"I remember when rock was young"!

Fyrir nokkrum mánuðum var fullyrt við mig að saga Glitnis yrði sinn öll. Og jafnvel Kaupþings líka! Ég var nú eitthvað tortrygginn á það. En óneitanlega verður maður svolítið hugsi yfir fréttum næturinnar, um neyðarfundarhöld stjórnenda.

Annars hlýtur þetta að teljast fín auglýsing fyrir Subaru. Ekki alls staðar sem forsætisráðherra og Seðlabankastjóri rúnta um á Subaru. Ef mér skjátlast ekki um lógóið framan á þessum kolsvarta sjálfrennungi. Finnst samt að þeir hefðu frekar átt að vera á Hummer.

Og af því nú er talað um bankakreppu rifjast upp byrjunin að ævintýrinu. Þegar bankarnir voru seldir. Sem þá hétu Landsbankinn og Búnaðarbankinn. Þá var Davíð forsætisráðherra. Og ýmist talað um "dreifða eignaraðild" eða "kjölfestufjárfesta".

Af einhverjum ástæðum eru þeir Geir og Davíð ekki alveg jafn kátir á svip eins og þeir Finnur og Olafur voru hér í Den. Þegar Finnur viðskiptaráðherra var nýbúinn að selja Ólafi og félögum Búnaðarbankann.

Sú sala reyndist mikið gæfuspor. A.m.k. endaði þetta allt saman með því að Finnur varð sterkefnaður eftir að hafa eignast hlut Landsbankans i VÍS og keypti síðar Flugleiði. Sem þá var reyndar búið að nefna Icelandair. Og seldi svo aftur og græddi enn meiri pening. Og Elton John glamraði á píanóið í fimmtugsafmæli Ólafs. Örugglega mikið stuð þar.

Já - þetta voru flottir gæjar. Því miður veit ég ekki hvaða tegund af bíl það var, sem þeir Ólafur og Finnur brunuðu burt í. Svona kátir - og líklega með Elton John í spilaranum. Alltaf gaman á rúntinum.

--------------------------------------------------- 

I remember when rock was young 
Me and Suzie had so much fun 

But the years went by and the rock just died 
Suzie went and left us for some foreign guy 
Long nights crying by the record machine 
dreaming of my Chevy and my old blue jeans 
But they'll never kill the thrills we've got 
burning up to the Crocodile Rock 
Learning fast as the weeks went past 
we really thought the Crocodile Rock would last 

 

Ráðamenn funduðu fram á nótt

Flugið heillar

Þessi frétt Moggans í gær um tóma vél Icelandair gæti gefið tilefni til að spá aðeins í þá sérkennilegu samninga, að seljendur félagsins hafi samið um ævilangar fríar flugferðir fyrir sig og sína á Saga Class. Sem ég afskaplegt bágt með að trúa - en er fullyrt í fjölmiðlum. Ég ætla þó að sleppa að kommenta á þá undarlegu frétt. En langar samt að staldra aðeins við flugið. Sem lengi hefur heillað mig eins og ýmsa fleiri.

Orkubloggið er þeirrar skoðunar að metanól sé líklega besti kosturinn, sem nýtt eldsneyti í samgöngugeiranum. Og muni leysa díselolíu af hólmi, m.a. í skipum og flutningabílum. Og kannski líka í smærri bílum. En hvað með flugið?

Hlutfall eldsneytisverðs af rekstrarkostnaði flugfélaga hækkaði að meðaltali úr 16% árið 2004 í 29% árið 2007. Og verður líklega um 36% 2008! Samkvæmt upplýsingum frá IATA.

Flugið er þó undanskilið Kyoto-bókuninni og flugfélög bera því engan kostnað vegna kolefnislosunar. Engu að síður má rekja stóran hluta kolefnislosunar af manna völdum til flugvéla. Útblástur frá flugsamgöngum mun vera um tíundi hluti allrar kolefnislosunarinnar í helstu iðnríkjunum.

Talsverðar líkur eru á að flugið verði ekki undanskilið losunartakmörkunum í þeirri alþjóðasamþykkt, sem mun leysa Kyoto-bókunina af hólmi. Og á að gilda eftir 2012 (Evrópusambandið hyggst taka slíkt kerfi upp fyrir flugið, sama hvernig fer í alþjóðaviðræðunum). Þetta, ásamt hækkandi eldsneytisverði, hvetur til þess að horfið sé frá notkun steinolíu í flugi. Og fundið nýtt eldsneyti til að knýja hreyflana.

Reyndar mun flugvélaeldsneyti ekki vera nákvæmlega hið sama og venjuleg steinolía. En mjög svipað. Það sem almennt er notað til að koma þotum í loftið er kallað Jet A. Einnig er notað annað afbrigði, Jet B, á flugvélar sem athafna sig á flugvöllum þar sem mikið frost er. Það eldsneyti er t.d. talsvert notað á flugvélar í Kanada, en hefur þann galla að vera miklu mun eldfimara og því varasamara. Hvort tveggja er mjög líkt steinolíu. Og allt er þetta auðvitað unnið úr hráolíu, rétt eins og bensín og díselolía.

Nú er leitað leiða til að þróa nýtt eldsneyti á flugvélar. Það eldsneyti sem nú er einkum horft til fyrir flugið, er lífrænt eldsneyti (biofuel). Þetta er þó ekki svona einfalt. Í dag kann lausnin að vera af tvennum toga - og í reynd eru möguleikarnir nokkuð margir: 

Orkubloggið hefur áður sagt frá Virgin-breiðþotunni hans Richard Branson's, sem flaug nýlega á kókoshnetuolíu, sem sullað var saman við eitthvert annað slíkt olíugums. Reyndar var venjulegt flugvélabensín á hinum þremur hreyflunum - spurning hvort kókoshnetu-hreyfillinn hafi nokkuð verið settur í gang? Hm... Branson er a.m.k. meistari fjölmiðlaathyglinnar - og alltaf flottur. Draumurinn er auðvitað að fá lánaða einkaeyjuna hans í Karíbahafinu.

Svona kókoshnetuolía - eða annað lífrænt eldsneyti - er einmitt annar helsti möguleikinn til að leysa flugvélabensin af hólmi.

Hinn möguleikinn er að nota aðferðir efnafræðinganna Franz Fischer og Hans Tropsch. Þessir snillingar, sem áttu blómatíma sinn í upphafi 20. aldar, fundu upp aðferð til að umbreyta kolmónoxíði og vetni yfir í fljótandi eldsneyti, sem m.a. má nota á flugvélar. Þetta gæti senn orðið ódýrara eldsneyti en flugvélabensínið, því undirstaðan er ekki olía heldur t.d. kol eða gas. En gallinn er sá að þetta myndi stórauka kolefnislosunina. Þannig að sennilega getum við gleymt þessum möguleika.

Engu að síður er þetta eldsneyti framleitt í dag - og hefur meira að segja verið notað á flugvélar. Það er fyrirtæki í Suður-Afríku, sem stendur hvað fremst í þessum iðnaði. Það nefnist Sasol - og er skráð á hlutabréfamarkaðnum í New York, ef einhver skyldi vilja veðja á þennan bisness.

Hins vegar er möguleikinn að nýta lífrænt eldsneyti - t.d. kókoshnetuolíu. Þ.e. eldsneyti sem unnið er úr lífverum. Sem kunnugt er, gæti slík eldsneytiframleiðsla orðið í samkeppni við matvælaframleiðslu. Sem þykir ekki gott.

En menn eins og ég, sem trúa því að tæknin og blessaður kapítalisminn séu næstum jafn sterk öfl eins og kynhvötin, vita að lausnin mun finnast. Þegar hafa verið tekin stór skref í átt að því að finna lífrænt eldsneyti fyrir flugvélar. Til að gera langa sögu stutta virtist lengi vel sem kostnaðurinn kæmi í veg fyrir að þetta verði raunverulegur valkostur. En nú er að koma fram s.k. þriðju kynslóðar biofuel fyrir flugvélahreyflana.

Lykilorðið er þörungar. M.ö.o. að rækta þörunga og vinna eins konar steinolíu úr þörungunum. Stefnan er að þörungarnir verði ræktaðir á svæðum, sem alls ekki henta undin neina hefðbundna ræktun. 

Kostnaðurinn við framleiðslu flugvelaeldsneytis úr þörungum er óviss. En gæti verið allt að helmingi minni en núverandi eldsneytisverð! Og þörungarnir kunna að gefa allt að 250-sinnum meiri orku en t.d. fæst frá sojabaunum. Sem í dag eru algengar sem grunnur í lífrænu eldsneyti. Þannig að kostirnir við þörungana eru miklir.

IATA hefur það markmið að innan 10 ára muni a.m.k. 10% af flugvélaeldsneytinu verða eldsneyti úr þörungum - eða öðrum lífverum sem ekki skipta miklu fyrir fæðuframboð né hefði umtalsverð neikvæð áhrif á umhverfið. Og t.d. hefur hollenska flugfélagið KLM tilkynnt að það muni byrja að nota þörungaeldsneyti strax árið 2010. Þeir segjast reyndar ætla að byrja á að reyna þetta á "Íslendingavélunum" Fokker 50. Fróðlegt verður að fylgjast með hvernig til tekst.

Líklega er helsta ógnunin við þessa þróun, að Sádarnir taki sig til og stórauki olíuframboð - svo olíuverðið snarlækki í 50 dollara. Þetta er reyndar sú skemmtilega áhætta sem allur endurnýjanlegi orkugeiinn býr við, víðast hvar um heiminn.

 

-------------------------------------------------------------------

Úr því ég er að skrifa um flug, langar mig í örfáum orðum að minnast hans Helga Jónssonar, flugmanns. Helgi rak flugskóla á Reykjavikurflugvelli um áratugaskeið og var líka mikið í flugi til Grænlands. Hann varð bráðkvaddur vestur í Ketildölum fyrir örfáum vikum.

Ég lærði að fljúga á Cessnunum hans Helga á sínum tíma - þó með aðra flugkennara (tók reyndar bóklega hlutann hjá Flugtaki). Sérstaklega eru mér minnisstæðar nokkrar snjóavikur snemma árs 1986. Var þá stundum talsvert verk að moka frá flugskýlinu, svo draga mætti relluna út á ísilagt planið. Svo var sett í gang og ýmsar kúnstir æfðar - oftast yfir Kapelluhrauni eða Hólmsheiði.

Stundum var skotist suður á Miðnesheiði og nokkrar snertilendingar teknar á Keflavíkurflugvelli. Maður hafði reyndar á tilfinningunni að flugumferðarstjórarnir í flugturninum á Vellinum hefðu gaman af þessum heimsóknum. Líklega ágæt tilbreyting á fremur dauflegum dögum, meðan beðið var eftir síðustu Flugleiðavélunum frá Ameríku.

Það var svolítið skrítin tilfinning að skríða þarna inn á "Halldóri Inga" (TF-FHI), eftir farþegaþotu frá Flugleiðum eða einni öskrandi F15 frá hernum. Þá gat Cessnan henst hressilega til í ókyrrðinni eftir þotuna. Og brautirnar í Keflavík voru eitthvað svo fáránlega langar fyrir litlu Cessnuna - maður hefði næstum getað lent þvert á braut! Svo var stundum mikið kapphlaup - eða öllu heldur kappflug - við éljabakkana a leið aftur til Reykjavikurflugvallar. Þá gat munað mjóu, enda vélin eins og lauf í hvirfilbyl ef hún lenti inní slíku éli. En alltaf gekk þetta farsællega og aldrei lenti ég í neinum bilunum né óhöppum í flugnáminu hjá þeim Helga og Jytte.

Helgi var jafnan tilbúinn með komment á lendinguna, þegar maður renndi flugvélinni inná planið við flugskólann, austur undir Öskjuhlíðinni. Svo sem hvort maður hefði verið að "reyna að klippa ofan af grenitrjánum". Ef maður hafði komið helst til lágt yfir hlíðina á leið inn á braut 31. Og kímdi.

Henti svo bananakassa og appelsínum inní Mitsubishi-vélina og flaug til Kulusuk. Já - hann Helgi Jónsson er afskaplega eftirminnilegur karakter. En mér fannst stundum svolítið kuldalegt að horfa a eftir vélinni til Grænlands - fannst vanta að kallinn væri í hlýjum og góðum, gamaldags flugmannajakka! Sjálfur átti maður auðvitað einn slíkan - enda dreymdi mann t.d. um framtíðarævintýri á sjóflugvélum í Alaska.

Helgi var ættaður úr Ketildölunum rétt eins og ég. Og var þar í góðra manna hópi að vinna að endurbyggingu í Selárdal. Þar sem verkin hans Samúels Jónssonar eru líkt og punkturinn yfir i-ið í þessum fallega og afskekkta dal. Ketildalirnir eru auðvitað einhver fallegasti staður á Íslandi. Og ekki síður nafnið, auðvitað!  

