Orkubloggið

10.6.2008 | 08:30

Besserwisser blómstrar

Fátt er meira þreytandi en besser wisserar. Þess vegna er soldið skrýtið hvað manni finnst gaman að leika einn slíkan. Og heldur í alvöru að maður sé gáfaðri en hinir aparnir!

Ég hafði afskaplega gaman af því þegar einn MBA-prófessorinn hér við CBS, hamraði sífellt á því að markaðurinn sé klár og best sé að treysta honum. Svo kom einn reyndasti og farsælasti fjárfestir Dana sem gestafyrirlesari. Hann bað fólk sérstaklega að hafa í huga að markaðurinn er samsafn af blábjánum, sem vita ekkert hvað þeir eru að gera.

Í lok s.l. föstudags birti nánast hver einasti fjölmiðill í heimi eftirfarandi skýringu á olíuverðshækkuninni sem varð þá um daginn: "Hækkunin er vegna ótta um að Ísraelar ætli að gera sprengjuárásir á Íran". Birtist á 100 tungumálum hjá fréttaveitum um alla jörð.

En eins og ég benti á í færslunni Fáránlega ódýr olía, var þetta heldur langsótt skýring á hækkununum s.l. föstudag. Og notalegt að sjá að CNBC sér nú ástæðu til að benda á aðeins skynsamlegri skýringarnar:

1) Aukin eftirspurn en ekki aukið framboð. Reyndar eru menn ekki samstíga í þessu. CNBC segir framboðið standa í stað og að eftirspurnin aukist um ca. 1,5% árlega (1 milljón tunnur). Meðan nýjasta Newsweek heldur því fram að framboðið sé reyndar vaxandi. Hér geta flestir haft rétt fyrir sér, allt eftir því hvert viðmiðunartímabilið er.

Þessi skýring á hækkandi oliuverði er m.a. studd af Goldman Sachs, Citigroup, og Barclays. Og gamli olíurefurinn Boone Pickens hefur einnig verið óþreytandi að hamra á þessu. Líklega er hið rétta, að ef við skoðum ca. síðustu 3 árin, þá hefur olíuframboðið á þessum tíma almennt vaxið hægar en eftirspurnin.

2) Spákaupmennska. Lækkandi hlutabréfaverð hefur valdið flótta fjárfesta yfir í hrávörur. Menn eru þar að auki tilbúnir að veðja á áframhaldandi vöxt í Kína og á Indlandi. Þessi spákaupmennska veldur aukinni eftirspurn og hækkar verðið. OPEC telur framboðið eðlilegt og að hækkanirnar séu fyrst og fremst vegna spákaupmennsku.

3) Stress eða aðrir sálfræðiþættir. Menn eru orðnir ringlaðir. Enginn veit hvort stærstu olíuríkin (og þá einkum Saudi Arabía) geti aukið framboðið, þó þau kynnu að vilja það. Þetta skapar streitu og spennu á markaðnum. Forstjóri Shell er meðal þeirra sem telur þetta einn stærsta þáttinn í olíuverðhækkununum undanfarið.

4) Lækkandi dollar. Þetta er kannski augljósasta ástæðan. Olíuverðið er í dollurum og þess vegna hefur verðið að sjálfsögðu tilhneigingu til að hækka (í dollurum) þegar dollarinn lækkar.

Auðvitað hafa allir rétt fyrir sér að einhverju leyti. Sjálfur tel ég sálfræðiþáttinn vega þyngst nú um stundir. Þegar skriðan fer af stað fylgir hjörðin. Sjálfur spáði ég að þetta myndi gerast. Um leið og 100 dollara múrinn rifnaði snemma á þessu ári. Mannfólkið er einfaldlega bara svo afskaplega ófullkomið þegar sálfræðiþröskuldarnir bresta og græðgin tekur völdin.

Þar að auki vill gleymast að olíuverðið var einfaldlega orðið mjög lágt. Sé tekið tillit til verðbólgu og hagvaxtar álít ég hreinlega rangt að tala um hátt olíuverð meðan það er undir 150 USD. CNBC gleymir alveg þessu atriði. Kunna þeir ekki á reiknivél þarna á stöðinni?

En það skemmtilegasta er auðvitað að ekki nokkur sála hefur minnstu hugmynd um hvað verðið verður í lok dagsins. Sennilega myndu bæði simpansar og górillur giska nákvæmar um þróun olíuverðs en samanlögð sérfræðingateymi Goldman Sachs, Citigroup og Morgan Stanley. Enda er ofursjáandi olíuauga mitt ekki þar innan veggja!