"Lögleysa" Egils Helgasonar

"Hér skal áréttuð sú skoðun, að hlutdrægni Egils Helgasonar í afstöðu hans til manna og málefna geri hann óhæfan til að stjórna sjónvarpsþætti um þjóðmál, eigi þátturinn að lúta lögum um ríkisútvarpið. Lögleysan í kringum þátt Egils, verður ekki afsökuð með því, að hann sé einhver öryggisventill fyrir almenningsálitið, sem annars brytist fram á enn hroðalegri hátt en í nafnlausri illmælgi á bloggsíðu Egils. Hver hefur heimild til að leysa Egil Helgason undan lögum um ríkisútvarpið? Páll Magnússon, útvarpsstjóri? Sé svo, ætti hann að sýna eigendum RÚV hana." 

Þessi færsla Björns Bjarnasonar á vefsíðu hans, bjorn.is, er hreint stórfurðuleg. Og varð Orkubloggaranum tilefni til að senda eftirfarandi skilaboð til Björns:

------------------------------

Komdu sæll Björn.

Mig langar að koma á framfæri til þín eftirfarandi athugasemd vegna orða í bloggfærslu þinni í gær (20.okt) um Egil Helgason.

Þú segir Egil óhæfan til að stjórna sjónvarpsþætti um þjóðmál vegna þess að hann sýni hlutdrægni. Og þú virðist telja að þar með sé brotið gegn lagaákvæðum um óhlutdrægni RÚV.

Fyrst hélt ég reyndar að þú værir kannski að grínast. En svo er líklega ekki og þess vegna langar mig að setja hér fram nokkrar hugleiðingar mínar.

Í fyrsta lagi álít ég að það sé fráleitt að túlka lagaákvæðin um óhlutdrægni RÚV þannig að þáttastjórnendur og dagsárgerðamenn RÚV megi aldrei láta í ljós skoðanir sínar í störfum sínum.

Í öðru lagi hefur mér virst gestirnir í Silfri Egils af öllum toga og ekki séð merki þess að Egill misbeiti valdi sínu sem þáttastjórnandi. Hann hefur vissulega skoðanir á málum - en almennt þykir mér hann fara mjög vel með að draga fram ólík sjónarmið. Eina skiptið sem mér þótti hann ganga helst til langt, var þegar hann tók viðtal við Jón Ásgeir eftir Hrunið og nánast missti stjórn á sér af reiði. En jafnvel reyndum þáttastjórnanda getur líklega einstaka sinnum ofboðið siðblinda manna.

Ég velti fyrir mér hvort þú viljir í alvöru að helsti fjölmiðill landsins - RÚV og þ.m.t. Sjónvarpið - eigi að vera skoðanalaus? Bara einhver hlutlaus fréttaveita, sem hvorki spyr gagnrýninna spurninga né grefst fyrir um sannleikann?

Viljum við aftur fá RÚV eins og það var fyrir 30 árum eða svo? Þegar viðtölum lauk jafnan á þessum nótum: "Vill ráðherrann segja eitthvað að lokum?". Ég vil það ekki og sem einlægur aðdáandi bandarískrar lýðræðisuppbyggingar, álít ég gríðarlega mikilvægt að fjölmiðlar ræki hlutverk sitt sem "fjórða valdið". Það á líka við um RÚV.

Ég býst reyndar við því að þú eigir auðvelt með að neita því að þú viljir skoðanalaust RÚV. Og að ekki beri að skilja gagnrýni þína í bloggfærslunni svo. Þess vegna vil ég leggja áherslu, að jafnvel þó svo RÚV eigi að gæta að hlutleysi með því að leyfa ólíkum sjónarmiðum að koma fram, þykir mér afar vafasamt að ætlast til þess að þáttastjórnendur og dagskrárgerðarmenn eigi ávallt að vera skoðanalausir í störfum sínum. Ég álít reyndar þvert á móti mikilvægt að þeir séu ágengir og tel hreinlega bæði gott og nauðsynlegt að þeir séu sjálfir boðberar gagnrýninnar hugsunar.

Í slíkum störfum hljóta alltaf að koma fram, með einhverjum hætti, skoðanir viðkomandi starfsmanns RÚV. Sem sumir vilja kannski kalla hlutdrægni. Á móti segi ég að eitt það mikilvægasta í starfsemi RÚV ætti einmitt að vera málfrelsi og skoðanafrelsi ekki aðeins viðmælenda heldur einnig starfsfólksins.

Ég get tekið undir það að nafnlaust athugasemdakerfi, eins og á vefnum eyjan.is skapar ákveðin vandamál. Mér er reyndar ekki kunnugt um hvort eyjan.is tengist RÚV. En nafnlaus óhroði er eitthvað sem ekki er bundið við Eyjuna, heldur miklu stærra mál sem löggjafinn ætti kannski að huga að í heildarsamhengi. Tel ekki ástæðu til að fjölyrða frekar um það hér.

Ef við getum lært eitthvað af hruninu, er það að fjölmiðlarnir hefðu átt að vera miklu ágengari í eftirlitshlutverki sínu. Og þar hefði RÚV átt að fara fremst í flokki. Of mikil áhersla á óhlutdrægni starfsfólks RÚV er beinlínis hættuleg samfélaginu og lýðræðinu. Íslendingar virðast oft eiga erfitt með að skilja mikilvægi tjáningarfrelsisins. Kannski hefðu hlutirnir hér farið á betri veg ef tjáningarfrelsið væri meira metið - þ.á m. tjáningarfrelsi starfsfólks RÚV í störfum þess.

Mér hefur löngum þótt þú sýna ríka skynsemi og þótt vænt um hversu duglegur þú hefur verið t.d. að sýna íslenskri menningu mikinn áhuga og stuðning. Þeim mun frekar þykir mér miður að lesa hina sérkennilegu gagnrýni þína á Egil Helgason.

Bestu kveðjur,
Ketill Sigurjónsson.