Vélinni flogið tómri heim

Einstök tækifæri Íslendinga

Nú hefur Helgi Hjörvar sett fram þá hugmynd að selja Kárahnjúkavirkjun. Eða a.m.k. leigja reksturinn með einhverjum hætti. Erfitt er að trúa því að honum sé alvara - enda uppátektarsamur rétt eins og Emil í Kattholti. En þessi hugmynd fær kannski fólk til að hugsa um það, hvert raunverulegt verðmæti virkjunarinnar sé.

Ef Kárahnjúkavirkjun á eftir að "mala gull um ókomin ár", eins og sumir segja, hljóta fjárfestar að vera tilbúnir að greiða himinháar fjárhæðir fyrir þennan rekstur. Sem ríkið gæti nýtt til góðra verka. Í stað þess að þjóðin sjái aldrei í hvað nákvæmlega þessar miklu tekjur af orkusölunni fara.

Hvernig myndi virkjunin starfa, væri hún í eigu einkaaðila? Yrði þá kannski ekki lengur eftirsóknarvert að orkan færi til stóriðju við Reyðarfjörð? Eru til kaupendur, sem væru tilbúnir að greiða mun hærra verð fyrir orkuna? Er álversstefnan kannski bara miðstýrð stóriðjustefna í sovétstíl, þar sem ekki er hugað að því að hámarka arðinn af auðlindum þjóðarinnar?

Sjálfur álít ég að íslenskt efnahagslíf sé orðið um of háð álverði. Eins og önnur hrávara, sveiflast álverð gífurlega. Eins og sjá má á grafinu hér til hliðar, sem sýnir álverð síðustu 12 mánuðina. Þegar svo stór hluti þjóðartekna kemur frá orkusölu til áliðnaðarins og orkuverðið er tengt álverði, er hætt við að stöðugleiki í íslensku efnahagslífi náist seint. Stöðugleikinn sem margir jarma nú eftir að fá, kemur ekki með meiri stóriðju. Það veit Jónas Haralz og það veit Orkubloggið.

En til allrar hamingju eru góðir möguleikar á að fjölbreytni muni brátt aukast í íslenskum iðnaði. Nýlega skrifaði Össur iðnaðarráðherra undir samstarfssamning við Mitsubishi um metanólvinnslu. Réttara sagt hyggst Mitsubishi nýta metanólið til að framleiða eldsneyti, sem nefnt er dimethyl-ether eða DME.

Þetta eldsneyti hefur þá frábæru eiginleika að það getur leyst af hólmi díselolíuna í t.d. skipum og flutningabílum. Reyndar er óvíst að ganga þurfi svo langt að vinna DME úr metanólinu. Metanólið sjálft má nýta sem eldsneyti og jafnvel líka á smærri bíla.

Snilldin i þessu felst í því að metanól má vinna úr koldíoxíði (CO2). Og þetta CO2 fæst t.d. sem útblástur frá stóriðju. Enn betra er þó að nýta CO2 losunina frá jarðvarmavirkjununum. Fjárans álverin eru nefnilega orðin svo tæknilega fullkomin, að CO2 losunin frá þeim mun vera helst til lítil til að vera grunnur að metanólframleiðslu.

En hvaðan svo sem CO2 er tekið er málið þetta: Unnt er að nýta koltvíoxíðið til að framleiða eldsneyti fyrir bíla- og skipaflotann. Um leið minnkar losun á CO2 umtalsvert; það sem annars hefði farið útí andrúmsloftið verður að metanóli. Tvær flugur í einu höggi; minni losun á CO2 og innlendur orkugjafi í stað innfluttrar olíu og bensíns. Er hægt að biðja um meira?

Það er auðvitað frábært að Mitsubishi hafi áhuga á slíku verkefni á Íslandi. En það sem er kannski nærtækara að benda á, er að til er íslenskt fyrirtæki sem um nokkurt skeið hefur verið að undirbúa metanólframleiðslu frá jarðvarmavirkjun Hitaveitu Suðurnesja á Reykjanesi. Það nefnist Carbon Recycling International og er með afar öflugt teymi á bak við sig. Fram til þessa hefur CRI verið fremur low profile og unnið markvisst að undirbúningi metanólverksmiðjunnar. Spennandi verður að fylgjast með þessu verkefni næstu mánuðina og misserin.

Undanfarið hefur mikið verið talað um að Ísland verði brátt rafmagnsbílaland. Það væri snilld. En ég er ekki alveg að kaupa þá hugmynd. Rafmagnsbílarnir hafa verið handan við hornið nánast svo lengi sem ég man eftir mér. Hér í Den sá maður ófáar fréttir þar um hjá þeim Örnólfi Thorlacius og Sigurði Richter í Nýjustu tækni og vísindum. En eitthvað lætur þessi tækni standa á sér.

Sorgarsaga norska fyrirtækisins Th!nk Global er enn eitt dæmið um erfiðleika rafmagnsbílanna. Þar á bæ ætluðu menn að nýta plast og framfarir í rafhlöðutækni til að gera drauminn að veruleika. Hugmyndin sem fæddist hjá honum Lars Ringdal í orkukreppunni snemma á 8.áratugnum varð að fyrirtækinu Pivco og síðar nefnt Th!nk. Prótótýpan að þessum netta rafbíl átti að slá í gegn á Ólympíuleikunum í Lillehammer 1994, en ævintýrið endaði með gjaldþroti. Þá kom Ford til sögunnar og tók hugmyndina upp á sína arma, en gafst upp og seldi fyrirtækið til Svissara. Sem vissu ekki nokkurn skapaðan hlut hvað þeir ættu að gera við þetta konsept.

En kannski eru nú bjartari tímar framundan hja Th!nk. Norski milljónerinn og sólarorkumeistarinn Jan-Olaf Willums keypti fyrirtækið fyrir tveimur árum og færði það aftur heim til Noregs. Og nú er margt að gerast hjá Th!nk. Samningur við Google um nota bílinn í Googleplexinu, nýjar lithium-rafhlöður frá Indverjunum í Tesla og nýtt fjármagn frá General Electric. Óneitanlega hafa horfurnar aldrei verið bjartari hjá Th!nk.

Ég myndi samt fremur veðja á metanóltæknina. A.m.k. næstu áratugina, þar til rafbílar eða vetnisbílar verða raunverulegur valkostur. Að breyta eldsneytisnotkuninni yfir í metanól er líka miklu einfaldari og umfangsminni framkvæmd. Og rafbíladótið sér enn ekki lausn á að geta keyrt langar leiðir á hleðslunni og verður vart annað en smákríli í miðbæjarsnatti um langa framtíð. Rafbílar eru auðvitað hið besta mál - en sú tækni kemur lítt að notum þar sem brennslan er mest. Í skipum og stórum bílum.

Um leið og góð lausn hefur fundist á tæringarvandamálinu tengt metanóltækninni, verður sáraeinfalt mál að skipta olíu og bensíni út fyrir metanólið. Slíkt hefði ekki bara mikla þýðingu fyrir Ísland. Ímyndið ykkur hvað þetta fellur vel að orkustefnu Evrópusambandsins. Þar á bæ eru menn að kikna undan innfluttri orku. ESB myndi taka metanólinu með miklum fögnuði. Að fá nýjan evrópskan orkugjafa í hendurnar, sem getur nýtt núverandi bílaflota án umtalsverðra breytinga - og notað dreifikerfið sem þegar er fyrir hendi. Menn þar á bæ munu vart trúa sínum eigin eyrum og augum.

Þar að auki verður þessi orkuframleiðsla til að draga verulega úr losun á CO2. Hreint frábær áfangi í átt að betri orkunýtingu og orkusjálfstæði Evrópu.

Sóknarfæri að selja virkjanir

Arabískir gæðingar

Það hlaut að koma að því að orkupeningarnir í Arabíu uppgötvuðu Klakann góða. Nú hefur arabískur fjárfestir að nafni Mohammed Bin Khalifa Al-Thani, eignast bæði hlut í Alfesca og Kaupþingi.

Þessi viðskipti munu hafa komist á vegna góðra sambanda sem Ólafur í Samskipum hefur þarna í eyðimörkinni.

Orkubloggið fagnar því ákaflega að fá Katara inn í íslenskt fjármálalíf. Katar - eða Qatar - er líklega ríkasta land í heimi. Vegna geysilegra gaslinda og olíu. Íbúar þessa sandfláka á Arabíuskaganum lifðu lengi vel á því að selja fisk og perlur. En á 20. öld varð heldur betur breyting á, enda búa Katarar yfir þriðju mestu gasbirgðum í heimi og eru nálægt því að komast á topp-tíu listann yfir ríki með mestu olíubirgðirnar.

Reyndar sitja ljúflingarnir i Qatar nú líklega í 4. sæti allra ríkja heims, þegar litið er til samanlagðra olíu- og gasbirgða. Framar þeim standa aðeins þrjú ríki; Rússland, Sádarnir og Íran. Sem eru öll margfalt fjölmennari lönd en Qatar, sem er aðeins með um eina og hálfa milljón íbúa (þar af munu einungis um 900 þúsund vera Katarar - afgangurinn er innflutt vinnuafl!). Auðæfin þarna eru því hreint æpandi mikil.

Gasbirgðirnar í Qatar eru áætlaðar um 15% af heildarbirgðum heimsins. Meðan Saudi Arabía er stórveldi olíunnar eru Katarar konungar gassins. Gasframleiðsla þeirra er hreint ævintýraleg. Undanfarið hafa dunið á okkur fréttir um að hefðbundin orkuframleiðsla (olía) sé hugsanlega í hámarki nú um stundir og muni fara hnignandi héðan í frá. En fyrir Katarmenn er þetta lítið áhyggjuefni; þeir hafa á áratug náð að þrefalda gasframleiðsluna.

Þetta er miklu meiri aukning en sem nemur aukinni orkunotkun þeirra sjálfra. Þess vegna vex gasútflutningur Qatar hratt. Það eru ekki nema um 12 ár síðan Qatar hóf að flytja út gas svo einhverju næmi. Í dag er þetta litla land meðal tíu stærstu gasútflytjenda heims og það land sem flytur út mest allra af fljótandi gasi.

Mestur hluti gassins kemur frá stærstu gaslind í Mið-Austurlöndum. Hún er nefnd North Field og er að finna undir Persaflóanum, skammt utan við strönd Qatar. Sbr. kortið hér til hliðar. 

Öllum þessum auðlindum er stýrt af ríkisfyrirtækinu Qatar Petroleum. Lengst af var orkulindunum í Qatar reyndar stjórnað af gamla heimsveldinu Stóra-Bretlandi. Qatar má rekja rætur sínar sem ríki, til falls tyrkneska Ottómanaveldisins í lok heimsstyrjaldarinnar fyrri. Þá náðu Bretar áhrifum á svæðinu og þeir gáfu ekki eftir yfirráð sín fyrr en 1971. Olíulindarnir voru í eigu hins alræmda Iraq Petroleum Company, sem stýrt var af breskum og bandarískum olíufélögum. En Qatar varð sem sagt loks sjálfstætt ríki árið 1971 og í kjölfarið var orkuframleiðslan í landinu þjóðnýtt. Þetta var á svipuðum tíma og stórmennin í Bretlandi sendu herskip á Íslandsmið til að aðstoða breska togara við rányrkju sína og koma í veg fyrir útfærslu íslensku fiskveiðilögsögunnar í 50 sjómílur.

Já - við eigum ýmislegt sameiginlegt með gömlu nýlendunum. Og ég veit ekki af hverju menn hér tala um Breta sem vinaþjóð okkar. Spurningin er hvort Katarar fara nú í ríkari mæli að fjárfesta í endurnýjanlegri orku? Svona til að vingast enn meira við Íslendinga - og um leið vega upp á móti kolefnislosuninni, sem gasið orsakar.

Ein af þeim síðum internetsins, sem Orkubloggið hefur gaman af, er "Sjortvjúið" hans John Authers hjá Financial Times (the Short View). Undanfarnar vikur hefur þar skollið á manni sama auglýsingin: "Qatar Financial Centre - At the Heart of Business!". Soldið slappt slagorð finnst mér. En gaman væri ef þeir hjá QFC færu að beina sjónum sínum að endurnýjanlegri orku. Eins og t.d. frændur þeirra hjá Masdar í Abu Dhabi, sem undanfarið hafa verið stórtækir í að fjárfesta í vind- og sólarorkuverum.

Nú er að sjá hvort jarðvarminn fangi athygli Katarmanna. Úr því þeir eru komnir inn í íslenska fjármálalífið.

En kannski er nærtækara að það verði íslenski hesturinn, sem fái athygli Katarmanna. Umræddur Mohammed í Kaupþingi mun nefnilega vera mikill hestaáhugamaður. A.m.k. þegar kemur að hestaveðhlaupum.

Reyndar eru arabísku gæðingarnir öllu snarpari en íslenskir töltarar. Spennandi verður að fylgjast með hvað kemur út út því, þegar slíkur gæðingur og nokkur íslensk útigangshross rugla reitum saman.

