Tækifæri eða kafsigling?

Mikið er um bjartsýna drauma nú á Grænlandi. Hugsanlegt olíuævintýri er handan við hornið. Og enn nær kann að vera megafjárfesting i áliðnaði.

Alcoa íhugar nú byggingu risaálvers á vesturströnd Grænlands. Raforkan myndi koma frá vatnsaflsvirkjunum. Aðdráttarafl Grænlands fyrir Alcoa er einfalt; að fá orkuna á sem allra lægstu verði í landi þar sem likur á stjórnmálabyltingu eru hverfandi. Not in their wildest dreams, gat Alcoa órað fyrir því að fá orku einhverstaðar í hinum vestræna heimi ódýrari en á Íslandi. En það gæti gerst á Grænlandi.

Álverið myndi framleiða allt að 350.000 tonn á ári, sem er svipað og Fjarðarálver þeirra Alcoamanna. Heildarfjárfestingin er sögð vera u.þ.b. 20 milljarðar DKK, sem í dag samsvarar 320 milljörðum ISK. Viðlíka fjárfesting hefur aldrei átt sér stað á Grænlandi, að undanskilinni Thule herstöðinni. Þetta er hátt í sex sinnum sú upphæð, sem grænlenska ríkið veltir á einu ári. Bent hefur verið á að þessi fjárfesting samsvari því að um 100 Stórabeltisbrýr væru byggðar í Danmörku á sama tíma (þ.e. 20 brýr á ári í 5 ár). 

Staðsetningin er enn opin, en horft er til svæðisins milli Nuuk og Syðri Straumfjarðar (Kangerluusuaq). Í augnablikinu virðist smábærinn Maniitsoq, 300 km norður af Nuuk, álitlegasta staðsetningin. Stefnan er að virkjanaframkvæmdir byrji 2010 og að álverksmiðjan hefji starfsemi 2014. Hún myndi skapa um 700-800 varanleg störf í þessu 2.500 manna þorpi. Sem reyndar er fjórða stærsta þéttbýlið á Grænlandi. 

Fram til þessa hefur Maniitsoq einkum verið þekkt fyrir mikla náttúrufegurð og að vera athvarf milljarðamæringa, sem þarna geta sprangað frjálsir og óáreittir um götur og skotist á þyrlum á einstök skíðasvæði í nágrenninu. Forbes segir Bill Gates vera fastagest í Maniitsoq og þangað munu líka koma margir rússneskir ólígarkar. Myndin hér að neðan er einmitt frá einni brekkunni nálægt Maniitsoq. 

Alcoa er sagt hafa undrast mjög að þessi plön skuli ekki hafa mætt minnstu andstöðu frá umhverfisverndarsamtökum. Líklega hefur þeim orðið hugsað til Íslands í þessu sambandi.

Aftur á móti heyrast efasemdarraddir frá hagfræðingum, sem vara við framkvæmdunum og segja að þær séu alltof áhættusamar fyrir grænlenska ríkið. Það verði algjörlega háð álverði og Alcoa muni fá efnahagsleg tögl og haldir í landinu.

Annars veltir maður fyrir sér af hverju stóriðja virðist sérstaklega sækjast eftir að troða sér niður á fallegustu svæðum jarðar. Álverksmiðja í Maniitsoq. Olíuhreinsunarstöð í Hvestu í Arnarfirði. Þetta er auðvitað ekkert annað en birtingarmynd á örvæntingu fólks, sem er innilokað með verðlausar eignir sínar á þessum afskekktu svæðum.

Ástæða er til að nefna það sérstaklega, að ég er eindreginn stuðningsmaður áliðnaðar og að virkja endurnýjanlegar orkuauðlindir. En þetta á ekki að gera í blindni. Bæði hafa svona framkvæmdir víðtæk þjóðfélagsleg áhrif og stórfelld umhverfisáhrif. Og ef dreifa á stóriðju hingað og þangað um landið verður fyrst að vera fyrir hendi skynsamleg stefna um hvaða svæði skuli undanskilin vegna t.d. náttúrusjónarmiða.

Og að hafa það hugmyndaflug að vilja setja niður olíuhreinsunarstöð í einhvern alfallegasta fjörð landsins er með öllu óskiljanlegt. En kannski er þetta strategía. Eins og þegar verktakar ætla að byggja blokk. Þeir byrja á að kynna tillögu að skipulagi með 20 hæða ferlíki. Vitandi að þeir munu þurfa að bakka og fá svo leyfi til að byggja 15 hæðir. Og hlaupa svo hlæjandi í bankann. 

Í mínum huga er stjórnmálamönnum skylt að bregðast við. Staðsetja verksmiðjurnar á svæðum þar sem náttúruskaðinn er sem minnstur. Annars endar þetta með því að engu verður hlíft - allt í nafni fjármagnsins. Það er afskaplega undarlegt að heyra suma stjórnmálamenn nú segja að þetta sé í reynd ekki lengur í þeirra höndum, heldur ráði sveitarfélögin og einkaaðilar þessu. Þvílíkt ábyrgðarleysi!

Ódýrt að dæla á tankinn á Grænlandi