Olíu-Drake

Flest í viðskiptalífinu á sér upphaf og endi. Frétt Morgunblaðsins um að BP telji að olían verði búin eftir rétt rúm 40 ár er athyglisverð. Fréttin er auðvitað villandi - einungis er verið að tala um þekktar olíubirgðir. Til samanburðar má geta þess að 1980 var sambærileg tala 29 ár. M.ö.o. var þá vitað um olíubirgðir sem myndu líklega endast til 2009. Í dag er búið að brenna 80% af öllum þessum þekktum birgðum frá árinu 1980. En það er líka búið að finna miklu meira af olíu. Þannig að þrátt fyrir notkunina eru þekktar olíubirgðir í dag 70% meiri en voru 1980.

Kannski verður olían búin 2050. Ég myndi þó fremur veðja á að 2050 verði til birgðir sem endist til a.m.k. næstu aldamóta. Mest af þeim mun líklega finnast á Norðurslóðum, í efnahagslögsögu Rússlands, Noregs, Kanada og Grænlands. Ef framleiðsla Sádanna hefur toppað nú þegar, er hugsanlegt að eftir svona 20-30 ár fari að draga úr þýðingu olíunnar frá OPEC. En allt eru þetta auðvitað getgátur.

Annars er ástæða til að velta aðeins fyrir sér upphafi olíuvinnslu. Hana má rekja til Bandarikjamannsins Edwin Drake (1819-1880).

Um miðja 19. öld var orðið þekkt að olía gæti nýst sem eldsneyti á lampa. Eldsneytið nefndist kerosene (steinolía) og hafði áður verið unnið úr kolum. En nú höfðu menn fundið hagkvæma leið til að vinna þetta eldsneyti úr olíu. Og þar með varð olían að verðmæti.

Sumstaðar seitlaði olía upp úr jörðinni og þar var henni stundum safnað saman. Aftur á móti veltu framsýnir menn fyrir sér hvort ekki mætti ná olíunni upp í meira mæli, þar sem hún bersýnilega leyndist í eða undir jarðveginum. Slík vinnsla myndi mögulega skila verulegum arði, enda gæti olían að miklu leyti leyst hvallýsi af hólmi sem lampaeldsneyti. Borholur þekktust en þær fylltust jafnan aftur. Það var Drake sem byrjaði á því að setja pipur í borholurnar. Og sú aðferð er í raun enn grundvöllurinn í nútíma olíuborunum.

Seneca olíufélagið réð Drake og sendi til bæjarins Titusville i Pennsylvaníu til að reyna að finna olíu. Veturinn 1858-59 reyndi Drake hvaða hann gat að bora eftir olíunni og fóru bæjarbúar að kalla hann "brjálaða Drake". Þar sem boranirnar gengu brösuglega skrúfaði Seneca fyrir fjármagn til Drake. Þá hafði hann fengið sem í dag samsvarar rúmum 40 þúsund USD.

Drake hélt þó ótrauður áfram sumarið 1859 ásamt nýjum aðstoðarmanni sínum, William H. Smith. Þeir Billy Smith byggðu borhús úr timbri og hugkvæmdist að setja rör í borholuna til að hún félli ekki saman. Og þann 28. ágúst 1859 fundu þeir félagarnir olíu á um 25 metra dýpi. Einfalt mál var að dæla olíunni upp og gaf holan um 20 tunnur á dag. Þar með hófst mikið olíuævintýri í Titusville og nágrenni. Sem stendur yfir enn þann dag í dag um allan heim.

Myndin hér til hliðar sýnir þá Drake og Billy Smith við fyrsta olíubrunninn í Titusville. Drake hefði líklega átt að verða ríkasti maður Bandaríkjanna. En hann kunni lítið á viðskipti og skráði aldrei einkaleyfi að olíubornum. Það þurfti annan mann til að gera sér alminnilegan pening úr bandarískri olíu. Sá nefndist John D. Rockefeller. Og um hann má lesa í færslunni "Ljóti kallinn";  http://askja.blog.is/blog/askja/entry/576949/ 

 Já - sumir högnuðust gríðarlega á olíunni strax i árdaga olíuvinnslu. Drake aftur a móti tapaði öllu sparifé sínu á sveiflukenndum hlutabréfamarkaðnum. En Pennsylvanía varð fyrsta olíufylkið og 1873 ákvað fylkisstjórnin að styrkja Drake árlega um nokkra upphæð. Sem fyrr segir lést hann sjö árum síðar; 1880.

Svo skemmtilega vill til að upprunaleg ástæða fyrir olíuáhuga Orkubloggsins má etv. rekja til Drake og fyrstu olívinnslunnar.

