Meðalverð raforku til áliðnaðar

Margt áhugafólk um orku og íslenskt efnahagslíf langar að vita hvaða verð álver greiða almennt fyrir raforku.

Það er afar misjafnt. Sökum þess að geysilega raforku þarf til að vinna ál úr súráli, þá er raforkuverðið afgerandi þáttur þegar kemur að staðsetningu álvera. Þarna skiptir svo líka máli að vinnuafl sé ódýrt. Og að skattaumhverfi álvera sé þeim hagstætt.

Ísland hefur þótt mjög góður staður fyrir álver. Þess vegna er Ísland orðið vettvangur langmestar álframleiðslu allra landa í heiminum miðað við fólksfjölda (aluminum production per capita). Þar kemur til að hér hefur verið unnt að fá raforku á lægra verði en víðast hvar annars staðar (og þess vegna er arðsemi í raforkuframleiðslu á Íslandi miklu lægri en víðast hvar annars staðar í hinum vestræna heimi). 

Að auki er skattaumhverfið hér álverum hagstætt. Þá er ekki verið að einblína á tekjuskattsprósentu - heldur ekki síður það að engin krafa er gerð um lágmarkshlutfall eigin fjár. Svo eru vel að merkja engar reglur í gildi hér um hvernig þessi erlendu stórfyrirtæki fjármagna sig. Fyrir vikið er sáraeinfalt fyrir þau álfyrirtæki sem það vilja að færa hagnað skattfrjálsan úr landi í formi vaxtagreiðslna til móðurfélaga erlendis. Þar með er ég alls ekki að segja að álfyrirtækin hér stundi slíkt. En kerfið hér er athyglisvert.

En aftur að raforkuverðinu. Grafið hér að neðan sýnir meðalraforkuverð til álvera á mismunandi svæðum í heiminum (vegna 2014). Grafið sýnir bæði hvernig álframleiðsla í heiminum skiptist hlutfallslega á viðkomandi svæði og hvert meðalraforkuverð til álvera er á viðkomandi svæði. Öll verð á þessu grafi eru raforkuverð með flutningi.

Eins og sjá má er Kína orðið langstærsti álframleiðandi heimsins (og þar er meðalverð á raforkunni hæst). Ísland er táknað með rauðum lit. Tekið skal skýrt fram að meðalverðið sem þarna er sýnt vegna Íslands er meðalverð Landsvirkjunar til stóriðju (og meðalverð Landsvirkjunar til álvera er mjög nálægt því umrædda meðalverði). Það er reyndar afar líklegt að meðalverð til álvera hér, þegar öll orkufyrirtækin eru tekin með í reikninginn, sé mjög nálægt þessu meðalverði Landsvirkjunar (jafnvel eitthvað lægra). Og hvað sem því líður þá er þessi rauða súla sem sagt uppgefið verð Landsvirkjunar til iðnaðar (stóriðjufyrirtækjanna).

Grafið hér að ofan sýnir líka að álframleiðslan hér á Íslandi skiptir fremur litlu máli í alþjóðlegu samhengi (um 0,8 milljón tonn af um 53,8 milljón tonnum). Þarna sést líka að raforkuverð Landsvirkjunar til álvera (meðalverðið) er með því lægsta í heiminum.

Landsvirkjun er þarna nánast á pari með Persaflóaríkjunum. Og það munar raunar sárlitlu að Ísland (Landsvirkjun) detti aftur fyrir Persaflóann (ef gasorkuverðið þar hækkar örlítið). Þá yrði Ísland (Landsvirkjun) við hliðina á Kanada, þar sem álver njóta langódýrasta raforkuverðsins að meðaltali (vegna mjög sérstakra og gamalla samninga). Það er sem sagt svo að meðalverð raforku Landsvirkjunar til álvera er með því allra lægsta í heiminum. Þetta er staðreynd og þannig er nú það. Og þessu þarf að breyta. Ísland þarf að komast mun ofar í þessum stiga, sem sjá má á grafinu. Helst a.m.k. í nágrenni við Afríku. Jafnvel hærra - ef einhver snefill af vilja og metnaði er í okkur Íslendingum til að orkuauðlindirnar skili okkur eðlilegum arði.

