Ótrúlega ódýr olía?

Ímyndum okkur samtal. "Rosalega er olían orðin dýr", sagði hann. "Í alvöru. Tunnan er komin langt yfir 100 dollara". Bætti hann við þegar hún leit spyrjandi upp.  Golan lék við ljósa lokkana. Hún strauk þá frá fölbláum augunum, sem alltaf minntu hann á kyrran fjörðinn. Og honum varð hugsað til tunglskinsnæturinnar góðu um páskana. "Bíddu, hvaða áttu við", svaraði hún. "Olían er skítbilleg".

Stóra spurningin er: Hvort þeirra turtildúfnanna hefur rétt fyrir sér?

Leyfum snjallri franskri konu að svara þessu. Hún heitir Veronique Riches Flores og er hagfræðingur hjá franska megabankanum Société Générale. Veronique hefur verið óþreytandi að benda á, að það verði að skoða hækkandi olíuverð í samhengi við aukna þjóðarframleiðslu helstu olíukaupendanna og heimsins alls. Og þegar það er gert, sést að vissulega er olíuverðið nokkuð hátt nú um stundir. En það hafi í reynd verið orðið fáránlega lágt, t.d. í lok 10. áratugarins. Og markaðurinn hafi hreinlega sofnað og ekki vaknað á ný fyrr en það var hnippt kröftuglega í hann, með innrásinni á Írak árið 2003.

Ég er því miður ekki með við höndina gott línurit sem sýnir þetta á heimsvísu. En læt fylgja með mynd, sem gefur svipaða vísbendingu um að allt er afstætt, þegar kemur að umræðu um hvort olíuverðiðið er óeðlilega hátt eður ei. Þetta kort sýnir þó einungis verðið miðað við hagvöxtinn í Bandaríkjunum. Skv. þessu er verðið nokkru lægra nú en var 1980 og þyrfti að vera nálægt 150 USD til að vera jafn hátt og þá var.

Þegar tölurnar eru settar í víðtækara samhengi er niðurstaðan nánast lygileg: Þá kemur í ljós að i reynd er olíuverðið nú svipað eins og það var FYRIR byltinguna í Íran 1979. Sem kunnugt er þá hækkaði olían mikið og hratt í kjölfarið, enda hrundi framboðið frá Íran.

Miðað við verðbólgu er verðið í dag eilítið hærra en það varð á árinu 1980, þegar það hreinlega rauk upp úr öllu valdi. Að því leyti er verðið nú mjög hátt. En miðað við aukningu á þjóðarframleiðslu í heiminum þyrfti verðið í dag að verða YFIR 190 USD tunnan til að jafngilda því sem var 1980.

M.ö.o.; menn geta vel haldið því fram að olíuverðið nú sé hátt. En það má líka halda því fram að sé litið til þjóðarframleiðslunnar sé olíuverðið í dag alls ekki svo óskaplega hátt. Heldur barrrasta lágt! Maður getur því með góðri samvisku verið opinn í báða enda. Hallað sér aftur í stólnum, sett upp gáfulegan svip og sagt sem svo: "Í sögulegu samhengi er líklegt að við munum sjá olíuverðið lækka. Eða hækka".

PS: Bókmenntaunnendum skal tilkynnt, þeim væntanlega til mikils léttis, að textann hér efst verður EKKI að finna í komandi jólabókaflóði.

Verð á olíu niður fyrir 130 dali

Ofsjónir?

Jæja - Guðmundur var rekinn frá Orkuveitunni. Fróðlegt væri að heyra útskýringarnar á því.

En að öðru, sem veldur mér jafnvel meiri heilabrotum! Er það sem mér sýnist; snýst tannhjólið í lógói Landsvirkjunar? Prufið að láta síðuna skrolla upp eða niður. Ég gæti svarið að mér virðist sem tannhjólið fari a snúast. Túrbína sem snýst fyrir vatnsafli?

Guðmundur hættir hjá OR og REY

Mjög langsótt tenging...

NEI! Það er auðvitað alls ekki langsótt að tengja jarðskjálftana við breytingar á hegðun borhola á Hengilssvæðinu. Og sannarlega gott ef aflið hefur aukist - í stað þess að minnka eins og hugsanlega hefði getað gerst.

Ég er reyndar einn af þeim sem finnst fátt fallegra en að sjá gufustrókana rísa upp af Hellisheiði í góðviðri. Og koma út á björtum, stilltum morgni og anda djúpt að mér brennisteinsilminum sem stundum berst þaðan. Já - mér finnst sú lykt í alvöru góð. Hef ekki hugmynd um hvort þetta er "einstakur hæfileiki" eða hvort fleira fólk hefur þennan smekk á lykt.

Mér finnst reyndar fjósalykt líka góð. Líklega þó mest vegna samhengisins. Það var svo gaman að leika sér með Nirði í fjósinu hjá pabba hans, austur á Klaustri. Fíflast í heyinu (þegar Lárus, pabbi hans Njarðar, sá ekki til). Og stundum stríða kúnum aðeins. Og þó meira bolanum, sem alltaf var bundinn við básinn. Og sérstaklega minnist ég Víga; hundsins sem svo lengi var þar á bænum og óx upp með okkur krökkunum. Hann var sannur prýðis sveitahundur. Með gott skap, ekki alltof mannblendinn og sætti sig við það hlutskipti að sofa i þvottahúsinu og fá ekki að koma inn. Þó man ég að í eitt eða tvö skipti, þegar við strákarnir vorum aðeins farnir að stækka, leyfði Njörður Víga að koma inn i eldhús. En þá var mamma hans, hún Ólöf, heldur ekki heima! Já, þetta voru sannarlega skemmtilegir dagar.

Langsótta tengingin hér er mín eigin. Þessi frétt þar sem forstjóri Orkuveitunnar veitir okkur glænýjar upplýsingar um borholurnar í Henglinum, leiddi huga minn nefnilega að Arabíu. Langsótt en satt.

Ég fór nefnilega af einhverjum ástæðum strax að hugsa um olíulindirnar í Arabíu og hvernig staðið er að upplýsingaöflun þar. Sem í raun er engin. Fyrir vikið reyna menn, með aðstoð gervitungla, að fylgjast með mannaferðum í eyðimörkinni. Til að geta gert sér grein fyrir hvort hegðunin bendi til þess að framleiðsla tiltekinna olíulinda sé að aukast eða minnka. Þetta er nefnilega eitthvert mesta hagsmunamál heimsins alls. Og Saudarnir passa svo sannarlega upp á að engar upplýsingar leki út. Jafnvel saklausar ljósmyndir, eins og þessi hér að ofan frá Shaybah svæðinu, eru fremur fátíðar.

Og jafnvel enn betur varðveitt leyndarmál er þróunin á Ghawar svæðinu. Þaðan, djúpt inní sandeyðimörkinni, kemur u.þ.b. helmingurinn af allri olíu Saudanna. Þegar Hubbert-peak verður náð í Ghawar er hætt við að olíuverðhækkanirnar síðustu mánuðina verði hreint grín, miðað við hvað gerist þá. Framleiðslan þarna er nú um 5 milljón tunnur á dag. M.ö.o. skilar þetta eina svæði um 6% af allri olíuframleiðslu heims.

Já - við erum í reynd öll að þræla daglangt vegna svarta gullsins sem kemur þarna upp úr gulum sandinum. Þetta er reyndar örlítið stærra svæði en Laugardagsvöllurinn. Alls um 8.500 ferkílómetrar (mest á lengdina, eins og sjá má myndinni). Það er óneitanlega heillandi að frá þessum eina sandhól, ef svo má segja, skuli meira en 1/20 af allri olíuframleiðslu heimsins koma.