 

Loks vill Orkubloggið nefna að saga ríkjanna á Arabíuskaganum og þar norður af er afskaplega heillandi. Enda er ein af uppáhalds kvikmyndunum mínum Arabíu-Lawrence, með Peter O'Toole. Frábær mynd með frábærum leikara. Létt ofleikin en tær snilld engu að síður. En það er önnur saga. 

 ------------------------

PS: Orkubloggið er vaknað á ný, eftir mánaðarhlé. Mun þó ekki verða jafn ofvirkt og var í sumar - kannski ein til tvær færslur á viku.

Hér er svo heimasíðan hans John Authers hjá Financial Times, sem nefnd er að ofan:   http://www.ft.com/cms/bfba2c48-5588-11dc-b971-0000779fd2ac.html 

Og hér má lesa um fjárfestingasjóð Abu Dhabi, sem er orðinn stór player í endurnýjanlegri orku (m.a. eru þeir þátttakendur í verkefni góðvina minna hjá spænska fyrirtækinu Turnsól eða Torresol):  http://www.masdaruae.com/ 

Sjeik kaupir 5% í Kaupþingi

Takk fyrir mig

Þann 18. apríl s.l. (2008) birtist fyrsta færsla Orkubloggsins. Í dag, nákvæmlega 4 mánuðum síðar, kveður Orkubloggið. Sem kannski hefur verið eins og hrópandi í eyðimörkinni. Eða hani uppí olíuborpalli á auðnum íshafsins. En vissulega gott að heyra að sumir skuli hafa haft nennu og jafnvel ánægju af lestrinum.

Ástæða þessarar uppátektar að byrja á Orkublogginu, var af tvennum toga. Annars vegar hálf leiddist mér í þessu MBA-dútli hér í Köben. Fram yfir áramót var ég í vinnu með náminu. En henni hætti ég í byrjun mars - og eftir það var MBA-námið eina viðfangsefnið. Fjölskyldan flutti heim á Klakann góða um áramótin, svo maður hékk yfir tölvunni á kvöldin. Og þá var það einn daginn að Orkubloggið skyndilega fæddist. Með fyrstu lufsufærslunni, sem nefndist "Orka og jarðhiti". Stefnan var að vera með færslu á hverjum degi - sem tókst - þó stundum væri innihaldið kannski ekki mjög djúpt. En sumar færslurnar eru barrrasta ekki sem verstar - þó ég segi sjálfur frá.

Hin ástæðan að baki Orkublogginu var sú að mér fannst - og finnst enn - furðu lítil umfjöllun um orkumál í íslenskum fjölmiðlum. Bloggið var innlegg til að vekja fleiri til umhugsunar um þennan gríðarlega mikilvæga málaflokk. Nú verður m.a. fróðlegt að sjá hvaða nýju áherslur munu koma með nýjum forstjórum Orkuveitu Reykjavíkur og Landsvirkjunar. Ég er nokkuð viss um að senn verða verulegar breytingar á þessum stofnunum - vonandi til hins betra fyrir alla landsmenn.

Nú er náminu hér lokið og stefnan sett heim á leið (í kreppuna og atvinnuleysið - sem þýðir auðvitað að næsta gullæði er bara rétt handan við hornið). Um leið hyggst ég sem sagt svæfa Orkubloggið. Það sem orðið er, fær þó að dvelja áfram hér á internetinu um sinn. Og hver veit nema bloggið vakni aftur til lífsins síðar. Af nógu er að taka. T.d. er ósagt frá ævintýrum einnar stærstu olíufjölskyldu Bandaríkjanna, ljúflinganna í Hunt Oil. Allt of lítið hefur verið fjallað um jarðhita og vatnsorku. Tilefni hefði verið til að segja frá olíuvinnslu úr sandi í Kanada. Og nýbyggingum, sem þaktar eru bláum sólarsellum. Af nógu er að taka.

Til að ljúka þessu ætla ég aðeins að fjalla um Norðurskautið og hvaða ríki munu koma til með að eignast orkulindirnar þar.

Allt umhverfis Norðurskautið fer fram mikil olíu- og gasvinnsla. Og eftir því sem íshellan hörfar, eins og virðist vera að gerast, mun verða horft æ meir til þessara svæða.

Byrjað er eins konar kapphlaup um yfirráð Norðurskautsins. Fyrir ári síðan sendu Rússar kafbát undir íshelluna og komu fyrir rússneska fánanum á hafsbotni Norðurpólsins. Þarna er dýpið meira en 4 þúsund metrar. 

Því miður fyrir Ísland yrði til lítils fyrir okkur að gera tilkall til lögsögu á hafsvæðinu umhverfis Norðurpólinn. Þau ríki sem munu rífast um Norðurskautskökuna eru Rússland, Noregur, Grænland (Danmörk), Kanada og Bandaríkin. Allsendis óvíst er hvernig þau mál fara, en þar mun skipta mestu jarðfræði svæðisins og náttúruleg tengsl þess við umrædd lönd. Þarna munu landgrunnsákvæði Hafréttarsamnings Sameinuðu þjóðanna líklega leika sitt stærsta hlutverk nokkru sinni.

Ástæða þess að það skiptir máli að ráða yfir Íshafinu og botni þess, er af ýmsum toga. Eitt er rétturinn til siglinga stórra fragtskipa. Annað eru náttúruauðlindirnar á svæðinu. Samkvæmt nýrri skýrslu Bandaríkjastjórnar er gert ráð fyrir að norðan heimsskautbaugs séu enn ófundnar 90 milljarðar tunna af olíu. Og einnig gríðarlega mikið af gasi. Skýrsla þessi segir að mestur hluta gassins muni finnast norður af Síberíu. En stærstur hluti olíunnar út af Alaska og við austurströnd Grænlands. Það sem kannski er mest spennandi, er að olían undir hafbotninum við Austur-Grænland gæti teygt sig inn í íslenska lögsögu. En þetta eru nú meira fabúleringar en vísindi.

Myndin hér til hliðar sýnir þann hluta hafsbotnsins, sem kann að hafa afgerandi þýðingu við ákvörðun lögsögumarka á Norðurskautinu. Þetta er s.k. Lomonosov-hryggur; kenndur við rússneska vísindamanninn Mikhail Lomonosov sem uppi var á 18. öld.

Lomonosov-hryggurinn teygir sig nánast þvert eftir botni Íshafsins, milli Síberíu annars vegar og Grænlands og Kanada hins vegar. Rússar ætla sér að sanna að hryggurinn sé náttúrulegt framhald Rússlands og því eigi lögsögumörk þeirra að miðast við hrygginn. Sem myndi þýða að mjög stór hluti Norðurskautsins félli undir lögsögu þeirra. Aðrar mikilvægar neðansjávarmyndanir á svæðinu eru t.d. Alpha- og Mendeleev-hryggurinn og Gakkel-hryggurinn (sem stundum hefur verið kallaður Nansen-hryggurinn). Þessir neðansjávarhryggir eru einnig kenndir við Rússa; landfræðinginn Yakov Gakkel og efnafræðinginn Dimitri Mendeleev.

 

Hvernig lögsaga yfir auðlindum á Norðurskautinu mun skiptast er mál sem ekki mun ráðast alveg á næstunni. Það sem etv. fyrst mun reyna á, er rétturinn til siglinga. Ef svo fer sem horfir, gætu opnast nýjar siglingaleiðir milli Kyrrahafs og Atlantshafs. Bæði norður af Kanada (Norðvestur-leiðin) og norðan við Síberíu (Norðaustur-leiðin - stundum einfaldlega kölluð Norðurleiðin). Það er einmitt síðarnefnda siglingaleiðin, sem gæti haft verulega þýðingu fyrir Ísland. Skip frá Kyrrahafi kæmu norðan úr Íshafinu og varningur þeirra færi annað hvort til Evrópu eða austurstrandar N-Ameríku. Hugsanlega yrði þá reist stór umskipunarhöfn á Íslandi.

 

Íslendingar virðast almennt eiga erfitt með að gleypa þá hugmynd að hætta geti stafað af hlýnandi loftslagi. Sem er auðvitað ekki skrýtið, því hugsanlega verða Íslendingar sú þjóð sem mest hagnast á loftslagsbreytingum. Það er þó alls ekki víst; ennþá eru t.d. uppi kenningar um að Golfstraumurinn muni sveigja af leið og á Íslandi komi til með að kólna stórkostlega. Ég held þó að flest okkar séu nokkuð bjartsýn um að við séum u.þ.b. að detta í lukkupottinn. 

Loks vil ég þakka öllum lesendum samfylgdina. Og takk fyrir athugasemdir og ábendingar. Ég hlakka til að koma heim. Á Klakann góða.

Nýja-Ísland

Fyrir all mörgum árum ferðaðist ég um Nýja-Sjáland. Og gisti þá m.a. á hinu vel þekkta hóteli neðan við Cook-fjall. The Hermitage. Hótelið liggur all langt utan alfaraleiðar og þaðan er fagurt útsýni til þessa hæsta fjalls Nýja-Sjálands og fjallahringsins í kring. Þetta var næstum jafn gott og í Skaftafelli. Jökulaurar, mólendi og skógarkjarr. Já - mér líkaði afskaplega vel á Nýja-Sjálandi.

Þarna hinum megin á hnettinum, með hádegissólina í norðri, var líkt og maður væri að ferðast um eins konar spegilmynd Íslands. Víða minnti náttúran ótrúlega mikið á Klakann góða, með heiðarlönd, lynggróður og jarðvarma. En fjölbreytnin var enn meiri en á Íslandi. Allt í einu ók maður inní þéttan regnskóg á vesturströnd suðureyjunnar. Og maturinn var fyrirtak. Hreint ótrúlega gott lambakjöt! Líka frábær skelfiskur.

Ný-Sjálendingarnir eru líka prýðilegir ljúflingar. Ég verð þó að viðurkenna eitt: Ef ég byggi þarna í þessu fallega landi myndi ég líklega finna til talsverðrar einangrunar. Maður er ansið langt frá öllu öðru í heiminum. Við skruppum til Nýja-Sjálands stystu leið - meðan við bjuggum í Sydney. Það var u.þ.b. 3ja tíma flug þarna yfir hafið frá Sydney.

Og vilji maður skjótast frá Nýja-Sjálandi til annarra landa, t.d. Taílands eða Japan, er það óneitanlegra umtalsvert lengra en frá Íslandi til Evrópu eða Bandaríkjanna.

Allt síðan ég ferðaðist um þessar slóðir, hefur mér þótt Ísland liggja afskaplega vel og miðsvæðis. Skitnir 3 tímar til Köben og 5 tímar til heimsborgar eins og New York. Ég verð barrrasta að segja alveg eins og er: Ísland er svo sannarlega nafli alheimsins!

Auðvitað getur Orkubloggið ekki minnst á Nýja-Sjáland, nema að fjalla aðeins um orkunotkunina þeirra. Líkelga er Nýja-Sjáland það land í heiminum sem hvað mest líkist Íslandi með orkuframleiðslu. Þeir framleiða um 70% rafmagnsins með endurnýjanlegri orku (Orkubloggið telur stórar vatnsaflsvirkjanir til endurnýjanlegrar orku - en þess skal getið að oft eru slíkar virkjanir ekki flokkaðar sem endurnýjanleg orkuframleiðsla vegna mikilla neikvæðra umhverfisáhrifa). Um 30% rafmagnsins þarna hjá andfætlingum okkar kemur aftur á móti frá kolum og gasi.

Þessi 70% skiptast þannig að langmestur hluti þess er rafmagn frá vatnsafli. Og um 7% rafmagnsframleiðslu Nýja-Sjálands kemur nú frá jarðhitavirkjunum. Svo er ein tegund endurnýjanlegrar orkuframleiðslu á Nýja-Sjálandi, sem enn hefur ekki sést á Íslandi. Það er vindorka. 

Í dag er framleiðslugeta vindtúrbínanna á Nýja-Sjálandi um 320 MW. Sem jafngildir um hálfri Karahnjúkavirkjun. Og þær framleiða um 2,5% rafmagnsins í landinu. Miðað við þær vindtúrbínur sem nú er verið að setja upp, verður framleiðslugeta vindorkunnar á Nýja-Sjálandi um 500 MW strax á næsta ári (2009).Og allt að 2.000 MW eru nú í skipulagsferli. M.ö.o. er vindorkan á Nýja-Sjálandi vel samkeppnishæf við rafmagn frá jarðhita og vatnsorku.  

Eftir um 15 ár stendur til að meira en 90% allrar rafmagnsframleiðslu á Nýja-Sjálandi verði frá endurnýjanlegum orkugjöfum. Og þó svo búist sé við því að hlutfall jarðhitans í rafmagnsframleiðslunni vaxi, er gert ráð fyrir að mesti vöxturinn verði í vindorkunni. Þetta hlýtur að vekja spurningar um möguleika þess að nýta vindorku á Íslandi. Í fyrstu bremsar maður við það hversu misvindasamt er heima á Klakanum góða. En öllu verra kann að vera hversu oft er mjög hvasst. Það þarf nefnilega að slökkva á vindtúrbínum í miklu hvassviðri. 

