Dapurlegt Noregsęvintżri nżju bankanna

„Žaš er meš ólķkindum aš ķslenskir bankar, sem hafa nįnast veriš lokašir frį erlendum lįnsfjįrmörkušum frį žvķ fyrir hrun - hafa ašeins fengiš lįn meš hįu įlagi - hafi lįnaš ķ erlendan įhętturekstur. Erlendur ašili sem leitar eftir lįni til ķslensks banka hefur vęntanlega ekki fengiš lįn į sķnu heimasvęši. Hvaš segir žaš um viškomandi?“

Žannig hljóšar athugasemd sem Frišrik Mįr Baldursson, prófessor viš Hįskólann ķ Reykjavķk, ritaši nżveriš į Fésbókarsķšu Orkubloggsins. Žessi tilvitnun ķ Frišrik Mį er višeigandi sem upphafiš aš žessari grein, eins og skżrist nįnar viš lestur greinarinnar.

Hér į Orkublogginu var ķ vikunni sem leiš rakiš hvernig nś gustar um Fįfni Offshore. Žar sem fjįrfestingasjóšir, ķ umsjón veršbréfafyrirtękja ķ eigu bankanna, viršast hafa tekiš nokkuš kęruleysislega afstöšu gagnvart mikilvęgasta višskiptavini fyrirtękisins. Og tekiš óskynsamlega į žeirri įhęttu sem kaupin į žjónustuskipinu Fįfni Viking skapa Fįfni. Žetta er žó ekki eina dęmiš um įhęttu bankanna vegna nišursveiflunnar ķ olķuverši. Hér veršur athyglinni beint aš umfangsmiklum lįnveitingum Aron banka og Ķslandsbanka til norska fyrirtękisins Havila Shipping, sem žjónustar olķuišnašinn og er nś ķ miklum kröggum.

Ķslandsbanki lįnar til Havila

Almenningur į Ķslandi viršist gjarnan standa ķ žeirri trś aš bankakerfiš hér sé alfariš lokaš innan gjaldeyrishafta. Og aš hinir endurreistu bankar séu eingöngu ķ krónuvišskiptum. ž.e. meš ISK. En hiš ķslenska krónufangelsi bankanna er alls engin dżflissa. Krónumśrarnir eru nefnilega fyrst og fremst reistir ķ kringum almenning - og verštryggingagaddavķr bętt žar ofan į.

Islandsbanki-CEO-Chairman_Annual-Report-2014Žaš er sem sagt talsvert sķšan bankarnir endurreistu fóru aš taka žįtt ķ sambankalįnum ķ erlendri mynt. Og žar meš fęra višskipti sķn į nż śt fyrir landsteinana. Sem er ešlilegt aš bankarnir kjósi aš gera. 

Žvķ mišur er žessi endurreisn į starfsemi bankanna gagnvart fyrirtękjum erlendis žó ekki aš fara mjög vel af staš. Sem dęmi mį taka Ķslandsbanka. Sem ķ įrsbyrjun 2014 viršist hafa tališ góš tękifęri felast ķ žvķ aš setja fjįrmuni ķ skiparekstur sem žjónustar olķu- og gasišnašinn ķ Noršursjó og nįgrenni. Žannig mį ķ įrskżrslu Ķslandsbanka vegna 2014 lesa eftirfarandi um lįn bankans til norska skipafélagsins Havila (leturbreyting er Orkubloggsins):

Islandsbanki-Clear-Vision_Annual-Report-2014Havila is one of the leading global providers of offshore supply services. Havila is listed on the Oslo Bųrs and has a fleet of 27 offshore vessels. Ķslandsbanki is proud to be among Havila's preferred financial partners, providing the company both a bilateral facility and participating in a syndicated facility.