Eftir að Saudarnir endanlega yfirtóku olíuiðnaðinn í landinu, árið 1980, hefur ríkisolíufélagið Saudi Aramco setið eitt að svæðinu. Það eina sem við hin fáum að vita, er fengið með nettu iðnaðarnjósnunum okkar. Og reyna að draga ályktanir af myndum eins og hér til hliðar (sem er frá enn öðru olíusvæði Saudanna; Haradh kallast það). "Put or call"?

Vísbendingar um að afl borhola á Hengilssvæðinu hafi aukist

Skelkaðir Danir

Það eina sem hægt er að pára um í kvöld er auðvitað jarðskjálftinn. Alltaf sérkennilegt þegar maður er minntur á ofurstyrk náttúraflanna á Landinu Bláa.

Hér í Danmörku var skjálftinn vart yfirstaðinn heima þegar fréttin var komin í fjölmiðlana hér og danskir kunningjar fóru að hafa samband. Forvitnir að heyra hvort maður ætti enn þak yfir höfuðið heima á Íslandi. Dönum finnst alveg ægilega svakaleg þessi voðalegu náttúruöfl á Íslandi.

En þetta er svo sannarlega ekkert gamanmál. Minnist þeirra jarðskjálfta sem ég hef upplifað á Íslandi. Hvernig maður finnur algeran vanmátt sinn. Mjög sérkennileg og óþægileg tilfinning.  

En Hrafninn var flottur:

 

Afar öflugur jarðskjálfti

Árás á Persa yfirvofandi?

Bandarísk stjórnvöld munu líklega seint fyrirgefa Carter forseta það hvernig Bandaríkin misstu öll formleg áhrif sín í Íran. Þegar harðstjórinn Reza Pahlavi Íranskeisari, flúði landið og Khomeni erkiklerkur tók völdin.

En málið var að Ameríka var enn að jafna sig eftir klúðrið i Víetnam. Þess vegna var enginn alvöru vilji til að beita hervaldi gegn klerkastjórninni í Íran. Þar að auki var þetta á tímum kalda stríðsins, þ.a. menn urðu að fara varlega til að styggja ekki Sovétmenn um of.

Og það var ekki góðan málstað að verja. Reza Pahlavi, sem kallaði sig ýmist Ljós Aríanna eða Konung konunganna, var bersýnileg sturlaður og með nánast alla írönsku þjóðina gegn sér. Þannig að það voru engir góðir valkostir í stöðunni.

En það væri gaman að hafa verið fluga á vegg í lokuðum herbergjum Washington þessa daga í lok 1978 og fram eftir 1979. Menn hljóta að hafa verið á nálum við tilhugsunina að missa af olíulindunum í Íran. Og svo horfa upp á framboðið þaðan hrynja. Reyndar segir sagan að hnetubóndinn frá Georgiu, Jimmy Carter, hafi hreinlega ekki skilið mikilvægi olíubirgðanna í Íran. Og þess vegna hafi Bandaríkin ekki beitt sér meira en reyndin varð.

En dveljum ekki við fortíðina. Bandaríkjamenn ætla bersýnilega ekki að gera þessi mistök aftur. Haldist hátt oliuverð hlýtur þetta að enda með innrás á Íran. Nema að reynslan frá Írak fæli.

Annars er erfitt að átta sig á stöðunni. Íranskir vinir mínir fullyrða að það sé í reynd Bandaríkjastjórn sem með leynd veita klerkunum í Íran stuðning, svo þeir geti haldið völdum. Þrátt fyrir að 90% þjóðarinnar vilji breytingar. Ástæðan á að vera sú að bandarisk stjórnvöld óttist ringulreið i landinu og séu ánægð með þann stöugleika sem harðstjórn klerkanna og gott samkomulag þeirra við Íransher tryggir. Ég á bágt með að trúa svona X-Files kenningum. Og sýnist allt stefna í innrás.

Þannig að maður ætti kannski að fara að drífa sig að láta gamlan draum rætast. Mig hefur nefnilega lengi langað til Teheran. Bæði er saga Íran heillandi, fólkið fallegt og íranskir vinir mínir einstaklega þægilegir og skemmtilegir. Og svo eru víst frábær skíðasvæði þarna lika!

 

Rice á leið til Íslands

Fagnaðarefni eða stefnuleysi?

Ég geri ráð fyrir því að ef orkufrumvarpið verður að lögum og opnar á einkavæðingu, sé það bara hið besta mál. Vissulega er fullt tilefni til að ræða þetta nánar hér. En vegna tímaskorts læt ég að svo stöddu nægja að minna á þessa færslu frá því fyrr í maí (sbr. linkinn hér að neðan):

"Það er löngu orðið tímabært að taka til í íslenska orkugeiranum. Sennilega gerist það ekki nema með einkavæðingu. Það getur vel farið saman við hagsmuni ríkisins og þjóðarinnar. Fyrirtæki eins og Landsvirkjun og Orkuveita Reykjavikur yrðu áfram meðal leikenda á því sviði að byggja og reka virkjanir. Til að byrja með væri skynsamlegast að einkavæða fyrirtækin smám saman. Á svipaðan hátt og senn verður gert í Danmörku með risaorkufyrirtækið Dong Energy."

Sbr. nánar "Hrikalegt stefnuleysi"; http://askja.blog.is/blog/askja/entry/545419/ 

PS: Vafrarinn minn er eitthvað að stríða mér og leyfir mér ekki að búa til "link" eða tengil. 

Orkufrumvarp opnar á einkavæðingu

Fjósalykt á þingi

Þjóðþing heimsins flippa skemmtilega þessa dagana. Alþingi hyggst styrkja krónuræfilinn, með því að leyfa Seðló að taka að láni jafngildi allt að 500 milljarða ISK. Til að geta keypt krónur þegar eftirspurnin eftir þeim minnkar. Af hverju hef ég á tilfinningunni að þetta muni koma að litlu gagni?

Þetta er þó smávægilegt miðað við megaflippið sem Bandaríkjaþing er á þessa dagana. Ég held að einhver hafi laumað hassi í kökudegið á kaffistofu fulltrúadeildarinnar. Fyrir viku síðan samþykktu þingmenn þar á bæ nefnilega frumvarp, sem bannar samráð OPEC-ríkjanna um kvóta á olíuframleiðslu. Í fúlustu alvöru. Frumvarpið var samþykkt með 324 atkvæðum gegn 84 og kveður á um að lögsækja megi OPEC-ríkin fyrir brot á bandariskri samkeppnislöggjöf, vegna samráðs þeirra. 

Haft var eftir einum helsta stuðningmanni frumvarpsins, Steve Kagen frá Búkollufylkinu Wisconsin, að frumvarpið "...guarantees that oil prices will reflect supply and demand economic rules, instead of wildly speculative and perhaps illegal activities".

Þetta lyktar af fjósaskít - sem er reyndar heldur slöpp samlíking hjá mér, því satt að segja þykir mér fjósalykt barrrasta góð. En það sem ég vildi sagt hafa; hvernig dettur mönnum önnur eins vitleysa í hug. Þá væri nær að stinga amerísku bröskurunum á Wall Street í steininn. Það eru þeir sem eru að flýja með peningana frá fallandi hlutabréfamarkaði og dæla þeim í hrávöru. Sem er að valda ekki bara háu olíuverði, heldur líka stórhækkandi verði á t.d. hveiti, maís og öðrum matvælum. Íbúum fátækra þróunarríkja til mikils tjóns.