Lokaorð Orkubloggsins um vindorkuna eru þessi: Orkuveitufyrirtækin á Íslandi hljóta að vera nú þegar búin að gera úttekt á möguleikum þess og hagkvæmni að nýta vindorku á Íslandi. Eða hvað?

Hvort við eigum bráðum eftir að upplifa að sjá grilla í 50 risastórar 3-4 MW vindtúrbínur t.d. utan við ströndina á Mýrum, er óvíst. Sökum þess að haftúrbínurnar eru dýrari en þær á landi, er kannski lógískara að búast frekar við að sjá vindorkuver t.d. austur á Rangárvöllum eða í nágrenni við flugvöllinn á Miðnesheiði. Allt veltur þetta auðvitað á hagkvæmni - og því hvort tæknin henti íslenskum aðstæðum með tilheyrandi stórviðri.

Fjallgöngumenn fundust á lífi

Madonna og Ísland

Madonna mun vera fimmtug í dag. Svolítið erfitt að trúa því. Finnst sem það hafi verið í gær sem hún söng lagið "Live to tell" í kvikmyndinni "At close range". Með einum uppaáhaldsleikaranum mínum; Chirstopher Walken.

Aðalpersóna myndarinnar var aftur á móti leikin af Sean nokkrum Penn. Sem þá var kvæntur Madonnu. Hann átti eftir að verða mikill stórleikari og leikstjóri.

Penn tengist mörgum góðum myndum. Ein af þeim betri og furðulegra er kvikmyndin "It´s All About Love". Þar er á ferð furðuleg framtíðarsýn, þar sem fólk hnígur niður látið án skýringa og ísöld virðist vera að skella á. Þarna leikur m.a. skutlan yndislega, Claire Danes. Og í lokin er Sean Penn staddur í farþegavél sem flýgur um í leit að opnum flugvelli. Því allir flugvellir eru að sökkva í snjó. Þessari undarlegu mynd var leikstýrt af Dana, sem heitir Thomas Vinterberg. Og mun vera lærisveinn Lars von Trier.

Hvað um það. Madonna á daginn í dag. Og það er hreint með ólíkindum hvernig tíminn flýgur áfram. Mér finnst vart lengra en 3 vikur síðan ég sá myndina, sem minnst var á hér efst; "Live to tell". En í reynd eru það meira en 20 ár! Ég er sjálfur að verða 42ja ára. Og botna satt að segja ekkert í því - af því mér finnst ég alltaf vera 29. Og mig grunar að margir fleiri finni fyrir svipaðri tilfinningu. Það góða er að maður er loks farinn að þekkja sjálfan sig sæmilega vel.

Næsta kvikmynd sem ég sé verður vonandi "Into the wild". Sem einmitt er leikstýrt af sean Penn. Ég las bókina fyrir nokkru. Sem skrifuð er af fjallamanninum og ljósmyndaranum Jon Krakauer. Um strákkjánann Chrisopher McCandless, sem yfirgaf foreldra sína og fjölskyldu án þess svo mikið sem segja bless. Og hvarf loks inní öræfi Alaska. En þar veslaðist hann upp og bar beinin þarna í draumi sínum um hina gjöfulu villtu náttúru.

Upphaflega átti þetta einungis að verða stutt grein hjá Krakauer i tímaritinu Outside. En Krakauer heillaðist svo af karakternum hans McCandless, að hann lagðist í mikla rannsóknarvinnu til að komast að því hvað hafði komið fyrir þennan greinda og góða dreng. Hverja McCandless hitti á ferðalagi sínu um Bandaríkin og hverjir voru draumar hans. Á hans stuttu ævi - áður en hann fannst sem liðið lík aleinn í öræfum Alaska.

Talsvert dramatísk saga og hreint ágætlega skrásett hjá Íslandsvininum Krakauer.

En að annarri bók sem Krakauer kom að. Ég held að besta ferðabók sem hefur verið skrifuð um Ísland á síðustu áratugum, sé einmitt bók þeirra Jon Krakauer og David Roberts; "Iceland - Land of the Sagas".

Mér finnst textinn hjá Roberts ná vel að fanga andrúmsloft eða grunn hinnar íslensku þjóðarsálar. Og ljósmyndir Krakauer eru langt frá þeirri hefðbundnu glansmynd, sem svo oft er sýnd af Íslandi. Og eru fullar af dulúð og fegurð.

 

Keðjan sem þessi færsla myndar er sem sagt: Madonna - Sean Penn - Jon Krakauer - Chrisopher McCandless - Sean Penn. Ásamt nokkrum smærri hliðar-hlekkjum. Og loks Madonna á ný. Með lagið sitt Live to tell.  

 

Madonna fimmtug

Misvindasamt á orkumörkuðunum

Nýjustu fréttir af gömlum vini Orkubloggsins, Boone Pickens, eru þær að nú spáir hann aða olíuverðið kunni að fara niður í 110 USD tunnan. En fullyrðir að verðið muni ekki fara undir 100 dollara. Kortið hér að neðan sýnir verðþróunina síðustu 30 dagana.

Auðvitað getur allt gerst. Þrátt fyrir að olían hafi stundum tekið stökk upp á við síðustu dagana, virðist trendið nú liggja niður. En Pickens yrði spældur ef olían færi niður fyrir 100 USD tunnan.

Öfugt við Orkubloggið, sem fór út af markaðnum við 120 dollara markið, veðjaði Pickens áfram á 150 dollara. Honum er líka af öðrum ástæðum mikilvægt að olíuverðið verði sem allra hæst. Því hann er búinn að setja mikinn pening í vindorku. Þeir hjá General Electric eru á fullu að smíða vindtúrbínur, sem fara í stærsta vindorkuver í heimi. Vindorkuverið sem Pickens er að reisa á sléttum Texas. Og fyrir samkeppnishæfni vindorku er best að olíuverð sé sem hæst.

Sökum þess að nú fer að líða að lokum veru minnar hér í Danaveldi, ætla ég að kveðja Danmörku með umfjöllun um danska vindorku. Danir eru afskaplega stoltir af vindorkufyrirtækinu sínu; Vestas. Sem er í fararbroddi þessa iðnaðar í heiminum og hefur gengið mjög vel síðustu árin. En samkeppnin er mikil og hörð. Það er t.d. ekkert grín að keppa við GE á Bandaríkjamarkaðnum eða í Kína. Markaðshlutdeild Vestas í Bandaríkjunum hefur á stuttum tíma fallið um næstum helming; úr 25% í rúm 13%.

Þó svo Vestas hafi barrrrasta gengið þokkalega að ná fjárhagslegum markmiðum sínum, má t.d. nefna að spænska vindorkufyrirtækið Gamesa skilaði yfir 40% meiri hagnaði fyrstu sex mánuði þessa árs en á sama tíma 2007. Og ekki eru liðnir 2 mánuðir síðan Gamesa fékk risapöntun, einhverja þá alstærstu í sögu þessa golubransa. Pöntun upp á vindtúrbínur með samals 4.500 MW framleiðslugetu! Það er spænska orkusölufyrirtækið Iberdrola Renovables, sem ætlar að setja þær túrbínur upp í Evrópu, Mexíkó og Bandaríkjunum. Afhendingartíminn er 2010-2012. Þetta er fjárfesting upp á u.þ.b. 10 milljarða dollara og mun dekka um 70% af framleiðslugetu Gamesa næstu árin.

Það er einfaldlega allt að gerast í vindorkunni þessa dagana. Í Danmörku er nú verið að leggja drög að byggingu vindorkuvers á hafi úti, sem verður líklega hið stærsta sinnar tegundar. Til stendur að reisa a.m.k. 100 vindtúrbínur útí hafinu milli Djursland á Jótlandi (er rétt norðan Árósa) og eyjarinnar Anholt, sem liggur þar austan við útí Kattegat. Þetta hafsvæði er talið henta mjög vel fyrir vindtúrbínur. Orkuverið á að vera tilbúið 2012.

Enn er óljóst hversu stórt það kemur til með að vera, en hingað til hefur verið talað um 100-200 MW. Stjórnarandstaðan hér i Danmörku fussar yfir því og vill að orkuverið verði með 400 MW framleiðslugetu. Ef það gengur eftir verður þetta nær örugglega stærsta offshore vindorkuver í heimi. Það stærsta, sem nú er í byggingu, er orkuver um 30 km utan við strendur Belgíu. Sem til stendur að verði með 300 MW framleiðslugetu.

Tvö stærstu vindorkuverin á hafi úti í dag eru hvort um sig um 160 MW. Þau eru bæði í Danmörku. Annað stendur utan við Horns Rev, um 14 km vestur af Jótlandsströnd og hitt er um 10 km utan við strönd Nysted á Lálandi.

Verið við Horns Rev samanstendur af 80 túrbínum frá Vestas og eigendur þess eru sænska orkufyrirtækið Vattenfall (60%) og danska Dong Energi (40%).

Vattenfall er i eigu sænska ríkisins og er eitt af stóru raforkufyrirtækjunum í Evrópu. Það rekur orkuver um alla Skandinavíu og einnig í Þýskalandi og Póllandi. Og er líka með smávægilega starfsemi í Hollandi og á Bretlandi.

Nær öll rafmagnsframleiðsla Vattenfall kemur frá kola-, gas- og kjarnorkuverum, en reyndar er nær fjórðungur framleiðslunnar frá vatnsorku. Vindorka er sáralitill hluti fyrirtækisins, en auk Horns Rev rekur Vattenfall eitt vindorkuver á Bretlandi (90 MW ver tæplega 10 km utan við árósa Thames) og eitt nýtt orkuver í Svíþjóð (110 MW ver rétt sunnan við Eyrarsundsbrúna).

Hinn eigandi Horns Rev, hið danska Dong Energi, er líka gríðarstórt orkufyrirtæki. Og er m.a. mikið í olíuvinnslu í Norðursjó. Auk þess að eiga í Horns Rev og Nysted, rekur Dong offshore vindorkuverið Vindeby, sem er um 1,5 km norður af Lálandi. Framleiðslugeta þess er um 5 MW, en þetta var fyrsta vindorkuverið sem byggt var útí sjó. Það hóf framleiðslu 1991 og hefur reynst mjög vel.

Verið við Nysted eru 72 túrbínur frá Siemens. Það er í eigu tveggja orkufyrirtækja; hins fyrrnefnda danska Dong Energi sem á 80% hlut og sænska orkufyrirtækið E.ON á 20%. Hið síðar nefnda er eitt af fyrirtækjunum í E.ON samsteypunni. Sem er stærsta orkudreifingarfyrirtæki heims sem alfarið er í eigu einkaaðila. E.On hyggst setja 6 milljarða evra í endurnýjanlega orkuframleiðslu á næstu tveimur árum. Myndin hér að neðan er af ljúflingnum Wulf Beroat, forstjóra E.ON. Þetta netta firma er með um 70 milljarða evra í ársveltu og 90 þúsund starfsmenn.

Þess má loks geta að nýlega var tilkynnt um aðkomu E.ON að uppbyggingu 1.000 MW vindorkuvers við strendur Bretlands. Áður hafði Shell bakkað út úr þessu verkefni. En nú er E.ON sem sagt búið að taka við því kefli. Og hver er samstarfsaðilinn? Jú - hið danska Dong Energi. Sem senn verður væntanlega einkavætt að hluta.

Hvernig væri að Orkuveita Reykjavíkur / REI skoðaði að kaupa Dong? Er ekki einmitt verðið að ráða nýjan forstjóra Orkuveitunnar á næstu dögum? Og ég einmitt að útskrifast hér í dag. Alveg upplagt!

Verð á hráolíu niður fyrir 114 dali tunnan

Safe bet hjá Buffet?

Alltaf er blessaður ljúflingurinn Buffet samur við sig. Skellir sér í hefðbundna orkugeirann - gas og kol. Ekkert sólarorkuvesen á honum. Ekki verið að taka mikla áhættu.

Og þó. Hlutabréfaviðskiptum fylgir auðvitað alltaf áhætta. Fyrirtækið NRG Energy hefur t.d. lækkað um 20% á stuttum tíma. Við vitum ekki nákvæmlega hvenær Buffet keypti bréfin í NRG. Þ.a. kannski er strax komið tap á bakið. Það væri nú gott fyrir egó Orkubloggsins að hafa á stuttum tíma bæði slegið út Pickens og Buffet. Keep on dreaming.

Auðvitað alls ekki rétt af Orkublogginu að segja að Buffet sé bara i hefðbundna orkugeiranum. Hann hefur t.d. fjárfest í vindorku. Talsvert. Og Buffet er líklega stærsti hluthafinn í Mid American Energy Holdings. Sem er með 20 þúsund MW framleiðslugetu og m.a. með jarðhita í portfólíóinu sínu. Auðitað er Buffet líka í endurnyjanlegri orku!

