Fagmennska í stjórnarráðið

Tryggvi Þór Herbertsson hefur verið ráðinn sem efnahagsráðgjafi forsætisráðherra. Tryggvi Þór var sem ferskur vindur í Háskólasamfélaginu á sínum tíma. Hann kunni sitt fag alltaf ákaflega vel, þótti mér. En virtist þó stundum nokkuð einstrengingslegur. Það getur verið vafasamt í hagfræði - þar eru engin "rétt" vísindi og mikilvægt að menn séu viðsýnir. Vonandi kemur Tryggvi Þór auga á skynsamlegar leiðir. Traustur maður. Fannst samt reyndar alltaf hálf kjánaleg myndin af forsvarsmönnum Askar Capital með hönd á pung. Eru þetta menn sem láta hendur standa frammúr ermum - láta verkin tala?

Annars fer manni að verða um og ó að heyra allar martraðarsögurnar af Klakanum. Svo sem þá um hvernig Glitnir á u.þ.b. að vera að fara á hausinn og Landsbankinn muni yfirtaka bankann. Skv. fyrirframgefnu leynisamþykki Fjármálaeftirlitsins. Kjaftasögurnar grassera svo sannarlega þessa dagana.

Íslenska fjármálaumræðan er reyndar smá þreytandi. Hvernig væri að viðurkenna að Kárahnjúkaframkvæmdirnar voru vitlaust tímasettar, einkavæðing bankanna alltof hröð og eftirlit hins opinbera með fjármálamarkaðnum gjörsamlega í molum. Fyrir vikið misstu stjórnvöld öll tök á efnahagslífinu. Í staðinn þarf maður endalaust að hlusta á þessa afspyrnu aulalegu samlíkingu um að partýið hafi verið mikið og fjörugt. Og þá hljóti að koma timburmenn. Sic.

Best að tala um eitthvað skemmtilegra og meira upplífgandi. T.d. það hvernig olíuþorsti Bandaríkjanna er að senda landið á allsherjar efnahagslegt afvötnunarhæli. Þeir eru reyndar alltaf sætir saman, þar sem þeir leiðast um grænar grundir eða gula sanda, þeir félagarnir Bush og Abdullah bin Abdul Aziz Al Saud, konungur Sádanna. Hvort sem er á teikningum eða á ljósmyndum.

Ég veit. Auðvitað eru þetta bara fordómar sem hér örlar á hjá Orkublogginu. Það er að sjálfsögðu ekkert að því að tveir karlmenn leiðist. Bara góður siður þarna í eyðimörkinni. Og líklega myndi mannlífið allt strax verða miklu betra hér í norðrinu ef við tækum þetta upp. Kannski hefðu þeir Davíð og Halldór átt að leiðast stundum. Þá hefði þetta allt etv. endað betur.

En ég myndi nú samt frekar vilja leiða einhvern aðeins huggulegri en Abdúlla. Eða Bush. Eins og t.d.... George Clooney?  Veit samt ekki. Best að sofa á þessu í nótt.

Nauðsynlegt að ná niður verðbólgu

Hið góða

Kannski er maður farinn að verða soldið meyr. Eða jafnvel væminn. En í tilefni af níræðisafmæli Nelson Mandela langar mig að nefna, að fyrir nokkrum árum las ég ævisögu Mandela. Sem kom út ekki löngu eftir að honum var sleppt úr fangelsinu á Robben-eyju. Það þótti mér frábær bók. Held að þeir séu fáir meðal okkar, sem búa yfir þvílíkum óhemju viljastyrk og þrautseigju, eins og Mandela. Hin hversdagslegu vandamál velferðarþjóðarinnar verða óneitanlega hlægileg, í samanburði við lífið og dauðann í Suður-Afríku undir Apartheid. Nelson Mandela er nánast táknmynd fyrir hið góða í mannkyninu. Og á það fyllilega skilið.

Það er einn af mestu kostunum við Ísland hversu lítið er um ofstæki á Klakanum góða. Ef við t.d. lítum á stjórnmálin og pólitíkusana, þá er enginn öfgaflokkur á Alþingi. Þetta er mjög óvenjulegt - víðast í nágrannalöndunum vaða ofstækismenn uppi í stjórnmálunum.

Og ég hygg að nánast allir þingmenn okkar séu alveg prýðilegt fólk. Ég er reyndar líklega það, sem kallað er pólitískt viðriðni. Held ég geti fundið bæði fólk og skoðanir í öllum flokkum heima, sem mér líkar vel við. Þó mér líki auðvitað betur við suma en aðra.  

Ef við t.d. lítum til þingmannanna held ég að mér sé hlýjast til Árna Páls. Ég veit um marga sem eru á allt annarri skoðun um þann ágæta pilt. En trúið mér - þarna fer maður sem vill vel og á vonandi eftir að dvelja dágóða stund í pólítík.

Og þó svo ég gæti nefnt marga fleiri góða Alþingismenn, ætla ég að sleppa því. Í þetta sinn. Og þó - auðvitað er eðlilegt að nefna a.m.k. einn af ráðherrunum. Og kannski líka þingmann úr stjórnarandstöðunni.

Fyrst skal þó viðurkennt að það er kannski engum greiði gerður að vera hrósað, um leið og Nelson Mandela. Þar er á ferðinni svo einstakur maður að aðrir blikna og nánast kjánalegt að vera nefndur í sama mund. En við búum nú einu sinni í mjög svo ólíku þjóðfélagi - og erum þar af leiðandi á nokkuð öðrum nótum í okkar stjórnmálabaráttu.  

Sá ráðherra sem ég vil nefna er Þorgerður Katrín. Hún hefur alltaf verkað vel á mig - alveg síðan ég kynntist henni fyrst í lagadeildinni. Heilsteypt og sjálfri sér samkvæm. Sjálfstæðisflokkurinn myndi leika góðan leik með því að gera hana að formanni. Jafnvel fyrr en seinna.

Ég vildi reyndar óska að Þorgerður Katrín tæki sig til og reyndi að afnema þá leiðinda venju að ráðherrar séu úti um allar trissur að klippa á borða og opna fundi. Ég hreinlega skil ekki þennan þreytandi ósið að alltaf þurfi að hafa ráðherra við slíkar uppákomur. Einstaklega kjánalegt.

Annað sem líka má nefna; fyrir þingræðið væri æskilegt að ráðherrar sætu ekki á Alþingi. Það þarf að styrkja þrískiptingu valdsins á Íslandi. Hygg að þetta sé mesti gallinn á íslenskri stjórnskipan og í reynd einhver leiðinda arfleifð frá konungdæminu. Þegar lagasetning og framkvæmdavald var á sömu hendi. Svo er auðvitað alger skandall að nú, árið 2008, sé það einhver ráðherra útí bæ sem skipar í öll dómaraembætti landsins. Stundum botnar maður ekkert í lýðræðishugsun Landans. Ef einhver ráðherra á að skipa dómara í Hæstarétt væri a.m.k. lágmark að meirihluti Alþingis þyrfti að samþykkja skipunina. Finnst mér. Og maður á að segja einsog manni finnst! Eins og strákurinn sagði í Cheerios auglýsingunni hérna um árið.

Stjórnarandstaðan býr líka yfir mörgum frábærum manneskjum. Þar held ég hvað mest upp á unga konu; Katrínu Jakobsdóttur. Þó ekki væri nema bara fyrir það eitt hversu laus hún er við að setja sig í stellingar. Sumir eru alltaf að "vera eins og á að vera" eða "tala eins og pólitíkusar eiga að tala". Þá fer ég að gubba. En Katrín er algerlega hún sjálf, ákaflega eðlileg, einlæg og trúverðug.

Já - með þetta fólk á þingi held ég að við eigum prýðilega bjarta framtíð.

Fagnar afmæli með fjölskyldunni

Las Vegas og Húgo

Ég held ég hafi í fyrsta sinn keypt hlutabréf um miðjan 10. áratuginn. Það var líklega í íslenska hlutabréfasjóðnum, sem nefndist Auðlind. Þeim bréfum var síðar skipt út þegar Auðlind sameinaðist Kaupþingi, sem svo varð KB Banki og svo aftur Kaupþing.

Ég seldi öll bréfin mín í Kaupþingi nokkru áður en fjármálakreppan reið yfir. Vegna þess að ég taldi gengið vera orðið óeðlilega hátt. Fyrst á eftir var súrt að sjá gengi bréfanna halda áfram að hækka. En svo kom hrunið. Og þá þykist maður geta sagt "Vissiða!". Svo keypti ég ekki í Oz. Og ekki í Decode. Vissiða nefnilega!

En auðvitað er þetta bara gambling. Engu skárra en í Vegas. Það er vandlifað. Hef aðeins eina reglu í fjárfestingum. Aldrei að kaupa hlutabréf, né fjárfesta persónulega í í futures, með meira lánsfé en nemur 25%. Fyrir utan hina regluna mína. Kaupa þegar verðið er í botni. Og selja þegar það er í toppi.

He, he. Þetta síðastnefnda er auðvitað bara bull. Því enginn veit jú hvenær verð er í toppi eða botni. Þess vegna verður maður að koma sér upp eilítið meira vitrænni strategíu. Þá er annað hvort að elta Buffet eða að sýna örlítið meira sjálfstæði og veðja á hvaða markaðir standa frammi fyrir uppsveiflu. Nú er hálft ár síðan ég veðjaði á skammtímauppsveiflu á olíumörkuðum og langtímauppsveiflu hjá fyrirtækjum í endurnýjanlegri orku. Fyrri sveiflan gekk heldur betur eftir. Enn er of snemmt að segja til um hvernig fer með síðari sveifluna. En það er a.m.k. góðs viti, þegar maður eins og Ólafur Jóhann setur pening í fyrirtæki eins og Geysi Green Energy. Svo er auðvitað spennandi að veðja á hvort einhversstaðar séu hernaðarátök yfirvofandi. Alltaf mikil peningalykt af slíku. Sem sagt; Vegas, NYMEX, ICEX, OMX eða Borse Dubai. Hvar er mesta fjörið?

Nú hefur olíuverðið lækkað þrjá daga í röð. Verður spennandi að sjá hvort lækkunin heldur áfram í dag. Eða hvort spákaupmenn voru einfaldlega að leysa út smá hagnað og fara nú að kaupa á ný. Þegar þetta er párað er olíuverðið á Nymex að hækka frá því í gær. Hvað síðdegið ber í skauti sér kemur í ljós.

Orkubloggið hefur haldið því fram að sé litið til verðbólgu og hagvaxtar í heiminum síðustu ár og áratugi, sé ekki hægt að tala um að olíuverð sé hátt fyrr en það nær ca. 150 USD fyrir tunnuræfilinn. Orkubloggið hefur samt einnig gefið þeim skoðunum undir fótinn, um að það sé að myndast olíubóla. En bloggið er enn þeirrar skoðunar að hugsanleg bóla springi ekki alveg á næstunni - ekki fyrr en efnahagssamdrátturinn verður meiri og áþreifanlegri.

Kannski er Orkubloggið úti á þekju. Ég hef áður nefnt fýlupokann Ruchir Sharma hjá Morgan Stanley, sem spáir því að olíuverðið muni lækka stórlega (sjá færsluna "Tollað í olíutískunni" frá 10. júní;  http://askja.blog.is/blog/askja/entry/564263.

Annar enn svartsýnni (eða bjartsýnni - allt eftir því hvert sjónarhornið er) er Bill nokkur Smith, sem er forstjóri ráðgjafafyrirtækisins SAM Advisors í Stóra Eplinu; New York. Hann segir olíumarkaðinn drifinn áfram af hreinni spákaupmennsku og verðið muni senn hrynja í 40 USD.

En hver mun hafa rétt fyrir sér? Aðrir fuglar í bransanum hafa spáð olíutunnunni í allt að 200-300 dollara innan árs. Það skemmtilega er auðvitað að við höfum enga hugmynd um hver er með réttu töluna. Og enn skemmtilegra er sú staðreynd að Bill Smith er alnafni aðstoðarmannsins hans Edwin Drake, sem fyrstur manna byrjaði á nútíma olíuvinnslu (sbr. færslan "Olíu Drake" frá 11. júlí s.l.;  http://askja.blog.is/blog/askja/entry/588241).

En mesta grínið er auðvitað það, að framleiðslukostnaður á olíu er hreint peanuts víða um heim. Nánast frítt að ná gumsinu upp. Smá kostnaður að hreinsa það og keyra út á markaðinn. En þetta eru samt algerir smápeningar. Þess vegna eru olíufyrirtækin flest að græða stjarnfræðilegar upphæðir þessa dagana.

Tökum Venesúela sem dæmi. Þar er einfaldlega gríðarleg olía. Olíubirgðir Venesúela eru taldar vera um 80 milljarðar tunna, sem eru hátt í 7% af öllum olíubirgðum í heiminum. Enda er Venesúela nú 9. stærsta olíuframleiðsluríkið og 6. stærsti olíuútflytjandinn (á eftir Saudi Arabíu, Rússlandi, Noregi, Íran og Sameinuðu Arabísku furstadæmunum). Og þegar litið er til hækkandi olíuverðs verður olíusandur líka áhugaverður. Þar er Kanada með mestu birgðirnar, en Venesúela kemur skammt á eftir - með allt að 270 milljarða tunna vinnanlegar úr olíusandi. Maður fer barrrrasta að slefa - rétt eins og kallinn í "Dagsláttu drottins", þegar hann sá Elsku Jill berrassaða.

En olíuiðnaðinum í Venesúela er hryllilega illa stjórnað og fjárfestingar þar skipulagslausar. Þess vegna hefur framleiðslan þarna í sólinni við Karíbahaf heldur minnkað síðustu árin. Talið er að Venesúela gæti með eðlilegri uppbyggingu olíuiðnaðarins framleitt 5-6 milljón tunnur á dag. Í staðinn slefar framleiðslan þar ekki einu sinni yfir 3 milljón tunnur - eins og þó var fyrir nokkrum árum.

Það dásamlega skemmtilega við þetta allt saman er hvað það kostar hlægilega lítið að framleiða olíu í Venesúela. Núna þegar tunnan selst á.... 133 dolara og 46 cent á Nymex. Já - akkúrat á sama tíma er verið að framleiða olíutunnuna af light crude í Venesúela fyrir um 4 USD og selja hana til afhendingar eftir mánuð á meira en 30földu því verði. Kannski ekki skrítið þó allt sé á floti í peningum þessa dagana í höllinni hjá Hugo og félögum. Lucky bastards!

850 veðköll á þremur vikum

Vindkóngurinn glottir

Ætla bara rétt vona að olían fari ekki mikið neðar i verði. Það væri slæmt - fyrir framtíðina. Hátt olíuverð er nefnilega mesta hvatning sem hugsast getur til að framleiða umhverfisvæna orku. Í dag lækkaði verðið um 3,5% á NYMEX og fór undir 130 USD. Það er sama verð og var fyrir næstum tveimur mánuðum.

En þó svo olían hafi lækkað nokkuð síðustu dagana held ég að vindkóngurinn og nýjasti Facebook-vinurinn minn, T. Boone Pickens, brosi samt breytt. (Já - maður er auðvitað á Feisbúkk eins og hinir krakkarnir). Fyrir rétt rúmri viku hleypti Pickens af stokkunum áætlun sinni, Pickens Plan, um að Bandaríkin gjörbreyti orkunotkun sinni. Og hann hafði varla sleppt orðinu þegar Texasfylki tók athyglisvert skref í sömu átt

Nú eru framleidd rétt rúm 5.200 MW af vindorku í Texas. Í dag kynntu stjórnvöld í þessu gamla og góða olíufylki, áætlun sína um að meira en fjórfalda rafmagnsframleiðslu með vindorku. Með 5 milljarða dollara fjárfestingu í dreifikerfinu hyggst Texas bæta við meira en 18.400 MW af vindorku. Og það er ekki bara Pickens sem fagnar, heldur allur bandaríski vindorkuiðnaðurinn svo og orkudreifingarfyrirtækin.

Pickens sjálfur segist vera búinn að fá nóg af því að Bandaríkin borgi 700 milljarða dollara á ári fyrir innflutta olíu. Þessari geggjuðu tilfærslu fjármagns frá Bandaríkjunum til Arabalandanna og ýmissa annarra ríkja verði að linna.

Pickens vill, sem fyrr segir, gjörbreyta orkunotkun Bandaríkjanna. Að a.m.k. 20% rafmagnsframleiðslunnar verði með vindi og að gasið verði nýtt til að knýja bílaflotann. Verði þetta ekki gert þurfi Bandaríkin að kaupa og flytja inn olíu næstu tíu árin fyrir 10.000 milljarða USD.

Það nái heldur ekki nokkurri átt að þjóð sem einungis nemur 4% af íbúum jarðar noti 25% af allri olíu heimsins. Þessu verði að breyta. Pickens telur unnt að lækka árleg olíuútgjöld Bandaríkjanna um 300 milljarða dollara eða 3.000 milljarða á 10 árum. Það munar um minna. Hér útskýrir sá gamli áætlun sýna:

Hér má lesa meira um áætlun Pickens:  www.pickensplan.com/ 

 

 

9% lægri en í síðustu viku

Kaupsýslumenn

Hér í Danaveldi er nú Roskilde Bank mál málanna. Fólki blöskrar að bankinn skuli nú fara á hausinn tiltölulega skömmu eftir að stjórnendurnir nýttu sér stóra kaupréttarsamninga og allt virtist í þokkalega góðum málum hjá bankanum. Og fólki ofbýður líka að eitt af þeim verkefnum sem hefur dregið bankann í svaðið eru lán hans til alræmds byggingabraskara hér. Sá heitir Jørgen Olsen, oft kenndur við fasteignafyrirtækið Flexplan sem hann sigldi hressilega í strand árið 1984. Það dæmi gerði Kronebanken gjaldþrota rétt fyrir jólin '84. Fyrirtæki Olsen's sem nú hafa látið Roskilde-bankann blæða, urðu gjaldþrota í síðustu viku. Þetta eru einmitt tvö fasteignafyrirtæki hér á Friðriksberginu mínu.

En svo kynnist maður stundum kaupsýslumönnum sem aldrei myndu láta svona nokkuð koma fyrir sig. Menn sem byggja upp fyrirtæki sín af öryggi og halda áhættunni innan skynsamlegra marka. Og hafa jafnvel ýmsar góðar hugsjónir í farteskinu.

Mér kemur í hug náungi, sem ég og konan mín kynntumst fyrir nokkrum árum. Sá er bandarískur og heitir Richard Saul Wurman (f. 1935). Eftir farsælan feril í viðskiptum boðaði Wurman til ráðstefnu, sem hann kallaði TED  (Technology - Entertainment - Design). Fyrsti Ted-inn fór fram í Monterey í Kaliforníu 1984 og frá 1990 hafa þessar ráðstefnur verið árlegur viðburður. Þar hafa talað margir af helstu frumkvöðlum heimsins, Nóbelsverðlaunahafar og alls konar skemmtilegt og forvitnilegt fólk.

Wurman seldi konseptið árið 2002, en TED er enn á sigurbraut. Ég hygg það hafi verið sumarið 2004 að ég hitti Wurman fyrst hér á Íslandi. Vinur hans, Keith Bellows (ritstjóri National Geographic Traveler) hafði beðið okkur að vera Wurman og fjölskyldu hans innan handar með að plana Íslandsferðina sína. Hún tókst í alla staði mjög vel, en ég minnist þess enn hvernig þessi ágæti auðmaður átti ekki orð til að lýsa hneykslan sinni á verðlaginu á Íslandi. Hann hefur líklega meiri tilfinningu fyrir peningum, en þyrlufljúgandi islenskir billar. Í dag hefur Wurman tekið þráðinn upp að nýju og komið á fót ráðstefnu, sem hann kallar the Entertainment Gathering eða EG (www.the-eg.com).

TED er bráðsniðugt fyrirbæri. Á heimasíðunni (www.ted.com) er hægt að nálgast marga af þeim frábæru fyrirlestrum, sem fram hafa farið á ráðstefnunum. Þessi hér er eitt af uppáhaldinu mínu. Þar talar sænski læknirinn Hans Rosling um mannfjöldaþróunina og lífslíkur í heiminum. Og kemst m.a. að því að sænskir úrvalsnemendur hafa minni tölfræðiþekkingu en simpansar. Skemmtilegur fyrirlestur - svo ekki sé meira sagt - og hverrar mínútu virði:

 

Moody's lækkar einkunn Roskilde Bank

Framtíðin í Öldudal?

Nú lækkar olían annan daginn í röð. Og menn spretta fram úr öllum skúmaskotum og hrópa að nú sé bólan að springa. Í reynd er það aðeins "war talk premiumið" sem hefur skafist af verðinu. Líkur taldar hafa minnkað á því að ráðist verði á íranskar kjarnorkustöðvar í bráð.

Wilbur nokkur Ross er einn af þeim sem spá að olíuverðið sé bóla. Og hyggst grípa tækifærið og græða á því þegar verðið fer niður. Í dag var tilkynnt um 80 milljón dollara fjárfestingu hans í indverska lággjaldaflugfélaginu SpiceJet. Hann hirðir bréfin á hálfvirði, ef svo má seigja, því hlutabréf SpiceJet hafa lækkað um 50% á árinu. 

Ross telur að olíuverðið fari niður fyrir 100 USD innan árs. Og þá muni flugfélög blómstra á ný. Ross hefur einmitt nefnt sömu rök og Orkubloggið, gegn því að peak-oil sé náð. Nefnilega þá einföldu staðreynd að það er enginn skortur á olíu. T.d. engar biðraðir við bensínstöðvar. Engin skömmtun. Nóg bensín handa öllum þeim sem vilja. Verðið hefur bara hækkað.

Hvort Ross reynist sannspár verður að koma í ljós. Flest bendir til þess að stagflation sé að breiðast út um allan heim. Þ.e. hin subbulega blanda af verðbólgu og stöðnun í efnahagslífinu. Í svoleiðis ástandi hefur fjármagnið tendens til að flýja í hrávöruna. Og þess vegna er hæpið að olíuverð fari undir 100 USD í bráð. Verð ég að segja. Vissulega er futures-markaðurinn ógegnsær og getur sveiflast heiftarlega af ýmsum ástæðum. Og Ross er þekktur fyrir að velja rétta tímann til að fjárfesta. Svo það er best að Orkubloggið lofi engu. En bloggormurinn hér hyggst ekki flýja olíumarkaðinn á þessu andartaki.

Að öðru: Í morgun nefndi ég endurnýjanlega orkugeirann sem áhugaverðan fárfestingakost. Og lofaði umfjöllun um danskar ölduvirkjanir. Fyrirtækin sem ég vil nefna eru annars vegar Wave Dragon og hins vegar Wave Star Energy.

Wave Dragon mun hafa verið eitt fyrsta fyrirtækið sem tókst að framleiða rafmagn á hafi úti með ölduafli. Og þetta danska fyrirtæki stendur í dag hvað fremst í þessari tegund af orkuframleiðslu. Prófanir á virkjuninni hafa staðið yfir allt frá 2003. Tæknin er ekki ósvipuð og hjá hefðbundnum vatnaflsvirkjunum, þ.e. pallur sem geymir nokkurs konar miðlunarlón og fallvatn sem snýr túrbínu. Öldurnar kasta sjó yfir í "miðlunarlónið" sem myndar mikinn þrýsting, þ.a. sjórinn flæðir af afli ofan í "niðurfallið" og snýr þar túrbínu.

Túrbínan er eini hluti virkjunarinnar sem  hreyfist og er útlit fyrir að rekstrarkostnaðurinn verði viðunandi. Og þetta eru ekki hrein og tær framtíðarvísindi. Nú er verið að setja upp svona virkjun fyrir utan strendur Wales. Hún tekur yfir sjávarflöt sem er um 1/4 af ferkílómetra og er áætlað að virkjunin geti framleitt um 7 MW. Þess er vænst að innan 3ja ára geti virkjanir af þessu tagi keppt við vindorku og passleg stærð verði ca. 7 pallar sem framleiði samtals ca. 70 MW. Löngu er vitað hversu gríðarlegt afl felst í vatnsögnum hafsins og hreyfingum þeirra. En að sjá virkjun þessarar orku verða að veruleika er dálítið magnað. Þetta er satt að segja talsvert heillandi verkefni.

Wave Star Energy er annað danskt ölduvirkjunarfyrirtæki. Þar er tæknin talsvert önnur. Pallur er festur við hafsbotninn (á ca. 20 m dýpi) og frá pallinum liggja armar með eins konar púðum á endanum. Ölduaflið hreyfir púðana og þar með arma virkjunarnnar og þessi hreyfing knýr túrbínu.

Til að ná samfelldri hreyfingu og stöðugri orkuframleiðslu þarf pallurinn með örmunum að vera nokkuð langur, svo alltaf séu einhverjir armar á hreyfingu. Stefnt er því að fullbyggðir pallar af þessu tagi verði um 240 m langir. Búið er að gera prófanir á svona tæki sem er 24 metra langt (þ.e. í stærðarhlutföllunum 1:10). Og næsta skref er að smíða pall, sem verður 120 metrar að lengd. Áætlað er að hann muni geta framleitt a.m.k. 0,5 MW - og að pallur í fullri stærð mun framleiða allt að 3 MW. Augljóslega er enn nokkuð langt í að þetta verkefni verði að raunverulegri virkjun, en prófanir munu hafa gengið vel og lofa góðu um framhaldið.

Þetta eru þau tvö dönsku ölduvirkjunar-fyrirtæki sem mér þykir hvað áhugaverðust í dag.

En þau eru reyndar talsvert fleiri, fyrirtækin af þessu tagi hér í Danmörku. Ég veit um a.m.k. tíu önnur verkefni hér, sem miða að virkjun ölduorkunnar.

Vindorka - sólarorka - ölduorka. Þetta er sannkallað gósenland fyrir fólk sem hefur áhuga á endurnýjanlegri orkuframleiðslu.

Miklar lækkanir á olíu

Olíuviðskipti í ólgusjó

Orkubloggið hefur staðfastlega haldið því fram að meðan olíuverð er undir 150 USD sé ekki ástæða til að býsnast yfir verðinu. Og enn er markaðurinn sammála. Enn hefur enginn borgað svo mikið fyrir tunnuna.

Þessi hiksti í gær var athyglisverður. Mesta lækkun olíuverðs á einum degi í 17 ár segja sumir. Reyndar er lækkunin svipuð og varð í mars s.l. svo þetta eru nú engin stórtíðindi.

Hikstinn kom í kjölfar þess að Bernanke varaði við erfiðleikum í bandarísku efnahagslífi. Olíuverðið lækkaði hressilega í kjölfarið. En hlutabréf héldust sæmilega stöðug. Það var nokkuð sérkennilegt og sýnir glögglega að spákaupmennska á olíumarkaðnum er nú um stundir miklu meiri en spákaupmennska á hlutabréfamarkaði. En það eru svo sem kannski engar nýjar fréttir.

Reyndar var þetta "verðfall" ekki mjög dramatískt miðað við geysilega hraðar olíuverðhækkanir undanfarna mánuði. Á NYMEX lækkaði verðið um rúma 6 dollara. Í prósentum var lækkunin vel innan við skitin 5%. Hreinir smámunir. Munið að þann 17. janúar 1991, þegar verðið lækkaði um 10,56 USD, var það lækkun upp á 33%. Á einum degi! Þá lækkaði verðið úr u.þ.b. 32 USD í um 21 USD, þegar Bush-stjórnin hafði verið á fullu að undirbúa Persaflóastríð og lét til skarar skríða og Operation Desert Storm hófst. Þar sannaðist hið fornkveðna; buy on the rumour and sell on the fact!

Í reynd skiptir þessi lækkun í gær litlu upp á framhaldið. Sveiflurnar munu halda áfram og ómögulegt að segja hvað verður. Orkubloggið vill líka minna á, að uppi varð fótur og fit 19. mars s.l. Þegar olíuverðið lækkaði um næstum 5 dollara. Þá hafði verðið verið u.þ.b. 110 USD í byrjun dags en fór undir 105 USD við lokun NYMEX. Þetta var smámál rétt eins og í gær - lækkunin 19. mars var 4,51%. Sveiflur sem þessar eru mjög eðlilegar þegar olíuverðshækkanir hafa verið hraðar. En er alltaf slegið upp eins og eitthvað meiriháttar sé að gerast.

Reyndar hefur Orkubloggið nú enn einu sinni gleymt sér í olíusullinu. Meiningin var að fylgja eftir umfjöllun minni um nýja tegund orkuvinnslu - sem eru ölduvirkjanir. Orkubloggið sagði í fyrradag frá fjárfestingum Norsk Hydro í skoskri ölduvirkjun, sem er að rísa utan við strendur Portúgal (sbr. færslan "Norsk Hydro í ölduróti"). Í gær hjólaði ég, eins og stundum áður, hér upp með stönd Eyrarsunds. Og endaði ekki fyrr en norður við Krónborgarkastala Hamlets á Helsingjaeyri. Viða á þessari leið blasa við glæsilegar vindtúrbínur. En nú eru Danir einnig mikið að fjárfesta í virkjunum sem framleiða rafmagn með því að virkja ölduaflið í sjónum. Um þetta verður fjallað í næstu færslu Orkubloggsins.