Við Steve og félaga segi ég: Maður, líttu þér nær! En það er soddan kosningaskjálfti þarna fyrir Westan núna, að það er eins víst að öldungadeildin samþykki ruglið líka. Því þeir þingmennirnir vita jú að einn frægasti frasi Íslandssögunnar, "fólk er fífl", er ekki tilkominn af ástæðulausu. 

Og það sorglegasta er kannski að þó svo hægt væri að framfylgja þessu gagnvart OPEC, skiptir það í raun engu máli. Saudarnir einir og Íran geta án nokkurs formlegs samráðs ráðið olíuframboðinu. Eins og kortið hér að ofan skýrir svo skemmtilega.

Eitt er víst; bæði Shíar í Íran og Súnníar í Arabíu munu halda áfram að skokka hlæjandi alla leið í bankann. Jafnvel hönd í hönd. En ef frumvarpið verður að lögum og Sádarnir fara í fýlu og beina peningunum sínum annað, vildi ég helst vera búinn að selja amerísku hlutabréfin mín. Nema kannski bréfin í olíufélögunum...

Heimild til að taka 500 milljarða lán

Stærsta flugfélag heims gjaldþrota?

Örstutt er síðan olíutunnan kostaði 50-60 USD. En svo fór olíuverðið skyndilega að hækka hratt á síðari hluta ársins 2007. Og í upphafi þessa árs (19. febrúar 2008) gerðist hið ótrúlega; olíutunnan rauf 100 dollara múrinn í fyrsta sinn í sögunni. Og þegar þetta er skrifað er verðið yfir 133 USD.

Stóra spurningin er hvort þetta háa verð nú kæfi bandarískt efnahagslíf?

Til samanburðar má nefna að fyrir tæpum 10 árum gerðist það að olíutunnan fór undir 11 USD (desember 1998). Þá varð auðvitað voða smart að spá lækkandi olíuverði. Snemma árs 1999 spáði Economist því í frægri forsíðugrein, að olíuframboðið væri að drekkja okkur og að verðið færi senn undir 10 USD og jafnvel undir 5 USD. Það fór reyndar á annan veg; olíuverð tók þvert á móti upp á því að hækka á ný... og hækka... og hækka.

En hátt olíuverð er ekki nein glæný saga. Þó svo 100 dollara þröskuldurinn sé auðvitað afskaplega spes, er þetta verð í raun svipað (að teknu tilliti til verðbólgu) eins og 1980. Þegar gíslatakan í Íran stóð yfir og stríðið hófst á milli Íran og Írak. Munurinn er sá að þá var það ekki vaxandi eftirspurn, sem olli verðhækkununum, heldur samdráttur í olíuframboði og ennþá tvísýnna ástand í Mið-Austurlöndum en nú ríkir.

En að spurningunni; "verður stærsta flugfélag heims gjaldþrota" vegna olíuverðsins? Tæplega - því að baki þessu ágæta flugfélagi stendur ríkissjóður Bandaríkjanna. Hvaða félag þetta er? Auðvitað bandaríski flugherinn. Sem rekur u.þ.b. 5.700 flugvélar og er með 19 þúsund flugmenn.

Skv. nýlegri frétt CNBC eyddi flugherinn 6 milljörðum USD í eldsneyti á síðasta ári (2007). Kannski hljómar þetta ekkert svo voðalega há upphæð. En þetta er samt slatti; t.d. helmingi meira en eldsneytiskostnaðurinn var 2001.

Og hver 10 dollara hækkun á olíutunnunni eykur eldsneytiskostnað flughersins um 610 milljónir dollara. Það eru líka peningar. Við skulum a.m.k. vona að sparibaukur flughersins sé stærri en sá, sem Michael Wynne heldur á á myndinni hér til hliðar.

Wynne er, sem kunnugt er, yfirmaður bandaríska flughersins.

Olíuverð nálgast 133 dali á ný

Endurkoma víkinganna?

Hvað er meira viðeigandi á svona fallegum sunnudegi hér í Köben, en að spá aðeins í Júróvisjón úrslitin og umræðuna sem orðin er fastur liður eftir keppnina. Kannski vert að hafa í huga kenningu, sem ég hygg að rekja megi til norska ævintýramannsins Thor Heyerdahl, að ættfeður víkinga hafi verið Azearar. Og þaðan sé hugtakið "Æsir" eða "Ásar" komið frá. Kannski er orðið tímabært að víkingarnir í austri nái aftir völdum í Evrópu?

Heyerdahl var m.ö.o. sannfærður um að forfeður víkinganna á Norðurlöndunum hefðu komið frá Azerbaijan við Kaspíahaf. Frá svæði sem kallast því skemmtilega nafni Gobustan. Sem í mínum huga þýðir í reynd Langt-í-burtistan. Þarna austur í Gobustan hafa fundist ævafornar hellamyndir, sem sýna skip, ekki ósvipuð víkingaskipunum. Og skv. kenningu Heyerdahl sigldu menn þaðan til Skandinavíu ca. árið 100 eftir Krist.

Heyerdahl er vissulega ýmist hataður eða fyrirlitinn af fornleifafræðingum. En allt frá því ég svolgraði í mig bókina hans um Kon Tiki leiðangurinn frábæra, hef ég haft afskaplega gaman af kenningum hans. 

En aftur að Eurovision. Fátt er sterkara en hroki Vestur-Evrópuríkja. Kannski ekki síst gamalla stórvelda eins og Bretlands og Frakklands. Kannski tímabært að þessar þjóðir átti sig á breyttri heimsmynd. En það er auðvitað afskaplega erfitt fyrir bæði gamla risaveldið Bretland og síðasta nýlenduveldið Frakkland, sem t.d. enn drottnar yfir fjölmörgum eyþjóðum í Kyrrahafi. Þessi ríki bara skilja alls ekki, að þau eru einfaldlega ekki lengur þungamiðjan í Evrópu. Ef ekki væri vegna stöðu London sem fjármálamiðstöðvar, myndi Bretland líklega bara teljast sérviturt og gamaldags jaðarríki í Evrópu.

Staða flestra Vestur-Evrópuríkja í dag er ekki alltof góð. Vegna lækkandi fæðingartíðni eru horfur á að velverðarkerfin munu ekki geta staðið til lengdar. A.m.k. verður það erfitt þegar þjóðirnar eldast jafn hratt og nú er að gerast. Þetta er raunar líka mikið vandamál í A-Evrópu. En þar hafa menn aftur á móti ekki lifað við velferðarkerfi að hætti V-Evrópu - og þess vegna ekki um að ræða samskonar hnignun frá því sem verið hefur.

Enn alvarlegri ógn við V-Evrópu er þó hækkandi orkuverð. Smám saman er reyndar öll Evrópa meira eða minna að verða háð Rússlandi um orku. Og fleiri löndum sem áður tilheyrðu Sovétríkjunum, eins og t.d. Kazakstan og Azerbaijan. Hið síðast nefna er auðvitað alveg sérstaklega áhugavert fyrir okkur, afkomendur víkinganna!

Já - gömlu víkingarnir í Azerbaijan, sem eru reyndar löngu orðnir múslímar (95%) eru í dag mikilsvirtir olíuframleiðendur. Í reynd eru fá ríki sem standa jafn vel að þessu leyti, eins og Azerbaijan.

Stærstur hluti olíunnar þeirra kemur frá borpöllum í Kaspíahafi. Sem í dag er reyndar álitið eitt áhugaverðasta og hagkvæmasta nýja olíuvinnslusvæðið í heiminum. Myndin hér til hliðar er af einum pallinum þeirra.