Loks vil ég vekja athygli á því að meðalverð á raforku í endurnýjuðum samningum eru almennt töluvert mikið hærri en í eldri samningum, sem gerðir voru í tengslum við byggingu viðkomandi álvers. Þetta merkir að meðalverð á raforku til álvera vegna slíkra endurnýjaðra raforkusamninga, er almennt töluvert hærra en meðalverðin sem hér er lýst!

Þess vegna er eðlilegt að verðið til Norðuráls, ef kemur til þess að fyrirtækið semji aftur um raforkukaup vegna samningsins sem senn losnar, verði hærra og reyndar miklu hærra en verðið skv. núverandi samningi. Lesendur þurfa að muna að verðið í þeim samningi er umtalsvert lægra en meðalverð Landsvirkjunar og óralangt undir meðalverði raforku til álvera t.d. í Bandaríkjunum og Evrópu - og óraóralangt undir meðalverði til álvera í heiminum. Það er m.ö.o. fullkomlega eðlilegt að raforkuverð til Norðuráls hækki mikið. Það væri algerlega eðlilegt - þó svo Norðurál sé vafalaust ósammála því og mun jafnvel svífast einskis til að þrengja að Landsvirkjun. Og veitist með rangfærslum að þeim sem leyfa sér að benda á staðreyndir málsins.

Þarna er um gífurlega hagsmuni að ræða fyrir Íslendinga, enda eru orkulindirnar okkar ein mikilvægasta auðlind þjóðarinnar. Og mikilvægt að þjóðin standi saman; vísi sérhagsmunum á bug og styðji það að Ísland og Landsvirkjun komist vel áleiðis upp stigann á grafinu hér að ofan. 

Athugasemdir

[Aðalstein Bjarnason (IP-tala skráð) 3.6.2015 kl. 11:43]

Komið hefur fram að meðalverð Landsvirkjunar til álframleiðenda á Íslandi sé um 20 USD/MWh án flutnings. Þessi tala hlýtur að miðast við eitthvað ákveðið álverð því flestir þessara samningar eru álverðstengdir. Getur þú frætt okkur um það Ketill, við hvaða álverð miðast þessi tala og hve miklu munar á þeim samningum sem gerðir voru við Alcan í Straumsvík og núgildandi samningi Norðuráls.

[Ketill Sigurjónsson, 3.6.2015 kl. 12:57]

Þarna er miðað við meðalverð á áli yfir árið. Verðið á áli núna er lægra en var þá, þ.a. í dag er meðalverð LV lægra en á grafinu.

Talan 20 USD/MWst sem Aðalsteinn nefnir er vafalítið tilvísun til 2013 (því ég hef ekki séð LV gefa upp jafn nákvæmar upplýsingar um verðið án flutnings vegna 2014). En sökum þess að meðalverðið á áli 2013 og 2014 var svo til hið sama, var umrætt meðalverð LV á raforku 2014 líka mjög nálægt 20 USD/MWst (sem er uppgefið meðalverð LV án flutnings vegna 2013).

Umrætt meðalverð LV á raforku en með flutningi var rétt tæpir 26 USD/MWst bæði 2013 og 2014. Það er talan sem kemur fram á grafinu hér að ofan (rauða súlan).

Ég veit raforkuverðið til allra álveranna hér. En kýs að svo stöddu að halda þeim upplýsingum fyrir mig. Mér þætti viðeigandi að fyrirtækin birti sjálf þessi verð.

[Aðalsteinn Bjarnason (IP-tala skráð) 3.6.2015 kl. 14:05]

Ef meðalverðið til LV er 20 USD/MWst frá álverunum og inn í því er verulega hagstæður samningur við Alcan, þá er ljóst að óhagstæðasti samningurinn (Norðurálssamningurinn) er langt undir 20 USD/MWh. Er verið að tala þar um 10 dollara eða rétt þar yfir? Ég hvet þig til að birta þessar upplýsingar því álfyrirtækin munu ekki gera það.