Rætur Mid American liggja reyndar mjög í jarðhita. Því upphaf fyrirtækisins má rekja til stofnunar CalEnergy árið 1971. Sem var ráðgjafarfyrirtæki um jarðhitavirkjanir. Í dag er framleiðslugeta CalEnergy í Bandaríkjunum og á Filippseyjum yfir 1.300 MW. Ætli við getum ekki barrrasta næstum því kallað Buffet Íslands-vin? A.m.k. ef Geysir Green býður honum heim í kaffi. Ólafur Jóhann ætti að geta bjallað í þann gamla.

En út af þessari frétt Moggans um aðkomu Buffet's að NRG. Það ekki glæný frétt að Buffet horfi til orkufyrirtækja með starfsemi í Texas. Hann stóð t.d. í svoleiðis stússi þar í fyrra. Og þá vakti það talsverða athygli hversu mörg þekkt nöfn tóku upp á því að feta í fótspor verndara Orkubloggsins; Boone Pickens. Og hófu að setja pening í orkufyrirtæki. Ekki síst í Texas og víðar í suðvesturríkjunum. Auk Buffet's má t.d. nefna Bill Gates. Fjárfestingasjóðurinn hans hefur t.d. unnið með orkufyrirtækinu RNM Resources. Sem er með höfuðstöðvar í Nýju-Mexíkó og selur mikið af orku til Texas. Bæði rafmagn og gas.

Og í lokin er rétt að benda á að þó svo Mogginn kalli NRG Energy "orkuheildsala" væri nær að tala einfaldlega um orkufyrirtæki. Þeir hjá NRG eru bæði stórir í orkuframleiðslu og orkudreifingu. Framleiða t.d. meira en 10 þúsund MW bara í Texas. Og samtals um 24 þúsund MW alls. Það er óneitanlega aðeins meira en Landsvirkjun.

Hér spjallar Buffet um orkumálin; olíu, vind og "sticking straws in the ground." Örugglega góður afi þarna á ferð:

 

Warren Buffet fjárfestir í orku og samgöngum

Frá Færeyjum til Alsír

"Í sambandi við kapitalhækkingina hjá P/F Atlantic Petroleum er prospekt og annað tilfar um kapitalhækkingina almannakunngjørt".

Þannig segir í tilkynningu frá því fyrr í sumar, sem lesa má á vef Eik-banka. Færeyskan er óneitanlega skemmtilegt tungumál. Og ekki annað hægt en að finna til sterkrar ættartaugar, þegar maður les svona texta. Hreint ótrúlega líkt íslensku. Og svo eru Færeyingar afskaplega þægileg þjóð. A.m.k. allir þeir sem ég hef kynnst í gegnum tíðina.

Já - Færeyjar eru snilld. Og í gær var tilkynnt um olíufund færeyska félagsins Atlantic Petroleum. Reyndar ekki á landgrunni Færeyja. Heldur innan lögsögu Bretlands. En gerir það vel þess virði að staldra við þetta ágæta færeyska félag; Atlantic Petroleum.

Það var tæplega tugur félaga og einstaklinga, sem stofnaði Atlantic Petroleum (AP) árið 1998. Tilefnið var að senn yrðu boðin út leyfi til olíuleitar og -vinnslu á færeyska landgrunninu. Ég veit einungis um tvö íslensk félög, sem þegar hafa verið stofnuð í sama skyni á Íslandi. Vegna hugsanlegrar olíuvinnslu við Ísland. Annað þeirra er Geysir Petroleum, sem nú mun reyndar hafa runnið inní norska félagið Sagex. Og eflaust verða þau fleiri.

Árið 2005 var AP skráð á hlutabréfamarkað á Íslandi og ári síðar á OMX í Danmörku. Upphaflega var hlutafé AP 25,5 milljón danskar krónur og var siðar aukið í 112 milljón DKK.

Verð hlutabréfa í AP stökk upp um 8% í gær, í kjölfar fréttanna um olíufundinn. Eins og sjá má hér til hliðar. Gott mál hjá þessu færeyska félagi.

Verðmæti fyrirtækisins er þó langt frá því sem var í nóvember á s.l. ári (2007). Og þetta er félag sem sveiflast gríðarlega í verðmæti. Fram til þessa hefur AP auðvitað verið rekið með tapi, enda nokkuð í að almennileg tekjumyndun verði hjá félaginu. Hlutabréf í AP eru því ennþá mikil áhættufjárfesting. En kaup í félaginu gætu hugsanlega gefið mjög vel af sér. Takist þeim hjá AP áfram vel upp í olíuleitinni.

Fyrsta leyfið til olíuleitar á færeyska landgrunninu var gefið út fyrir sléttum 8 árum, í ágúst 2000. AP var eitt af þeim félögum sem kom að kaupum á því leyfi. Árið 2001 færði AP út kvíarnar og varð þáttakandi í kaupum á leyfum á breska landgrunninu. Það verður gaman að fylgjast með Atlantic Petroleum næstu mánuðina. Kannski eigum við eftir að fá Færeyinga sem fjárfesta í íslenskum olíuiðnaði.

Hér að ofan var minnst á norska félagið Sagex, sem Íslendingar eiga nokkuð stóran hlut í. Þar mun vera um að ræða BYKO-fjölskylduna; þ.e. Jón H. Guðmundsson.  Sagex ræður yfir nokkrum leyfum í Norðursjó og hafa einnig keypt leyfi innan færeysku lögsögunnar. Félagið hefur líka sagst stefna á að fá leyfi í íslensku lögsögunni.

Og nú síðast mun Sagex hafa sett stefnuna á Alsír, Túnis og Líbýu. Eins og dyggir lesendur Orkubloggsins skilja, er ég auðvitað afar ánægður að einhverjir íslenskir fjárfestar séu að horfa til Norður-Afríku! Þessi ánægja þarfnast ekki frekari skýringa. Sbr. fyrri færslur um N-Afríku og tækifærin þar. Sjá t.d. hér:  http://askja.blog.is/blog/askja/entry/612648/ 

En ég verð samt að segja: "Ólík er túninu gatan og glerrúðan skjánum." Helst með rödd skáldsins.

Stundum held ég að ég sé með ofurlítið gamla sál. Ég á t.d. satt að segja bágt með að lesa skáldskap eða ljóð, sem eru eftir einhverja fædda eftir 1930 (held að Hallgrímur Helgason sé eina undantekningin þar frá). En þetta er nú bara smá útúrdúr. Það sem ég vildi sagt hafa: Ólík er túninu gatan og glerrúðan skjánum!

Það er ansið langt milli Færeyja og Alsír. Í fleiri merkingu en einni. Og ef ég man rétt komu þeir þaðan, þrælasalar Tyrkjaránsins. En við megum ekki vera of langrækin.

Atlantic Petroleum finnur olíulind

Snjófriðun og olían í Alaska

Olíuverðið hækkar nú á ný. Þrátt fyrir heldur slappar efnahagsfréttir frá Bandaríkjunum. Og þrátt fyrir að dollarinn hafi styrkst. Og þrátt fyrir að hægi á Evrópu. Það fer að verða nokkuð augljóst að Bandaríkjamenn verða að auka framleiðsluna. Og þá horfa menn annars vegar til þess að leyfa meiri boranir utan við ströndina. Og hins vegar til Alaska.

Hvort tveggja er mjög umdeilt þarna fyrir vestan. Í Alaska eru það náttúruverndarsjónarmið sem eru gegn olíuvinnslu. Og við strendurnar á "meginlandinu" hafa menn áhyggjur af mengun við mjög þéttbýl svæði. Í dag ætlar Orkubloggið að horfa til Alaska. 

Núverandi forsetaframbjóðendur, þeir Obama og McCain, virðast eiga það sameiginlegt að hvorugur vill leyfa boranir innan náttúruverndarsvæðanna i Alaska. Til að svo verði mun þurfa nýjan Reagan í Hvíta húsið. Mann sem segir "America's economy first whatever it takes". En vonandi verður löng bið í að nýtt Reagan-Bush par komi fram í dagsljósið. Þar að auki er allsendis óvíst að einhver smá framleiðsluaukning í Alaska myndi hafa umtalsverð áhrif á verðið. "Hátt" olíuverð kann að vera komið til að vera - einfaldlega vegna þess að peak-oil sé náð.

Hverju gæti olíuvinnsla á þessu náttúruverndarsvæði skilað? Og hvaða svæði eru þetta?  Í stuttu máli er þetta landsvæði nyrst í Alaska. Byrjað var að ræða um það á 6. áratugnum að vernda svæðið, sem þykir að mörgu leyti vera einstakt, ekki síst vegna fjölbreytts dýralífs og er einnig afar viðkvæmt fyrir t.d. mengun.

Fyrsta löggjöfin um verndun þess var samþykkt af Bandaríkjaþingi um 1960. Tuttugu árum síðar voru sett ný lög, sem stækkuðu friðlandið. Þar með varð þetta að stærsta verndaða víðerni innan Bandaríkjanna. Og þetta er svo sannarlega ósnortið svæði. Þarna eru t.d. engir vegir. Og einungis hægt að komast að svæðinu eftir Daltonveginum, sem liggur meðfram vesturhluta svæðisins og norður til Prudhoe-flóa.

 

Alls er náttúruverndarsvæðið um 80 þúsund ferkílómetrar. Sem samsvarar 80% af stærð Íslands. Landsvæðið sem rætt er um vegna olíuvinnslu er þó ekki nema hluti meðfram ströndinni - og er um 6.000 ferkílómetrar. Lögin frá 1980 heimiluðu tilteknar rannsóknir á því afmarkaða svæði, en eigi að hefja vinnslu þarf að fá samþykki Bandaríkjaþings. Þingið treysti m.ö.o. ekki forsetanum til að fá slíkt vald í hendur.

 

En jafnvel þó farið yrði á fullt í olíuvinnslu þarna norður við Beauforthaf, myndi það ekki hafa nein veruleg langtímaáhrif til lækkunar á verði. Né gera Bandaríkin óháðari innfluttri olíu svo nokkru næmi.

Bandaríska Orkumálaráðuneytið hefur áætlað að hámarksframleiðsla þarna myndi smám saman ná um 800 þúsund tunnum á dag. Og að það myndi taka 10 ár að ná því marki. Og eftir það myndi framleiðslan á svæðinu minnka á ný. Á myndinni hér til hliðar eru gefin þrjú mismunandi dæmi, eftir því hvort þarna myndi finnast lítið magn, meðal eða mikil olía.

Þessi vinnsla er álitin geta lækkað verðið á olíutunnunni um c.a. 1-2% eða svo. Jafnvel ekki nema hálft prósent. M.ö.o. að það sé varla þess virði að fara út í olíuvinnslu á þessu einstaka og viðkvæma svæði.

Einmitt þess vegna hvetja nú margir til þess að byggð verði ný kjarnorkuver í Bandaríkjunum. Vandinn með kjarnorkuverin, er að það tekur soddan óratíma að byggja þau. En það flýtir ekki fyrir að bíða með að fara af stað. Var þetta ekki mikil speki!

Ég er óttalegur virkjanakall. Get barrrasta ekki að því gert. Líklega arfleifð af því þegar maður stóð sveittur í gúmmístígvélunum með strákunum og stíflaði bæjarlækinn á Klaustri. Eftir úrhellisrigningar. Það var alltaf rosalega skemmtilegt. Og síðan þá hefur mér þótt vatnsaflsvirkjanir snilld. Því stærri - því flottari.

En eitt verð ég að viðurkenna. Alltaf þegar ég skoða myndir frá náttúruverndarsvæðunum í Alaska - þessu stórkostlega ósnortna víðerni - fer ég að skammast mín. Fyrir það að hafa verið sáttur við byggingu Kárahnjúkavirkjunar.

Eftir á að hyggja finnst mér nefnilega að við hefðum átt að nota tækifærið. Friða öll öræfin norðan Vatnajökuls. Það tækifæri kemur aldrei aftur. Því miður. Og mér finnst heldur lúið þegar menn skreyta sig með þeim fjöðrum að hafa átt þátt í að stofna stærsta þjóðgarð í Evrópu - sem aðallega er jökull. Frosinn snjór. Menn sem köstuðu á glæ einstöku tækifæri til að skapa einhvern glæsilegasta þjóðgarð i heimi. Og siguðu þess í stað skurðgröfunum á landið. Og friðuðu snjó.

Hráolíuverð hækkar annan daginn í röð

Prins Póló

Ólíkt höfumst við að. Meðan á Íslandi er talað um að taka upp evru þegar krónan hefur fallið, tala Pólverjar um að gjaldmiðillinn þeirra sé orðinn allt of sterkur og því best að taka upp evru.

Það eru líklega fyrst og fremst landbúnaðarstyrkirnir frá EB til Póllands, sem valda þessu. Ég held að í báðum þessum tilvikum sé umræðan jafn vitlaus. Menn eiga ekki að láta tímabundnar gengissveiflur ráða öllu um það hvort taka eigi upp evru. Það mál snýst um önnur og stærri grundvallaratriði, sem skoða verður í heildarsamhengi.