Olíubirgðir Azeara eru taldar vera um 1,2 milljarðar tunna. Og framleiðslan, sem vex hratt, er nú um 800.000 tunnur á dag. Sem er umtalsvert! Og það sem meira er; áætlanir gera ráð fyrir að framleiðslan fari í 1,5 milljón tunnur árið 2010 og í 2 milljón tunnur fyrir 2020. Æsir horfa því fram á bjarta tíma. En V-Evrópa situr eftir með sárt ennið. Og fá stig í Eurovision.

Auðvitað notaði ég danska farsímann mínn til að kjósa Júróbandið okkar. Mörgum sinnum, skv. sérstakri skipan frá dóttur minni. En þó svo mér hafi auðvitað fundist Finnarnir langflottastir í gærkvöldi og verið æstur í sænsku ofurbombuna Sjarlottu, verð ég að segja að Æsir nútímans voru barrrrasta nokkuð svalir líka:

 

Söngvakeppnin gekk fram af Sir Terry

Glæsilegt mannvirki

Statfjord olíusvæðið var uppgötvað 1974 og vinnsla frá fyrsta borpallinum á svæðinu, Statfjord-A, hófst 1979. Það er einmitt pallurinn sem leki kom að nú.

Á kortinu hér til hliðar má sjá svæðið, sem liggur vestur af Bergen. Á þessum slóðum er fjöldi borpalla, bæði hefðbundnir ofansjávar olíupallar og fjarstýrðir pallar sem liggja á hafsbotninum. Kortið að neðan sýnir svæðið nánar, ásamt aðliggjandi olíuvinnslusvæðum.

Nú eru tveir aðrir pallar á Statfjord-svæðinu, Statfjorb-B frá 1982 og Statfjord-C frá 1985. Áætlanir gera ráð fyrir að olían á svæðinu, sem liggur í 150 milljón ára gömlum setlögum á um 2.500 - 3.000 metra dýpi, dugi ca. til ársins 2019-2020. Hafdýpið á svæðinu er um 300 metrar. Pallurinn Statfjord-A er um 600.000 tonn og nær rúmlega 200 metra yfir sjávarmál. 

Já - þetta eru stórbrotin mannvirki. Alls starfa um 200 manns á Stafjord-A á 12 tíma vöktum og úthaldið hverju sinni er 14 dagar. Þess á milli eiga starfsmenn mánaðarfrí.

Olían sem er dælt upp er geymd í tönkum og alls geta verið um 1,3 milljónir tunna í geymum Statfjord-A hverju sinni.

Samtals framleiða Statfjord pallarnir þrír um 150 þúsund tunnur af olíu daglega. Sem t.d. jafngildir næstum helmingi af olíuframleiðslu Dana, en er innan við 5% af olíuframleiðslu Norðmanna.

Með neðansjávarpöllunum á Statfjord-svæðinu er framleiðslan þarna reyndar nærri 500 þúsund tunnur á dag. Metið er rúmlega 850 þúsund tunnur. Það var sett 16. janúar 1987. En nú er olían á svæðinu farin að minnka og þróunin er nánast dæmigerð Hubbert-kúrfa.

Að auki eru framleidd um 6 milljón rúmmetrar af gasi daglega á Statfjord-svæðinu.

Fyrir tveimur dögum var ég reyndar með færslu um olíuævintýri Norðmanna og beindi þá augum að Snorra-svæðinu;  "Svart gull Norðmanna":

http://askja.blog.is/blog/askja/entry/548366/ 

 

Búið að stöðva olíuleka í borpalli

Í klóm efans

Að hafa búið fyrstu 20 ár ævinnar í nágrenni Vatnajökuls og Mýrdalsjökuls og í 20 ár að auki verið með annan fótinn á svæðinu, gerir mann hálfgerðan jöklasérfræðing. A.m.k. þykist ég hafa obbolítið vit á s.k. jöklabúskap og tel mig líka þekkja nokkuð vel sögu íslenskra jökla síðustu aldirnar. Hef einfaldlega lengi haft áhuga á þessu efni og fræðst um jöklarannsóknir annarra.

Jöklarnir okkar hafa verið á sífelldri hreyfingu fram og aftur. Þetta er eins og hlutabréfamarkaðurinn; framskrið á einum tíma segir ekkert um hugsanlegt hop eða framrás í framtíðinni. Og hop jökla núna er ekki endilega stóri sannleikur um að þeir byrji ekki á ný að skríða fram. Ég held að sömu sjónarmið hljóti að eiga við um íshellu Norðurskautsins.

M.ö.o. er ég svolítið efins um það að sú hlýnun eða veðurfarsbreytingar, sem við erum etv. að upplifa nú á okkar tímum, sé að rekja til okkar mannfólksins. En það er vissulega staðreynd að frá iðnbyltingu höfum við losað geysilegt magn CO2 í andrúmsloftið.

Kenningar um afleiðingar þessa, þ.e. að bruni manna á jarðefnaeldsneyti og losun gróðurhúsalofttegunda af manna völdum, valdi hlýnun og/ eða óæskilegum veðurfarsbreytingum, kunna hugsanlega að vera réttar. Mér finnst a.m.k. sjálfsagt að bergðast við og vera ekki að taka óþarfa áhættu. Þar að auki skilar baráttan um takmarkanir á losun gróðurhúsalofttegunda sér í minni mengun og margskonar nýrri og betri tækni. Það er auðvitaða barrrrasta mjög jákvætt.

Ótti Hannesar Hólmsteins við að þetta verði svo dýrt, held ég að sé tóm vitleysa. Þvert á móti mun þetta stuðla að bættu umhverfi, nýjum fjárfestingatækifærum og aukinni velsæld. Ég er m.ö.o. einn af þeim vandræðagemsum sem sjá spennandi tækifæri í baráttunnu gegn losun gróðurhúsalofttegunda.

Því miður munu það líklega einungis vera Vesturlönd sem njóta ávaxtanna af minni mengun. Efnahagsuppgangurinn í Asíu nú og uppgangurinn sem örugglega á eftir að verða í Afríku, á eftir að skapa massíf neyslusamfélög sem gera neyslu Bandaríkjanna að smotteríi. Og mengunin í nýju markaðshagkerfunum á eftir að verða hroðaleg.

En það er einmitt þessi þróun sem skapar stórfengleg tækifæri, t.d. í orkufjárfestingum. Og ef lönd eins og Kína, Indland, Brasilía, Mexíkó og S-Afríka eiga eftir að verða aðilar að samkomulagi um bindandi takmarkanir á losun gróðurhúsalofttegunda, skapast enn stærri og áhugaverðari markaður með viðskipti með losunarheimildir.

Nú þegar eru slík viðskipti stunduð innan Evrópu, á European Climate Exchange (ECX) í London. Og í Bandaríkjunum er einnig slíkt viðskiptakerfi, jafnvel þótt Bandaríkin hafi ekki staðfest Kyoto bókunina. Þar fara viðskipti með kolefniskvóta fram bæði á Chicago Climate Exchange (CCX) og á NYMEX i New Yotk. Kauphöllin í Montreal opnaði nýlega fyrir viðskipti af þessu tagi (Montreal Exchange; MX) og í kauphöllum í Tokyo, Singapore og Sydney er verið að skoða slíka möguleika. Og eflaust víðar.

Það er því mikið að gerast í þessum bransa og tækifærin blasa við. Markaðurinn er gríðarlega stór. Menn hafa áætlað að viðskiptin í Bandaríkjunum einum með slíka kvóta geti orðið allt að 1.000 milljarðar USD. Innan 10 ára! International Herald Tribune hefur lýst þessu með orðunum "Where Greed is Green".