[Ketill Sigurjónsson, 3.6.2015 kl. 14:15]

No Comment á þetta. Í bili. Ég vil gefa fyrirtækinu séns á að taka ærlega skrefið; koma fram af heilindum í stað þess að stunda skítkast.

[Þorsteinn Siglaugsson, 3.6.2015 kl. 20:34]

Þetta eru áhugaverðar upplýsingar. Og kærar þakkir fyrir frábæra svargrein við þvælunni úr Ágústi Hafberg á Kjarnanum. Hvet þig til að birta hana hér líka.

[Ketill Sigurjónsson, 3.6.2015 kl. 21:01]

Takk fyrir kveðjuna Þorsteinn. Það er prýðileg hugmynd að endurbirta greinina og þá etv. hér á þessum vettvangi. Mér þykir það viss galli á vef Kjarnans að greinar gufa þar mjög fljótt upp í hið sögulega greinasafn fortíðarinnar. En það er kannski eðlilegt í nútímanum, þar sem alltaf þarf eitthvað nýtt og ferskt til að fá fleiri og fleiri flettingar. Ég reyndar spyr mig að því hversu margir hafi í raun og veru lesið alla greinina frá upphafi til enda, því hún er jú nokkuð löng! En tel þýðingarmikið að sem flestir lesi hana alla. 

[Gunnar Heiðarsson, 4.6.2015 kl. 09:20]

Sæll Ketill.

Þú heldur þig enn við sama sæstrengshornið. Þó þessi grein þín sé um raforkuverð til stóriðju, þá einkum Norðuráls, þá er grunnur hennar næring sæstrengs.

Þetta er sorglegt, frekar hefði ég viljað sjá þessa grein og kannski nokkrar í viðbót, fjalla um svör við spurningum mínum til þín við síðasta blogg þitt.

Að við Íslendingar séum heimsmeistarar þegar mælieiningin "per capita" er notuð, er ekkert nýtt. Á flestum sviðum hérlendis má mæla slíkt, jafnvel verslunin lendir verulega ofarlega á þessum kvarða, hvað þá verðmætasköpunin. Enda er þjóðin fámenn en "per capita" er bein mæling á einhverju miðað við fólksfjölda. Því er það lítil frétt þó áliðnaðurinn hér á landi sé sá hæsti í heimi per capita. Þessa mælieiningu nota menn oftast til að hæla sér og sinni þjóð af einhverju, gjarnan við hátíðleg tækifæri. Að öðrum kosti er notkun hennar lítil sem engin og reyndar er notkun hennar að detta niður að fullu, þar sem oftast er gert grín af því gagnvart okkar fámennu þjóð.

Vissulega er engin ástæða til að gefa álfyrirtækjum rafmagn, en enn síðri ástæða til að rukka svo mikið að þau geti ekki staðist samkeppni. Það þarf helv... sterkan haus til að halda því fram að stóriðjan hafi ekki gert okkur gott sem þjóð. Það raforkuöryggi sem þjóðin býr við er byggt upp vegna stóriðjunnar á hennar kostnað. Án hennar hefði þetta verkefni verið okkur óvinnandi vegur. Orkuöryggi til heimila landsins var tryggt hraðar en efni stóðu til, því löngu áður en orkuvinnslan gat sinnt því af öryggi var Íslenska járnblendifélagið (Elkem) notað sem stuðpúði á kerfið. Ef eitthvað bilaði eða orkunotkun landsmanna fór yfir getu kerfisins, var einfaldlega lækkað á ofnum verksmiðjunnar. Þetta ástand stóð yfir í meir en áratug, eða þar til orkuframleiðslan og flutningskerfið var komið í það ástand geta sinnt þessu af öryggi.

En enn eru þó samningar tvískiptir, forgangsorka og afgangsorka. Þetta þarf Landsvirkjun stundum að nýta og taka afgangsorkuna af. Gagnvart kísiljárn og kísilmálm fyrirtækjum er þetta tiltölulega einfalt en flóknar fyrir álfyrirtækin. Það gerir eðli framleiðslunnar og sá búnaður sem notaður er.