Nśna, einungis tępu įri eftir śtkomu žessarar įrsskżrslu, er staša Havila sś aš félagiš er ķ miklum vanda. Og stefnir beint ķ gjaldžrot nema aš žvķ takist aš semja viš lįnardrottna - sem nś er veriš aš reyna. Sama hver nišurstašan žar veršur, viršist lķklegt aš žarna muni Ķslandsbanki tapa verulegum fjįrmunum. Žaš er a.m.k. bersżnilegt aš ķ žessu lįnatilviki var sżn bankans žvķ mišur engan veginn skżr.

Lįnaš į tķmum vaxandi offrambošs og yfirvofandi veršlękkunar

Fyrirtęki eins og Havila sveiflast mjög ķ takt viš olķuverš. Og um mitt įr 2014 tók olķuverš aš lękka hratt og hefur falliš mikiš sķšan žį. Žaš er vissulega aušvelt aš vera vitur eftir į - og segja nśna aš žaš hafi veriš mjög įhęttusamt aš lįna Havila į įrinu 2014. Og segja aš allir sem slķkt geršu, hefšu įtt aš vera mešvitašir um mikla śtlįnahęttu. Žess vegna er vert aš skoša hver var stašan og hvaša horfur voru uppi žegar ķslensku bankarnir tóku aš lįna mikiš fé til norska Havila.

Um žaš leyti sem Ķslandsbanki fór ķ lįnavišskiptin viš Havila (um įramótin 2013/2014) var almennt samstaša um žaš hjį olķusérfręšingum aš olķuverš myndi fara lękkandi į įrinu 2014. Flestir spįšu žó fremur hógvęrri veršlękkun. Žarna mįtti žvķ bśast viš einhverri veršlękkun, sem gęti žrengt eitthvaš aš tekjum Havila.

Ian-Bremmer_Eurasia-GroupEinnig voru menn sem höfšu uppi mun įkvešnari varnašarorš - žar sem bent var į aš mišaš viš žróun efnahagslķfsins vęri jafnvel mikil hętta framundan į veršfalli į olķu. Vegna efnahagsslaka, mikillar framleišslu og yfirvofandi veršstrķšs milli stórra olķuframleišslurķkja.

Žarna var hinn žekkti prófessor Ian Bremmer, forstjóri Eurasia Group, framarlega ķ flokki. Hann var ansiš afgerandi ķ višvörunum sķnum um yfirvofandi vaxandi misręmi milli frambošs og eftirspurnar į olķumarkaši. Sem myndi óhjįkvęmilega valda hratt lękkandi olķuverši. Hér mį t.d. benda į grein hans į vef Reuters ķ įrslok 2013. Eša vištal viš hann į vef Yahoo, žar sem Bremmer lżsti žvķ įliti sķnu aš olķuverš gęti hruniš 2014. Einnig mį hér minna į višvörunarorš Keith Schaefer o.fl.

Kjarninn ķ mįlflutningi Ian Bremmer o.fl. var aš til aš halda olķuverši uppi 2014, vęri naušsynlegt aš Sįdarnir myndu draga śr framleišslu sinni. En aš žaš myndi sennilega ekki gerast - žvķ Sįdarnir myndu ekki vilja opna Ķran greiša leiš į markašinn meš sķna olķu. Žess vegna myndi olķuverš sennilega hrynja og žetta myndi valda mörgum OPEC-rķkjum og öšrum olķuframleišslurķkjum grķšarlegu tekjutapi. Tilgangurinn vęri aš varna žvķ aš Ķran nęši aš snarauka tekjur sķnar og jafnvel nį aukinni markašshlutdeild. Og žetta hefur einmitt gengiš eftir. Kalt olķustrķš akall į milli Ķran og Saudi Arabķu, rétt eins og Bremmer varaši viš. Meš nįkvęmlega žeim afleišingum sem hann lżsti; hruni ķ olķuverši. 

Offramboš af PSV

Sś tölfręši er ekki sķšur athyglisverš aš strax um mitt įr 2013 (ž.e. mörgum mįnušum įšur en ķslensku bankarnir lįnušu til Havila) tók aš bera į offramboši af žjónustuskipum eins og žeim sem Havila byggir rekstur sinn į (PSV stendur fyrir Platform Supply Vessel).