Enn þetta eru ennþá mjög áhættusöm viðskipti. Framtíð kerfisins mun hugsanlega að miklu leyti ráðast af niðurstöðu fundar, sem haldin verður í Kaupmannahöfn síðla á næsta ári (2009). Þá mun væntanlega koma í ljós hvernig kerfið með losunarviðskipti mun líta út næstu árin. Spennandi!

Ný sprungusvæði finnast á norðurheimsskautssvæðinu

Svart gull Norðmanna

"Norski olíusjóðurinn skreppur saman". Já - það er stundum erfitt að eiga mikinn pening. Ekki er hægt að geyma allt svarta gullið sitt undir koddanum. Og þegar að kreppir útí heimi, síga hlutabréfin. Sælir eru fátækir. Þeir sem í mesta lagi eiga norskan skógarkött.

 

En Norðmenn geta huggað sig við það að þeir hafa aldrei getað selt olíudropana sína jafn dýrt og nú. Það er reyndar vel þess virði að staldra aðeins við norska olíuiðnaðinn. Ævintýrið sem gert hefur Norðmenn einhverja ríkustu þjóð í heimi.

Á norska landgrunninu er að finna fjölda borpalla, hvaðan olían og gasið er sótt úr setlögum neðansjávar. Svæðin bera flest norræn nöfn, eins og Snorri, Vigdís, Þórdís, Sleipnir, Heimdallur og Hvítabjörn. Á hverju svæði er einn eða fleiri borpallar. Ýmist þessir "hefðbundnu" eins og maður þekkir af myndum og/ eða aðrir sem liggja á sjálfum hafsbotninum og er fjarstýrt frá stjórnstöðvum ofansjávar.

Skoðum Snorra-svæðið sem dæmi (sbr. Snorri Sturluson - Norðmenn eru duglegir við að rækta arfleifðina og hafa jú löngum þóst eiga mikið í Snorra). Snorrasvæðið liggur á s.k. Tampensvæði út af Bergen. Þarna er dýpið um 300-350 metrar. Pallarnir eru tveir (Snorri A og B) og auk þess er meira en tugur vinnslustöðva neðansjávar, sem eru tengdar pallinum Snorra A.

Olíunni (og gasinu) er dælt upp úr setlögunum og þaðan fer hún eftir leiðslum til birgðageymslunnar á Statfjord-svæðinu og þaðan  til vinnslustöðvar sem nefnist Kaarstö og er í Tysvær í Haugalöndum. Áður gerðist flutningurinn í land með tankskipum, en nú er komin olíuleiðsla á milli.

Fjárfestingin á Snorrasvæðinu einu var upp á meira en 85 milljarða norskra króna. Það er StatOil sem rekur pallana á Snorrasvæðinu, en eignarhaldið er þó í höndum fleiri aðila. Það er mjög forvitnilegt að kynnast þessu kerfi og tækninni við gas- og olíuvinnsluna. Kannski gefst hér síðar tækifæri til að segja nánar frá norska kerfinu og hvernig staðið er að eignarhaldi, leyfisveitingum o.þ.h. vegna svæðanna í Norðursjó.

 

Norski olíusjóðurinn skreppur saman

Síðasti dropinn?

Eftirspurn eftir olíu og spákaupmennska eru að skapa mikið fjör í bransanum í dag. Og nú verður spennandi að sjá hvort kaupæðið geri fjölmiðlana snartjúllaða. Eins og hér um árið þegar Gísli Marteinn og félagar í Kastljósinu voru með vikulega keppni i hlutabréfakaupum. Það var skömmu áður en netbólan sprakk í kringum aldamótin. Af einhverjum ástæðum hvarf þetta sérkennilega sjónvarpsefni þegjandi og hljóðalaust af skjánum, þegar hlutabréfaveislan hikstaði. Líklega var þetta Kastljósefni hámark fáránleikans sem þá ríkti í þjóðfélaginu.

Í gær birtist undarleg fyrirsögn á Eyjunni (www.eyjan.is): "Ótti um að olía heims sé að klárast farinn að hafa áhrif á verðið." Þetta er kannski rétt - eða hvað? Í reynd hefur olíuframboðið sjaldan eða aldrei verið meira en í dag. Að segja að olían sé að klárast er auðvitað ekkert annað en arfavitleysa.

Vissulega hefur framboðið af olíu lítið aukist síðustu 3 árin eða svo, þrátt fyrir aukna eftirspurn. Þetta veldur því að olíufyrirtækin - og þá sérstaklega Saudarnir - hafa það svo gott, að þeir eru ekkert að hlaupa til að auka framboðið einhver ósköp. Að svo stöddu. Enda vitað, að ef t.d. kæmi efnahagssamdráttur í Kína, eru líkur á að olíuverðið myndi lækka hratt. Og þá væri ekki gott að sitja upp með stórfelldar nýjar fjárfestingar í bransanum. En svo er það vissulega rétt að i reynd veit enginn hversu mikil olía er í Saudi Arabíu. Og það gerir menn svolítið taugaveiklaða. Og þá er gaman að búa til heimsenda-fyrirsagnir.

Umrædd frétt af Eyjunni er hér: http://eyjan.is/blog/2008/05/21/otti-um-ad-olian-fari-ad-klarast-er-byrjadur-ad-hafa-ahrif-a-verdid/ 

Verð á olíu yfir 133 dali

Kol og hvalir

Tasmanía skipar sérstakan sess í mínum huga. Þar áttu sér stað hatrömm átök um vatnsaflsvirkjanir fyrir nokkrum árum. En íslensku tengslin eru náttúrulega þau, að Jörundur Hundadagakonungur endaði daga sína í þessari bresku fanganýlendu. 

Það var mikið ævintýri að koma til Ástralíu. Þarna lentum við að vorkvöldi á Suðurhvelinu, seint í ágústmánuði 1998. Maður var þreyttur og slæptur eftir rúmlega 9 klkst flug frá Bangkok og trúði því ekki alveg að maður væri kominn á áfangastað. Fyrr en maður ók yfir sjálfa Harbour Bridge og Óperuhúsið blasti við.

Vegna vinnunnar (lögfræðistörf í Sydney) ferðaðist ég talsvert mikið um Nýju Suður-Wales. Og var hreint bergnuminn yfir því hversu náttúran og lífríkið var fjölbreytt. Fram til þessa hafði Ástralía í mínum huga verið rauð eyðimörk. En annað kom í ljós.

En Ástralía var ekki eintómar dásamlegar strendur og stórfengleg náttúra. Eitt sinn átti ég erindi til hafnarborgarinnar Newcastle, ekki langt norður af Sydney. Mér var sagt að þar fyndi ég yndislegan gamlan bæ í enskum stíl. En þegar komið var á staðinn varð maður litt hrifinn. Utan við baðströndina lágu ryðgaðir dallar í röðum og biðu eftir að komast að höfninni. Til að lesta kol! Svæðið umhverfis Newcastle er nefnilega auðugt af kolum.

Og utan við borgina ók maður fram hjá risastórum kolahaugum, sem minntu reyndar stundum á kolafjöll.

En þetta hefði svo sem ekki átt a koma á óvart. Auk þess að vera stór útflytjandi kola, er meirihluti rafmagns í Ástralíu framleiddur í kolaorkuverum. Eins og vel má sjá á skífunni hér til hliðar. Fyrir vikið stafar um 36% af allri losun CO2 í Ástralíu frá rafmagnsframleiðslu úr kolum. Reyndar eru áströlsku kolin óvenju "hrein". En samt...

