandi heimsins? Munu risar eins og Rio Tinto Alcan og BHP Billiton kannski bráðum þurfa að lúffa fyrir Glencore?

Margir eru fullvissir um að eftir skráninguna muni Glencore fljótlega sameinast öðrum hrávörurisa, sem er Xstrata. Það fyrirtæki er jú nátengt Glencore, sem á um þriðungshlut í Xstrata. Vermæti sameinaðs fyrirtækis yrði gríðarlegt og sagt er að sameinað stjórnendateymi þessarra tveggja fyrirtækja yrði svo harðsvírað að jafnvel raunverulegir hvítir hákörlar myndu leggja á flótta ef þeir strákarnir fengju sér sundsprett. Slíkt sameinað risafyrirtæki ætti auðveldara með að takast á við sívaxandi samkeppni frá kínverskum ríkisfyrirtækjum, sem nú kaupa upp hrávörur sem óðir menn. Þetta kann að vera meginástæðan að baki skráningu Glencore á hlutabréfamarkað.

Hjá Xstrata virðast menn þó reyndar spenntari fyrir því að sameinast málmarisanum Anglo American, sem Orkubloggið hefur áður sagt frá. En kannski munu barrrasta öll þessi þrjú hrávörufyrirtæki - Anglo American, Xstrata og Glencore - taka höndum saman? Það væri skemmtilegt að sjá þann þríhöfða verða að einum - t.d. sem "Anglencorex". Öll eru þessi þrjú risahrávörufyrirtæki þekkt fyrir að vera afsprengi Rotschild-auðsins og annarra góðra gyðinga með fullar hendur fjár. Og því fátt eðlilegra en að þau renni saman í eitt.

Önnur fyrirtæki sem Glencore er sagt ásælast, eru t.d. hið sögufræga franska hrávörufyrirtæki Louis Dreyfus Group og þó jafnvel enn frekar námafyrirtækið  ENRC. ENRC (Eurasian Natural Resources Corporation) varð til við einkavæðingu ríkisnámanna í Kazakhstan eftir fall Sovétríkjanna á 10. áratug liðinnar aldar og er fyrirtækið nú skráð í kauphöllinni í London. Auk starfsemi ENRC í Kazakhstan er félagið í námastússi víða um heim og þá sérstaklega í sunnanverðri Afríku. Af skráðu félagi hefur ENRC þótt taka hressilega mikla áhættu, t.d. suður í Kongó. Sá risky hugsunarháttur virðist smellpassa fyrir Glasenberg og félaga hans hjá Glencore. En til að yfirtaka ENRC þarf ansið marga milljarða dollara og hlutafjárútboð Glencore gæti verið fyrsta skrefið skrefið til að ná völdum innan ENRC.

Þá gæla sumir við þá "yndislegu" hugmynd að Glencore renni saman við sjálfan álrisann Rusal. Sem er stærsti álframleiðandi veraldar og er nú að mestu leyti í eigu rússneska milljarðamæringsins með barnsandlitið; Oleg Deripaska (sem reyndar verst nú málaferlum úzbesku bræðranna Lev og Michael Cherney í London um eignarhaldið á Rusal, en sú ævintýralega saga tengist m.a. spillingunni og morðöldunni sem varð í tengslum við einkavæðingu rússnesku álveranna upp úr 1992). Glencore hefur jú í nokkur ár verið meðal stærstu hluthafanna í Rusal, með tæplega 10% hlut. Og eiginlega með ólíkindum að Century Aluminum hafi ekki líka runnið inn í Rusal, en Glencore er ráðandi hluthafi í Century.

Nánara samstarf milli Glencore og Rusal, sem nú er skráð í kauphöllinni í Hong Kong, virðist eiginlega alveg borðleggjandi. En þó svo maður geti varla hreyft sig í hrávörubransanum nú um stundir án þess að rekast á Deripaska, þá er aðkoma annars manns að hrávörmarkaði heimsins jafnvel ennþá meira áberandi þessa dagana. Sá er Nathaniel Rotschild.

Já - alltaf komum við aftur að Rotschild'unum! Nýleg aðkoma Glencore að eigendahópi Rusal og æ nánara samstarf þeirra Deripaska og Glasenberg við gyðinginn, gullkálfinn og piparsveininn geðþekka hefur gefið þeim sögum undir fótinn að þarna verði senn til nýtt ofurfyrirtæki. Fyrirtæki sem með sanni gæti kallast höfuðpaurinn á hrávörumörkuðum heimsins.

Þeir þremenningarnir Nat Rotschild, Oleg Deripaska og Ivan Glasenberg eru einfaldlega mennirnir sem höndla með helstu náttúruauðlindir jarðarinnar nú á tímum. Og varla unnt fyrir okkur hina vesalingana svo mikið sem rista okkur brauðsneið eða hella uppá kaffibolla, án þess að aurar hrati á borð þessara hrávörufóstbræðra.

Kannski halda flestir lesendur Orkubloggsins að þessi ofurkapítalismi hrávörugeirans sé víðsfjarri okkur hér á Klakanum góða. En það er nokkuð öruggt að kampavínið á skrifstofum Glencore er a.m.k. jafn kalt eins og íslenskt jökulvatn. Að auki vill svo skemmtilega til, að Glencore er ráðandi hluthafi í Century Aluminum, sem á nokkur álver í Bandaríkjunum og svo auðvitað álverið í Hvalfirði og grunn í Helguvík. Skráning Glencore á hlutabréfamarkað og daður þess við Rusal, er því eitthvað sem allir Íslendingar hljóta að fylgjast spenntir með! Þó ekki væri nema bara til að fylgjast með því hvort rauðhærða vinkonan hans Nat sjáist kannski á Vínbarnum?