Þegar ég var 9 ára gutti eignaðist ég nefnilega fyrstu Lukku-Láka bókina mína. Ég var þá nýfluttur til Danmerkur, hvar fjölskyldan bjó næsta árið. Þetta var í agúst 1975. Og útí "kiosken" rak ég augun í spennandi teiknimyndasögu. Mamma lét undan rellinu og þar með eignaðist ég "I boretårnets skygge". Þar sem segir frá ævintýrum Lucky Luke, eins og hann kallast í dönsku útgáfunni, með Drake ofursta og Billy Smith í bænum Titusville vestur i Ameríku. Bókina leit ég nánast á sem helgan grip - svo óskaplega skemmtileg fannst mér hún vera. Þetta var upphafið að nokkuð löngu og góðu sambandi mín og Lukku Láka. Og mín og olíunnar. En ennþá hef ég ekki hugmynd um af hverju Edwin Drake er jafnan titlaður ofursti eða "colonel". Kannki var hann bara svona valdsmannslegur.

Olíubirgðirnar duga í 41 ár að mati BP

Athugasemdir

[Þorsteinn Vilhjálmsson (IP-tala skráð) 11.7.2008 kl. 10:21]

Sæll Ketill

Þetta er allt býsna fróðlegt hjá þér en kjarni málsins er ekki fólginn í samanburði á þekktum olíubirgðum og notkun því að fyrri talan hækkar ört vegna sífellt betri leitartækni. Hins vegar er jafnframt miklu dýrara að vinna olíu frá þeim lindum sem þannig finnast. Þetta endurspeglast t.d. í því að vinnsla er þegar farin að minnka á svæðum þar sem hún hefur staðið lengst eins og t.d. í Bandaríkjunum. 

 Olíukreppan er staðreynd og að mínu mati stafar hún fyrst og fremst af því að hagkvæmar lindir eru takmarkaðar. Það er meginorsök þess að verðið hækkar og hækkar þegar til lengri tíma er litið, þó að það taki stundum dýfur líka. Og þetta endar með því að olían verður ekki lengur samkeppnishæf við aðrar orkulindir. Þetta eru flestir búnir að sjá, þar á meðal olíufélögin í heiminum og bílaframleiðendur.

 Með kveðju

 Þorsteinn Vilhjálmsson

[Ketill Sigurjónsson, 11.7.2008 kl. 10:43]

Ég er að mestu sammála þessu hjá Þorsteini. Enda fer þeim ört fjölgandi sem tala um að við höfum séð fyrir endann á ódýrri olíu og þeir tímar muni aldrei koma aftur.

Reyndar er verð upp á 140 USD fyrir tunnuna í dag alls ekki svo óskaplega hátt í sögulegu samhengi. Ef t.d. litið er til gengisþróunar bandarikjadals og kaupmáttaraukningar í Bandaríkjunum og heiminum síðustu áratugina. Verðið var einfaldlega orðið ansið lágt en innrásin í Írak vakti markaðinn.

Samt held ég að ekki sé unnt að segja að olíuverðið í dag sé endilega "rétta verðið", ef svo má segja. T.d. er hagnaður olíufélaganna orðinn nánast óeðlilega mikill. Ef og þegar jafnvægi kemst á verðið að nýju finnst mér ekki ólíklegt að verðið fari jafnvel undir 100 dali tunnan. Miðað við að gengi bandaríkjadals styrkist umtalsvert frá þvi sem nú er. En líklega gerist þetta ekki í bráð.

Sjálfur veðjaði ég, í upphafi ársins, á að verðið færi í 120 USD fyrir vorið. Sú hækkun gekk eftir - nánast upp á dag. Síðan þá hef ég beðið rólegur eftir því að verðið fari i 150 USD. En þegar það gerist mun ég hugsa minn gang og líklega fara út af markaðnum. Það er engin skynsemi í því að borga meira en 150 USD fyrir olíufatið.

Samt eru talsverðar líkur a að það gerist jafnvel á allra næstu dögum. Ef spennan vegna eldflaugatilrauna Írana og kjarnorkuvinnslu þeirra heldur áfram að vaxa. Þetta er að verða jafn spennandi og Útvegsspilið var hér í Den. Eða þegar maður eignaðist bæði Hitaveituna og Rafmagnsveituna í Matador.

[Ásgeir Kristinn Lárusson, 11.7.2008 kl. 11:58]

Þökk fyrir ágætar færslur undanfarnar vikur, m.a. um mál málanna, olíuna. 

Maður er nefndur Lindsey Williams og þessi fyrirlestur hans, The ENERGY Non Crisis  á GoogleVideo, hefur undanfarnar vikur fengið gríðarlegt áhorf og vakið upp heitar umræður í BNA.  Hefur þú einhverjar skoðanir á fullyrðingum Lindseys um þessar gríðarlegu olíubirgðir í Alaska? 

[Ketill Sigurjónsson, 11.7.2008 kl. 12:21]

Takk fyrir þessa síðustu ábendingu. Jamm - ég hef haft á bak við eyrað að fjalla um Alaskaolíuna. Verður eflaust fljótlega.

Þarna nyrst í Alaska, við Proudhoe flóann, er reyndar stærsta olíulind Bandaríkjanna sem vitað er um. Með einhverja 25 milljarða tunna af olíu. Hygg að BP sé að mestu með vinnsluleyfið þarna. Kannski hægt að finna þarna miklu meira.

[Arnór Baldvinsson (IP-tala skráð) 12.7.2008 kl. 00:11]

Sæll Ketill,

Góður pistill, en mig langar til að minna á að við verðum að skoða þessar tölur í samhengi við notkun á olíu.  Núna er notkun á olíu rétt um 20 milljónir tunna á dag í Bandaríkjunum.  25 milljarðar tunna samsvara því til um 1000 daga notkunar, eða u.þ.b. 3 ára heildar notkunar í USA.  Heildarnotkun nú er um 80 milljónir tunna á dag á heimsvísu.  Fram til 2050 er vænst til að notkunin aukist upp í 138 milljónir tunna á dag skv. nýlegri skýrslu (man ekki hvar ég rakst á hana)  Bandaríkjastjórn hefur þrýst mjög á um að hefja vinnsluleyfi á landgrunninu undan ströndum Bandaríkjanna, en þar er svipaða sögu að segja, skv. sérfræðingum er aðeins um 20-25 milljarðar tunna um að ræða, sem væru þá um 3 ár til viðbótar.  Ef við tökum Lindsay trúanlegan þá eru um 200 milljarðar tunna í norðursvæði Alaska.  Endist í 30 ár fyrir USA. 

3 stærstu olíusvæði heims eru í Saudi Arabíu, Íran og Írak og eru til samans um 400 miljarðar tunna, sem miðað við 80 milljónir tunna á dag myndu endast í um 13,7 ár en 7,9 ár miðað við 138 milljónir tunna á dag.  Þó svo að það finnist olíulindir í norðuríshafinu sem innihaldi annað eins magn og miðausturlönd þá væri það aðeins nokkrir áratugir í viðbót miðað við sambærilega notkun og nú er. 

Fyrir 2 árum síðan last ég ítarlega grein í Wall Street Journal þar sem kom fram að svartsýnustu sérfræðingar í olíuleit reiknuðu með að hámarks olíuvinnslu myndi nást árið 2022.  Þeir bjartsýnustu reiknuðu með hámarki yrði náð 2040-2042.  Þekking á olíulindum og olíuleit hefur fleygt gífurlega mikið fram síðustu ár og ég hef ekki trú á að þessir spádómar breytist svo nokkru nemi.  Reyndar hafa spádómskúrfur sem voru settar fram á 5. og 6. áratug tuttugustu aldar um "peak" framleiðslu ákveðinna svæða staðist mjög vel.  Sweet crude olía sem er ódýrasta olía í vinnslu til að framleiða bensín og díesel og kemur að mestu frá miðausturlöndum hefur minnkað um 15% síðustu 10 ár.  Sú olía sem á eftir að finnast verður dýrari og dýrari í vinnslu, á meira dýpi á sjávarbotni, o.s.frv.

Kveðja frá Texas,

Arnór Baldvinsson - San Antonio, Texas

[Ásgeir Kristinn Lárusson, 12.7.2008 kl. 10:29]

Aðeins meira um olíuvinnslu og hér frá Alberta-fylki í Kanada...

[Ketill Sigurjónsson, 12.7.2008 kl. 15:32]

Enn berast fyrirtaks ábendingar. Og ekki amalegt ad heyra í monnum fra gamla, góda olíufylkinu Texas. Sem senn fer líklega ad kallast vindfylkid. Madur ætti kannski ad kaupa sér Dallas-syrpuna eins og hún leggur sig. Ég fíladi alltaf JR hér í Den.

Minnir mig á ad i gær horfdi ég á hina ljúfu klassík Easy Rider hér í danska imbanum. Reyndar sveitalúdar í Louisiana sem voru vondu kallarnir thar, en ekki Texasmenn.