Vegna Prins Pólósins hef ég alltaf fundið til smá skyldleika við Pólverja. Þó svo stundum gleymi ég því að Prins sé pólskt - en ekki íslenskt! Hef aðeins einu sinni komið til Póllands og var þá viku í Varsjá. Og líkar ákaflega vel við Pólverja - einna best af öllum Evrópuþjóðunum satt að segja.

Það er reyndar svo að í Evrópu kann ég langbest við þjóðirnar í Austur-Evrópu. Eins og t.d. Tékka, Búlgara og auðvitað Pólverja. Og er sérstaklega minnisstætt hvernig kristin kirkja, moska og sýnagóga - allt mjög gamlar byggingar - standa í hnapp í sátt og samlyndi í miðborg Sófíu í Búlgaríu. 

En aftur að Póllandi. Úr því að Orkubloggið minntist á Prins Pólo, verður auðvitað ekki hjá því komist að skoða hvaðan Pólverjar fá orkuna sína.

Rétt eins og Ísland þarf Pólland að flytja inn allt eldsneyti vegna samgangna. Eða nánast allt; það er örlítil olíuvinnsla í landinu. En þegar kemur að rafmagninu skilja leiðir Íslands og Póllands. Meðan rafmagnsframleiðsla á Íslandi er þekkt fyrir að koma svo til öll frá endurnýjanlegri orku, er allt annað upp á teningnum í Póllandi. Um 95% rafmagnsframleiðslu Pólverja kemur frá jarðefnaeldsneyti og lang mest frá kolaorkuverum. Enda mikið af kolanámum í Póllandi. En þetta er fjölmenn þjóð og þrátt fyrir alla kolavinnsluna þarf Pólland að flytja inn eldsneyti til rafmagnsframleiðslu.

Það litla hlutfall af pólska rafmagninu sem kemur frá öðru en kolum, er mest allt frá vatnsafli. Talsvert stórar vatnsaflsvirkjanir eru í landinu, enda þokkalega góðar virkjanaaðstæður í t.d. Karpatafjöllum og víðar í Póllandi. Líklega er framleiðslugeta vatnsaflsvirkjananna vel á þriðja þúsund MW. Sem samsvarar u.þ.b. þremur Karahnjúkavirkjunum.

Til framtíðar horfa Pólverjar til þess að auka notkun á jarðgasi. En um leið kæra þeir sig ekki um að verða háðir Rússum um orku. Þannig að kannski kemur að því að í Póllandi rísi kjarnorkuver. Sú umræða blossaði upp fyrir um tveimur árum. Og athyglisvert er að þar hefur ekki síst verið rætt um byggingu á veri, sem nýti þórín. Sem Orkubloggið hefur áður fjallað um.

Loks er vert að vekja athygli á því, að eitt stærsta fyrirtæki í Mið-Evrópu er einmitt pólskt olíufyrirtæki. Það heitir PKN Orlen og rekur olíuhreinsunarstöðvar og selur einnig olíu og bensín. Þannig að Íslendingar sem ferðast hafa um Pólland kannast væntanlega vel við bensínstöðvarnar þeirra og lógóið.

Orlen var auðvitað upphaflega í ríkiseigu, en var einkavætt eftir fall kommúnismans í Póllandi. Í dag starfar félagið líka í Þýskalandi, Tékklandi og Litháen. 

Vilja upptöku evru sem fyrst

Hafið bláa

Fyrir all mörgum árum kynntist ég siglingum. Og viti menn - ég snarféll fyrir þessari frábæru íþrótt og útiveru. Þó svo ég sé alger aumingi á sjó (hlægilega sjóveikur!). En reyndar er það svo, að einmitt þess vegna henta siglingar mér prýðilega - því sjóveikin er víðs fjarri meðan ekki er farið "undir þilfar".

En ég er hræddur um að draumurinn um langsiglingar í Suðurhöfum - í anda Kríunnar og hinnar frábæru vinkonu minnar hennar Unnar Jökulsdóttur - rætist því miður aldrei. Ég finn til ógleði, bara við tilhugsunina að vera ofaní káetu!

Reyndar varð siglingaáhuginn til þess að ég var, ásamt fleirum, einu sinni nærri búinn að kaupa eitt fremsta skútufyrirtæki í Skandinavíu. Ef ég man rétt hljóðaði tilboðið upp á u.þ.b. 50 milljón evrur. Á tímabili var þekktur íslenskur fjárfestir inní þessu dæmi. En guggnaði á þessu, svo við neyddumst til að leita annað. En því miður - eða kannski til allrar hamingju - vorum við yfirboðnir. Líklegt er að þessi starfsemi hafi átt afskaplega erfitt síðasta árið. En það hefði samt verið stuð. 

En nú ætlar Orkubloggið að kíkja undir skúturnar. Og ofaní öldurnar. Og segja frá hreint magnaðri ölduvirkjanatækni, sem bloggið hefur ekki áður greint frá. Um aðrar tegundir af ölduvirkjunum má t.d. lesa hér:   http://askja.blog.is/blog/askja/entry/590699/   Og hér er önnur færsla um dönsk ölduorkufyrirtæki:  http://askja.blog.is/blog/askja/entry/592937/

Í dag ætlar Orkublogguð að beina sjónum að skoska fyrirtækinu Aquamarine Power. Og hinu magnaða tæki þeirra, sem kallað er Ostran (the Oyster). 

Eins og sjá má á myndinni hér til hliðar, er þetta eins konar samloka sem stendur á hafsbotninum nálægt landi (á um 10 m dýpi). Hæðin er um 12 m og breiddin um 18 m. Og tæknin felst í því að hreyfing hafsins hreyfir vængina eða flapsana fram og til baka. Þessi hreyfing knýr eins konar pumpu sem pumpar sjó af afli inn í rör. Rörið liggur frá tækinu og í land. Þangað kemur bunan af miklu afli og knýr túrbínu.

Framleiðandinn fullyrðir að þetta sé áreiðanlegt og viðhaldslítið apparat. Hvert þeirra á að geta framleitt um 2,5 MW og heppileg heildarstærð svona orkuvers er talin vera ca. 25 MW. Sem gera u.þ.b. 10 tæki. Kannski upplagt að setja svona niður utan við Seltjarnarnes?

Til stóð að reyna þessa tækni nú í sumar við Orkneyjar. Því miður verður Orkubloggið að lúta í gras og viðurkenna að bloggið hefur ekki fengið staðfestingu á því að byrjað sé að láta reyna á prótótýpuna. En það var a.m.k. verið á fullu að smíða þetta snilldar apparat í vetur. Ölduorkufyrirtækin fullyrða að þessi tegund orku muni í framtíðinni skila allt að 10% af allri rafmagnsframleiðslu i heiminum. Þar er ansið langt í land. En alltaf gott að vera bjartsýnn.

Breska fjárfestingafyrirtækið Sigma Capital setti 1,5 milljón bresk pund í þetta öldurót og "ostruævintýri" í fyrra. Þar kemur til sjóður þeirra Sigma-manna, sem fjárfestir í endurnýjanlegri orku. Alltaf gaman þegar flott venture er tilbúið í svoleiðis. Rétt eins og allir áhættufjárfestarnir íslensku. Geisp.

Poppstjarna sigldi til sigurs

Norskt þórín

Olían hækkaði í gær. En ég get lofað því að staða mála í Georgíu hefur þar engin áhrif. Þeir atburðir eru löngu komnir inní verðið. Líklega er hin raunverulega ástæða verðhækkunarinnar, grunur um að birgðastaðan í Bandaríkjunum hafi lækkað. Kemur í ljós eftir nokkra klukkutíma.

En í dag ætlar Orkubloggið að loks að ljúka umfjöllun um ráðagerðir í Noregi um að reisa þórín-kjarnorkuver.

Eins og allir vita eiga Norðmenn ógrynni af olíu, gasi og vatnsafi. Sönn orkuþjóð. Það sem kannski færri vita er að Norðmenn standa líka framarlega í kjarnorkurannsóknum. Þeir voru í fararbroddi í framleiðslu á þungavatni, sem síðar varð einn af lykilþáttunum í kjarnorkuvinnslu. Hér gæti Orkubloggið auðveldlega gleymt sér í því að lýsa dásemdum þess hvernig þungavatn er notað. En forðumst það í bili. Þess í stað skulum við beina athyglinni að því, að hugsanlega verða Norðmenn í fararbroddi nýrrar kjarnorkutækni. Sem mun byggja á þóríni í stað úrans. Tækni sem hefur marga jákvæða kosti, eins og t.d. var lýst í færslunni "Þrumuguðinn";  http://askja.blog.is/blog/askja/entry/608681/

Í nærri 60 ár hefur nú verið rekin alþjóðleg kjarnorku-rannsóknastöð í Noregi. Í nágrenni við Lilleström. Og þar hefur  verið byggður kjarnakljúfur, sem senn kann að verða notaður til að gera tilraunir með nýtt eldsneyti: Þórín.

Einnig var nýlega lokið við yfirgripsmikla athugun, á vegum norskra stjórnvalda, á því hvort Norðmenn eigi að setja enn meiri kraft í kjarnorkurannsóknir sínar. Og hreinlega byggja sérstakt þórín-kjarnorkuver. Niðurstaðan, sem birt var í febrúar s.l. (2008), var að enn væri of mikil óvissa um framtíðarmöguleika þóríns, sem kjarnorkueldsneytis. Þess í stað sé rétt að hefja vinnu við að kortleggja nákvæmlega þórínsvæðin í Noregi. Þórínbirgðir í Noregi eru áætlaðar með hinum mestu í heiminum og fyrsta skrefið sé að afla nákvæmari upplýsinga þar um.

Þannig að enn er nokkuð langt í að kjarnorkudraumurinn rætist í Noregi. En ekki er unnt að segja bless við norska þórínið, nema fyrst minnast á Norðmanninn Egil Lillestöl. Lærifaðir hans er einmitt ítalski eðlisfræðingurinn Carlo Rubbia. Sem Orkubloggið hefur áður minnst á. Egill þessi er einn harðasti talsmaður þess að Norðmenn eigi að verða frumkvöðlar í nýtingu þórín-tækninnar. Þetta sé eina tæknin sem að einhverju marki geti leyst af hólmi rafmagnsframleiðslu með olíu og kolum - með tiltölulega öruggum hætti. Og ekki sé eftir neinu að bíða!

Lillestöl er eðlisfræðiprófessor við Háskólann í Bergen og sérfræðingur hjá átómrannsóknastöðinni í CERN. Vísindamennirnir í CERN munu einmitt brátt setja af stað nýja hraðalinn sinn. Sbr. þetta alræmda myndband - sem sýnir hvernig hraðallinn kunni að valda heimsenda og gera jörðina að svartholi. Alltaf gaman að frumlegum heimsendaspám:

 

 

Hráolían í tæpum 114 dölum

Indversk fullorðinsleikföng

Nú er Baugur á leið með Hamleys til Indlands. Snilld ef íslenskt fyrirtæki getur náð í aura út á það að selja leikföng á Indlandi. Ekki síður sniðugt eru indversku fullorðinsleikföng framtíðarinnar. Þau eru, séð frá sjónarhóli Orkubloggsins, annars vegar vindtúrbínur og hins vegar ný tegund af kjarnorkuverum. Indverjar eiga nefnilega eitt öflugasta vindtúrbínu-fyrirtæki í heimi. Og standa hvað fremst allra þjóða í rannsóknum á betri kjarnorkutækni. Í dag ætlar Orkubloggið að beina athyglinni að því nýjasta í indverska kjarnorkuiðnaðinum.

Þegar talað er um efnahagsuppganginn á Indlandi er Kína gjarnan nefnt í sömu andrá. Þess vegna er athyglisvert að bera saman orkunotkun Kínverja og Indverja. Þá kemur í ljós að ef miðað er við höfðatölu notar Indverjinn miklu minni orku en Kínverjinn. Sem gæti bent til þess að orkunotkun Indverja eigi eftir að aukast mun hraðar en orkunotkunin í Kína.

Kínverjar  hafa uppfyllt orkuþörf sína með því t.d. að reisa all mörg kolaorkuver, kaupa upp olíu víða um heim og eru nú að ljúka við stærstu vatnsaflsvirkjun í heimi. Sem veldur gríðarlegum umhverfisáhrifum. Aftur á móti byrjaði Kína seint að reisa kjarnorkuver - en Kinverjar eru nú með plön um mikinn fjölda nýrra kjarnorkuvera. 

Rétt eins og Kína, þá framleiða Indverjar stærstan hluta raforku sinnar með kolaorkuverum (um 70%!). Indverjar eru að vísu rótgróin kjarnorkuþjóð og hafa lengi nýtt kjarnorku til rafmagnsframleiðslu. Með mjög góðum árangri. Í dag kemur um 3% rafmagnsframleiðslu Indverja frá kjarnorkuverum, sem er reyndar ekki mikið hærra hlutfall en í Kína (um 2%).