PSV-supply-and demand_2011-2014-and forecast-to-2017-IHSŽetta sést t.a.m. vel į grafinu hér til hlišar. Žannig aš vafalķtiš hefur strax ķ įrsbyrjun 2014 veriš oršiš nokkuš dżrt fyrir Havila aš fjįrmagna sig. Og fyrirtękiš žį komist ķ samband viš Ķslandsbanka og Arion banka - sem žarna sįu įhugaveršan lįntaka.

Ķ žessu ljósi mį lķka rifja upp aš žaš var einmitt į žessu sama įri, ž.e. 2014, sem ķslenskir lķfeyrissjóšir og fleiri fjįrfestu ķ Fįfni Offshore. Ķ žvķ sambandi skiptir miklu aš žó svo skip félagsins (Polarsyssel) vęri hannaš sem PSV, žį nįši fyrirtękiš aš landa sérstökum žjónustusamningi viš Sżslumannsembęttiš į Svalbarša. Sem tvķmęlalaust gerši žessa fjįrfestingu talsvert įhęttuminni en ef skipiš hefši veriš į skammtķmasamningum ķ hinum almenna PSV-bransa. Žetta įsamt lįnveitingum ķslensku bankanna til Havila er žó vissulega til marks um einstaklega óheppilega tķmasetningu ķslenskra fjįrmįlafyrirtękja ķ žvķ aš vešja į žjónustu tengda olķuišnašinum.

Hagstęš lįnakjör hjį ķslenskum bönkum?

Žaš var ekki bara Ķslandsbanki sem tók žįtt ķ aš lįna Havila peninga žarna įriš 2014. Žvķ hiš sama gerši Arion banki. Ķ ķslenskri frétt ķ tilefni af umręddu sambankalįni Ķslandsbanka um įramótin 2013/2014 er haft eftir fjįrmįlastjóra Havila aš fyrirtękiš sé „mjög įnęgt meš samninginn og aš eiga višskipti į Ķslandi“. Grafiš hér aš nešan sżnir svo hvernig hlutabréfaverš Havila hefur žróast frį įrsbyrjun 2014. En žaš var einmitt žį - ķ įrsbyrjun 2014 - sem Ķslandsbanki įkvaš aš lįna Havila. Og um sex mįnušum sķšar fór Arion banki sömu leiš.

Havila-Shipping-Share-Price_2014-2015

Sś spurning hlżtur aš vakna hvers vegna ķ ósköpunum norska Havila, sem var og er rótgróiš norskt stórfyrirtęki, žurfti aš leita fjįrmögnunar til ķslenskra banka? Eina rökrétta svariš viš žessu viršist vera žaš, aš hinir nżju endurreistu Ķslandsbanki og Arion banki hafi séš gott tękifęri ķ žvķ aš lįna erlendan gjaldeyri sinn til žessa norska skipafélags. Og žaš vęntanlega į mun hagstęšari kjörum (lęgri vöxtum) en skipafélaginu (Havila) bušust annars stašar. 

Žegar Ķslandsbanki lįnaši Havila ķ įrsbyrjun 2014 var gengiš į hlutabréfum Havila meš žvķ lęgsta sem veriš hafši ķ fjöldamörg įr (var nįlęgt 35 NOK į hlut). Og sennilega hefur Ķslandsbanki tališ aš žarna vęri betri tķš framundan eša a.m.k. aš olķuverš myndi haldast stöšugt nęstu misseri og jafnvel įr. En svo reyndist žvķ mišur alls ekki vera, heldur žvert į móti.

Hlutabréfaverš Havila hrynur

Arion-Havila-Shipping-Q3-2014Lįn Arion banka til Havila var örlķtiš sķšar. Ž.e. snemma ķ jślķ 2014 - einmitt ķ žann mund žegar hlutabréfaverš skipafélagsins byrjaši aš lękka hratt. Žess vegna er svolķtiš kaldhęšnisleg hvaš forstjóri Arion banka er įhyggjufullur į svip į myndinni sem birtist meš frétt vb.is um lįn bankans til Havila um mitt įr 2014.