Gaman að setja þessa subbulegu rafmagnsframleiðslu í annað samhengi. Sem kunnugt er, styðja flestir Ástralir hvalveiðibann og friðun hvala af mikilli eindrægni. Einu sinni fór ég með hreint ágætum áströlskum hjónum á veitingastað í Reykjavík. Maðurinn fékk sér girnilegan salatrétt með einhverju kjöti í. Hann spurði mig hvaða kjöt þetta væri. Fyrst hélt ég þetta vera lunda, sem olli þeim talsverðu uppnámi, en svo kom sannleikurinn í ljós.

Og sannleikurinn var enn svakalegri en sætur lundi. Þetta var kjöt af höfrungi. Hef ekki séð annan eins hryllingssvip eins og á eiginkonu þess ástralska þá. "Yo're eating dolphin!!" Fyrst varð hann svolítið forviða - en svo fannst honum þetta bara soldið kúl. Hann var orðinn hræðileg hvalaæta! Það yrði góð saga þegar heim væri komið.

Tasmaníudjöfullinn að deyja út

Úrið gleymdist á hótelherberginu

Hamfarirnar í Kína rifja upp sögu af gömlum vini fjölskyldunnar. Hann hét Sófus, var Færeyingur, fæddur ca. 1930 og var i borginni Tangshan í Kína þegar einhver ægilegasti jarðskjálfti sögunnar reið þar yfir.

Sófus var staddur á hótelherberginu sínu, á efri hæðum, um miðja nótt í júlí 1976. Hann vaknaði við að byggingin sveiflaðist til, stökk á fætur og hljóp niður stigana og út á götu. En fattaði þá að hann hafði gleymt nýja armbandsúrinu sínu uppi á herbergi. Í öllu fátinu rauk hann aftur inn og tók lyftuna upp, náði í úrið og dreif sig niður aftur!

Þetta er ekki nákvæmlega það sem á að gera þegar jarðskjálfti ríður yfir. Og með ólíkindum að rafmagn skuli enn hafa verið á hótelinu. Ringulreiðin var algjör og all svakalegt að hlusta á Sófus lýsa þessari lífsreynslu sinni; hvernig borgin hrundi og líkin lágu út um allt.

Í skjálftanum í Tangshan, sem talinn er hafa verið um 8 á Richter-skala og stóð yfir í meira en 10 sekúndur, nánast hrundi borgin gjörsamlega til grunna. Nokkur hús stóðu þó eftir, jafnvel lítið skemmd, eins og hótelið hans Sófusar.

Upptök skjálftans voru rétt hjá borginni á 8-10 km dýpi, en skálftinn fannst langar leiðir. T.d. titraði land og nokkrar byggingar skemmdust í Peking, í nærri 150 km fjarlægð.

Afleiðingar skjálftans, og annars mjög öflugs eftirskjálfta rúmum hálfum sólarhring síðar, voru skelfilegar. Kínverskum og erlendum tölum um manntjón ber ekki saman, en áætlað er að 250-700 þúsund manns hafi látist í skjálftunum tveimur. Og hátt í 800 þúsund slasast, þar af 150 þúsund mjög mikið.

Þetta voru erfiðir tímar í Kína. Landið var ennþá mjög lokað og Maó enn við völd (hann lést í september þetta sama ár). Kínversk stjórnvöld höfnuðu allri aðstoð erlendis frá. 

Af Sófusi er það annars að segja að hann bjó í Þórshöfn í Færeyjum og þangað heimsóttum við hann nokkrum sinnum meðan ég var ca. 11-14 ára, áður en hann lést.

Eftir smá hressingu fannst Sófusi gaman að fara í Maófötin, sem hann hafði keypt í Kína. Á þeim dögum gengu nánast allir Kínverjar í slíkum klæðum, húsin voru lágreist og götur borganna fullar af fólki á reiðhjólum. Margt hefur breyst í Kína síðan þá!

Enn hækkar tala látinna

Hrikalegt stefnuleysi

Það er etv. ekki skrýtið þó mér þyki virkjun náttúruaflanna tær snilld. Ég er alinn upp austur í Skaftafellssýslu við arfleifð helstu frumerja Íslands í virkjun vatnsorkunnar. Manna eins og Bjarna í Hólmi og bræðranna Eiríks og Sigurjóns í Svínadal. Svo ég vitni í heimildamyndina "Það kom svolítið rafmagn":

"Bjarni Runólfsson og fleiri rafstöðvasmiðir í Vestur-Skaftafellssýslu raflýstu tvöhundruð og þrettán sveitaheimili á fimmtíu ára tímabili. Uppsett afl þessara stöðva var tvö megavött, sem er um fjórðungur þess sem Mjólkárvirkjun í Arnarfirði framleiðir. Bjarni í Hólmi var sjálfmenntaður smiður og rafvirki og hráefnið sem hann notaði í virkjanirnar var fengið úr ströndum á Meðallandssandi. Meðal nánustu samstarfsmanna Bjarna voru þeir bræður frá Svínadal í Skaftártungu, Sigurjón og Eiríkur Björnssynir. Skaftfellingar voru frumkvöðlar í raftækni á Íslandi og fóru í alla landsfjórðunga að koma upp rafstöðvum. Fjölmargar þessara stöðva ganga  enn..."

Ein af þessum stöðvum, rafstöð sem gengur enn fyrir vatni ofan af Klausturfjalli, framleiddi allt rafmagn fyrir æskuheimili mitt, undir árvökulum augum rafstöðvarstjórans Jóns Björnssonar, bróður Eiríks og Sigurjóns í Svínadal. Jón var líka nágranni okkar og minnist ég margra ljúfra stunda sem snáði hjá honum og Imbu (Ingibjörgu), konu hans. Þar fékk ég saltfisk og hrísgrjónagraut í hádeginu á laugardögum og horfði á Stundina okkar í svarthvíta sjónvarpinu þeirra á sunnudögum. Þar leið mér vel og man enn dillandi hláturinn í Imbu þegar ég veltist um með köttinn hennar.

Hljóp svo heim í myrkrinu, yfir túnið, og fann stundum andardrátt huldufólksins fyrir aftan mig. Og herti á sprettinum í tunglsljósinu.

Og ég man vel eftir Eiríki þegar hann kom skröltandi að Klaustri á gamla Víponinum sínum með skráningarnúmerið Z-2. Þetta var á þeim yndislega tíma þegar maður hafði fyrst og fremst tvö áhugamál; að sparka bolta og skrifa flott bílnúmer í stílabók! Önnur eftirminnileg númer eru Z-22 á rauða Reinsinum hans Jóns Björnssonar, nágranna okkar. Og auðvitað númerið okkar; Z-226. Á græna Reinsinum. En það er önnur saga.

Já - það er þetta með virkjanirnar. Ég hef lengi undrast að í reynd virðist aldrei  hafa ríkt nein stefna í orkumálum Íslands. Þetta hefur allt frá 7. áratugnum meira og minna snúist um örvæntingafulla leit að stóriðjufyrirtækjum, til að koma og fá hér orku á afslætti. Orkufyrirtækin eru í eigu ríkisins og sveitarfélaganna, en eru samt hulin leyndarhjúp. Pólitíkusar skipa sjálfa sig í stjórnir fyrirtækjanna og almenningur hefur engin raunveruleg tækifæri til að leggja mat á hvort þessi fyrirtæki eru vel rekin eður ei.

Og af hverju þarf að vera leynd um orkuverð til stóriðju? Svörin eru jafnan á þá leið að það sé til að ná hagstæðum samningum um sölu á orku. Allt er þetta ávísun á sukk og tortryggni. Ef orkuverðið hefur verið að skila eðlilegri ávöxtun af fjárfestingum i virkjunum, er engin ástæða til að hafa þessa leynd. Íslensk orka til stóriðju - eða annarrar starfsemi - á að hafa markaðsverð. En ekki vera hluti af einhverjum leynileik.

Af hverju er ekki skýr og opin orkustefna á Íslandi? Þetta er hið furðulegasta mál. Ekki síst þegar haft er í huga að orkan er einhver mesta auðlind landsins. Hvað er iðnaðarráðherra alltaf að gera í einhverjum afkimum veraldarinnar? Mér finnst stórskemmtilegt að lesa pistlana hans þaðan. En væri ekki nær að taka til hendinni hér heima?

Það er löngu orðið tímabært að taka til í íslenska orkugeiranum. Sennilega gerist það ekki nema með einkavæðingu. Það getur vel farið saman við hagsmuni ríkisins og þjóðarinnar. Fyrirtæki eins og Landsvirkjun og Orkuveita Reykjavikur yrðu áfram meðal leikenda á því sviði að byggja og reka virkjanir. Til að byrja með væri skynsamlegast að einkavæða fyrirtækin smám saman. Á svipaðan hátt og senn verður gert í Danmörku með risaorkufyrirtækið Dong Energy. 

Sérstakur sjóður ætti að hafa umsjón með leigu á réttindum til að nýta sameiginlegar auðlindir. Hann gæti bæði séð um fiskveiðikvótakerfið og orkulindir á svæðum utan eignarlanda. Til að tryggja eðlilega samkeppni ættu öll gögn hans að vera opinber og aðgengileg eins og kostur er. Annar sjóður myndi hafa það hlutverk að ávaxta tekjurnar.

Við uppsetningu á slíku kerfi mætti hafa hliðsjón af því hvernig staðið hefur verið að sambærilegum málum í tengslum við gas- og olíuauðlindir Norðmanna. Og um leið forðast annmarka á norska kerfinu. Þar er mikil reynsla sem hægt er að læra af.

Þetta þarf að gera áður en farið er að semja um aðild að EB.

Myndirnar sem fylgja þessar færslu eru í virðingarskyni við nokkra helstu frumherja í orkunýtingu á Íslandi.

Engir orkusamningar á næstunni

Barnaskapur í Bananalýðveldi?

Nú hefur Skipulagsstofnun lagst gegn Bitruvirkjun. Sumir fagna meðan aðrir harma.

Sjálfur þekki ég ekki málið í þaula og hef í raun enga skoðun á virkjuninni. Nema hvað ég er almennt hlynntur því að nýta endurnýjanlegar auðlindir til að skapa orku. Svo lengi sem fjárfestingin er arðbær og skynsamleg virðing er borin fyrir náttúrunni og öðrum hagsmunum, sem á kann að reyna. Jafnframt dáist ég að þrautseigju fólks sem berst við kerfið, eins og hún Lára Hanna hefur verið að gera.

En í mínum huga skiptir þetta álit Skipulagsstofnunar litlu máli. Því miður. Reynslan er sú að stjórnsýsla umhverfismála á Íslandi er brandari. Þegar kemur að virkjanaframkvæmdum hefur hinn pólítíski vilji farið sínu fram. Sama hvaða niðurstöðu opinberar stofnanir, sem hafa það hlutverk að framfylgja lögum, komast að. Man t.d. einhver eftir þessum úrskurði Skipulagsstofnunar:

"Með vísan til niðurstöðu Skipulagsstofnunar sem gerð er grein fyrir í 5. kafla þessa úrskurðar er lagst gegn Kárahnjúkavirkjun ... vegna umtalsverðra umhverfisáhrifa og ófullnægjandi upplýsinga um einstaka þætti framkvæmdarinnar og umhverfisáhrif hennar." 

 

Umrædd virkjun er nú risin og byrjuð að framleiða rafmagn fyrir álver á Reyðarfirði. Það er nefnilega svo að þegar kemur að stóru málunum skiptir álit opinberra eftirlitsstofnana engu máli. Þetta er mikill galli á íslenskri stjórnskipan og ber vott um skort á lýðræðishefð. En kannski er Bitruvirkjun ekki nógu stór framkvæmd til að valdníðslu verði beitt vegna hennar. A.m.k. er virkjunin úti af borðinu... "í bili". 

Rétt að taka það fram að þó ég telji að Kárahnjúkavirkjun hafi verið þvinguð í gegn með valdníðslu, var ég sjálfur ekki andstæðingur virkjunarinnar. Það ætti gestabók skálans við Snæfell að geta staðfest. Þar kom ég nefnilega í friðsældinni 11. september 2001 og skrifaði nokkrar hugleiðingar um að líklega væri virkjun við Kárahnjúka skynsamlegur kostur.

Kveikti svo á útvarpinu í bílnum til að heyra kvöldfréttirnar. En sambandið var slitrótt. Þó var ljóst að eitthvað mikið hafði skeð í New York. En ég gafst upp á að hlusta á brestina og naut þess í stað haustkyrrðarinnar við Snæfell.

-----------------------

 

Fyrir þá sem ekki muna glögglega eftir afdrifum ákvörðunar Skipulagsstofnunar, þá er úrskurð umhverfisráðherra að finna hér:  www.karahnjukar.is/files/2002_9_27_urskurdur_ur_heild.pdf

Bitruvirkjun út af borðinu

Fallegasta hönnunin?

Porsche eða Range Rover? Í tilefni þess að Íslendingar eru komnir í Formúlu 3 og að Okubloggið er mánaðargamalt, ætla ég að nota tækifærið og nefna annað afmæli og heimsins fallegustu bíla.

Nú í maí var fagnað 60 ára afmæli Land Rover. Hef alltaf haldið uppá Land Rover - og þó sérstaklega Range Rover. Enda alinn upp með einum slíkum. Pabbi keypti einn fyrsta Reinsinn á Íslandi - jafnvel þann allra fyrsta. Þannig var að pabbi hafði lent í bílveltu og Skátinn var ónýtur (það var gulur International Harvester Scout 800). Þá sýndu þeir hjá Heklu honum bækling með mynd af þessum nýja, breska jeppa, sem var væntanlegur. Og það varð ekki aftur snúið.

Ég minnist enn haustkvöldsins 1971, þá 5 ára patti, þegar pabbi renndi upp heimreiðina á flotta, nýja græna jeppanum (eins og sá á myndinni). Sem alltaf var kallaður "Reinsinn". Og átti eftir að fylgja fjölskyldunni í meira en 25 ár og hátt í 500 þúsund km. Alla tíð með sömu upprunalegu kraftmiklu 3,5 lítra Buick vélinni og sama gírkassanum (sem er magnað, því fyrstu árin voru þessir bílar plagaðir af gírkassavandamálum). Hann var nánast eins og einn úr fjölskyldunni. Og öll þau 37 ár sem liðin eru síðan þá, hef ég haft sterkar taugar til Reins.

Segja má að þetta hafi verið gullaldarár í breskum samgönguiðnaði. Bretar kynntu Reinsinn til sögunnar, sem átti eftir að verða fyrirmynd nýrrar kynslóðar jeppa, eins og t.d. hins nýja Toyota Land Cruiser. Og í flugvélaiðnaðinum áttu þeir, á sama tíma, stóran þátt í hönnun og byggingu Concorde þotunnar.

Reinsinn var tímamótabíll. Að einhverju leyti byggði hann a velgengni Bronco og Wagoneer vestan hafs. Ég minnist sérstaklega ýmissa sérkenna eða smáatriða. Eins og speglanna fremst á húddinu, hvernig felgurnar voru og hurðarhandföngin. Og sérkennilegt áklæðið á sætunum - held það hafi verið einhverskonar plast. En auðvitað er heildarúrlitið og frábær fjöðrunin það sem gerði Reinsinn einstakan bíl. Og notkun áls í yfirbyggingu og vél.