En Indverjar setja markið hátt. Þrátt fyrir stór plön um kjarnorkuuppbyggingu í Kína mun hlutfall kjarnorkunnar þar í rafmagnsframleiðslu varla verða meira en 4% eftir um áratug. Plön Indverja um rafmagnsframleiðslu með kjarnorku eru miklu metnaðarfyllri. Stefnt er að því að árið 2050 komi hvorki meira né minna en 25% raforkuframleiðslunnar á Indlandi frá kjarnorkuverum. Það er nánast óskiljanlegt hvernig Indverjum dettur í hug að þeir geti náð slíku markmiði. Í reynd mun það vart gerast nema Indverjum takist að þróa ný kjarnorkuver, sem nýta frumefnið þórín sem kjarnorkueldsneyti.

Orkubloggið hefur áður lýst því hvernig unnt kann að vera að nýta þórín í kjarnorkuver. Og hvernig það myndi gerbreyta kjarnorkuiðnaðinum. Indverjar stefna að því að fyrsta þórínverið, sem byggt er í tilraunaskyni, verði tilbúið 2010 og muni framleiða 500 MW. Og árið 2020 verði fjögur slík ver fullsmíðuð.

Ástæða fyrir áhuga Orkubloggsins á þessu sviði kjarnorkuiðnaðarins er einföld. Það er sú staðreynd að í næsta nágrenni okkar, í Noregi, er talið að mikið þórín sé að finna. Og að Noregur verði eitt allra stærsta útflutningsríki þóríns. Sem myndi að miklu leyti leysa úran af hólmi.

En er þetta raunveruleiki? Mun þórín geta leyst úran af hólmi. Ítalski eðlisfræðingurinn og Nóbelsverðlaunahafinn Carlo Rubbia virðist sannfærður um að svo sé. Rubbia hefur verið lýst sem manni með jafn frjóan huga eins og hin sexí og frjóa (kjarnakleyfa) úransamsæta U 235. Og hann hefur trú á því að þóríntæknin verði senn nothæf, hagkvæm og útbreidd. Reyndar er Rubbia líklega einn af þeim fyrstu sem sá fyrir sér möguleikann á þessari tækni.

Og núna eru Norðmenn búnir að taka við þórín-keflinu. Og eru nýbúnir að gera mikla úttekt á því hvor þeir eigi hugsanlega að hefja bygging á kjarnorkuveri, sem nýti þórín. Kjarnorkuver eru ekki beint ódýrustu kvikindin að byggja. Og enn síður þegar menn eru að þróa nýja kjarnorkutækni. Þannig að þetta yrði dýrt og áhættusamt verkefni. En bara sú staðreynd að þórínið gefur 250sinnum meiri orku en sama magn af úrani, hljómar vel. Nú reynir á Norðmenn. Meira um þetta í næstu færslu.

Baugur selur leikföng til Indlands

Herða orkusnöruna?

Orkubloggið hefur ítrekað minnst á alvarleika þess hversu Vesturlönd eru orðin háð innfluttri orku. Bráðum mun Rússland geta farið öllu sinu fram, án tillits til Evrópu. Og einfaldlega hótað því að skrúfa fyrir gasið, ef EB er með eitthvert múður.

Og ástandið kann að fara versnandi. Orkusnaran kann að herðast enn frekar að hálsi Vesturlanda. Nú eru Íranar, Alsírmenn og Rússar farnir að tala um að stofna eins konar gasOPEC.

Til eru ríkjasamtök gasseljenda, sem kallast GECT (Gas Exporting Countries Forum). Þau samtök eru gerólík OPEC og hafa ekkert samstarf um verð eða framboð á gasi. En nú vilja Íran og Alsír styrkja þessi samtök. Og það sem kannski er mest scary, er að Rússar hafa boðað til fundar í haust, í því skyni að láta þennan draum rætast.

Til að gefa hugmynd um ástandið á gasmarkaðnum er vert að nefna að fjórir stærstu gasútflytjendurnir eru Rússland, Kanada, Noregur og Alsír. Þessi fjögur ríki eru með rúmlega þriðjung af öllum gasútflutningi í heiminum. Hið fimmta í röðinni er svo einveldið Túrkmenistan.

Auðvitað er gott til þess að hugsa að Kanada og Noregur eigi mikið af gasi til útflutnings. Bandaríkin eru einnig meðal stærstu gasframleiðendanna, en nota stóran hluta þess sjálfir. Og þó svo Íranar séu eitt stærsta gasframleiðsluríki heims, þurfa þeir til allrar hamingju sjálfir að nota mestan hluta af þeirri framleiðslu sinni. Því þjóðin er afar fjölmenn (um 70 milljónir). Þannig að áhrif Írana á alþjóðlegum gasmarkaði eru ekki stórvægileg.

Annað gildir um Rússland, Túrkmenistan og Alsír. Öll þessi ríki flytja gríðarlega mikið gas til erlendra kaupenda (langstærsti kaupandinn að gasinu frá Túrkmenistan er reyndar rússneski gasrisinn Gazprom). Sameiginlegir framleiðslukvótar þessara þriggja ríkja, etv. ásamt nokkrum fleirum, gætu haft mjög veruleg áhrif til hækkunar a gasverði. Og ekki síður pólitísk áhrif í alþjóðastjórnmálunum.

Þessi hugmynd um gasbandalag í anda OPEC, mun fyrst hafa verið sett fram af Pútín fyrir um fimm árum. Nú á að fylgja hugmyndinni eftir - og því fagna bæði Alsír og Íran. Meðan Bandaríkin og EB hafa talað harðlega gegn því að slík samtök verði mynduð. En menn geta látið sig dreyma um að lönd eins og Rússland og Íran hlusti á EB!.

Kannski örlítið meiri von um að Alsír muni láta til leiðast að fallast á rök Evrópu gegn slíku gasbandalagi. Gegn því að fá enn meiri fjárfestingar til sín frá EB-löndunum. Það myndi skipta talsvert miklu máli ef Alsír væri hliðhollt Evrópu í gasmálunum. Alsír er með um 5% af öllum gasútflutningi í heiminum. Og er einn mikilvægasta gasbirgir EB.

Eins og staðan er í dag fá löndin í EB um helming af öllu innfluttu gasi sínu frá Rússlandi og líklega hátt í 25% frá Alsír (og mest af afgangnum frá Noregi). Þess vegna skiptir augljóslega gríðarmiklu máli að halda góðu sambandi við Alsír.

Þar að auki eykst þörf EB á innfluttu gasi hratt, aðallega vegna hnignandi gasframleiðslu í Norðursjó. Ef Alsír leggst undir gassæng með Rússum er ástandið orðið svart.

Ég er nokkuð bjartsýnn á að tengsl Evrópu og Alsír eigi eftir að styrkjast. Það er nefnilega líka mikilvægt fyrir Alsír að vera í nánum tengslum við EB. Þegar upp er staðið, er ekki ólíklegt að Alsír velji sjónarmið Evrópu fram yfir það að bindast nánari viðskiptasamböndum við Íran og Rússland. Síðustu ár hafa viðskipti á milli EB og landanna í N-Afríku vaxið nokkuð hratt og tengslin þarna á milli aukist.

Þar að auki er gas ólíkt olíu - menn fara nefnilega ekki létt með að geyma mikið af gasi til lengri tíma. Þegar búið er að ná gasinu upp verður seljandinn að losna við það, ef svo má segja. Þannig að vandasamara er að stjórna verði á gasi, heldur en á olíu. Og kaupi Evrópa ekki gasið af Alsír, er um nokkuð langan veg að fara til að koma því til annarra kaupenda.

Rússagasið er erfiðara viðureignar - t.d. gætu Rússar brátt farið að selja meira gas til Kína. A.m.k. er nokkuð líklegt að gasið frá hinni risastóru gaslind, sem hefur fundist í Síberíu, muni fara til Kína fremur en Evrópu. Umrætt gassvæði kallast Kovykta og er einmitt einn angi af hatrömmum deilum sem BP hefur átt við andstæðinga sina í Rússlandi. Deilur sem áður hefir verið minnst á hér á Orkublogginu.

 

En hvað um það. Beinum athyglinni frá Rússlandi og Kína og þess í stað að Alsír. Og N-Afríku almennt. Hvað hefur undanfarið verið að gerast i samskiptum þeirra landa við Evrópu? 

Af einhverjum ástæðum eru vestrænir fjölmiðlar almennt ekki með mikinn áhuga á N-Afríku. Og þá sjaldan það skeður, er umfjöllunin jafnan klisjukennd og kjánaleg.

Sú mynd sem líklega flest okkar hafa af þessum heimshluta er fátækt, spillt stjórnvöld og hryðjuverk. Vissulega eru þetta allt raunveruleg vandamál í þessum hluta heimsins. Engu að síður skiptir meira máli, að mörg ríkjanna við sunnanvert Miðjarðarhaf eru nú að upplifa gríðarlegan vöxt í efnahagslífinu.

Tökum Egyptaland sem dæmi. Þetta stóra og fjölmenna land (um 75 milljónir íbúar - sem langflestir búa á þröngu belti meðfram Níl) er t.d. einn stærsti olíuframleiðandi i Afríku. Framleiðslan núna er  um 650 þúsund tunnur á dag. Olíuauðlindir landsins eru áætlaðar um 3,7 milljarðar tunna. Mestur hluti olíunnar fer reyndar til notkunar innan lands, en nú eru horfur á að gasframleiðsla Egypta aukist hratt á næstu árum. Gott bæði fyrir Egyptaland og Evrópu.

Á síðustu 10-15 árum hefur orðið gjörbreyting á egypsku efnahagslífi. Stjórnvöld hafa innleitt frjálsræði í viðskiptum, lækkað tolla og einkavætt fjölda ríkisfyrirtækja. Sem leitt hefur af sér mikinn hagvöxt. Einnig hefur verið slakað á ríkisafskiptum í landbúnaðargeiranum - eitthvað sem Evrópa vonandi bráðum tekur til við að gera. Svo er egypskt popp að auki afskaplega skemmtilegt! Eins og Orkubloggið benti á fyrir stuttu síðan.

Líbýa og Alsír eru enn stærri olíuframleiðendur en Egyptar, með samtals meira en 3 milljónir tunna á dag. Á tímum Rómaveldis var Alsír stundum nefnt forðabúrið mikla. Í stuttu máli er þetta svæði veraldarinnar einfaldlega gríðarlega auðugt af margs konar auðlindum - m.a. er mikla námuvinnsla þarna að finna.

En eðlilega vilja þessi lönd ekki verða hið dæmigerða afríska hrávörubúr Vesturlanda. Þess vegna eru mörg þeirra nú í óða önn að draga til sín fjárfestingar í t.d. þjónustugreinum. Það er þeim ákaflega mikilvægt, því gríðarlegt atvinnuleysi er víða í þessum ríkjum.

Nefna má t.d. að í Tangier, rétt við landamæri Marokkó, rís nú höfn sem verður einhver stærsta gámahöfn Evrópu (Tangier tilheyrir Spáni). Aðeins höfnin í Rotterdam verður stærri. Og það sem meira er; svipaðar hafnir eru nú í byggingu t.d. í Túnis, Alsír og Egyptalandi.

Hafa ber í huga að um þriðjungur allra gámaflutninga heimsins fara um Miðjarðarhaf. Þannig að umskipunarhafnir á þessu svæði kunna að henta mörgum mun betur en að sigla alla leið til Hollands, svo dæmi sé tekið. Ég er reyndar ekki frá því, að Eimskip hefði betur beint fjármagni að N-Afríku, fremur en að vera að þessu stússi sínu í Kína. Ég segi nú bara - væri ekki ráð að horfa til þeirra landa sem eru aðeins nær gömlu Evrópu? Mare Nostrum!

En aftur að fjárfestingum í N-Afríku. Það er athyglisvert að nú þegar er samanlögð erlend fjárfesting í Miðjarðarhafssvæðinu utan Evrópu búin að slá út öll önnur efnahagssvæði. Nema Kína. Enn sem komið er, eru það þó fyrst og fremst þrjú lönd á svæðinu, Egyptaland, Ísrael og Tyrkland, sem eru vinsælust af fjárfestum. En búist er við að þetta breytist hratt á næstu árum og önnur ríki í N-Afríku muni líka draga til sín meira fjármagn. Nú er t.d. evrópski bílaiðnaðurinn, sem að verulega leyti hefur flutt verksmiðjur sínar til Tyrklands, farinn að horfa til landanna við sunnanvert Miðjarðarhaf. Og þá sérstaklega til Marokkó. Þarna er einfaldlega mikið að gerast þessa dagana. Meðan fjölmiðlar virðast helteknir af fjárfestingum í Kína og Indlandi. 