Žaš er engu lķkara en Višskiptablašiš - og jafnvel bankastjórinn lķka - hafi žarna įttaš sig į hvaš var aš gerast meš Havila. Enda var į žessum tķmapunkti vitaš aš offramboš var į žjónustuskipum viš olķuišnašinn. Žaš er svo loksins nśna, eftir aš Orkubloggiš fjallaši um stöšuna ķ Fįfni Offshore, aš ķslenskir fjölmišlar hafa įttaš sig į yfirvofandi lįnatapi ķslensku bankanna vegna Havila.

Havila-Shipping-Share-Price_2013-2016Žvķ mišur reyndist žróunin alls ekki jįkvęš. Žvķ skömmu eftir aš žessi lįn- eša skuldabréfavišskipti bankanna viš Havila įttu sér staš, tók olķuverš aš falla hratt. Samhliša žvķ hefur hlutabréfaverš Havila einfaldlega hruniš (sbr. grafiš yfir hlutabréfaverš Havila hér ofar ķ greininni, svo og grafiš hér til hlišar). Eins og įšur sagši var veršgengiš į hlutabréfunum ķ fyrirtękinu nįlęgt 35 NOK žegar ķslensku bankarnir lįnušu žvķ fé. Žegar žetta er skrifaš er hlutabréfaveršiš žarna einungis um 2 NOK og śtlitiš framundan viršist ekki gott.

Afskriftir yfirvofandi vegna Havila

Žetta svakalega veršfall Havila undanfariš hįlft annaš įr nemur rśmlega 93% veršrżrnun! Og žżšir ekkert annaš en aš fyrirtękiš sé nįnast bśiš aš vera - nema lįnardrottnar og nżtt hlutafé komi til bjargar. Žaš er ennžį allsendis óvķst hvort žaš muni takast. Og fréttir sem birst hafa undanfarna daga um samkomulag milli lįnardrottna Havila og fyrirtękisins eru oršum auknar. Žvķ ennžį hefur fyrirtękiš ekki fullnęgt skilyršum sem žar voru sett, sbr. eftirfarandi tilvitnun śr žessari frétt:

Havila-ship-at-oil-platformAccording to the deal with the banks [Havila] will have to finalize a similar deal with the bondholders before the end of January, and 200 million NOK in new equity before March 15. 

Žarna gefast nś eigendum og yfirstjórn Havila sem sagt um tveir mįnušir til aš bjarga mįlunum. En hvernig sem fer er ansiš hętt viš žvķ aš ķslensku bankarnir muni žarna tapa verulegum fjįrmunum - ķ beinhöršum erlendum gjaldeyri.

Žetta Noregsęvintżri nżju ķslensku bankanna viršist žvķ ętla aš fara heldur dapurlega. Sem er aušvitaš afskaplega leitt. En minnir um leiš į mikilvęgi žess aš bankarnir fari afar varlega žegar kemur aš įhęttusömum verkefnum į svišum sem bankarnir žekkja lķtt.

Orkubloggarinn situr svo uppi meš spurninguna hvaš hann hefši rįšlagt bönkunum žarna snemma įrs 2014? Ef žeir hefšu spurt. En žaš geršu bankarnir aušvitaš ekki. Enda hafa žeir undanfarin įr veriš röggsamir viš aš hafna samstarfi į sviši orkumįla viš žann sem žetta skrifar. Sem er svo sem bara hiš ešlilegasta mįl, enda er nįnast ógjörningur aš spį af einhverri nįkvęmni um žróun į olķumörkušum. En bankarnir ęttu engu aš sķšur aš fara ašeins varlegar meš fjįrmuni og huga betur aš įhęttužįttum. Offramboš af PSV var nefnilega oršin tölfręšileg stašreynd og augljóst aš eitthvaš var einkennilegt eša varhugavert viš žaš aš Havila žyrfti į lįnažjónustu ķslenskra banka aš halda.


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband