Norman Borlaug

Á Íslandi og í öllum vestrænum samfélögum virðist vera sívaxandi hópur fólks sem hefur það að leiðarljósi sínu að vera á móti framförum í heiminum.

Fyrr í sumar átti bloggarinn leið um Suðurland og heyrði þá í útvarpinu auglýstan kynningarfund í Gunnarsholti um áætlanir íslenska fyrirtækisins Orf Líftækni  um tilraunaræktun með erfðabreytt bygg. Orkubloggaranum þótti þetta upplagt tækifæri til að heyra meira um þessa forvitnilegu tilraun Orfsmanna. Og varð heldur undrandi þegar í ljós kom að fundarmenn reyndust flestir fólk sem sá þessari ræktun allt til foráttu.

Niðurstaðan varð engu að síður sú að Orf Líftækni fékk leyfi Umhverfisstofnunar til ræktunarinnar, enda var fyrirtækið talið uppfylla öll lagaskilyrði þar að lútandi. Líklega hefur árangurinn þó orðið heldur snautlegur, því skemmdarverk voru unnin á ræktunarreitnum nú í sumar. Væntanlega mun verkefnið halda áfram á komandi sumri.

Blogginu varð hugsað til þessa verkefnis Orf Líftækni í dag þegar fréttir bárust af andláti hins stórmerka landbúnaðarvísindamanns Norman Borlaug. Sem einmitt var fjallað um hér á Orkublogginu í færslu s.l. sumar (2008). Borlaug (f. 1914) náði miklum árangri í kynbótum á hveiti, maís og fleiri plöntutegundum, til að auka mætti framboð fæðu í heiminum. Þetta starf hans er sagt hafa bjargað mörg hundruðum milljóna manna frá hungurdauða og hlaut Borlaug mikla viðurkenningu fyrir. Þ.á m. Friðarverðlaun Nóbels árið 1970.

Borlaug var á síðustu árum og áratugum óþreytandi við að benda á nauðsyn þess að meira verði unnið að nýjum leiðum til að auka fæðuframleiðslu enn frekar. Raunveruleg hætta sé á því að heimurinn muni horfa fram á vaxandi hungur og skelfingar meðal fólks, ef ekki verði brugðist við í tíma. Borlaug gagnrýndi hvernig vestræn samfélög hafa í auknum mæli snúist gegn vísindatilraunum með matvæli og hann hefur furðað sig á þeirri forgangsröðun að fagna lífrænni ræktun en snúast gegn erfðabreyttum matvælum.

Norman Borlaug áleit fátt ef nokkuð benda til þess að lífrænt ræktaðar afurðir séu hollari en þær sem ræktaðar eru með hefðbundnari aðferðum, þar sem notaður er tilbúinn áburður og skordýraeitur. Áhugi fólks á lífrænt ræktuðum matvælum byggi sem sagt á misskilningi eða jafnvel röngum upplýsingum. Þetta sé hið versta mál, því lífræn ræktun skili minni afurðum en hefðbundnari aðferðir. Hann var einnig harður á því að miklu meira þurfi að vinna að erfðabreyttri ræktun. Það sé mannkyninu algerlega nauðsynlegt til að geta mætt fæðueftirspurn í framtíðinni.

Orkubloggarinn er á því að við eigum að hlusta vel á það sem Borlaug sagði. Og ekki leggjast af ofstopa gegn erfðabreyttum matvælum. Að sjálfsögðu má þetta ekki gerast í blindri trú á tæknina; nauðsynlegt er að sýna varúð og forðast umhverfisslys. En þröngsýni og lúxusveröld Vesturlanda  má ekki verða til þess að aðrir hlutar heimsins búi við hungur og fátækt. Þess vegna er mikilvægt að nýta framþróun í erfðatækni og taka fyrirtækjum eins og Orfi Líftækni af opnum huga.

Fyrir þá sem vilja kynna sér betur lífsstarf Borlaug‘s má t.d. benda á fróðlega grein sem birtist í tímaritinu The Atlantic árið 1997. Hana má sjá hér.

Athugasemdir

[Steingrímur Helgason, 14.9.2009 kl. 00:42]

Maður verður alltaf einhverju ríkari í anda eftir víziteríngu á blogg þitt Ketill.

Takk fyrir.

[Sigurður Grétar Guðmundsson, 14.9.2009 kl. 11:12]

Þetta eru góðir punktar hjá þér Ketill og full ástæða til að halda kenningum og starfi Norman Borlaug á lofti. Ég satt að segja þekki ekkert til þessa merka manns, tími til kominn að auka þá þekkingu. Það er athyglisvert að Borlaug erfðabreytti ýmsum jarðargróða og jók þar með framboð á margskonar kornmeti. Nú við lát hans er samt þannig komið, vegna áróðurs þeirra sem telja sig eiga einkarétt á að kalla sig náttúruverndarsinna, að það er nánast verið á berja niður allt sem kalla má erfðabreytingar á jarðargróða. Ég er hins vegar sammála því að þar þarf að fara varlega og allar tilraunir að vera í höndum kunnáttufólks.

Mér finnst mjög athyglisvert það sem Borlaug sagði um lífræna ræktun, hún var ekki sérstaklega hátt skrifuð hjá honum. Við vitum að um miðja síðustu öld var farið að nota skordýraeitur í skelfilegu óhófi. Sumrin ´47 og ´48 var ég á sveitabýli þar sem mikið var ræktað af káli og  mikið notað af skordýraeitri, þetta þótti sjálfsagt þá. Hérlendis fórum hins vegar aldrei út í að strá DDT með flugvélum yfir akra eins og Kaninn gerði, oft varð það til að stórskaða vötn og ár og lífríkið í þeim. En síðan var DDT nánast bannað alfarið, farið öfganna á milli. Afleiðingin var stóraukin malaríusjúkdómur í Afríku.

Ég hef oft spurt þá sem ákafastir eru í lífrænni ræktun hvað sé svo skelfilegt við tilbúinn áburð, auðvitað viljum við ekki fá tilbúinn áburð beint á diskinn, ekki heldur kúamykju, hrossatað eð hænsnaskít. Allt þarf þetta að taka þeim breytingum sem gróðurinn veldur. Ég hef aldrei fengið neinar vitrænar skýringar á fordæmingu tilbúins áburðar, tel hann tvímælalaust af hinu góða sé hann rétt notaður

[Guðmundur Sverrir Þór, 14.9.2009 kl. 12:13]

Góð færsla Ketill og mikilvægt málefni á ferðinni. Varðandi skoðun Borlaugs á lífrænni ræktun bendi ég þér á niðurstöður rannsókna sem vísindamenn við háskólann sem ég stunda nám við þess efnis að umhverfisáhrif lífrænnar ræktunar séu hugsanlega verri en „hefðbundins landbúnaðar“.

http://svt.se/2.22620/1.1635257/miljovinst_med_eko-odling_ar_noll?lid=is_search527895&lpos=0&queryArt527895=SLU+eko&sortOrder527895=0&doneSearch=true&sd=47225&from=siteSearch&pageArt527895=0

[Arnar Pálsson, 15.9.2009 kl. 09:57]

Flottur pistill.

Innsæi Borlaugs var rétt varðandi næringarinnihald líffrænna afurða, en mér finnst samt að lífræna hreyfingin hafi komið góðum hlutum til leiðar (e.t.v óbeint).

Má þar nefna, minni notkun sýklalyfja, skordýraeiturs, illgresiseiturs og tilbúins áburðar (sem hefur skaðleg áhrif á vatnakerfi og dýralíf í jarðvegi ef mjög mikið er á borið).

Einnig finnst mér efnileg sá meðbyr sem 100 mílna reglan hefur fengið, að fólk reyni að neyta matvæla sem eru framleidd í nágrenni heimilis þeirra. Það dregur úr mengun vegna flutnings.

Vissulega fara margir langt yfir strikið í lífræna lífstílnum, það er betra fyrir umhverfið að kaupa maísdós frá Iowa en borða lífrænt íslenskt svínakjöt (út frá orkunotkunarsjónarmiði).

[Jón Sigurgeirsson , 17.9.2009 kl. 18:15]

Fáir menn hafa bjargað jafn mörgum mönnum frá hungri og Borlaug. Enn þarf að bæta matvælaframleiðslu. Veðrið breytist, jarðvegur fýkur á haf út, skilyrði versna á einum stað og batna ef til vill á öðrum. Erðabreytingar hafa þegar sannað gildi sitt en engu að síður verðum við að stíga varlega tll jarðar. Við höfum séð neikvæð áhrif tækni"framfara". Slys í þessum efnum geta valdið tjóni á lífríkinu og eyðilagt  skilyrði til ræktunar á stórum svæðum eða valdið öðru óbætanlegu tjóni.  Að því leyti eru erfðabreytingar ekkert frábrugðnar því þegar dýr eða jurtir eru fluttar milli heimsálfa til staða þar sem þau/þær hafa enga náttúrulega óvini eða mynda nýtt og hættulegt afbrigði.

[Sigurður Grétar Guðmundsson, 29.9.2009 kl. 10:55]

Arnar, þú ert á sama punktinum og ég að tilbúinn áburður geti haft skaðleg áhrif á vatnakerfi og dýralíf í jarðvegi ef mjög mikið er á borið. Mér finnst þetta engan veginn vera rök gegn notkun tilbúins áburðar, það er hægt að kasta höndum til allra verka og misnota góða hluti, einnig tilbúinn áburð og það gerðist (og er líklega að gersast enn) þegar Bandríkjamenn dreifa tilbúnum áburði úr flugvélum yfir, ekki aðeins akra, heldur ár og vötn í leiðinni til stórskaða fyrir það líf sem þar á sinn rétt.

En það er fleira en tilbúinn áburður sem getur valdið skemmdum. Ég veit þess dæmi að fjóshaugur hefur runnið út í bæjarlæk, eyðilagt drykkjarvatnið og líka ýmislegt líf sem í bæjarlæknum þróaðist.

Svo mín niðurstaða er sú að það sem er boðorðið sé að umgangast alla hluti á réttan hátt og nýta þá á réttan hátt.