Orkubloggið

9.7.2008 | 00:34

Svaðilför í Surtsey

Surtsey er tvímælalaust einhver magnaðasti staður sem ég hef nokkru sinni komið til. Hef ég þó farið all víða. Heimsóknin í Surtsey var sannkölluð ævintýraferð og ég held ég hafi sjaldan orðið fyrir jafn sterkri upplifun frá náttúrunni.

Þetta mun hafa verið sumarið 2002. Eftir að hafa fengið tilskilið leyfi Surtseyjarnefndar þáverandi, var brunað eldsnemma morguns á Land Rovernum austur að Bakkaflugvelli og skotist þaðan til Vestmannaeyja.

Dagana næst á undan hafði maður fylgst spenntur með veðurspánni enda nánast útilokað að breyta áætlaðri dagsetningu fyrir ferðina. Búið að panta flugið og bóka bátinn. Og þvílík lukka. Upp rann þessi gullfallegi ágústdagur. Allt stóð eins og stafur á bók og fljótlega vorum við komin um borð í litla trillu í Vestmannaeyjahöfn, sem við höfðum leigt til fararinnar.

Mig minnir að frá Eyjum til Surtseyjar hafi verið 2ja tíma stím. Þetta var sannkölluð skemmtisigling í blíðskaparveðri. Við vorum þrjú saman; ég, Þórdís konan mín, sem þá gaf út Icelandic Geographic, og Daníel Bergmann, ljósmyndari. Tilefni ferðarinnar var raunar að Dan Hayes, hinn öflugi ritstjóri ferðatímaritsins frábæra CNN Traveller, hafði beðið Þórdísi að fara til Surtseyjar og skrifa grein um eyjuna í CNN Traveller. Daníel sá um myndatökuna og ég fékk að fljóta með. Grein þessi birtist svo í tímaritinu snemma árs 2003.

Að stíga á land i Surtsey fyllti mann einhverri jómfrúartilfinningu. "First man on Mars kind of thing". Við rerum frá trillunni á litlum gúmmíbát og aldan fleygði okkur í sjóbarið stórgrýtið. Aldrei hefði maður trúað því að hnullungar gætu orðnir svo hnöttóttir og sæbarðir á rétt um 40 árum, eins og grjótið á strönd Surtseyjar.

Það var mögnuð tilfinning að standa hressandi sjóblautur þarna á rifinu og njóta ægifagurs umhverfisins. Uppaf fjörugrjótinu var ofurlítið sléttlendi með nokkrum þrjóskum plöntum í biksvörtum sandinum og svo tók við brött brekkan upp á toppinn, 170 metrum ofar.

Daníel lagði beint á brekkuna í átt að toppnum. En það var bersýnilega nokkuð torfær leið svo við Þórdís gengum þess í stað meðfram brekkunni, til suðurs. Eftir smá stund birtist hraunið upp úr sandinum og þar lúrir lítill kofi, sem Surtseyjarfélagið nýtir sem sæluhús. Eftir hressandi hádegisverð; flatkökur með hangikjöti, rúgbrauð og kókómjólk, var stefnan tekin á toppinn.

Þarna á leiðinni upp var gott útsýni að suður- og suðvesturströnd eyjarinnar og við blasti græn vin í svartri auðninni. Þar mun mávurinn verpa og gúanóið var fljótt að skapa áburð og festu fyrir gróður. Eins og sjá má á myndinni hér til hliðar. Hún og næstu tvær myndir fyrir neðan voru allar teknar af Daníel Bergmann í umræddri ferð. Um verk Daníels má sjá meira hér: www.danielbergmann.com/

Nú var gengið upp nokkrar aflíðandi brekkur klæddar grófu hrauni og svo tók slétt móbergið við. Það var nokkuð bratt og sumstaðar stigu gufur upp um litlar sprungur í berginu. Þegar maður setti hendi við var hitinn þó ekki mikill.

Frá sjálfum toppi Surtseyjar er stórbrotið útsýni í allar áttir. Upplagður staður fyrir kaffipásu. Í norðri blasa Vestmannaeyjar við í allri sinni dýrð. Og þegar rýnt var í heiðan himinn til suðurs taldi ég mig geta grillt í Grænhöfðaeyjar... eða var það sjálft Suðurskautið? En að öllu gamni slepptu var þetta einhver sú fegursta sjón sem náttúran getur veitt.

Auðvitað klöngraðist ég líka upp vesturbrekkuna. Þar tekur við þverhnípt standberg beint niður í öldurótið. Maður fékk léttan fiðring í magann við að horfa þar niður í ægikraft Atlantshafsins.

Í eyjunni er talsvert fuglalíf og auðvitað mest sjófuglar. En við rákumst líka á syngjandi glaða sólskríkju, sem naut sín vel í góða veðrinu. Maður hafði reyndar gert ráð fyrir nokkrum kalsa þarna djúpt suður í sjó. Og þurfti því að burðast með peysur og úlpur, bullsveittur í hitanum. Ég hafði svo sannarlega ekki átt von á blankalogni og hita í Surtsey!

Meðan við dvöldum í eynni dólaði Hjálmar skipstjóri á bátnum í kring. Svo birtist líka falleg skúta, sem virtist koma úr átt Færeyja og stefndi bersýnilega til Vestmannaeyja. En þegar við snerum til baka til skips reyndist það nokkuð snúið, enda aldan talsvert meiri en um morguninn. Allt tókst þetta þó farsællega og áttum við frábæra heimferð. Hjálmar sigldi m.a. með okkur að eyjum sunnan við Heimaey með þvílíku súlugeri að ég hef aldrei upplifað annað eins. Hreint tignarleg sjón að sjá þær þekja himininn fyrir ofan okkur.

Ég er stundum spurður að því hver sé uppáhaldsstaðurinn minn á Íslandi. Þá svara ég jafnan Skaftafell. Því þangað get ég endalaust komið og veit að sá sem spyr mun einnig njóta þess. En með sjálfum mér hugsa ég "Surtsey". Hún er algerlega einstakur staður hér á jörð.