Strax á fyrstu prótó-týpunum má sjá sterkt Range Rover lúkkið, sem æ síðan hefur fylgt bílnum (mynd). Mér fannst fyrsta útgáfan fallegust (kynntur 1970). Og sérstaklega 2ja dyra bíllinn. Önnur kynslóðin fannst mér líka vel heppnuð. En eftir að bíllinn varð sá sem við þekkjum í dag, hef ég ekki verið jafn hrifinn. Línurnar eru orðnar full mjúkar fyrir minn smekk.

Já - Reinsinn er ekki lengur sá sem hann var. En aftur á móti þykir mér hafa tekist mjög vel með hönnunina á Discovery. Sérstaklega er ég hrifinn af series II (mynd). Og á einn slíkan. Finnst sá bíll vera hinn raunverulegi arftaki Range Rover Classic. Með sama sterka karakterinn - sannur jeppi með frábæra aksturseiginleika og flott útlit.

Er svolítið svekktur yfir því að bílnum skuli nú hafa verið breytt. Discovery 3 vinnur samt á eftir því sem maður horfir lengur á hann. En það þarf stærri dekk undir hann og líklega smá upphækkun, til að gera hann virðulegan. Er ekki alveg sáttur við það. Bílar frá Land Rover eiga að vera flottastir óbreyttir! Vonandi laga Indverjarnir bílinn (sem kunnugt er komst Land Rover nýlega í indverska eigu).

En þó ég sé jeppakall er það samt sportbíll sem ásamt Reins skipar sérstakan sess í mínum huga. Það er Porsche 911.

Enda fór það svo að mér fannst ég þurfa að eignast eintak af þessum gullfallega, klassíska eðalbíl. Sá er 911 Carrera 3.0 (sjá mynd). Held að þetta hljóti að vera fallegasti hlutur sem menn hafa smíðað.

En nú er stefnan sett á nýjan Discovery 3. Þannig að Porsinn er til sölu!

 

Kristján Einar varð þriðji í Monza

"Mundu mig, ég man þig"

Fyrir stuttu síðan gerðist það ótrúlega að olíufatið fór yfir 120 USD. Nú stefnir það hraðbyri í 130 dollara. Goldman Sachs spáði í dag að verðið færi í 141 USD nú á 2. ársfjórðungi. Og Bush æðir af stað til Arabíu til að grátbiðja þá Abdúlla og Alí að auka framleiðsluna.

Og honum tókst reyndar að sjarmera þá félaga. Saudarnir tóku barrrasta vel í að auka framleiðsluna um 300 þúsund tunnur á dag. Sem er skitin 3% aukning og samsvarar u.þ.b. olíuframleiðslu Dana. Þetta slær varla mikið á verðið - vart nóg til að hræða spákaupmennina í burtu. Þeir - eða ætti ég að segja "við" - eru(m) hugsanlega farnir að trúa á 200 dollara olíufat fyrir árslok.

Ég verð að viðurkenna að það kom mér á óvart að Saudarnir skyldu koma með þessa yfirlýsingu núna. Þeir eru nýbúnir að fastsetja framleiðslumarkmið innan OPEC. Og satt að segja efast ég um að þeir nái að auka framleiðsluna hratt, einfaldlega vegna takmarkaðrar afkastagetu olíuhreinsunarstöðvana.

En sem sagt; Saudarnir segjast nú hugsanlega tilbúnir að auka framleiðsluna í 9,45 milljón tunnur á dag - ef eftirspurnin kallar á það. Skoðað í samhengi við fyrri yfirlýsingar þeirra hljómar þetta svolítið undarlega. Fyrir aðeins þremur árum sögðust Saudarnir léttilega geta aukið framleiðsluna í 12-15 milljónir tunna.

Þetta fannst Bush gott að heyra árið 2005 og þeir Abdúlla, konungur Saudi Arabíu, leiddust hamingjusamir um garða Hvíta hússins. Og þá sögðu Saudarnir líka að ef eftirspurnin ykist að marki væri þeim unnt að framleiða 23 milljón tunnur daglega. Ekkert mál.

En ég bara spyr; er eitthvað vandamál með eftirspurnina núna? Hún hefur aldrei verið meiri. Hm - þó svo olíuráðherrann Ali al-Naim sé grásprengdur og næstum jafn flottur og Jock Ewing var á sínum tíma í Dallas, finnst mér Ali hættur að vera trúverðugur.

Verð auðvitað að minna á þessa færslu, fyrir tveimur dögum:

"Alí - spámaður olíuguðsins";  http://askja.blog.is/blog/askja/entry/538702/  

 

Já - samband Bandaríkjanna og Saudi Arabíu er vissulega einstakt. Og hefur lengi verið svo. Það var snillingurinn Roosevelt forseti sem átti upphafið að vinsamlegum samskiptum USA við arabísku konungsfjölskylduna.

Það fer vel á að enda þessa færslu með mynd frá þeim sögulega viðburði, þegar Roosevelt fundaði með þáverandi konungi, Abdul Aziz, skömmu fyrir andlát sitt í lok heimsstyrjaldarinnar síðari.

Þetta var strax eftir Jalta-ráðstefnua í febrúar 1945. Þá höfðu bandarísk stjórnvöld gert sér grein fyrir því hversu olían í Saudi Arabíu myndi verða þeim gríðarlega mikilvæg næstu áratugina. Og um ókomna framtíð.

Olíuverð setti nýtt met

Breytingar í Atlantshafsflugi

Hef alltaf haft áhuga á flugmálum. Næstum jafn mikinn og á orkumálum. Held að það eigi sér djúpar rætur. Þegar ég var strákur austur á Klaustri lék maður sér stundum í kringum nokkra gamla, stóra trésleða, sem þar lágu og grotnuðu í reiðuleysi. Sagt var að þetta væru sleðarnir sem Alfreð Elíasson og félagar hefðu notað í leiðangrinum fræga á Vatnajökul 1951. Þegar þeir grófu upp amerísku skíðaflugvélina, sem þar sat föst eftir Geysisslysið, og flugu henni af jöklinum. Það fannst manni flott ævintýri.

Síðar lærði ég að fljúga hjá Helga Jónssyni og fylgdist einnig af aðdáun með uppgangi gamals leikfélaga úr æsku, Hafþórs Hafsteinssonar, sem byggði Air Atlanta upp með Arngrími Jóhannessyni. Hafþór er alveg einstakur öðlingur. Sjálfur fann ég að flugið hentaði mér ekki nógu vel til að gera það að atvinnu - fannst sjarmann vanta sem var í gamla daga.

Sótti þó um inngöngu í atvinnuflugnám eftir fyrsta árið í lagadeild, og fékk inni, en ákvað svo að halda áfram í lögfræðinni. Auðvitað tóm vitleysa. Hefði örugglega unað mér vel sem t.d. flugmaður á sjóflugvélum í Alaska eða jafnvel á þyrlu. En "skynsemin" varð yfirsterkari.

Undanfarið hef ég verið hugsi yfir stöðu Icelandair. Nýlega tók gildi breyting á reglum um flug milli Evrópu og Bandaríkjanna. Sem heimilar t.d. British Airways að fljúga til US ekki bara frá Bretlandseyjum, heldur hvaðan sem er beint á milli Bandaríkjanna og Evrópu (EB). Afleiðingin verður hugsanlega stóraukin samkeppni í Atlantshafsfluginu.

Það kann að koma illa við Icelandair. Eða hvað? Um þetta segir m.a. hér á vef BBC:

http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/7322233.stm 

Hagnaður British Airways eykst