Engar breytingar á olíuverði

Hrunið mikla

Jæja - í dag má lesa á Moggavefnum að olíuverð sé að hrynja. Í dag er 15. júlí. Og olíuverðið núna á þessu augnabliki er... 138 dollarar og 25 cent á NYMEX. Sem er 4,77% lækkun frá því sem var við opnum markaðarins.

Kannski rétt að setja þetta "verðhrun" á olíu í samhengi. Olíuverðið fór í fyrsta sinn í sögunni yfir 110 USD þann 12. mars 2008. Þann 21. maí endaði verðið í fyrsta sinn yfir 130 USD. Þann 6. júní fór verðið í fyrsta sinn yfir 138 USD.

Þann 26. júní fór verðið í fyrsta sinn yfir 140 USD. Og 3. júlí s.l. fór verðið í fyrsta sinn yfir 145 USD. S.l. föstudag (11. júlí) fór verðið á olíutunnuni í fyrsta sinn yfir 147 USD. Ég hygg að verðið þá yfir daginn hafi farið hæst í 147,21 USD. Sem er það met sem stendur enn. Það má vel vera að þarna skeiki einhverjum centum - ég nennti ekki að fletta því upp þannig að þetta er skv. minni.

Það að kalla olíverð upp á rúma 138 USD "hrun" hlýtur barrrasta að vera eitthvert grín. Þetta er einfaldlega sama verð og var fyrir um fimm vikum síðan. Þegar taugaveiklunin vegna Íran og Ísraels var rétt að byrja.

PS: Það tók mig líklega 5-10 mínútur að skrifa þessa færslu. Og nú er verðið á tunnuni á NYMEX 138,34 USD. Hefur sem sagt þotið upp á við síðan áðan! Já - þetta með olíuverðið er allt afstætt. 

Hráolíuverð hrynur

Glæðir

Íslenska bleikjan slær í gegn vestur í Bandaríkjunum. Auðvitað. Ekki veit ég frá hvaða fiskeldi bleikjan í Whole Foods kemur. En hitt veit ég, að langbesta bleikjan þykir mér sú sem þeir framleiða hjá fyrirtækinu Glæði, austur í Skaftafellssýslu. Hún er þekkt undir vörumerkinu Klausturbleikja.

Almennt þykir mér eldislax afspyrnu vondur. Þess vegna er ég eins og gammur á sumrin leitandi að villtum laxi í búðunum. En af einhverjum ástæðum er eldisbleikjan frá Klaustri engu síðri en villt bleikja. Hver galdurinn er veit ég ekki. Sennilega út af hinu hreina, sjálfrennandi, hraunsíaða skaftfellska vatni. Ásamt réttu fæði og sláturtíma. Og auðvitað það sem líklega er hvað mikilvægast; að kunna að nýta sér kynbætur og velja réttu seiðin.

Já - þeir kunna á þetta hjá Glæði. Eldhuginn að baki því fyrirtæki heitir Birgir Þórisson. Ætli það séu ekki einhver 17-18 ár síðan hann hóf eldið austur við Nýjabæ í Landbroti, rétt hjá Klaustri. Birgir hafði áður verið kennari við fiskeldisbraut Fjölbrautarskóla Suðurlands, en sú kennsla fór fram við Kirkjubæjarskóla og var gömul fiskeldisbygging í landi Tungu nýtt til kennslunnar. Þarna kemur sjálfrennandi vatn undan Landbrotshrauni og því þarf enga dælingu.

Hér í Den kenndi Birgir, eða Biggi eins og hann er alltaf kallaður, mér líffræði í barnaskóla. Hann var alveg prýðilegur kennari og sparkaði þar að auki oft fótbolta með okkur strákunum. Þó var maður jafnvel enn hrifnari af Jeepsternum sem hann átti. Á sumrin losaði hann stundum húsið af bílnum og svo var brunað um á opnum jeppanum. Það þótti manni ákaflega gaman.

Man líka eftir einstaklega skemmtilegri ferð, sem við fórum með Bigga og fleirum upp í Núpsstaðarskóg að vetri til. Ætli ég hafi ekki verið svona ca. 7-8 ára. Minnir að þetta hafi verið á útmánuðum 1974 eða '75. Þá var keyrt á ís yfir árnar vestast á Skeiðarársandi í yndislega kyrru og björtu vetrarveðri. Á slíkum dögum er ekki amalegt að horfa til Skaftafells og jöklanna. Læt fylgja hér með mynd, sem ég tók nýlega sjálfur, hvar horft er austur frá Tungu í Landbroti og í átt til Öræfajökuls.

Í dag framleiðir Glæðir Klausturbleikjuna bæði við Nýjabæ og talsvert austar, við Teygingalæk í Brunahrauni. Brunahraun er eystri kvísl Skaftáreldahrauns, en við Teygingalæk er hraunið all gróið vegna árframburðar. Þarna, rétt eins og við Nýjabæ, er talsvert mikið blátært sjálfrennandi vatn, sem nýtist vel fyrir eldi af þessu tagi.