Það er ekki nema rúm tvö ár síðan Landsvirkjun þurfti að fullnýta þessi ákvæði orkusamninga og gott betur. Þetta var um það leiti sem forstjóri fyrirtækisins talaði sem mest um lagningu sæstreng og hélt hann því fram að fóðra mætti slíkan streng að mestu á umframorku. Þó var hann að berjast við að framleiða næga orku til þess eins að skaffa til fargansorkusamninga hér á landi. Og tókst það ekki. Þetta var annað árið í röð sem Landsvirkjun þurfti að ganga á afgangsorkusamningana. Þarna varð að ganga á forgangssamningana líka og lenti sú skerðing að mestu á Elkem, þó útlitið um tíma hafi verið svo slæmt að álfyrirtækin voru komin í töluverða hættu.

En aftur að orkuverðinu. Auðvitað er orkuverð til stóriðju hér á landi lægra en t.d. í bandaríkjunum, þó sú fullyrðing sé reyndar á brauðfótum nú, vegna fracking framleiðslu þeirra. Að tala um Kína í þessum samanburði er óþarfi, í kommúnísku hagkerfi eru tölur bara á blaði, settar fram af pólitískum vilja.

Að bera saman orkuverð til stóriðju sem þarf öll sín aðföng (utan rafmagnshluta orkunnar), um langan veg, jafnvel yfir hálfann hnöttinn og þar síðan að koma sinni framleiðslu álíka langan veg til baka, að bera orkuverð til fyrirtækja sem við slíkt búa við fyrirtæki sem hafa stórann hluta aðfanga við hlið sér og markaðinn fyrir afurðirnar í næsta húsi, er fáránlegt.

Spurningin er einungis sú hvort við viljum hafa stóriðju hér á landi, með öllum þeim atvinnutækifærunum sem þau veita, bæði beint og óbeint, eða hvort við viljum fórna þessari stoð úr okkar hagkerfi. Orkuverðið per se skiptir þar engu máli. Þó verð til stóriðjunnar sé lágt á heimsvísu er það samt nægjanlega hátt til að hafa byggt upp alla raforkuframleiðslu og stofndreifingu í landinu, utan nokkurra smávirkjanna sem ekki dygðu Reykvíkingum. Það er nægjanlega hátt til að forstjóri Landsvirkjunar gerir ráð fyrir að fyrirtækið okkar fari að skila allt að 45 milljörðum í arð á næstu árum. Jafnvel bankarnir verða þá að lúta í lægra hald varðandi hagnað!

Ef orkuverðið er hins vegar svo lágt að stóriðjan sé farin að græða óeðlilega, má allt eins leyfa stéttarfélögum að sækja enn frekari launahækkanir til þeirra, jafnvel þó þessi fyrirtæki borgi í dag laun sem eru með því hæsta hér á landi, auðvitað fyrir utan fjármálakerfið.

Það er lítill mannsbragur á því að fá hingað erlenda aðila til að byggja upp raforkukerfið, svo þeir fái að nýta hluta þess, en ætla síðan að reka þá af landi brott þegar arðurinn er farinn að skila sér. Þegar svo menn vilja nýta þann arð til ævintýramennsku og sölu á orku úr landi, verður hinn litli mannsbragur að óþverraskap. Óþverraskap til þjóðarinnar.

Nær væri að rækta samskiptin við þau fyrirtæki sem eru til staðar og halda þeim sem allra lengst. Við val á nýjum fyrirtækjum í stóriðju má vera vandfýsnari. Þá má hugsa sér að leggja meiri áherslu á næsta stigið í framleiðslunni sé stigið, þ.e. að varan verði meira unnin, jafnvel fullunnin, þegar hún flyst úr landi. Þetta ætti að vera markmið okkar varðandi stóriðjuna, að efla þessa stoð í hagkerfinu og breikka. Þá á að leggja áherslu á að ná samvinnu milli allra meginstoðanna, stóriðju, sjávarútvegs, landbúnaðar og ferðaþjónustu.

