Dauðadaður

Talsvert mikið um daður þessa dagana. Olían daðrar við 145 dollarana. Svo daðrar fólk líka við að allt sé gjörbreytt. Við séum á síðustu olíudropunum og heimurinn verði aldrei sem fyrr. Það er auðvitað firra. Nær væri að segja að ástandið undanfarin ár hafi verið meira en lítið brenglað og tími til kominn að jafnvægi kæmist á að nýju.

Um skeið fóru vextir niður i hreina vitleysu og fjármálageirinn æddi áfram. Ekki síst í Bandaríkjunum undir dapurlegri stjórn Greenspan á bandaríska seðlabankanum. Kallinn var svo skíthræddur um að hryðjuverkaárásirnar 2001 myndu snarbremsa efnahagslífið og bjó til einhverja mestu fasteignabólu allra tíma. Þess vegna fór sem fór. Og nú daðrar kapítalisminn við að hið opinbera komi honum til bjargar með enn meira af afsláttarfjármagni. Því annars liggi hann í dauðateygjunum. Er annað hægt en að hlæja að þessari vitleysu?

Fyrir tilstilli Greenspan varð fjármagn nær frítt og menn með góðan bankaaðgang gátu skóflað til sín hagnaði. Annars eigum við, ég og Greenspan, reyndar samleið að einu leyti. Ég er nefnilega, rétt eins og hann, veikur fyrir objektivismanum hennar Ayn Rand. Sem er reyndar nokkuð á skjön við þær lífsskoðanir, sem ég hélt að ég aðhylltist. En svona gengur það. Maður þekkir sjálfan sig líklega aldrei of vel. Né nógu vel.

Undanfarið hef ég notið "The Fountainhead", sem er líka snilldarbók. Ætti að vera skyldulesning í skólakerfinu. En um þetta eru eflaust margir ósammála mér. Enda er Rand ekki allra.

Nei - olíuverðið er ekki mjög hátt í sögulegu samhengi. Hið slæma er hvað olían var lengi allt of ódýr (af því Sádarnir skilja ekki efnahagsmál - ekki frekar en íslenskir stjórnmálamenn). Það varð til þess að fjárfestingar í olíuiðnaðinum urðu lítt áhugaverðar. Fyrir vikið er stífla í bransanum. Nú æpa allir á aukið olíuframboð, en virðast ekki skilja að til að framleiða, þá þarf fyrst að fjárfesta í tækjum og tækni. Og leita og finna og vinna og hreinsa. Þetta gerist ekki bara si sona.

Í þokkabót hefur allt þetta klúður orðið til þess að skapa vítahring í orkumálum. Nú vilja menn verða óháðari olíu, en um leið er nánast útilokað að nokkur sjái sér hag í að byggja t.d. ný kjarnorkuver. Kjarnorkuver kalla nefnilega á svakalegar fjárfestingar og fastur kostnaður í orkuiðnaðinum er óvíða meiri. Þar á bæ hryllir mönnum við fjármagnskostnaði nútímans og naga sig í handarbökin fyrir að hafa ekki farið af stað meðan fjármagnið var frítt. Enda heimtar bandaríski kjarnorkuiðnaðurinn nú milljarða dollara í ríkisstyrki til að geta farið af stað með uppbyggingu a nýjum kjarnaverum. Hreint kostuleg staða.

Myndin hér að ofan er af þeim Gary Cooper og Patricia Neal. Úr myndinni "The Fountainhead" frá 1949. Eftir bók Ayn Rand. Þetta er frá þeim tímum þegar menn kunnu að búa til bíó. 

 

Verð á olíu daðrar við 145 dali tunnan