Í klóm efans

Að hafa búið fyrstu 20 ár ævinnar í nágrenni Vatnajökuls og Mýrdalsjökuls og í 20 ár að auki verið með annan fótinn á svæðinu, gerir mann hálfgerðan jöklasérfræðing. A.m.k. þykist ég hafa obbolítið vit á s.k. jöklabúskap og tel mig líka þekkja nokkuð vel sögu íslenskra jökla síðustu aldirnar. Hef einfaldlega lengi haft áhuga á þessu efni og fræðst um jöklarannsóknir annarra.

Jöklarnir okkar hafa verið á sífelldri hreyfingu fram og aftur. Þetta er eins og hlutabréfamarkaðurinn; framskrið á einum tíma segir ekkert um hugsanlegt hop eða framrás í framtíðinni. Og hop jökla núna er ekki endilega stóri sannleikur um að þeir byrji ekki á ný að skríða fram. Ég held að sömu sjónarmið hljóti að eiga við um íshellu Norðurskautsins.

M.ö.o. er ég svolítið efins um það að sú hlýnun eða veðurfarsbreytingar, sem við erum etv. að upplifa nú á okkar tímum, sé að rekja til okkar mannfólksins. En það er vissulega staðreynd að frá iðnbyltingu höfum við losað geysilegt magn CO2 í andrúmsloftið.

Kenningar um afleiðingar þessa, þ.e. að bruni manna á jarðefnaeldsneyti og losun gróðurhúsalofttegunda af manna völdum, valdi hlýnun og/ eða óæskilegum veðurfarsbreytingum, kunna hugsanlega að vera réttar. Mér finnst a.m.k. sjálfsagt að bergðast við og vera ekki að taka óþarfa áhættu. Þar að auki skilar baráttan um takmarkanir á losun gróðurhúsalofttegunda sér í minni mengun og margskonar nýrri og betri tækni. Það er auðvitaða barrrrasta mjög jákvætt.

Ótti Hannesar Hólmsteins við að þetta verði svo dýrt, held ég að sé tóm vitleysa. Þvert á móti mun þetta stuðla að bættu umhverfi, nýjum fjárfestingatækifærum og aukinni velsæld. Ég er m.ö.o. einn af þeim vandræðagemsum sem sjá spennandi tækifæri í baráttunnu gegn losun gróðurhúsalofttegunda.

Því miður munu það líklega einungis vera Vesturlönd sem njóta ávaxtanna af minni mengun. Efnahagsuppgangurinn í Asíu nú og uppgangurinn sem örugglega á eftir að verða í Afríku, á eftir að skapa massíf neyslusamfélög sem gera neyslu Bandaríkjanna að smotteríi. Og mengunin í nýju markaðshagkerfunum á eftir að verða hroðaleg.

En það er einmitt þessi þróun sem skapar stórfengleg tækifæri, t.d. í orkufjárfestingum. Og ef lönd eins og Kína, Indland, Brasilía, Mexíkó og S-Afríka eiga eftir að verða aðilar að samkomulagi um bindandi takmarkanir á losun gróðurhúsalofttegunda, skapast enn stærri og áhugaverðari markaður með viðskipti með losunarheimildir.

Nú þegar eru slík viðskipti stunduð innan Evrópu, á European Climate Exchange (ECX) í London. Og í Bandaríkjunum er einnig slíkt viðskiptakerfi, jafnvel þótt Bandaríkin hafi ekki staðfest Kyoto bókunina. Þar fara viðskipti með kolefniskvóta fram bæði á Chicago Climate Exchange (CCX) og á NYMEX i New Yotk. Kauphöllin í Montreal opnaði nýlega fyrir viðskipti af þessu tagi (Montreal Exchange; MX) og í kauphöllum í Tokyo, Singapore og Sydney er verið að skoða slíka möguleika. Og eflaust víðar.

Það er því mikið að gerast í þessum bransa og tækifærin blasa við. Markaðurinn er gríðarlega stór. Menn hafa áætlað að viðskiptin í Bandaríkjunum einum með slíka kvóta geti orðið allt að 1.000 milljarðar USD. Innan 10 ára! International Herald Tribune hefur lýst þessu með orðunum "Where Greed is Green".

Enn þetta eru ennþá mjög áhættusöm viðskipti. Framtíð kerfisins mun hugsanlega að miklu leyti ráðast af niðurstöðu fundar, sem haldin verður í Kaupmannahöfn síðla á næsta ári (2009). Þá mun væntanlega koma í ljós hvernig kerfið með losunarviðskipti mun líta út næstu árin. Spennandi!

Ný sprungusvæði finnast á norðurheimsskautssvæðinu

Athugasemdir

[Marinó G. Njálsson, 24.5.2008 kl. 12:46]

Ég hef oftar en einu sinni bloggað um þessi málefni á svipuðum nótum og þú gerir, Ketill (sjá hér og hér).  Mér finnst mannkynið gleyma því í einhverri sjálfupphafningu að heimurinn mun breytast án okkar íhlutunar.  Það hefur hann gert í ríku mæli bara síðustu 500 ár með mini ísöld á síðari hluta 18. aldar og hlýrri tímaskeiðum sitt hvoru megin við.  Vandamálið við íshelluna á Norðurskautinu er, að við vitum ekki hvernig hún var fyrir um 500 árum hvað þá 1.000 árum, þegar hitastig var líklegast nær því sem það er núna.  Sama á við íshellur við Suðurskautið.  Við getum eingöngu verið með getgátur, sett fram kenningar og búið til reiknilíkön.

Við sjáum þetta vel í jöklum landsins.  Þeir hafa verið að hopa undanfarin ár, en eru samt ekki komnir á það stig sem skriflegar heimildir fyrri alda segja til um.  Er það þá alvarlegt að þeir séu að hopa?  Þurfum við að óttast eitthvað af því að þeir eru að hopa?  Er þetta ekki bara hluti af hringrás í náttúrunni, þó svo að mengunin hjálp eitthvað til núna? 

Allt þetta sýnir bara hversu viðkvæmt jafnvægi náttúrunnar er.  Ef sporbaugur Jarðar væri 10.000 km nær eða fjær sólunni væri hugsanlega ólíft hérna.  Þetta sjáum við á því að á sumum svæðum í kringum miðbaug er hitinn þegar nær óþolandi meðan kuldinn við pólana er gerir mönnum ókleift að búa þar.

[Emil Hannes Valgeirsson, 24.5.2008 kl. 14:45]

Málið með íshelluna á norðurskautinu er reyndar að eftir því sem hún dregst meira saman þá leiðir það til aukinnar hlýnunnar sem svo þýðir enn meiri bráðnun (positive feedback) og það halda menn að sé einmitt að gerast nú. Því má einmitt segja að það sem er að gerast nú hafi áhrif á það sem er framundan. Fréttin er reyndar að mörgu leiti villandi því það mætti halda að verið væri að tala um megin-ísbreiðuna við norðurpólinn þegar í raun er átt við íshellu við strönd Ward Hunt eyju, eins og Gunnar Th. var búinn að benda á.

Ísbreiðan sjálf á pólnum er hinsvegar öll sprungin og fljótandi um eins og hún á að sér enda er hún ekki íshella.