Hér á landi og nánast hvar sem er í heiminum geta allar megin stoðirnar unnið í sátt og unnið ötullega að því, enda það forsenda þess að þjóðlíf fái blómstrað. En til að svo megi verða þurfum við á allri þeirri orku sem með ásættanlegum hætti er hægt að vinna hér á landi.

Að selja orkuna úr landi er á móti öllum skynsamlegum rökum, jafnvel þó hægt væri að reikna það til einhverra peninga með hjálp exel.

Og svo kemur smá innlegg hér í restina, þar sem þú nefnir Norðurál í þínum pistli. Á Grundartangasvæðinu eru nú tvö stóriðjufyrirtæki, auk fjölda minni fyrirtækja sem flest þjóna stóriðjuna á einn eða anan hátt. Starfsfólk þessara fyrirtækja býr flest á svæðinu frá Borgarnesi til stór-Reykjavíkursvæðis, stór hluti á Akranesi.

Á akranesi búa nú um 7000 manns. Fyrir tíma stóriðjunnar bjuggu þar rúmlega 4000 manns. Margfelldiáhrif stóriðjunnar á Grundartanga hefur gífurleg áhrif á Akranesbæ. Vegna þeirra sem vinna við stóriðjuna og búa þar með sínar fjölskyldur, vegna þeirra sem vinna hjá öllum þeim fjölda fyrirtækja sem þjóna sóriðjuna, hefur grunnþjónustan verið byggð upp. Skólar, verslanir og öll þjónusta er jafn öflug og raun ber vitni, vegna stóriðjunnar. Þá eru nokkur fyrirtæki á Akranesi sem blómstra og selja vörur sínar um allan heim. Þessi fyrirtæki urðu til eða lifðu af erfiða tíma, vegna stóriðjunnar. Fisvinnsla er svipur hjá sjón, en hún var í raun eina undirstaðan í bæjarfélaginu, fyrir tíma stóriðjunnar. Það má segja að líf um 60-80% þeirra 7000 íbúa á Akranesi tengist stóriðjunni á einn eða annan hátt.

Þá má ekki gleyma þeirri staðreynd að Spölur, það ágæta fyrirtæki, sem byggði Hvalfjarðargöngin, varð til að frumkvæði Íslenska Járnblendifélagsins (Elkem) og stofnað af því ásamt Sementsverksmiðjunni. Ef ekki væri fyrir stóriðjuna væri enn vrið að aka um Hvalfjörðinn. Menn geta rétt ímyndað sér alla þá umferð sem um göngin fara daglega, ef hún færi fyrir fjörðinn og þann kostnað sem skattgreiðendur þyrftu að leggja til viðhalds á þeim vegi. Að maður tali nú ekki um orkusóunina og mengunina frá þeim flota.

Læt þetta duga í bili en bíð í ofvæni eftir svörum við spurningum mínum við síðasta blogg þitt.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 9.6.2015 kl. 10:23]

Þú segir Ketill:  Þar kemur til að hér hefur verið unnt að fá raforku á lægra verði en víðast hvar annars staðar (og þess vegna er arðsemi í raforkuframleiðslu á Íslandi miklu lægri en víðast hvar annars staðar í hinum vestræna heimi).  (undirstrikun mín)

Það hefur auðvitað verið okkar tromp í þessum framleiðsluheimi, að geta boðið upp á hagstæð orkuverð. Öðruvísi fengjum við ekki þessi viðskipti, verandi tiltölulega langt frá mörkuðum.

En að undirstrikuðu fullyrðingunni, hún er röng hjá þér. Fjármagnskostnaður raforkukerfisins á Íslandi er hærri vegna þess hversu ungt það er (yngsta í Evrópu) og því hefur arðsemin verið tiltölulega lág, en það mun breytast og verða sambærilegt við önnur lönd. Þegar borin er saman arðsemi þarf að horfa á heildarmyndina en ekki velja tiltekin atriði til að fá niðurstöðu sem hentar.

Oft fróðlegt að lesa pistla þína en þeir lykta hins vegar stundum illilega af áróðri gegn raforkusölu til stóriðju. 

[Ketill Sigurjónsson, 9.6.2015 kl. 10:34]

Gunnar; hér hefur verið unnt að fá raforku á lægra verði en víðast hvar annars staðar. Þetta er staðreynd. Og vegna þess að hér hefur raforkan veið seld á lægra verði en víðast hvar annars staðar, þá er arðsemi í raforkuframleiðslu á Íslandi miklu lægri en víðast hvar annars staðar í hinum vestræna heimi. Þetta er líka staðreynd. 

En þetta stendur allt til bóta. Það er mikilvægast. Eigum við að vera sammála um það?

[Gunnar Th. Gunnarsson, 10.6.2015 kl. 01:51]

Þú ert ekki að skoða heildarmyndina, Ketill. 

Sem dæmi er orkunýting Kárahnjúka 100% (eða nálægt því). Fjárfestingin er að borga sig upp á ótrúlega skömmum tíma. Virkjunarkosturinn var afar hagkvæmur og ef lífeyrissjóðirnir hefðu fjárfest í framkvæmdinni, hefði þeir hagnast á hrunárunum í stað þess að tapa.

Þegar um eins stóra fjárfestingu er að ræða eins og Kárahnjúka er mikilvægt að hafa kaupanda sem tryggir afkomuna með eins afgerandi og tiltölulega lítt áhættusömum hætti og Alcoa Fjarðaál gerir. Flutningskostnaður er sömuleiðis lítill, enda virkjunin stutt frá kaupanda. Þessir þættir ásamt fleirum, t.d. ábyrgum stjórnvöldum og stabílum vinnumarkaði, gerir Ísland að fýsilegum kosti fyrir sjárfesta í stóriðju.

Ávöxtunarkrafa á áhættusömum fjárfestingum er meiri en á tryggum fjárfestingum.

Það er svo ótal margt sem þú skautar fram hjá í útreikningum þínum, að þessir anti-stóriðjupistlar þínir verða hálfgert raus.

Að sjálfsögðu er verðlagning orkunnar alltaf matsatriði hverju sinni og það er alltaf hægt að segja að verðið hefði mátt vera hærra... og það mun verða hærra í framtíðinni.

Það breytir ekki þeirri staðreynd að orkusala til stóriðju er styrk stoð í efnahag og afkomu LV og um leið þjóðarinnar. Um það er ekki deilt nema hjá þeim sem eru alfarið á móti stóriðju, af allt öðrum ástæðum en efnahagslegum.

[Vilhjálmur E Birgisson, 18.6.2015 kl. 13:15]

Sæll Ketill. Þú verður að fyrirgefa mér en ég óttast um atvinnuöryggi minna félagsmanna sem starfa hjá Elkem og Norðuráli eftir að vera búinn að lesa og rýna í skrif um þessi fyrirtæki. 

Ég vil taka skýrt fram að mínir hagsmunir liggja fyrst og fremst í því að tryggja í hvívetna atvinnuöryggi minna félagsmanna, en ef þínar hugmyndir um stórkostlega hækkun á raforkuverði til þessara fyrirtækja verða að veruleika þá liggur svo sannarlega fyrir að atvinnuöryggi þeirra verður svo sannarlega ógnað.

Ég vil taka fram að ugglaust geta þessi fyrirtæki greitt hærra verð fyrir orkuna og eftir því sem ég best veit þá eru þau tilbúin til þess, en það hljóta að vera einhver takmörk á því hversu mikil sú hækkun getur verið.  Á heimasíðu Landsvirkjunar er skýrt kveðið á um að LV ætli að bjóða ávallt uppá samkeppnishæft verð á raforku og á þeirri forsendu á að vera lítið mál að finna réttlátt,sanngjarnt og eðlilegt raforkuverð sem báðir aðilar geta verið sáttir með.

Ég er talsmaður þess að fyrirtækjum séu tryggð góð rekstrarskilyrði þannig að þau geti byggt sig upp, fjölgað störfum og greitt mannsæmandi laun.  Það er morgunljóst að ef raforkuverð hækkar kannski um 50% til 100% þá liggur fyrir að rekstrargrundvöllur þessara fyrirtækja er gjörsamlega brostinn og þúsundir starfa eru í hættu.  Það liggur fyrir að sveitarfélag eins og Akranes væri í verulega slæmum málum ef þessarar starfsemi á Grundartanga nyti ekki við enda eru útsvarstekjur af stóriðjunni mjög stór hluti af tekjum sveitafélagsins. Laun verkafólks í stóriðjunum eru langt um hærri heldur en gengur og gerist hjá verkafólki á hinum almenna vinnumarkaði en heildarlaun byrjanda í Norðuráli og Elkem eru í kringum 500.000 kr. fyrir 182 stunda vinnumánuð.

En þú segir Ketill orðrétt í þessari grein þinni: "Ég veit raforkuverðið til allra álveranna hér. En kýs að svo stöddu að halda þeim upplýsingum fyrir mig. Mér þætti viðeigandi að fyrirtækin birti sjálf þessi verð."

Ég spyr hvernig veistu þú raforkuverð hjá öllum stóriðjum á landinu í ljósi þess að þessir samningar eru bundnir þagnarskyldu?  Færð þú þessar upplýsingar í gegnum forstjóra Landsvirkjunar?  Ég spyr líka ert þú á launum hjá Landsvirkjun t.d. fyrir þessi bloggskrif þín?  Því ef svo er þá er því miður ekki hægt að taka mark á þínum skrifum.

Ég ítreka það að ég hef áhyggur af atvinnuöryggi minna félagsmanna enda er það eitt af hlutverkum mínum að tryggja öryggi þeirra eins og kostur er og það er líka hvellskýrt að ef þessum fyrirtækjum verður íþyngt verulega í formi mikilla raforkuhækkunar þá minnkar það möguleika okkar á að knýja fram launahækkanir til handa okkar félagsmönnum. Á þessum forsendum vil ég að fyrirtækjum séu ávallt tryggð góð rekstrarskilyrði m.a. til að tryggja svigrúm til launahækkana.

[Ketill Sigurjónsson, 18.6.2015 kl. 14:39]

Sæll Vilhjálmur og takk fyrir þitt innlegg hér. Ég álít mig enga skyldu hafa til að upplýsa um hverjir eru eða hafa verið mínir viðskiptavinir; það er mitt einkamál. Mig langar að vísu til að svara spurningum þínum sem lúta að vangaveltum þínum um möguleg tengsl mín við einstök fyrirtæki. En ég stend fastur á því prinsippi mínu að ég gef ekkert upp um þetta. Og bendi fólki á að kynna sér röksemdir mínar og, ef fólk vill, svara þeim málefnalega og færa fram sínar eigin röksemdir. Allir sem telja skoðanir mínar og/eða röksemdir rangar, geta fært fram sínar athugasemdir og sínar röksemdir. Sú umræða ætti að leiða eitthvað skynsamlegt í ljós.

Ástæða þess að ég veit orkuverðið er sú að ég hef aflað mér margvíslegra upplýsinga, sem allar eru vel að merkja opinberar (þ.e. aðgengilegar fyrir alla). Þær sýna hvert orkuverðið er (og mér sýnist reyndar að ég hafa náð að gera þetta af mun meiri nákvæmni en starfsfólkið hjá CRU Group).

Auk ársreikninga viðkomandi fyrirtækja er þarna um að ræða ýmsar greinar og skýrslur. Það er talsverð vinna að finna þetta og lesa. Og það er alveg makalaust hvað t.d. unnt er að finna á Netinu um þetta. Svo sem skýrslur frá erlendum greiningafyrirtækjum, sem virðast unnar í trúnaði fyrir viðskiptavini en eru engu að síður aðgengilegar á Netinu. Upplýsingabyltingin nýja er svo sannarlega gengin í garð.