Best að fara að ljúka þessari langloku. Við hæfi að minnast á eina af skemmtilegri bíómyndum, sem ég hef séð. Sú gerðist einmitt á þessu svæði - nánar tiltekið í Túnis. Myndin sú fjallar um þrjár vinkonur, sem eru ca. 17 ára og telja orðið tímabært að leika sér aðeins með hinu kyninu. Svo vill til að fjölskyldur þeirra eru eilítið mismunandi; ein kaþólsk, ein múslímsk og ein gyðingafjölskylda. Myndin gerist 1967 og á sama tíma og ástin blómstrar skellur á sex-daga-stríðið. Sem gjörbreytti öllu í samskiptum trúarbragðanna við Miðjarðarhaf. Segi ekki meir. En hreint frábær mynd. Titillinn er Sumarið í La Goulette og leikstjórinn hét Férid Boughedir.

Methagnaður hjá OPEC ríkjunum

Skjölin í Flórens

Er Ísland í OECD? Reyndar hálf bjánaleg spurning. Því Ísland er ekki bara í OECD. Heldur var Ísland meira að segja eitt af stofnríkjum þessa alþjóðasamstarfs, sem hófst 1961. Og ekki nóg með það. Ísland var líka einn af stofnaðilum OEEC; undanfara OECD. Sem var sett upp þegar árið 1948, í framhaldi af Marshall-aðstoðinni. Í hnotskurn hefur þessi efnahagssamvinna það takmark, að auka viðskipti milli þjóða á grundvelli lýðræðis.

Ísland er sem sagt eitt af þeim ríkjum, sem einna lengst hafa tekið þátt í alþjóðasamstarfi, sem miðar að því að ýta úr vegi gjaldeyrishindrunum og höftum á vöruviðskipti milli landa. Svolítið hlægilegt þegar haft er í huga, að lengst af var Ísland niðurnjörvað í haftabúskap, gjaldeyrisskömmtun og umlukið tollmúrum.

Þó þetta skánaði eitthvað með inngöngunni í EFTA 1970 breyttist ástandið hér ekki af viti fyrr en með EES-samningnum. Samningnum sem tryggði víðtkækt viðskiptafrelsi Íslendinga við Evrópu. Ég er hræddur um að íslenskir stjórnmálamenn hefðu seint komið sér saman um að taka upp allan þann pakka, ef það hefði allt átt að gerast með frumvarpa-maraþoni Alþingis. Til allrar hamingju var þessi aðild í formi netts samnings, sem var lögfestur, ásamt tilheyrandi bókunum og viðaukum. Þar sem vísað er til hinnar ýmsu löggjafar EB.

Líklega hefði verið eðlilegast að Ísland gerðist fullur aðili að EB í framhaldinu af EES. Rétt eins og t.d. Svíþjóð og Finnland. Á þeim tíma hafði Ísland ennþá mikilvæga strategíska stöðu hernaðarlega og naut ríkrar velvildar flestra þáverandi aðildarríkja sambandsins. Sú staða kann að vera breytt núna og því væntanlega erfiðara að fá hagstæðan aðildarsamning nú.

Það var forvitnilegt, þegar ég hér í Den fékk aðgang að nokkrum pappakassahrúgum í hálfgerðu vöruhúsi austur í bæ. Sem var kallað "skjalageymsla" utanríkisráðuneytisins. Þetta var líklega 1994. Þarna rakst maður á ýmislegt athyglisvert. Ég var þó fyrst og fremst á höttunum eftir skjölum frá fundum í stjórn OEEC, í tengslum við landhelgisdeilurnar á 6. áratugnum. Og hótanir Breta um viðskiptahindranir á Ísland (löndunarbann á íslensk skip í breskum höfnum).

Það er varla ofsagt að aðildin að OEEC (og að NATO) hafi á þeim tíma bjargað okkur frá því að einangrast frá Evrópu. Það var ýmislegt athyglisvert að finna í skýrslum Pétur heitins Benediktssonar, sem þá var sendiherra og kom fram fyrir Íslands hönd hjá OEEC. Greinilega flinkur samningamaður og diplómat. Mig grunar að Hans G. Andersen, sem þá var ungur maður í utanríkisþjónustunni, hafi lært margt af Pétri. Sem kom sér vel þegar Hans varð aðalsamningamaður Íslendinga á Hafréttarráðstefnunni. En það er önnur saga.

Ritvélarblekið á þessum gömlu skjölum frá tímum OEEC var nokkuð farið að dofna og líklega verða þessir pappírar bráðum ólæsilegir. Ef það er ekki einfaldlega búið að keyra þessum pappakössum á haugana nú.

Þess skal getið að skjalaleitin bar mig einnig til Flórens á Ítalíu. Þar uppí fögrum hæðunum ofan við þessa fallegu borg, hvar heitir Feisole, er staðsett sam-evrópskt skjalasafn, sem hefur að geyma gulnaða pappíra frá þessum fyrstu dögum nútímasamvinnu Evrópuríkja. Myndin hér ofar í færslunnin er einmitt frá Fiesole, og sér þaðan yfir Flórens. Tekin frá hótelinu, sem ég gisti á.

Sérstök ástæða er til að rifja þetta upp núna. Því þessar rannsóknir mínar tengdust skrifum Einar Benediktssonar, þáverandi sendiherra Íslands í Washington og áður í París. Þessi vinna okkar Einars kom síðar út í bók hjá Háskólanum. Einar var einmitt starfsmaður hjá OEEC í París árin 1956-60. Hann hefur nýverið átt athyglisvert come-back í íslenska efnahagsumræðu. Þar sem hann ásamt Jónasi Haralz mælir með aðildarumsókn að EB. Ég held að forkólfar ríkisstjórnarinnar ættu að lesa greinar þeirra vandlega og taka góðum ráðum.

Það var athyglisvert að kynnast Einari Benediktssyni. Þar fékk maður beint í æð ýmsan fróðleik frá því þegar íslensk utanríkissamvinna var að mótast. Það var ekki sjálfgefið að Ísland fengi svo greiðan aðgang að samstarfi þjóðanna á meginlandi Evrópu. Fyrir því þurfti mikið að hafa. Því miður tók samt langan tíma að Ísland nútímavæddist fyrir alvöru. Það gerðist í raun fyrst með aðildinni að EES - þó svo aðildin að OEEC og EFTA-aðildin hafi líka skipt miklu máli.

Ekki get ég skilið við þessa færslu, án þess að nefna þriðja manninn í samstarfinu við Einar Benediktsson. Sá er Sturla Pálsson, nú hagfræðingur í Seðlabankanum. Skemmtilegur náungi - með pínu grófan húmor eins og ég sjálfur. Stulla kynntist ég fyrst í gegnum kærustuna hans, hana Helgu sem var með mér í lagadeild. Nú heyri ég sagt að Stulli sé besti vinur "Aðal" í Seðlabankanum. Kæmi mér ekki á óvart að satt sé. Get vel ímyndað mér að þeir fái hvorn annan til að brosa í kaffitímunum.

Enn mun hægja á efnahagsumsvifum

Been there...

Þessi fyrirsögn Moggans af fjöri helgarinnar - "Stunginn í hálsinn með brotinni flösku" - vekur upp ljúfar endurminningar. Munurinn var þó sá að úr mér blæddi lítið. Þ.a. ég lét nægja að trítla niður að sjó og skola sárið. Þremur reölum fátækari en var (sem þá jafngiltu einum dollar). Og svo fara í apótek og fá mér sótthreinsandi og plástur. En óneitanlega var manni nokkuð brugðið. 

Þetta gerðist reyndar ekki um nótt. Heldur kl. 11 á fimmtudagsmorgni. Og það var heldur ekki í miðbæ Reykjavíkur. Heldur á öðrum talsvert suðrænni stað. Sem sjá má hér á myndbandinu (birtist eftir nákvæmlega 32 sekúndur). Og þetta er satt að segja einhver fallegasti staður sem ég hef komið til:

Stunginn í hálsinn með brotinni flösku

Paris Hilton er tæknilegt vandamál

Pistill þessa sunnudags verður um sitt lítið af hverju, þar sem athyglinni er aðallega beint að íslensku bönkunum. Fyrst er þó rétt að geta þess, að vegna átaka Rússa og Georgíu er hugsanlegt að olíuflutningar frá georgískum höfnum við Svartahaf stöðvist. Gæti þýtt kauptækifæri! 

En að umfjöllunarefni dagsins. Nú hljóta íslenskir bankamenn að gleðjast. Royal Bank of Scotland hefur nefnilega komist að því, að gríðarlega hátt skuldatryggingaálag vegna íslensku bankanna, hljóti barrrasta að vera einhver misskilningur.

Þessi frétt Moggans um að Skotlandsbanki telji tryggingaálagið "tæknilegt vandamál" er reyndar einhver undarlegasta frétt úr fjármálalífinu, sem Orkubloggið hefur séð lengi. Kannski ekki við mikilli speki að búast frá Skotlandsbanka - þótt hann sé einn stærsti banki Bretlandseyja. Svo vill til að þetta er sá evrópski banki sem hvað mest hefur skitið í buxurnar síðasta árið. Enda hafa hlutabréfin í bankanum fallið um 60% á tiltölulega stuttu tíma. Það þykir ansið hressilegt í Bretaveldi. En eins og mig minni að Skotlandsbanki hafi nokkrum sinnum verið í samstarfi með einhverjum íslensku bankanna. Kannski er það bara misminni.

Annars er ég orðinn hundleiður á allri þessari þvælu um skuldatryggingaálag. Ég er líka orðinn hundleiður á evruþvælunni á Íslandi. Eins og kollsteypan heima sé krónunni að kenna. Þegar sökudólgarnir eru í reynd lélegir stjórnmálamenn og gráðugir bankastjórnendur.

Ég er líka hundleiður Paris Hilton, sem hefur tröllriðið fjölmiðlum hér í Danmörku síðustu vikuna (hún kom hingað að kynna einhverjar veskistuskur).

Hún er mjög djúpvitur, blessunin. "I love Copenhagen - everyone is so blond and beautiful". Er þetta heilbrigt? Ég verð líka bráðum hundleiður á Kína og Ólympíuþvælunni. Hálf pirraður núna.

 

Eina sem ég er ekki leiður á er Brasilía og N-Afríka. Þaðan kemur mesta peningalyktin um þessar mundir. Og í samræmi við þetta dansar maður auðvitað annað hvort við samba eða skemmtilegt Arabapopp um þessa helgina. T.d. þetta stuðlag með egypska snillingnum Amr Diab. Þarna gengur sko allt útá eitt; habibi! Sem er vinakveðja, en merkir líka ástin mín. Hlustið og njótið:

Og hér er sama lag með ísraelsku söngkonunni Ishtar Alabina:

Tryggingaálagið tæknilegt vandamál

Ísland talað i þrot?

Þetta er satt að segja afskaplega óheppileg frétt á Bloomberg. Ráðherrann virðist nánast segja að Íslandi séu allar bjargir bannaðar. Eru menn ekki alveg heilbrigðir?

Annars er margt skrítið á Íslandi þessa dagana. T.d. hlutabréfamarkaðurinn íslenski. Virðist oft lúta öðrum lögmálum en slíkir markaðir í öðrum löndum kapítalismans. Nýlega birtust t.d. tölur um að Landsbankinn er að hagnast um ekki ósvipaða upphæð og Kaupþing. Samt sýnist mér, í fljóti bragði, að markaðurinn telji Kaupþing vera helmingi verðmætara fyrirtæki en Landsbankinn.

Það má vel vera rétt metið hjá hinum andlitslausa markaði. Finnst samt sérkennilegt að gengi Kaupþings skuli enn hanga yfir 700. Eru kannski stórir hluthafar í bankanum að verja verðmæti og veðhæfi sinna bréfa? Með því að kaupa smáræði af bréfum á degi hverjum og halda genginu uppi? Og lengja þannig í ólinni, ef svo má segja, og koma í veg fyrir veðköll frá erlendum lánadrottnum?

Þetta háa verðmat markaðarins á Kaupþingi er meira að segja þrátt fyrir þá staðreynd, að skuldatryggingaálag vegna Landsbankans sé miklu lægra en vegna Kaupþings. M.ö.o. virðist skuldatryggingamarkaðurinn álíta Kaupþing miklu líklegri til að verða gjaldþrota en Landsbankann. Nú segja sumir reyndar að það sé ekkert að marka þetta skuldatryggingaálag, af því markaðurinn með þá pappíra sé lítill og óskilvirkur. Má vel vera. 

Auðvitað eru þetta bara dylgjur og tóm vitleysa hjá Orkublogginu. Auðvitað veit íslenski markaðurinn betur en bæði Orkubloggið og útlendingarnir. Enda islenski markaðurinn liklega hvorki lítill né óskilvirkur. Og ljótt ef Orkubloggið ætlar að taka þátt í því með fjármálaráðherranum að tala Ísland í þrot. 

 

Og auðvitað vona ég að Kaupþing standi vel. Enda minn viðskiptabanki. En þetta kemur nokkuð spánskt fyrir sjónir.

------------------------------------------

Frétt Bloomberg má sjá hér:   

http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=newsarchive&sid=a4xJpqNIZzvU 

Of dýrt að efla gjaldeyrisforðann nú