Biggi hefur ekki látið nægja að vera kennari, frumkvöðull og atvinnurekandi þarna fyrir austan. Hann var líka lengi ein helsta driffjöðrin í Björgunarsveitinni Kyndli, sem lengi hefur starfað á Klaustri og sveitunum í kring. Þar reyndi oft mikið á menn - ekki síst ef slys urðu meðal heimamanna. Minnist ég sterklega einnar miðsumarnætur, þegar bankað er að dyrum heima. Ég var ekki farinn að sofa og fór til dyra. Þar stóð Birgir og ég sá samstundis að eitthvað alvarlegt hafði skeð.

Hann spurði um pabba; þeir lokuðu sig skamma stund inni á skrifstofu en héldu svo á brott. Þarna um þessa fallegu og björtu skaftfellsku sumarnótt hafði orðið hræðilegt slys við heyskap - lítið barn á einum bænum hafði lent undir heyvagni og látist samstundis. Barnið var lagt í kapelluna á Klaustri yfir nóttina. Maður fær enn tár í augun við að hugsa til þessarar sorglegu sumarnætur.

Bleikjunni vel tekið í Bandaríkjunum

Gas!

Í dag segir Mogginn okkur þau tíðindi að Shell hafi keypt "kanadíska olíufélagið Duvernay Oil". Sem er auðvitað hárrétt. Nema hvað Duvernay telst varla olíufélag. Þó svo það hafi upphaflega verið stofnað sem slíkt. Í dag er Duvernay fyrst og fremst í gasvinnslu og strategía Shell með kaupunum er einmitt að styrkja gasvinnslu sína. Hækkandi olíuverð er nefnilega talið munu auka stórlega eftirspurn eftir gasi. Þess vegna er skynsamlegt að kaupa núna gasfyrirtæki.

Gaslindirnar sem Duvernay ræður yfir hefðu líklega ekki þótt spennandi fyrir fáeinum árum. Þær eru nefnilega miklu erfiðari í vinnslu heldur en hefðbundnar gaslindir. Kaupin á Duvernay eru því í raun lýsandi um þá staðreynd að Shell telji hátt olíuverð komið til að vera. Það eitt og sér er athyglisvert. Hingað til hefur hinn einstaklega óviðkunnanlegi forstjóri Shell, Jeroven van der Veer, almennt lýst þeirri skoðun sinni að það sé nóg til af olíu. Eitthvað er hann farinn að bakka með þá skoðun, með þessum kaupum.

Starfsemi Duvernay er mjög staðbundin; á svæðum í NV-Alberta og norðaustanverðri Bresku Kolúmbiu í Kanada. Sú tegund af gasi sem finnst á vinnslusvæðum Duvernay kallast á ensku "tight gas". Heitið vísar til þess að þetta er gas sem finnst í mjög hörðum eða þéttum setlögum og erfitt er að nálgast. Þar af leiðandi er þetta mun dýrari vinnsla, en sú gasvinnsla sem algengust er. Þessi tegund af gasi er talsvert mikill hluti af öllu því gasi sem talið er geta fundist í heiminum T.d. álítur bandaríska orkumálaráðuneytið að um 20% af gaslindum í Bandaríkjunum séu af þessu tagi.

Þegar rætt er um gasframleiðslu er magnið venjulega sett í samhengi við olíuframleiðslu. Þá er einingin "boepd" notuð. Sem merkir einfaldlega "barrels of oil equivalent per day". Á íslensku mætti hér etv. tala um "jafngildi tunna af olíu pr. dag" - sem væri að sjálfsögðu skammstafað JOD! Nú þegar olíuvinnsla hefst kannski senn á íslenska landgrunninu er auðvitað mikilvægt að íslenskuvæða hugtök sem þessi. En gasframleiðsla Duvernay er sem sagt 25.000 boepd í dag og áætlað að hún nái 70.000 boepd árið 2012. Sem skýrir verðið sem Shell mátti punga út fyrir hlutabréfin.

Þó svo gasvinnsla sé oft gefin upp í boepd, er verð á gasi reyndar ekki mælt í krónum pr. boepd. Heldur krónum pr. milljón BTU. Eða öllu heldur í dollurum pr. milljón BTU. Milljón BTU er reyndar skammstafað MMBTU. Og BTU stendur fyrir "British Thermal Unit" eða "bresk hitaeining". Sáraeinfalt - ekki satt?

Þegar maður kaupir gas-futures á NYMEX er maður reyndar ekkert voða mikið að pæla í þessum mælieiningum. En kannksi er ekki verra að muna, að eitt BTU er sú orka sem þarf til að hita eitt pund af fljótandi vatni um eina gráðu á farenheit. Guð má vita hvað mörg BTU þarf til að hita eitt kíló af vatni um eina gráðu celsius. Ef einhver talnaspekingur sér þetta pár, má hann gjarnan senda inn þá tölu.

Reyndar skammast Orkubloggið sín fyrir litla umfjöllun um gas - einhvern mikilvægasta orkugjafa veraldar. Vonandi er þetta einungis fyrsta skref bloggsins að bæta úr því.

Shell kaupir Duvernay Oil