Ég hef ekki séð orkusamningana. Og hef ekki fengið neinar upplýsingar um hvað þar stendur frá forstjóra Landsvirkjuna né öðru starfsfólki Landsvirkjunar; hvorki núverandi né fyrrverandi. Og ég er satt að segja undrandi á því að þú látir þér koma slíkt til hugar.

En kannski ertu vanur slíkum lekum eða trúnaðarbrotum; t.d. frá Norðuráli? Það er a.m.k. mjög sérkennilegt það sem þú sagðir í pistli á Pressunni um daginn um að Norðurálsmenn séu að segja þér eitthvað um viðræður fyrirtækisins við Landsvirkjun og verðin sem þar sé verið að tala um. Sjálfur myndi ég gjarnan vilja vita hvaða verð er þar verið að tala um. En hef því miður nákvæmlega engar upplýsingar um það, né um annað sem þar er rætt. Vona bara að Landsvirkjun sé þar á skynsamlegum nótum með verðhugmyndir - og að Norðurál sé það líka!

Ef einhvers staðar eru trúnaðrbrot fyrir hendi, sýnist mér það vera hjá framkvæmdastjórn Norðuráls. Það var einmitt einn framkvæmdastjórinn þar sem var nýverið að birta upplýsingar úr trúnaðarskýrslu(m) frá CRU - og birti þær bæði á samfélagsmiðlum og sendi í tölvupósti. Mjög sérkennilegt.

Ég skil vel áhyggjur þínar af framtíð starfseminnar á Grundartanga. Þarna er sennilega að birtast okkur hversu varuhagverð svona umfangsmikil stóriðja er í okkar fámenna landi; sérstaklega þegar hún gerir út á lítil samfélög. En stóriðjufyrirtæki mega ekki geta þvingað fram óeðlilega samninga í krafti stærðar sinnar. Slíkt væri fjárhagslegt ofbeldi. Og ég vona að það sé ekki markmið framkvæmdastjórnar Norðuráls eða eiganda fyrirtækisins - Century Aluminum) - að stunda neitt slíkt. 

Eðlileg niðurstaða í þessu raforkumáli er sú að Landsvirkjun og Norðurál semji um raforkuviðskipti á kjörum sem eru sanngjörn og í takt við það sem gerist í sambærilegum viðskiptum á sambærilegum svæðum. Að mínu mati merkir það að orkuverðið í nýjum samningi yrði um eða eitthvað yfir 35 USD/MWst (á verðlagi dagsins í dag).

Norðurál ræður vel við slíkt verð. Og starfsfólk álversins þarf að vera á varðbergi að láta ekki rugl í gráðugum eiganda Norðuráls stjórna skoðunum sínum. Ég vil hvetja starfsfólkið til að fá óháðan fagaðila (t.d. hagfræðideild HÍ eða HR) til að leggja mat á hvað væri eðlilegt orkuverð. Og að starfsfólkið geri þá kröfu til framkvæmdastjórnar Norðuráls og eiganda fyrirtækisins að sýna skynsemi og ábyrgð - ekki bara gagnvart hluthöfum Century sem aðallega er Glencore - heldur líka samfélagslega ábyrgð og ábyrgð gagnvart öllu því góða starfsfólki sem þarna hefur í gegnum árin skapað Century geysilega mikinn hagnað. 

Það hafa reyndar athyglisverðir hlutir verið að gerast þarna innan samsteypunnar upp á síðkastið. Bein viðskipti Norðuráls við Glencore hafa verið að stóraukast undanfarið. Mann grunar jafnvel að þarna sé í gangi einhver áætlun um að Glencore nái að sjúga til sín ennþá meiri hagnað frá gullkálfinum á Íslandi, áður en fer að þrengja að með nýjum orkusamningi. En þetta eru vangaveltur. Gættu þess samt að láta ekki þá sem stjórna Norðuráli villa þér sýn. Svo má minna á að á liðnu ári (2014) hafði Michael Bless, forstjóri Century, rétt tæpar 5 milljónir USD í tekjur vegna forstjórastarfsins. Þær tekjur eru í raun sennilega fyrst og fremst starfsfólki Norðuráls að þakka - og ofurlágu raforkuverði.